YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/20179
KARAR NO : 2014/4373
KARAR TARİHİ : 03.03.2014

Mahkemesi : Seydişehir Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
Tarihi : 18.07.2013
No : 2012/175-2013/196

Davacı, davalının işyerinde 01.07.2002-21.05.2005 ve 01.08.2006-01.03.2008 tarihleri arasında 506 sayılı Yasa kapsamında çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilâmda belirtildiği şekilde davanın reddine karar vermiştir.
Hükmün, davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Uyuşmazlık; davacının davalıya ait işyerinde talep konusu dönemde kesintisiz olarak fiilen çalışıp çalışmadığı noktasındadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 7. maddesi uyarınca davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesidir. Anılan Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalı, 506 sayılı Kanunun 79. maddesine 25.08.1999 tarih, 4447 sayılı Yasayla eklenen “Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını açıklayan bilgi ve belgelerin işverence prim bildirgelerine eklenmesi şarttır.” düzenlemesi uyarınca, anılan tarih sonrasına ilişkin eksik bildirimlerin dayanağı belgelerin Kuruma ibraz edilip edilmediği de incelenip, aksine durumda Kurumun eksik bildirim nedeniyle resen tahakkuk işlemi gerçekleştirip gerçekleştirmediği yönü araştırılmalıdır.
506 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi ile “işveren; …sigortalıları çalıştıran… kişiler…” olarak tanımlanmış olup, hizmet tespitine yönelik davalarda, çalışma ilişkisinin nitelik ve süresinin belirlenmesinde, bu yöndeki işyeri bilgi ve belgelerine ulaşılmasında, bir başka deyişle, davanın sübutu, kanıtlama yükümlülüğü ve verilen kararın infazı açısından, işverene husumet yöneltilmesi zorunludur.
Yukarıda açıklanan ilkeler ışığında; davacı, 01.07.2002-21.05.2005 ve 01.08.2006-01.03.2008 tarihleri arasında askerlik dönemi haricinde davalı işyerinde çalıştığını ve bu sürelerin tespitini talep etmiş olup, davacının, davalıya ait işyerinden bildirilmiş hizmetinin bulunmadığı, mahkemece de davacının dava dışı dava dışı, A. Day. Tük. Mal. Canlı Hayvan Tic. Kasaplık Ltd Şti ve S.Hayvancılık San Tic Ltd Şti ‘de 2006 yılında 10 gün, 2007 yılında 60 gün ve 2008 yılında 60 gün hizmet sürelerinin bildirildiği ve tanık beyanları dikkate alınarak bildirilenler dışında çalışması olmadığından davanın reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
Davacının, talep konusu dönemde kesintisiz olarak davalı işyerinde çalışıp çalışmadığı noktasında; mahkemece yapılan araştırma ve inceleme, hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir. Davacının çalışmasının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla; davacının çalışmaları ile ilgili tüm belgeler davalı Kurumdan, dava konusu dönemde davacı ile birlikte çalışan ve işverenlerin bordrolarında kayıtlı kişiler ile, aynı yörede komşu veya benzeri işleri yapan başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı; sigortalının kayıtlarda gözükmeyen çalışmalarının hangi nedenlerle kayıtlara geçmediği ya da bildirim dışı kaldığı hususu gereğince araştırılmalı, tespiti istenen dönemde davalı işyerinde Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, özellikle; davacının talep ettiği dönemle çakışan hizmetlerinin bildirildiği 1054481 ve 1078173 sicil numaralı işyerlerinin kimlere ait olduğunun araştırılması ve tanık olarak beyanı alınan kişilerin davacının askere gitmeden önce ve askerden döndükten sonra davalının işyerinde çalıştığını, davalının, işyerini davacıya devredeceğini beyan etmeleri hususu da gözetilerek, davalı işveren ile dava dışı 1054481 ve 1078173 sicil numaralı mahkemece A. Day. Tük. Mal. Canlı Hayvan Tic. Kasaplık Ltd Şti ve S. Hayvancılık San Tic Ltd Şti ye ait olduğu belirtilen şirketler arasındaki hukuki ve fiili bağlantının araştırılması, böylece bu konuda gerekli tüm soruşturma yapılarak hak düşürücü süre olup olmadığı da gözetilmek suretiyle uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemenin, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda araştırma yaparak elde edilecek sonuca göre karar vermesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 03.03.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.