YARGITAY KARARI
DAİRE : 1. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/5459
KARAR NO : 2023/1856
KARAR TARİHİ : 29.03.2023
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Rize 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar, mirasbırakan dedeleri … …’ın 570 ada 12 parsel sayılı taşınmazdaki payının mirasbırakanın dava dışı … …’e verdiği vekaletname kullanılarak, vekil … eliyle mirasbırakanın oğlu olan davalı …’a satış suretiyle temlik edildiğini, satış nedeniyle mirasbırakana herhangi bir bedel ödenmediğini, satışın gerçek değerinin çok altında davalı lehine gabin halinde yapıldığını, temlikin mirasçılardan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu, ileri sürerek tapu kayıtlarının iptali ile miras payları oranında adlarına tesciline karar verilmesini istemişlerdir.
II. CEVAP
Davalı, iddiaların doğru olmadığını, mirasbırakanın eşini kaybettikten sonra çocukları ile arasının bozulduğunu, onlara mal bırakmamak için dava konusu taşınmazdaki payı ile bir çok taşınmazını satmaya çalıştığını, mirasbırakanın dava konusu taşınmazdaki payını da … …’e sattığını, taşınmazın ata toprağı olduğu için … ile anlaştığını ve taşınmazı …’dan 160.000.000,00 TL bedelle satın aldığını, taşınmazdaki diğer payları da dava dışı kişilerden satın aldığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Rize 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 12.10.2021 tarihli ve 2016/351 Esas, 2021/160 Karar sayılı kararı ile; mirasbırakanın hukuki işlem ehliyeti olmadığı iddiasının davacı tarafından yeterli deliller ile ispat edilememesi nedeniyle, mevcut delillere göre mirasbırakanın temyiz gücünün yerinde olduğunun kabulü gerektiği,mirasbırakanın satış iradesinin bulunduğu,taşınmaz satış bedelinin mirasbırakana ödendiği, temlikin muvazaalı olmadığı, gabinin objektif ve subjektif unsurlarının gerçekleşmediği, 9 nolu bağımsız bölümün davalı adına kayıtlı olmadığı, 12 ve 15 nolu bağımsız bölümlerin davalı tarafından 3.kişilere satıldığı ve bu kişilerin iyi niyetlerini ortadan kaldıracak delil bulunmadığı gibi davada taraf sıfatlarının da bulunmadığı, iddianın ispat edilemediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; mirasbırakanın davacılardan mal kaçırmak amacı ile dava konu taşınmazı, vekil eliyle oğlu olan davalıya satış suretiyle devrettiğini, murisin bu satış karşılığında para almadığını ve taşınmazın gerçek değerinin çok altında gösterilerek satıldığını, satışın gerçekleştirdiği yıllarda, mirasbırakanın başkaca taşınmazları bulunup, dava konusu taşınmazı satmaya hiçbir zaman ihtiyacı olmadığını, mahkemece eksik araştırma yapıldığını, davalı tarafın süresi içerisinde davaya cevap vermediğini, bu durumda davayı inkar etmiş sayıldığını, bu nedenle cevap dilekçesinin kabul edilemeyeceğini, bu durumda davalının taşınmaz için 160.000.000.-TL ödediği yönündeki beyanının dikkate alınamayacağını ve bu beyan esas tutularak hüküm kurulamayacağını, mirasbırakanın yapılan satış işleminden 24 ay sonra vefat ettiğini, temlikin muvazaalı olduğunu,mirasbırakanın ekonomik durumunun iyi olup davaya konu yeri satmaya ihtiyacının olmadığını, kararın çelişkili olduğunu, davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 18.05.2022 tarihli ve 2022/440 Esas, 2022/680 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararında davanın esasıyla ilgili hükme etki edecek tüm delillerin toplandığı, kanunun olaya uygulanmasında ve gerekçede hata edilmediği, ihtilafın doğru olarak tanımlandığı, ön inceleme duruşmasında ehliyetsizlik hukuki sebebine dayalı bir dava tespitinin yapılmadığı, davada ispat yükü davacı tarafta olup iddianın kanıtlanamadığı, gerekçeli kararda davalı adına kayıtlı olmayan taşınmazlar yönünden husumet ehliyeti yönünden pasif yerine aktif ehliyet bulunmadığının belirtilmesinin maddi hataya dayalı olduğu, açıklanan nedenlerle inceleme konusu kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davacılar vekilinin istinaf başvurusunun, HMK’nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, istinaf dilekçesindeki taleplerinin tekrarı ile kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, muris muvazaası hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de … Medeni Kanunu’nun 706., … Borçlar Kanunu’nun 237. ve Tapu Kanunu’nun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras … çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, … ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun için de ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, mirasbırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alım gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile mirasbırakan arasındaki beşeri ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
3. Değerlendirme
Bilindiği üzere her dava, açıldığı tarihteki fiili ve hukuki duruma göre hükme bağlanır. (28/11/1956 tarih ve 15/15 sayılı İBK)
Bununla birlikte; tapu iptali ve tescil davaları kural olarak kayıt malikine veya maliklerine, kayıt malikleri ölü ise mirasçılarına yöneltilir. Başka bir anlatımla, tapu iptali ve tescil davası dava tarihi itibariyle tapu kaydına göre hak sahibi ve malik olan kişiye karşı açılır. Eldeki davada, dava tarihi itibariyle davalı … tapu kayıt maliki değildir. Bu nedenle davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilmek suretiyle ret kararı verilmiş olması isabetsiz ise de, davanın reddine ilişkin verilen karar, bu gerekçe ile ve sonucu itibariyle doğru olduğuna göre bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, mahkeme kararının gerekçe kısmının düzeltilerek onanması, HMK’nın 370. maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereğidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Mahkemece verilen karar açıklanan gerekçeyle sonucu itibariyle doğru olduğundan, davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 373/1. maddesi uyarınca Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının gerekçesi düzeltilmek suretiyle 6100 sayılı HMK’nın 371. maddesi uyarınca DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
İstek halinde peşin alınan temyiz harcının ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Rize 3. Asliye Hukuk Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine gönderilmesine,
29.03.2023 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.