Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. … ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2022/175 Esas – 2022/1352
T.C.
…
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2022/175 Esas
KARAR NO : 2022/1352

HAKİM : …
KATİP :…

DAVACI : …
VEKİLLERİ : Av. …
DAVALI : …
VEKİLLERİ : Av. …
DAVA : Tazminat (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 03/02/2022
KARAR TARİHİ : 13/09/2022
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 14/09/2022

Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; … … İnş. Oto. Taah. San. Ve Tic. Ltd. Şti’nin davalı firma ile 01/07/2021 tarih ve sözleşme numaralı … ticari araç kiralama sözleşmesi imzaladığının, sözleşme gereği hazırlık ve araç temini süresinin belirlenmiş dolayısıyla sözleşmenin yürürlük tarihinin 01/01/2022 tarihli olarak belirlendiğinin, davalı tarafın tüm tedarik ve mücbir neden şartlarını irdelemeyerek basiretli tacir özelliklerine göre hareket etmemiş sözleşme hükümlerine riayet etmeyerek söz konusu sözleşmeyi tek taraflı haksız ve hukuka aykırı fes etmesinden dolayı … firmanın ödemek zorunda kaldığı, teminat mektubu bedelinin fazlaya ilişkin hakların saklı kalmak kaydı ile şimdilik 10.000,00-TL olarak davacıya verilmesini talep etme zorunluluğunun doğduğunun, tüm bu nedenlerle; davalı idareden 01/07/2021 tarihli … nolu … ticari araç kiralama sözleşmesine ait tüm belge ve bilgilerin istenmesini, davacı firma ile imzalanan 01/07/2021 tarihli … nolu … ticari araç kiralama sözleşmesinin davalı firma tarafından haksız bir şekilde fesih edildiğinin tespitini, davacı firma ile imzalanan 01/07/2021 tarihli 4100001020 nolu … ticari araç kiralama sözleşmesinin davalı firma tarafından haksız bir şekilde fes edilmesinden dolayı, fazlaya ilişkin haklarının saklı kalmak kaydı ile şimdilik 10.000,00-TL maddi zararın ödenmesini, yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
… Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2021/93 Değişik iş sayılı dosya aslı dosyamız arasına alınmıştır.
Davalı … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’ne taraflar arasında imzalanan 01/07/2021 tarihli, … sözleşme numaralı sözleşmenin, bu sözleşmeye ait ihale evrakları ile sözleşmenin eki niteliğinde olan elektronik posta ve yazışmaların, Hizmet (Sözleşme konusu işe ilişkin elektronik posta ve yazışmaların, Hizmet Tedarikçileri Yönetim Prosedürü ve Ekleri’nin, Birim Fiyat Teklif Cetvelinin, Operatörlü … TEknik Şartnamesinin, Kişisel Veri Aktarım Protokolünün, Kişisel Verilen Korunması Güvenlik ve Gizliliğinin Sağlanması Yükümlülüklerine İlişkin Talimat Sözleşmesinin, Kişisel Verilerin İşlenmesine İlişkin Sözleşme İlişkisi Aydınlatma Metninin) ile varsa hak ediş raporlarının mahkememize gönderilmesi için müzekkere yazılmış ve istenilen evraklar mahkememiz dosyasına sunulmuştur.
Davalı … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’ne … nolu sözleşme için verilen … … Bankasına ait 01/07/2021 tarihli 634.500,00-TL bedelli teminat mektubunun, nakde çevrilip çevrilmediğinin, çevrildiyse hangi tarihte hangi sebeple çevrildiğinin, buna ilişkin tüm evrakların ve tahsilat makbuzlarının gönderilmesi için müzekkere yazılmış ve müzekkere cevapları dosyamız arasına sunulmuştur.
… … Bankası Genel Müdürlüğüne müzekkere yazılarak, … nolu sözleşme için verilen … … Bankasına ait 01/07/2021 tarihli 634.500,00-TL bedelli teminat mektubunun, nakde çevrilip çevrilmediğinin, çevrildiyse hangi tarihte hangi sebeple çevrildiğinin, buna ilişkin tüm evrakların ve tahsilat makbuzlarının gönderilmesi için müzekkere yazılmış ve müzekkere cevabı dosyamız arasına alınmıştır.
