YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/23293
KARAR NO : 2014/10298
KARAR TARİHİ : 08.05.2014

Mahkemesi :Bursa 3. İş Mahkemesi
Tarihi :25.09.2013
No :2012/433-2013/457

Dava, sigorta başlangıç tarihinin ve 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanma yapabileceğinin tespiti istemlerine ilişkindir.

Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Hükmün, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere ve Mahkemenin muhacir belgesi ile Türkiye’de bulunduğu süre içindeki çalışmasına ve işe giriş bildirgesine dayalı olarak davacının sigorta başlangıç tarihinin tespitine ilişkin kabulünün yerinde olmasına göre, davalı Kurum vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2- 08.07.1975 – 03.05.1989 ve 07.05.1990 – 01.05.2002 tarihleri arasında Bulgaristan’da Bulgaristan vatandaşı olarak çalışmaları bulunan ve 27.02.2012 tarihinde Türk vatandaşlığına geçen davacının, Bulgaristan’da geçen çalışma sürelerini 3201 sayılı Kanun uyarınca borçlanma istemi, yurtdışında çalıştığı sürede Türk vatandaşı olmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir.

3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun, borçlanma talebi sırasında Türk vatandaşı olma halini yeterli bulmayıp, tanınan borçlanma hakkından, yurtdışında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak çalışan ve borçlanma sırasında Türk vatandaşı olanların yararlanmasına olanak tanımaktadır. Göç ya da diğer nedenlerle Türkiye’ye gelenler, Türk vatandaşı olmadıkları sürelerde yurtdışında geçen çalışmalarını borçlanamazlar. Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığına alınmanın ise geçmişe etkili bulunmaması nedeniyle, yurtdışında, sadece Türk vatandaşlığını kazandıkları günden sonraki süreleri borçlanarak değerlendirebilirler.

5754 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 79’uncu maddesi uyarınca 3201 sayılı Kanunun 1’inci maddesinde yapılan değişiklik ile; 08.05.2008 tarihinden itibaren yurtdışında sadece Türk vatandaşı olarak geçen sürelerin borçlanılmasının mümkün olduğu olgusuna vurgu yapılarak, bu yönde oluşan tereddütlerin giderilmesi sağlanmıştır.

Anılan maddeye göre,“Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir”.

Bu yöndeki yargısal içtihatlar, 3201 sayılı Kanunun 1’inci maddesinde yapılan düzenleme dikkate alındığında, kural olarak, Bulgaristan’dan gelen kişilerin sosyal güvenlik haklarına borçlanma yoluyla kavuşabilme olanağı bulunmamaktadır.

Ne var ki, 5754 sayılı Kanunun 79’uncu maddesiyle 3201 sayılı Kanuna eklenen Geçici 6’ncı maddede yer verilen “Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden 01.01.1989 tarihinden bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar zorunlu göçe tabi tutulan, Türk vatandaşı olup Türkiye’de ikamet eden ve 01.07.1976 tarihli ve 2022 sayılı Kanun dahil olmak üzere sosyal güvenlik kuruluşlarından gelir veya aylık almamak koşulu ile yurt dışında geçen ve belgelendirilen çalışma süreleri bu Kanuna göre borçlandırılmak suretiyle yaşlılık aylığı bağlanmasında sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir” hükmü uyarınca, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden 01.01.1989 tarihinden 08.05.2008 tarihine kadar zorunlu göçe tabi tutulduktan sonra Türk vatandaşlığına geçenlere, geldikleri ülkedeki hizmetlerini borçlanma yoluyla değerlendirme imkanı tanınmıştır.

Anılan düzenlemeden yararlanabilmek için, belirtilen tarihler arasında zorunlu göçe tabi tutulmuş, zorunlu göçten sonra Türk vatandaşı olup, Türkiye’de ikamet ediyor olmak, sosyal güvenlik kuruluşlarından gelir ve aylık almamak, geldikleri ülkedeki “çalışma” sürelerini belgelendirmek, borçlanma için yazılı istekte bulunmak, tebliğ edilen borçlanma miktarını üç ay içerisinde ödemiş olmak koşulları aranmaktadır.
Somut olayda; her ne kadar sonrasında Bulgaristan’a dönüş yapmış ise de davacının zorunlu göçe tabi tutulması nedeniyle kendisine 27.07.1989 tarihli muhacir belgesi verildiği ve sonradan Türk vatandaşlığına geçtiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle belgelendirdiği çalışmaları esas alınarak talebi uyarınca söz konusu Bulgaristan sürelerini borçlanabileceğinin tespitine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde borçlanma istemi yönünden davanın reddi yönünde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istem halinde davacıya iadesine, 08.05.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.