Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
SAKARYA
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
7. HUKUK DAİRESİ

DOSYA NO : 2023/140
KARAR NO : 2023/344

T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I

BAŞKAN : … (…)
ÜYE : … (…)
ÜYE : … (…)
KATİP : … (…)

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :GEBZE ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ :01/12/2022
NUMARASI :2022/850 Esas – 2022/931 Karar

DAVACI : … – …
VEKİLİ :Av. … – …
DAVA :Zayi Belgesi Verilmesi
DAVA TARİHİ :31/10/2022

KARAR TARİHİ :07/03/2023
KR. YAZIM TARİHİ :07/03/2023
İstinaf incelemesi için dairemize gönderilen dosyanın ilk incelemesi tamamlanmış olmakla HMK’nın 353. ve 356. maddeleri gereğince; dosya içeriğine ve kararın niteliğine göre sonuca etkili olmadığından duruşma yapılmasına gerek görülmeden dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı şirketin Vergi Usul Kanunu hükümleri gereği e-Defter ve e-Fatura kullanma zorunluluğu bulunan şirketlerden olduğunu, bu kapsamda davacı şirketin tüm ticari defterleri e-Defter olarak tanzim edildiğini ve Gelir İdaresi Başkanlığı’na ibraz edildiğini, davacı şirketin, 2021 yılına ilişkin vergi iadesi talebinden dolayı Gelir İdaresi Başkanlığınca denetime tabi tutulduğunu, atanan denetmen tarafından davacının ticari e-Defterleri üzerinde inceleme yapılmak istendiğini, davacı şirketin, ilgili defterleri denetmene ibraz etmek için Gelir İdaresi Başkanlığı sistemi üzerinden kopyasını indirmek istediğinde 2021 yılı Ocak- Şubat ve Mart aylarına ilişkin e-Defterlerin ikincil kopyasının sistemde mevcut olmadığı hatası ile karşılaştıklarını, karşılaşılan hata nedeniyle Gelir İdaresi Başkanlığı yetkili personeli ile mail üzerinden yapılan görüşmede ilgili belgelerin kopyasının bulunmamasının zayi niteliğinde olduğunu, ilgili mahkemeden zayi belgesi için başvuruda bulunulması gerektiğinin bildirildiğini, defterlerin zayi olduğunun öğrenildiği tarihin ilgili yazışmanın yapıldığı tarih olan 28/10/2022 olduğunu, 19/10/2019 tarihli ve 30923 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Sıra No.lu Elektronik Defter Genel Tebliği’nde defterlerini elektronik ortamda tutan mükelleflerin, e-Defterlerini saklama ve gerektiğinde ibraz etme yükümlülüğünün açıklandığını, bu zorunluluğu yerine getirmeyen mükellefler için; e-Defterleri ve bunlarla ilişkili berat dosyaları ile muhasebe fişlerini yetkili makamların isteği üzerine ibraz etmeyenler hakkında, işledikleri fiile göre Vergi Usul Kanununun ve Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümlerinin uygulanacağını, kanun ve tebliğler doğrultusunda defter ve belgelerini ibraz etmeyen mükellefler için özel usulsüzlük cezası ve/veya vergi ziyaı cezası uygulanacağının belirtildiğini, teknolojinin ticari faaliyetlerin hızlanması ve bu faaliyetlerde sağladığı avantajların dijital dönüşüm sürecine büyük bir ivme kazandırdığını, her ne kadar bu sürecin birçok avantajı olsa da işletmelere ait bilgi ve belgelerin elektronik ortamlara aktarılmasıyla beraberinde getirdiği risklerin de artış gösterdiğini, oluşabilecek farklı risk türlerinin sonucunda işletmelere ait elektronik ortamda tutulan defterlerin işlem göremez hale gelip zayi olabildiğini, elektronik defterlere ait kayıtların bozulması, silinmesi, zarar görmesi, olağanüstü hallerin(doğal afetler vs.) meydana gelmesiyle, şirketlere ait defterlerin işlem göremez ve ibraz edilemez duruma gelebildiğini beyanla kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi nedenleriyle davacı şirkete ait 2021 yılı Ocak, Şubat ve Mart aylarına ilişkin e-Defter hakkında zayi belgesi verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI ÖZETİ:
İlk derece mahkemesince; “… Davanın reddine …” şeklinde hüküm kurulmuştur.
İlk derece mahkemesince verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ:
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; davacı şirketin üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesine rağmen sistemsel hatalardan kaynaklı sorumlulukların davacıya yükletilmesinin kanuni bir dayanağı bulunmadığını, yerel mahkemece her ne kadar mücbir sebep hallerinin kanunda düzenlendiği ifade edilmiş ise de ticari defterlere sistem üzerinden ulaşılamamasında davacının herhangi bir kasıt, kusur veya ihmalinin bulunmadığının göz ardı edildiğini belirterek; istinaf taleplerinin kabulüne, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesi talebiyle istinaf yoluna başvurmuştur.
DELİLLER: Gebze Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 01/12/2022 tarih, 2022/850 Esas – 2022/931 Karar sayılı kararı ve tüm dosya kapsamı.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Dava, TTK’nın 82/7. maddesine dayanılarak davacı şirketin 2021 yılı Ocak, Şubat ve Mart aylarına ait e-defterleri için zayi belgesi verilmesi istemine ilişkindir.
İlk derece mahkemesince davanın reddine karar verilmiş karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
İnceleme; 6100 sayılı HMK’nın 355. madde hükmü uyarınca, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırı hususların olup olmadığı gözetilerek yapılmıştır.
Dosya kapsamına göre; davacı şirketin defter kayıtlarının elektronik ortamda e-defter vasıtasıyla tutulduğu,davacı şirketin, ilgili defterleri denetmene ibraz etmek için Gelir İdaresi Başkanlığı sistemi üzerinden kopyasını indirmek istediğinde 2021 yılı Ocak- Şubat ve Mart aylarına ilişkin e-Defterlerin ikincil kopyasının sistemde mevcut olmadığı hatası ile karşılaştıklarını ileri sürülerek Elektronik Defter Genel Tebliğinin konu ile ilgili düzenlemeleri gereğince zayi belgesinin verilmesinin talep edildiği, ilk derece mahkemesince davanın reddine karar verildiği, karara karşı davacı vekilinin istinaf kanun yoluna başvurduğu anlaşılmaktadır.