Davalı vekili 16/03/2022 Havale Tarihli cevap dilekçesinde özetle; “… Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin … sayılı elektrik piyasası kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde sahip olduğu lisansa istinaden dağıtım bilgesinde elektrik dağıtım faaliyeti yürütmekte olup, kamu ihale kanununa tabi olmadığının, davacı ile … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi arasında akdedilen v ticari araç kiralama sözleşmesinin, satın alma yönetmeliği kapsamında olup, ihale sürecinin bu yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerçekleştirilmiş olduğunun, davacı ile … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi arasında akdedilen Vinç Kiralama Sözleşmesi kapsamında temin edilecek araçların, dağıtım şebekesinin yapım işlerinde kullanılacak olması nedeniyle ilgili sözleşme ve sözleşmeye ilişkin ihale süreçlerinin yönetmelik hükümlerine tabi olduğunun, davacının, … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ile akdetmiş olduğu 01/07/2021 Tarihli “… Ticari Araç Kiralama” sözleşmenin haksız olarak feshedildiğine dair iddiaları somut gerçeği yansıtmamakta olup davanın reddinin gerekmekte olduğunun, davacının dilekçesinde araçları ve malzemeleri temin edemediğini iddia etmişse de … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ile 03/10/2021 tarihinde yapmış olduğu yazışmalarda ilk ürünün Ekim sonunda hazır olacağı, tüm ürünlerin ise Ocak sonunda hazır olacağının bildirilmiş olduğunun, tüm bu nedenlerle, … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi tarafından yapılan feshin haklı olduğunun, davacının döviz değişikliklerinden kendi nezdinde doğması muhtemel riskleri bertaraf etmek amacı ile kötü niyetli olarak edimlerini sürüncemede bıraktığı ve sözleşmenin tazmin yükümlüğünün doğurmaksızın feshini mümkün kılmayı amaçladığının anlaşılacağının, iş bu nedenle huzurda görülmekte olan davanın reddini talep ettiklerini, tüm bu nedenlerle; fazlaya ilişkin hakların saklı kalmak kaydı ile; mahkemece resen gözetilecek sebeplerde iş bu davanın reddini, arabuluculuk ücretinin, yargılama giderleri ve karşı vekalet ücretinin davacı üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Dosyamız Bankacı Bilirkişisi …. ve Otomotive alanında uzman bilirkişiye rapor düzenlenmek üzere tevdi edilmiştir.
Bankacı Bilirkişisi … … 07/06/2022 Tarihli Bilirkişi raporunda özetle; “Dünya genelinde yayılan Covid -19 salgının sebep olduğu otomotiv sektöründe yaşanan çip krizi ve tedarik zincirindeki sıkıntıların varlığının sözleşme tarihi olan 01/07/2021 tarihinden önce gerçekleştiğinin tespit edildiğini, davacı firmanın ihale tarihi olan 01/07/2021 tarihinden fesih tarihi olan 06/12/2021 tarihine kadar sözleşme gereği edimlerini yerine getirmediği dosyada yer alan tarafların birbirleriyle yapmış olduğu yazışmalardan tespit edildiğinin teminat mektubu tutarın davacının Türkiye İş Bankası hesabından 13/12/2021 tarihinde 634.500,00-TL olarak tahsil edildiğinin dosyada yer alan banka dekontundan tespit edildiği görüş ve kanaatindeyim,” şeklinde rapor düzenlenmiştir.
Bankacı Bilirkişis e Prof. Dr. Mak. Yük. Mühendisi Bilirkişisi …20/06/2022 Tarihli Bilirkişi raporunda özetle; “Dünya genelinde yayılan Covid -19 salgının sebep olduğu otomotiv sektöründe yaşanan çip krizi ve tedarik zincirindeki sıkıntıların varlığının sözleşme tarihi olan 01/07/2021 tarihinden önce gerçekleştiğinin tespit edildiğini, davacı firmanın ihale tarihi olan 01/07/2021 tarihinden fesih tarihi olan 06/12/2021 tarihine kadar sözleşme gereği edimlerini yerine getirmediği dosyada yer alan tarafların birbirleriyle yapmış olduğu yazışmalardan tespit edildiğinin teminat mektubu tutarın davacının … … Bankası hesabından 13/12/2021 tarihinde 634.500,00-TL olarak tahsil edildiğinin dosyada yer alan banka dekontundan tespit edildiği görüş ve kanaatindeyim,” şeklinde rapor düzenlenmiştir.
