YARGITAY KARARI
DAİRE : 1. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/8902
KARAR NO : 2023/1163
KARAR TARİHİ : 28.02.2023
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kars 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucunda; başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı, maliki olduğu 184 ada 3 parsel ayılı taşınmazda bulunan 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 no.lu bağımsız bölümleri, davalı Banka lehine kardeşlerinin şirketi olan … Gıda Pazarlama San. Ltd. Şti.’nin kullanacağı kredi için rehin verdiğini, davalı Bankadan kullanılan kredilerden kaynaklanan borçların yapılandırıldığını ve bir vadeye bağlandığını, bunun karşılığında da dava konusu taşınmazların gerçek değerinden daha düşük bir bedelle Bankaya devredildiğini bu işlemin yapılmasından önce davalı tarafından başlatılmış bir icra takibi bulunmadığını, yapılandırmaya dair protokolün … Gıda Pazarlama San. Ltd. Şti.nin yetkilisi olan … ve … Payçu tarafından imzalandığını, protokolde ismi bulunmasına rağmen imzasının alınmadığını ayrıca emekli olup emekli maaşı dışında geliri olmadığını, aynı evde eşi ve annesinin geçimini sağladığını, harç ve yargılama giderlerini karşılama imkanı kalmadığından adli yardım talebinin kabulü ile dava konusu taşınmazlarının davalıya satışının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiş, Mahkemece 31.07.2017 tarihli kararla adli yardım talebinin reddedildiği, davacının ön inceleme duruşmasında yeniden adli yardım talep ettiği, Mahkemece 31. 01.2018 tarihli 1. celsede talebin reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
II. CEVAP
Davalı Banka vekili, ticaret mahkemesinin görevli olduğunu, dava değerinin belirlenerek eksik harcın ikmali gerektiğini, borç ihtara rağmen ödenmeyince yapılan protokolle davacıya ait 11 adet taşınmazın borcuna mahsuben alındığını belirterek, davanın reddini savunmuş, davalı … davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Kars 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 10.12.2018 tarihli ve 2017/228E., 2018/709K. sayılı kararıyla; verilen kesin süreye rağmen eksik harcın tamamlanmadığı, sonrasında dosyanın işlemden kaldırıldığı ve üç aylık süre içerisinde yenilenmediği gerekçesiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
Kars 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; adli yardım talebinin usule aykırı olarak reddedildiğini, araştırma yapılmadığını, davalı harçtan muaf olduğundan kendisinin de maktu harç kadar sorumlu olması gerektiğini belirterek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi 29.04.2021 tarihli ve 2019/955E. 2021/741K. sayılı kararıyla; harç eksikliği giderilmediği için dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verildiği ve işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde davacı tarafından dilekçe ile yenileme talebinde bulunulmadığı, bu sürelerin dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olamayacağı, bu nedenle Mahkemece davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf talebinin …nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; adli yardım talebinin usule aykırı reddedildiğini, araştırma yapılmadığını, davalı harçtan muaf olduğundan kendisinin de maktu harç kadar sorumlu olması gerektiğini, esasa ilişkin olarak ise davalı Bankanın rehin verilmiş taşınmazları borca mahsuben almasının hem lex commissoria yasağına, hem de gabine dayalı olduğu için hukuka aykırı olduğunu, vekalet görevinin kötüye kullanıldığını belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Bilindiği üzere …nın 334/1.maddesinde; “ Kendisinin ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama ve takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler” düzenlemesine yer verilmiştir.
2. 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 16. maddesi uyarınca, gayrimenkulün aynına taalluk eden davalarda dava değerinin gayrimenkulün değerine göre belirleneceği öngörülmüştür. Dava değerinin belirlenmesinde taşınmazın dava tarihindeki keşfen saptanacak gerçek değerinin esas alınacağı kuşkusuzdur.
3. Harçlar Kanunu’nun 30. maddesi, “Muhakeme sırasında tespit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılıyorsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 409. maddesinde (HMK 150) gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır.” 32. maddesi ise; “Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz. Ancak ilgilisi tarafından ödenmeyen harçları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır.” şeklinde düzenlenmiştir.
4. 6100 sayılı HMK’nın 150. maddesinin ilgili kısımları şöyledir:
…
“(5) İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibarıyla açılmamış sayılır ve mahkemece kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır.”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı 120,60TL bakiye onama harcının davacıdan alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine,
Kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.02.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.