YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/21531
KARAR NO : 2014/6402
KARAR TARİHİ : 20.03.2014

Mahkemesi : Ankara 3. İş Mahkemesi
Tarihi : 04.06.2013
No : 2012/651-2013/437

Davacı, Alman R. sigortasına giriş olan 01.09.1992 tarihinin Türkiye’de 5510 sayılı Yasanın 4/1-a madde kapsamında sigorta başlangıcı olarak tespitini, 01.06.2012 tarihinden itibaren de 4/1-a kapsamında yaşlılık aylığına hak kazandığının tespitini istemiştir.
Mahkeme, ilâmında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
İnceleme konusu olayda, 09.04.2012 günlü borçlanma istemi ve ödemeyle Almanya’da geçen 10.07.1986-30.08.1992 tarihleri arası 2.211 günlük “Ev Kadınlığı” süresini 5510 sayılı Yasanın 4/1-a kapsamında, 18.08.2006 günlü borçlanma talebi ve ödemeyle de Almanya’da geçen 01.09.1992-31.12.2005 tarihleri arası 2.940 günlük süreyi 5510 sayılı Yasanın 4/1-a kapsamında borçlanan ve böylece toplam 5.151 prim gün sayısına ulaşan 30.09.1966 doğumlu davacının, 15.05.2012 günlü tahsis başvurusunun, sigorta girişinin 3201 sayılı Yasanın 5’inci madde hükmü uyarınca 03.05.1998 tarihi (14.05.2012 ödeme tarihinden 5.151 gün geriye gidilmek suretiyle) alınarak reddi üzerine eldeki bu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava dosyası içerisinde yer alan ikamet belgesine göre, ilk borçlanmaya konu yapılan 10.07.1986-30.08.1992 tarihleri arası ikamete dayalı ev kadınlığı süresi iken; Alman TR 4 belgesine göre 01.09.1992 tarihinin Alman R. sigortasına giriş olduğu anlaşılmaktadır.
Mahkeme, bir yandan Uluslararası sözleşme hükmüne dayalı olarak sigorta başlangıcına ilişkin davacı istemini 01.09.1992 tarihi olarak kabul ederken; kabul edilen 01.09.1992 günlü sigorta girişine, 3201 sayılı Yasa 5’inci madde hükmünü uygulamak suretiyle (01.09.1992 sigorta başlangıcından, borçlanmaya konu 2.211 gün borçlanma süresi kadar geriye gidilerek girişin 10.07.1986 alınmasıyla) tahsise ilişkin davacı istemini kabul etmiştir.
Yurtdışında bulunan Türk vatandaşlarının yurtdışında geçen sürelerinin sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesini düzenleyen 3201 sayılı Yasanın “Süre Tespiti ve Sigortalılığın Başlangıcı” başlıklı 5.maddesi, yurtdışında geçen sürelerini borçlananlardan Türkiye’de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin, sigortalılıklarının başlangıç tarihinin, borçlarının tamamını ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye gidilmek suretiyle belirleneceğini düzenlerken; anılan maddeye 17.04.2008 tarih ve 5754 sayılı Yasayla sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerdeki hizmetlerini, bu yasaya göre borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarihin, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınamayacağı” düzenlemesi ek fıkra olarak ilave edilmiş ise de;
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 21.03.2001 tarihli, 2001/232 Esas ve 2001/272 sayılı kararı ile sonrasında Dairemizin istikrar kazanmış uygulamalarında belirtildiği üzere, borçlanılan sürenin ilişkin olduğu çalışmaları Almanya’da geçen davacı hakkında, Anayasanın 90/son maddesi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya arasında bağıtlanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin “Bir kimsenin Türk sigortasına girişinden önce bir Alman R. sigortasına girmiş bulunması halinde, Alman R. Sigortasına girişi, Türk Sigortasına giriş olarak kabul edilir.”şeklindeki 29/4 maddesinin, bir atıfet yasası olan 3201 sayılı Borçlanma Yasasının 5/son maddesi karşısında uygulamada önceliği bulunmaktadır.
O halde, Türk – Alman Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 29/4.maddesi, keza yöntemince yürürlüğe konulmuş Uluslararası sözleşmelerin kanun hükmünde olacağı ve uygulama önceliği bulunduğunu düzenleyen T.C Anayasa’nın 90.madde hükümleri uyarınca, davacının sigortalılık başlangıç tarihinin anılan sözleşme hükmü kapsamında belirlenmesi gerekecektir.
Dava dosyası içerisinde yer alan Alman sigorta cetveline göre, 18.08.2006 günlü borçlanmayla elde edilen yurt dışı çalışma süresi başlangıcı olan 01.09.1992 günlü girişin Alman R. sigortasına giriş olduğu açıkça görünmekte olup, buna ilişkin mahkeme kabulü de yerindedir.Ancak, anılan 01.09.1992 tarihli Alman R. sigortasına giriş tarihine, 3201 sayılı Yasa 5’inci madde hükmünü uygulamak suretiyle (01.09.1992 sigorta başlangıcından, borçlanmaya konu 2.211 gün borçlanma süresi kadar geriye gidilerek girişin 10.07.1986 alınması) tahsise ilişkin yapılan değerlendirme hatalıdır.
10.07.1986 tarihli ev kadınlığı süresinin, yaşlılık aylığı şartlarının değerlendirilmesi aşamasında sigorta başlangıcı olarak değerlendirilebilmesi, ancak anılan tarihli girişin Alman R. sigortasına giriş niteliğinde bulunması halinde mümkündür.
Şu halde yapılması gereken iş; davaya konu yapılan ve sigorta başlangıcı olarak öngörülen 10.07.1986 tarihini de içeren 10.07.1986-30.08.1992 arası dönemin Almanya’da geçen “Ev kadınlığı süresi” olması karşısında; anılan ev kadınlığı süresinin, yukarıda bahsedilen Uluslararası sözleşme hükmü kapsamında, uzun vadeli sigorta kollarından olan malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından Alman R. sigortasına giriş niteliğinde bir sigortalılık süresi olup olmadığı usulünce araştırılıp belirlenmelidir.
Yapılacak araştırma neticesi, Almanya’da geçen ev kadınlığı süresinin, Alman R. sigortası kapsamında bulunmadığının anlaşılması halinde; sigorta başlangıcı 01.09.1992 tarihi dikkate alınarak tahsis şartlarının varlığı irdelenmeli ve varılacak sonuca gore bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın, eksik inceleme ve araştırmayla yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve Yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 20.03.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.