Davacı vekili 07/06/2022 Tarihli Bilirkişi raporuna karşı 06/07/2022 Tarihli itiraz dilekçesinde özetle; Raporun bu haliyle kabul etmediklerini, bilirkişilerin davada talep ettikleri tespitleri yapmadan kısıtlı bir değerlendirme yapmış olduklarının, dolayısıyla raporun eksik ve hatalı yapıldığının, mahkemenin bilirkişilerden sadece çip krizinin sözleşme devam ederken mevcut olup olmadığını, mevcut ise ne zaman çıktığı, davacının sözleşme tarihine kadar edimini yerine getirip getirmediğini ve teminat mektubunun miktarı ne kadardır diye talep etmiş olması yanında dosyada tespit istedikleri hiçbir hususa yer vermeyerek sadece kısıtlı sorular sorularak eksik bir değerlendirmeye neden olduğunun, mahkemenin kısıtlı soruları bir yana bu halde bile bilirkişi raporunun dava konusu talepleri açıklayacak hukuki ve teknik yeterlilikte olmadığının, tüm bu nedenlerle; talep ettikleri tüm tespitlerin yapılması için sözleşme konusunda uzman bilirkişinin de heyete eklenerek ek rapora gönderilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili 07/06/2022 Tarihli Bilirkişi raporuna karşı karşı 21/06/2022 Tarihli beyan dilekçesinde özetle; Bilirkişi tarafından yapılan tespitlerin doğru olup, haklılıklarının sübut bulduğunun, ekonomik dalgalanmalar ve döviz kurlarındaki değişimlerin sözleşme gereği mücbir sebep olarak kabul edilmemekte olduğu ve sözleşmenin fiyat farkı başlıklı 15. Maddesi gereğince bu bağlamda bir fiyat farkının uygulanmayacağının davacı tarafça bilindiğinden, davacı araç/malzemelerin salgın nedeni ile tedarik edilemediği iddiasıyla sözleşmenin feshini talep etmiş ve davacıya tazmin yükümlülüğü doğmadan sözleşmenin feshinin mümkün kılmayı amaçlamış olduğunu, davacının bu talebi kötü niyetli olup TMK 2 dürüstlük ilkesi ile bağdaşmadığının, fazlaya ilişkin hakların saklı kalmak kaydıyla iş bu davanın reddini, arabuluculuk ücretinin, yargılama giderleri ve karşı vekalet ücretinin davacı üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilecek olursa;
1-TBK’nın 138. maddesinde düzenlenen aşırı ifa güçlüğü, öğreti ve uygulamada sözleşmeye bağlılık (ahde vefa) ilkesinin istisnalarından biri olarak kabul edilen, “işlem temelinin çökmesi”ne ilişkindir. Sözleşmeye bağlılık ilkesi esas olup, sözleşmeye müdahale müessesesi istisnai nitelikte bir kurum olmakla, yasa koyucu tarafından da bu kurumun uygulanması ancak anılan maddede belirtilen koşulların birlikte gerçekleşmesine bağlanmıştır. Bunlar; sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü durumun ortaya çıkması, bu durumun borçludan kaynaklanmaması, yine bu durumun sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirmesi ve borçlunun borcunu henüz ifa etmemiş olması veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olması halidir.
2-Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir. (6102 sayılı TTK m18/2)
3-HGK’nın 2017/(6)3-2222 esas, 2021/760 karar sayılı ilamına göre, araç kiralama yanında insan gücü temini sözleşme konusu ise, bu durumda karma bir sözleşmeden bahsedileceği, hizmet alım ve kira sözleşmesinin karma bir şekilde olaya konu olduğu, bu durumda davaya Sulh Hukuk Mahkemesinde bakılamayacağı, yine tarafların tacir olması ve olayın tarafların ticari işletmelerini ilgilendirmesi nedeniyle nispi ticari dava olduğundan mahkememizin görevli olduğu anlaşılmış, arabuluculuk dava şartının da yerine getirildiği anlaşılarak esasa geçilmiştir.