6102 sayılı TTK’nın 82-(7) maddesine göre; bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defter ve belgelerin; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa; tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren, on beş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir. Bu dava hasımsız açılır. Maddede düzenlenen (15) günlük süre hak düşürücü süredir.
6102 sayılı TTK’nın 82-(7) maddesinde; zayi belgesi verilebilecek haller tahdidi olarak sayılmıştır. Tacirin, anılan yasa maddesinden yararlanabilmesi için bir taraftan ticari defterlerin ve belgelerin korunması amacıyla gereken dikkat ve ihtimamı göstermiş bulunması, diğer taraftan da ziyaa uğramanın onun iradesi dışında, elinde olmayan bir nedenle meydana gelmiş olması zorunludur. Mücbir nedenlerin ispatı, bunu iddia eden tacire aittir. İleri sürülen mücbir nedenin dayandığı olayların defter ve belgelerin yok olması veya elden çıkması sonucunu doğuracak nitelik ve yoğunlukta olup olmadığı araştırılmalı ve irade dışında defter ve vesikaların tamamen veya kısmen kaybı yahut yok olması sonucu oluştuğunda mücbir neden kabul edilmelidir. Davacı tutmak ve saklamakla yükümlü olduğu defter ve belgeleri özenle korumakla yükümlüdür.
Davacı şirketin defter kayıtlarının elektronik ortamda e-defter vasıtasıyla tutulduğu dosya kapsamı delillerle sabittir.
Elektronik Defter Genel Tebliği’nin 4.4.1.e) maddesine göre e-defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının, gizliliği ve güvenliği sağlanacak şekilde e-defter saklama hizmeti yönünden teknik yeterliliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde 01/01/2020 tarihinden itibaren asgari 10 yıl süre ile muhafaza edilmesi zorunludur.
Tebliğin 7.1. Maddesine göre ise, e-defter tutanlar, Vergi Usul Kanununda belirtilen “mücbir sebep” halleri nedeniyle e-defter veya beratlarına ait kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi ve e-defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşlardan veya Başkanlıktan ikincil örneklerinin temin edilemediği hallerde, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren tevsik edici bilgi ve belgeleri ile birlikte 15 gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yetkili mahkemesine başvurarak kendisine bir zayi belgesi verilmesini istemelidir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 13. maddesinde, sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısiyle defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması mücbir sebepler olarak kabul edilmiştir. Ancak Vergi Usul Kanunundaki bu düzenleme vergisel yükümlülüklerle ilgili olup, TTK’nın 82/7. maddesinde ticari defterlerin sahibinin elinden rızası dışında çıkmış olması hali, zayi belgesi verilmesini gerektiren bir olay olarak sayılmamış olduğu gibi tadadi olarak sayılan bu sebeplerle de benzerlik göstermediğinden sırf ticari defterlerin sahibinin elinden rızası dışında çıkmış olmasının ticari defterlerin TTK’nın 87/2 maddesinin aradığı şartlarda zayi olduğunun kabulü mümkün değildir. Elektronik Defter Genel Tebliği’nin 7.1 maddesinde sadece Vergi Usul Kanununda belirtilen “mücbir sebep” ve ikincil örneklerin temin edilememesi halinin aranmış olması TTK’nın 82/7. maddesindeki hususların aranmayacağı anlamına gelmez. Zira Elektronik Defter Genel Tebliği’nin 7.1 maddesindeki düzenleme TTK’nın 82/7. maddesindeki düzenlemenin kapsamını değiştirecek nitelikte değildir. Dolayısıyla tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgelerin kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğradığı iddiasına dayalı zayi belgesi verilmesi isteminde TTK’nın 82/7. koşullar aranmalıdır.
Yukarıda yapılan açıklamalara göre somut olayda; davacı tarafça, davacı şirketin 2021 yılına ait 12 aylık e-defter bilgilerinin sisteme yüklendiğinin, buna ilişkin beratların da bulunduğunun, ancak denetim sırasında 2021 yılı Ocak, Şubat ve Mart aylarına ait kayıtların sistemden açılmadığının ileri sürüldüğü, ilk derece mahkemesince TTK’nın 82/7. Maddesinde sayılan koşulların oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de; yeterli araştırmanın yapılmadığı, kararın eksik incelemeye dayalı olduğu anlaşılmıştır.
Bu durumda yapılması gereken iş; davacının e-defterlerinin gizliliği ve güvenliği sağlanacak şekilde e-defter saklama hizmeti yönünden teknik yeterliliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde saklanması yoluna gidilip gidilmediğinin tespit edilmesi, bu kapsamda davacının sunduğu beratlar ve diğer deliller dikkate alınarak 2021 yılı Ocak, Şubat ve Mart aylarına ait kayıtların sisteme yüklenip yüklenmediği, bu kayıtların ikincil kopya sayılıp sayılmayacağı, kayıtlar sistemde yüklü ise ve açılmıyorsa bunun sebebinin ne olduğu hususlarında davacı bilgisayarları ve gerekirse Başkanlık veya ilgili bilgi işlem sistemi üzerinde elektronik mühendisi ve mali müşavir bilirkişilere inceleme yaptırılarak taraf ve yargı denetimine elverişli rapor alınması, bundan sonra da Elektronik Defter Genel Tebliği ve TTK’nın 82/7. maddesi kapsamında zayi belgesi verilmesi koşullarının oluşup oluşmadığının değerlendirilmesinden ibarettir.
Açıklanan tüm bu gerekçelerle; davacı vekilinin istinaf başvurusunun yukarıda açıklanan nedenlerle kabulüne, kararın açıklanan gerekçeler doğrultusunda kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için 6100 sayılı HMK’nın 353/1-a.6 maddesi gereğince; dosyanın mahkemesine gönderilmesine karar vermek gerekmiştir.

