YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2014/1967
KARAR NO : 2014/9571
KARAR TARİHİ : 29.04.2014
Mahkemesi : İzmir 4. İş Mahkemesi
Tarihi : 06.11.2013
No : 2011/607-2013/340
Dava, 01.03.2000 – 25.08.2010 yılı arasında davalı işyerinden bildirilmeyen sürelerin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, kısmen kabul kararı verilerek, davacının 02.06.2003- 19.06.2005 tarihleri arasında 738 gün çalıştığı, sürenin 88 günlük kısmının SGK’ya bildirildiği, 650 günlük kuruma bildirilen prime esas kazançla sigortalı çalışmasının kuruma bildirilmediğini tespitine karar verilmiştir.
Hükmün, tüm taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerekçelere göre, davalılar vekillerinin tüm, davacı vekilinin, sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Yasanın 79/10. maddesi olup, bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi hükmüne göre; Kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalı hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin davanın, tespiti istenen hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde açılması gerekir. Çalışmanın tespiti istemiyle hak arama yönünden kanun ile getirilen süre, doğrudan doğruya hakkın özünü etkileyen hak düşürücü niteliktedir ve dolması ile hakkın özü bir daha canlanmamak üzere ortadan kalkmaktadır. 506 sayılı Kanunun kabul edilip yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla beş yıl olarak öngörülen süre, 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 Sayılı Kanunun 5. maddesiyle on yıla çıkarılmış, daha sonra 07.06.1994 tarihinde yürürlüğe giren 3995 sayılı Kanunun 3. maddesiyle yeniden beş yıl olarak belirlenmiştir. Bu yönde, anılan madde hükmünde yer alan hak düşürücü süre; yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalışmaları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar için geçerlidir. Bir başka anlatımla; sigortalıya ilişkin olarak işe giriş bildirgesi, dönem bordrosu gibi yönetmelikte belirtilen belgelerin Kuruma verilmesi yada çalışmaların Kurumca tespit edilmesi halinde; Kurumca öğrenilen ve sonrasında kesintisiz biçimde devam eden çalışmalar bakımından hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemez. Ne var ki; sigortalının Kuruma bildiriminin işe giriş tarihinden sonra yapılması, bir başka ifade ile sigortalının hizmet süresinin başlangıçtaki bir bölümünün Kuruma bildirilmeyerek sonrasının bildirilmesi ve Kuruma bildirimin yapıldığı tarihten önceki çalışmaların, bildirgelerin verildiği tarihide kapsar biçimde kesintisiz devam etmiş olması halinde, Kuruma bildirilmeyen çalışma süresi yönünden hak düşürücü sürenin hesaplanmasında; bildirim dışı tutulan sürenin sonu değil, kesintisiz olarak geçen çalışmaların sona erdiği yılın sonu başlangıç alınmalıdır.
Yukarıda anlatılanlar ışığında, incelenen dava dosyasında; 16.01.2006 sonrasına ilişkin red kararı Dairemizce uygun bulunmuş ise de, 01.03.2000-01.06.2003 tarihleri açısından hak düşürücü süre nedeniyle red kararı verilmesi yerinde görülmemiştir. Davacının, hizmet döküm cetveli incelendiğinde; 02.06.2003-02.10.2003 arasında kısmi bildirimin bulunduğu, 20.06.2005-2005/10 döneminde, tam bildirim; 2006/1 döneminde 5 gün ve işten çıkış tarihinin 16.01.2006 olduğu, sonraki çalışmanın 01.04.2009 tarihinde başladığı ve 25.08.2010 tarihine kadar kesintili çalışmaların bildirildiği anlaşılmıştır. Davacının, 11.11.2005-11.01.2006 tarihleri arasında doğum nedeniyle raporlu olması ve hizmet akdinin bu süre zarfında askıda bulunması ile davacının, blok çalışma iddiası ve mahkemece, kabul edilen süreler gözetildiğinde, 01.03.2000-01.06.2003 tarihleri arasındaki dönem yönünden hak düşürücü sürenin geçtiğine ilişkin değerlendirme yerinde olmadığından, bu dönemler için yöntemince araştırılma yapılarak karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme sonucu, yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınmadan eksik değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 29.04.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.