4-Dosyaya sunulan … sözleşme numaralı … Ticari Araç Kiralama sözleşmesi imzalandığı, sözleşme ve eki niteliğindeki belgelere göre; sözleşmenin 9.7 maddesi, teknik şartnamenin 9.maddesine göre; sözleşmeye konu araçlaran davacının özmalı olmasının gerektiğinin yazıldığı, ancak davacının dosyaya sunduğu ve sözleşme tarihinden sonraya ilişkin olan firma cevaplarına ve dava dilekçesi içeriğine göre, anılan araçların davacı tarafından tedarik edilmemiş oldukları, anılan araçların birim fiyat teklif cetveline göre 24.12.2021 tarihine kadar teslim edilmesinin gerektiği, ancak davacı tarafından davalıya, sözleşmenin fesih edildiği 01.12.2021 tarihine kadar bir teslimin gerçekleştirilmediği, dosyaya sunulan taraflar arasındaki yazışma içeriklerine göre; 25.11.2021 tarihli davacının davalıya hitaben yaptığı başvuruda ve 01.12.2021 tarihli yazılı başvurusunda salgın hastalık, çip krizi ve tedarik sıkıntısı nedeniyle araç temininin sağlanamadığı, anılan nedenlerle ifanın engellendiği, 29.11.2021 tarihli görüşmeden sonuç alınamaması nedeniyle sözleşmenin bu şartlarda ifasının gerçekleştirilemeyeceğinin bildirildiği, bunun üzerine davalı kurum tarafından 01.12.2021 tarihinde sözleşmenin 21.2 maddesi gereği sözleşmenin davalı tarafından fesih edildiği ve 13.12.2021 tarihinde teminat mektubunun nakde çevrildiği anlaşılmıştır.
5- Yukarıda 1 numaralı paragrafta belirtildiği üzere; TBK’nın 138.maddesinin uygulamada sözleşmeye bağlılık (ahde vefa) ilkesinin istisnalarından biri olarak kabul edilen, “işlem temelinin çökmesi”ne ilişkin olduğu, asıl olanın sözleşmeye bağlılık olduğu, davacı tarafından ileri sürülen develüasyon nedeninin; detayları … Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 2021/121 esas 2021/190 karar sayılı ilamında belirtildiği üzere; basiretli tacir gibi davranması gereken davacının geçmiş süreç içinde ülkemizde meydana gelen ekonomik gelişmeler karşısında döviz kurlarındaki kur sıçramaları gibi gelişmeleri öngörerek buna göre hareket etmesinin kendisinde beklenen davranış olması gerekeceğinden döviz kurlarındaki yükselişin de mücbir sebep olarak kabul edilmesi doğru olmadığı gibi, taraflar arasındaki sözleşmenin 20.1-c maddesinde de ekonomik dalgalanmaların mücbir sebep sayılmayacağı yönündeki düzenleme de nazara alındığında davacının bu iddiasının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.
6- Davacı taraf, salgın hastalığın mücbir sebep olacağını ileri sürmüş ise de, sözleşmenin imzalandığı 01.07.2021 tarihinde zaten dünyada Covid-19 salgınının devam ettiği, anılan salgın hastalığın 2019 yılı içerisinde ilk olarak ortaya çıktığı ve ülkemizde de 2020 yılı mart ayı itibariyle ilk vakaların görüldüğü, dolayısıyla sözleşme ilişkisi kurulduğu dönemde bilinen salgın hastalığın mücbir sebep olarak ileri sürülemeyeceği, salgın hastalığın getirdiği bir kısım zorlukların basiretli tacir olan davacı tarafça öngörülmesinin gerektiği anlaşılmış bu nedenle davacının bu iddiasının da yerinde olmadığı anlaşılmıştır.