H Ü K Ü M: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacının ilk derece mahkemesinin kararına ilişkin istinaf başvurularının 6100 sayılı HMK’nın 353/1-a.6 maddesi gereğince; yukarıda açılanan hususlara ilişkin olmak üzere ESASTAN KABULÜNE,
2-Gebze Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 01/12/2022 tarih, 2022/850 Esas ve 2022/931 Karar sayılı kararının KALDIRILMASINA,
3-Dosyanın açıklanan eksikliklerin giderilmesi için mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
4-İstinaf eden tarafından yatırılan istinaf karar harcının talebi halinde ve ilk derece mahkemesi tarafından istinaf edene iadesine,
5-İstinaf eden tarafından istinaf başvurusu için yapılan giderlerin, esas hükümle birlikte ilk derece mahkemesi tarafından yargılama giderleri içinde değerlendirilmesine,
6-Kararın 6100 sayılı HMK’nın 359/4 maddesi uyarınca; ilk derece mahkemesi tarafından taraflara tebliğine,
7-İstinaf incelemesi duruşmasız yapıldığından vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,
İlişkin; 6100 sayılı HMK’nın 362/1-g maddesi gereğince dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda oybirliği ile KESİN olarak karar verildi.07/03/2023

…
Başkan …
¸e-imzalıdır

…
Üye …
¸e-imzalıdır

…
Üye …
¸e-imzalıdır

…
Katip …
¸e-imzalıdır

* Bu belge, 5070 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak elektronik imza ile imzalanmıştır.*