YARGITAY KARARI
DAİRE : 1. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/7543
KARAR NO : 2023/6978
KARAR TARİHİ : 30.11.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/111 E., 2022/81 K.
DAVA TARİHİ : 26.09.2014
HÜKÜM/KARAR : Kabul-Ret
Taraflar arasındaki kadastro sırasında tespit harici bırakılan taşınmazın davacı adına tescili istekli davanın; önceki tarihli bozma kararına uyularak yapılan yargılaması sonunda kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili, davalı … vekili ile davalı … vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı …, Aziziye İlçesi Rizekent Köyü çalışma alanında bulunan ve 2004 yılında yapılan kadastro sırasında tespit harici bırakılan taşınmaz bölümü hakkında irsen intikal, taksim ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanarak adına tescilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine ve dahili davalılar, çekişmeli taşınmazların zilyetlikle kazanılamayacak yerlerden olduğunu, imar-ihya ve zilyetlikle kazanım koşullarının davacı yararına oluşmadığını belirterek davanın reddini savunmuşlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Erzurum 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 14/07/2016 tarih, 2014/753 Esas 2016/612 Karar sayılı kararı ile davacı yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne, 30.07.2015 tarihli bilirkişi raporunda (A), (B1), (B2), (C1), (C2) ve (D) harfleriyle gösterilen 5.833,42 metrekare yüzölçümlü taşınmazın davacı … adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Bozma Kararı
Yargıtay ( Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 03.03.2020 tarih, 2016/16257 Esas 2020/888 Karar sayılı kararıyla; 4721 sayılı TMK’nın 713/3 üncü maddesi uyarınca husumetin yasal hasım konumunda olan Hazine ve ilgili Kamu Tüzel Kişiliğine birlikte yöneltilmesi gerektiği, dava tarihinden önce 30.03.2014 tarihinde yürürlüğe giren 6360 sayılı Kanun’un 1 inci maddesi gereğince çekişmeli taşınmazın bulunduğu Erzurum Büyükşehir Belediyesi’nin sınırları il mülki sınırları olarak belirlendiğine ve aynı Kanun’un geçici 1/13 üncü maddesi uyarınca Büyükşehir Belediyesi olan illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılıp köyler mahalle olarak, belde belediyeleri ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katıldığına göre, …’nın da ilgili kamu tüzel kişisi olarak davada yer alması gerektiği, bu hususun Mahkemece gözden kaçırıldığı, oysa taraf teşkilinin sağlanması hususunun dava şartlarından olduğu gözetilerek davacıya …’nı davaya dahil etmesi için süre ve imkan tanınması, bu şekilde taraf teşkilinin sağlanması halinde dahili davalıdan savunma ve delilleri sorulması, bildirildiği takdirde delillerin toplanması ve bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.
C. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
Erzurum 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen temyiz incelemesine esas kararı ile bozma kararı doğrultusunda yapılan yapılan yargılama neticesinde, davacı yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının oluştuğu gerekçesiyle 30.07.2015 tarihli bilirkişi raporunda (A), (B1), (B2), (C1), (C2) ve (D) harfleriyle gösterilen 5.833,42 metrekare yüzölçümlü taşınmazın davacı … mirasçıları adına Erzurum 3. Noterliği’nin 20/06/2018 tarih 06802 yevmiye numaralı mirasçılık belgesindeki payları oranında tesciline karar verilmiştir.
D. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili, davalı … vekili ile davalı … vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
E. Temyiz Sebepleri
1.Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde, yeterince inceleme ve araştırma yapılmadan karar verildiğini, çekişmeli taşınmazın hangi nedenle tescil harici bırakıldığı ve kadastro sırasında davacılar ve mirasbırakanlarının çekişmeli taşınmaz üzerinde neden mülkiyet iddiasında bulunmadıkları hususunun araştırılmadığını, belgesiz araştırmasının yapılmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı … vekili temyiz dilekçesinde, bir taşınmazın zilyetlikle kazanılabilmesi için imar ve ihya ile edinilebilecek yerlerden olma niteliği yanında tapu sicilinde kayıtlı olmamasının da gerektiğini, tapuda Hazine ya da gerçek ve tüzel kişiler adına kayıtlı taşınmazların imar ve ihya ile kazanılmasının mümkün olmadığını, ayrıca il, ilçe ve kasabaların imar planının kapsadığı alanlarda kalan taşınmazların da imar ve ihya ile kazanılamayacağını, dava konusu taşınmazın kadastro çalışmaları sırasında tespit harici bırakıldığını, kadastro müdürlüğünden gelen yazı cevabına göre taşınmazın neden kadastro harici bırakıldığının bilinmediğini, şu halde taşınmazın niteliğinin tam olarak belirlenmediğini, kamu malı vasfında olabileceğini, söz konusu yer kamusal nitelikte bir yer olsa dahi belde belediyesinin sorumluluk sınırında olduğunu, bu nedenle davanın husumet yönünden sadece Aziziye Belediye Başkanlığına yöneltilmesi gerekirken Erzurum Büyükşehir Belediyesi’ne yöneltilmesinin ve bilirkişilerin taşınmazın kamuya tahsisli orta mal niteliğinde olup olmadığına dair gerekli incelemeyi detaylıca yapmaması sonucu davanın kabulüne karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu beyan ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı … vekili temyiz dilekçesinde, Mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin yetersiz olduğunu, eksik tahkikat sonucunda karar verildiğini belirterek re’sen gözetilecek nedenler de incelenmek suretiyle kararın bozulmasını talep etmiştir.
F. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kadastro sırasında tespit harici bırakılan taşınmaz hakkında imar-ihya ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayalı tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 17 nci maddeleri,
3. Değerlendirme
1.Mahkemece çekişmeli taşınmaz bölümleri yönünden davacı yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleştiği kabul edilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, verilen karar usul ve yasaya uygun olmadığı gibi yapılan araştırma, inceleme ve uygulama da hüküm kurmaya yeterli bulunmamaktadır.
Somut olayda; çekişmeli taşınmaz bölümlerinin Erzurum-Pazaryolu karayolu sınırında bulunduğu anlaşıldığı halde Karayolları Genel Müdürlüğü ilgili kamu tüzelkişisi olarak davada taraf konumuna getirilmemiş; çekişmeli taşınmaz bölümlerinin tescil harici bırakılma tarihi ve nedeni ile imar planı kapsamında kalıp kalmadığı araştırılmamış, taşınmaz bölümleri üzerinde sürdürüldüğü iddia olunan zilyetliğin tespiti bakımından yapılan monoskopik değerlendirmeyi içeren denetime elverişsiz ve yetersiz hava fotoğrafı incelemesine itibar edilmiş, taşınmazın bulunduğu yöreyi kapsayan tüm hava fotoğrafları getirtilip incelenmemiş, ziraat mühendisi bilirkişinin kendi içerisinde çelişen, soyut içerikli raporuna itibar edilmiş, dava konusu taşınmaz bölümlerinin karayolu kamulaştırma sahasında kalıp kalmadığı açıklığa kavuşturulmaksızın hüküm verilmesi cihetine gidilmiştir.
2. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle davacıya davasını ilgili kamu tüzel kişisi olarak Karayolları Genel Müdürlüğüne yöneltmesi için süre ve imkan tanınmalı, bu şekilde taraf teşkilinin sağlanması halinde Karayolları Genel Müdürlüğünden savunma ve delilleri sorulmalı, bildirdiği takdirde delilleri toplanmalı; karayoluna ait kamulaştırma evrakı ile istimlak sınırlarını belirleyen haritalar getirtilmeli, taşınmaz bölümlerinin imar planı kapsamında kalıp kalmadığı, kalıyor ise imar planı kapsamına alınma ve planın onaylanma tarihi ilgili Belediye Başkanlığı ve İl İdare Kurulu’ndan sorularak belirlenmeli ve imar planının çekişmeli taşınmaz bölümlerine ilişkin kısmının onaylı bir örneği temin edilmeli; çekişmeli taşınmaz bölümlerine ait temin edilebilen en eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz bölümlerinin bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre dava tarihinden 15-20-25 yıl öncesine (bulunmadığı takdirde bu tarihlere en yakın tarihlere) ait farklı dönemlerde çekilmiş en az üç adet stereoskopik hava fotoğrafı tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirtilerek dosya ikmal edilmelidir.
3. Bundan sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile fen bilirkişisi, 3 kişilik ziraatçı bilirkişi kurulu ve jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır. Keşif sırasında dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan, taşınmaz bölümlerinin öncesinin kime ait olduğu, kimden kime intikal ettiği ve ne şekilde kullanıldığı, imar-ihyaya konu edilip edilmediği, edilmiş ise imar-ihyanın hangi tarihte başlayıp ne zaman tamamlandığı hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, beyanları arasında çelişki ortaya çıkması halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle bu çelişkiler giderilmeye çalışılmalı, komşu parsel tutanakları ve varsa dayanak kayıtları uygulanmak suretiyle yerel bilirkişi ve tanık sözleri denetlenmelidir.
4. Jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisinden, hava fotoğrafları üzerinde stereoskopik inceleme yaptırılmak suretiyle dava konusu taşınmaz bölümlerinin sınırını ve niteliğini, taşınmaz bölümlerinde imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarihi ve üzerlerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor ve dava konusu taşınmazın konumunu hava ve uydu fotoğrafları üzerinde göstermesi istenmeli; fen bilirkişisine, kadastro paftası ile karayolları kamulaştırma haritasının çakıştırılması suretiyle çekişmeli taşınmaz bölümlerinin kamulaştırma alanında kalıp kalmadığını belirleyen, keşfi izlemeye ve denetlemeye elverişli ayrıntılı harita ve rapor düzenlettirilmeli; ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan, taşınmaz bölümlerinin toprak yapısını ve niteliğini, zirai durumunu, üzerinde sürdürülen zilyetliğin şeklini ve süresini, taşınmaz üzerindeki bitki örtüsünü, taşınmaz bölümlerinin imar-ihyaya konu olmaya başladığı ve imar-ihyanın tamamlandığı tarihi bildirir, komşu parsellerle karşılaştırmalı değerlendirmeyi ve taşınmaz bölümlerinin değişik yönlerden çekilmiş fotoğraflarını içerir, somut verilere ve bilimsel esaslara dayanan ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; mahkeme hakiminin, taşınmaz bölümlerinin konumuna, niteliğine ve çevre parsellerle karşılaştırılmalı olarak fiziksel özelliklerine ilişkin gözlemi keşif tutanağına aynen yansıtılmalı ve bundan sonra iddia ve savunma çerçevesinde toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
5.Mahkemece, yukarıda değinilen hususlar göz ardı edilerek, eksik araştırma ve incelemeyle hüküm kurulması isabetsizdir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekili, davalı … vekili ile davalı … vekilinin yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgililere iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
30.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.