7- Davacı taraf çip krizi ve tedarik sıkıntısı nedeniyle ifada zorluk yaşandığını iddia etmiş, bu yönde ilk olarak çip krizinin ve tedarik sıkıntısının hangi tarihte ortaya çıktığı, sözleşme tarihinden önce var olup olmadığı veya öngörülüp, öngörülemeyeceğinin tespiti amacıyla ve teminat mektubunun ne kadarlık miktarının nakde çevrildiğinin tespiti amacıyla dosya bilirkişilere tevdi edilmiş, dosyaya sunulan 06.06.2022 tarihli heyet raporu dosyaya sunmuşlardır. Anılan raporlar ve dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; Davacı tarafından, ihale konusu araçların tedariğindeki çip krizinin ve tedarik zincirindeki sıkıntıların sözleşmeden sonra öğrenildiği yönündeki iddiaların yerinde olmadığı, anılan sıkıntıların sözleşme tarihinden önce de var oldukları anlaşılmıştır. 6102 sayılı TTK’nın 18. maddesine göre, tacir, her türlü ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmek zorundadır. Davacının tacir olduğu ve basiretli bir iş adamı gibi hareket etmek zorunda olduğu dikkate alındığında, ihale öncesi ve sırasında yüklendiği edimi yerine getirme bakımından piyasa koşulları, üretim ve tedarik konusunda gerekli araştırmaları yaparak her türlü tedbiri almakla yükümlüdür. Hükme esas alınan bilirkişi raporuyla da; araç üretim sektöründeki sıkıntı, davacının ihaleyi aldığı tarihten çok öncesinde başladığı, davacının öne sürdüğü tedarik probleminin sektörde genel olarak yaşandığı, kaldı ki araçların sözleşmeye göre ikinci el olarak da temin edilebileceği ancak davacının bu yönde de bir gayretinin olmadığı anlaşılmıştır. Bu sebeple ihale öncesi ve sırasında öngörülmeyen ve öngörülmesi beklenmeyen, olağanüstü bir durumun sonradan ortaya çıktığı, bu durumun davacıdan kaynaklanmadığı, işlem temelinin çökmüş olduğunun kabulüne olanak yoktur. Bu durumda aşırı ifa güçlüğü nedeniyle sözleşmeden dönme koşulları oluşmadığı gibi, davalı tarafından idari şartname hükmü gereğince geçici teminat tutarının gelir kaydedilmesi de sözleşmenin 21.2, 21.3, 21.7.maddelerine ve hukuka uygundur. ( Benzer yönde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi 2019/595 esas 2021/842 karar, Yargıtay 23. H.D. 2016/4968 E. – 2019/1099 K. sayılı ilamı)
8-Yukarıda 5,6 ve 7 nolu paragraflarda detaylandırıldığı üzere, sözleşme gereği davacının yükümlülüklerini yerine getirmediği, sözleşme konusunu yerine getiremeyeceğinin yazılı olarak davalıya bildirdiği, davalının bu nedenle sözleşmenin 21.2 maddesi gereği haklı olarak sözleşmeyi fesih ettiği ve sözleme gereği 634.500 TL’lik teminat mektubunun tamamının 13.12.2021 tarihinde nakde çevrilmesinin yerinde olduğu anlaşılarak davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda Açıklanan Nedenlerle;
1-Davanın REDDİNE,
2-Karar tarihindeki yargı harçları tarifesine göre alınması gereken 80,70-TL karar harcından peşin alınan 170,78-TL harcın mahsubu ile artan 90,08-TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine,
3-Arabuluculuk nedeniyle hazine tarafından karşılanan 1.320,00-TL ücretin davacıdan alınarak Hazineye irat kaydına,
4-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
5-Davalı tarafından yapılan yargılama gideri bulunmadığından bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
6-Davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiginden A.A.Ü.T göre hesaplanan 9.200,00-TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
7-Artan gider avansının kararın kesinleşmesi ve talep halinde yatırana iadesine,
8-Mahkememiz dosyası arasına celp edilen … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2021/93 Değişik iş sayılı dosya aslının mahkemesine iadesine,
Dair, davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzüne karşı verilen kararın, taraflara tebliğinden itibaren 2(iki) hafta içerisinde mahkememize veya mahkememize gönderilmek üzere başka bir yer mahkemesine verilecek dilekçe ile … Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf kanun yolu açık olmak üzere, 6100 sayılı yasanın 321/2. Maddesi uyarınca gerekçeli kararın en geç bir ay içinde re’sen tebliğe çıkarılacağı hususu da bildirilerek verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı. 13/09/2022

Katip …
e-imzalı

Hakim …
e-imzalı