YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/9345
KARAR NO : 2014/4894
KARAR TARİHİ : 06.03.2014

Mahkemesi : Taşlıçay Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
Tarihi : 02.04.2013
No : 2011/39-2013/24

Davacı, 01.03.1979-20.12.1982, 18.05.1983-30.11.1983 tarihleri arası dönemde ve 22.08.1996 tarihinden itibaren ve halen 1479 sayılı Yasa kapsamındaki sigortalılık süresinin belirlenmesini istemiştir.
Mahkeme, ilâmında belirtildiği şekilde davanın reddine karar vermiştir.
Hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davacının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
İnceleme konusu olayda, davacının, 1479 sayılı Yasa kapsamındaki zorunlu sigortalılığın “Bakkal” faaliyetinden ve vergiye dayalı olarak 20.04.1982 tarihli tescille başladığı, 01.03.1979-20.12.1982 arası bakkal işinden, 18.05.1983-30.11.1983 arası Taksicilik işinden ve 01.01.2006-04.10.2007 tarihleri arası Nakliyeci işinden dolayı vergi kaydının, 22.08.1996 tarihinden itibaren halen devam eden Ağrı Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası kaydının bulunduğu; anılan kuruluş kayıtlarına göre sigortalılık süresinin 20.04.1982-20.12.1982, 18.05.1983-30.11.1983, 22.08.1996-15.08.2005 ve 01.01.2006-04.10.2007 tarihleri arası dönem şeklinde belirlenmesi üzerine eldeki bu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece, yukarıda belirtilen ve kurumca kabul edilen sigortalılık dönemleri dışında kabule konu yapılabilecek sigortalılık süresi bulunmadığından bahisle davanın tümüyle reddine karar verilmiştir.
Mahkemenin, 15.08.2005 – 01.01.2006 ve 04.10.2007 – 01.10.2008 tarihleri arası döneme ilişkin hükmü eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
01.04.1972 tarihinde yürürlüğe giren 1479 sayılı Kanunun 24 üncü ve 25 inci maddelerinde kendi adına ve hesabına çalışanlar olarak nitelendirilen bağımsız çalışanlardan kanunla kurulu meslek kuruluşlarına yazılı olan gerçek kişiler, meslek kuruluşuna yazılarak çalışmaya başladıkları tarihten itibaren zorunlu sigortalı sayılmış iken, anılan maddelerde 2229 sayılı Kanun ile yapılan ve 04.05.1979 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik ile meslek kuruluş kaydı zorunluluğu kaldırılarak, kendi adına ve hesabına çalışma olgusu sigortalılık niteliğini kazanmak için yeterli kabul edilmiştir. Daha sonra, Kanunun 20.04.1982 tarihinde yürürlüğe giren 2654 sayılı Kanunla değişik 24 üncü maddenin (1) numaralı bendinin (a) ve (h) fıkralarında; diğer sosyal güvenlik kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; esnaf ve sanatkârlar, tüccar, sanayici ve borsa ajan ve acenteleri, mimar ve mühendisler, sigorta prodüktörleri ve eksperleri, eczacılar, tabipler, veterinerler, gümrük komisyoncuları gibi ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya götürü usulde gelir vergisi yükümlüsü olanlar ile kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışmakla beraber gelir vergisinden muaf olanlardan kanunla kurulu meslek kuruluşlarına usulüne uygun olarak kayıtlı bulunanların sigortalı sayılacağı belirtilmiş; anılan madde 22.03.1985 tarihinde yürürlüğe giren 3165 sayılı Kanunla bir kez daha değiştirilerek kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışmakla beraber gelir vergisinden muaf olanlardan kanunla kurulu meslek kuruluşlarına usulüne uygun olarak kayıtlı bulunanlar kapsamdan çıkarılıp yerine esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı bulunanlar veya kanunla kurulu meslek kuruluşlarına usulüne uygun olarak kayıtlı olanlar sigortalı olarak kabul edilmiş; 01.10.2008 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasanın sigortalı sayılanları düzenleyen 4’üncü madde hükmü de, ticari veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usülde gelir vergisi mükellefi olanlar ile, gelir vergisinden muaf olup esnaf veya sanatkar siciline kayıtlı olanların.., aynı yasanın 4/1-b madde kapsamında sigortalı sayılacağını öngörmüştür.
Yukarıdaki bilgiler ışığı altında;
Davacının, davaya ve uyuşmazlığa konu olan 15.08.2005 -01.01.2006 ve 04.10.2007-01.10.2008 tarihleri arası dönem yönünden, 1479 Sayılı Yasanın 24. maddesi hükmüne göre, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya basit usulde gelir vergisi yükümlüsü olmak, gelir vergisinden muaf olanlar yönünden de Esnaf ve Sanatkâr Sicili ile birlikte kanunla kurulu meslek kuruluşuna yöntemince kayıtlı bulunmak, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmanın karinelerini oluşturmakta ise de, zorunlu sigortalılık için ön koşul, başka sosyal güvenlik kuruluşları kapsamı dışında kalmak kaydıyla herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışma olgusunun gerçekleşmesidir. Dolayısıyla anılan dönemde, davacının oda kaydı bulunmakla birlikte, bağımsız çalışmanın varlığı yeniden ve usulünce araştırılarak varılacak sonucuna göre karar verilmesi gerekir.

Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 06.03.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.