Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C.
İZMİR
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
14.HUKUK DAİRESİ

ESAS NO : 2020/956
KARAR NO : 2022/1096
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : KARŞIYAKA ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2017/393
KARAR NO : 2020/15
KARAR TARİHİ: 29/01/2020
DAVACI
BİRLEŞTİRİLEN MAHKEMEMİZİN 2009/148 E.SAYILI DOSYASINDA DAVACI-
MENEMEN 2.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2013/6 E., 2017/484 K.SAYILI DOSYASINDA DAVALI VE ANILAN DOSYA İLE
BİRLEŞTİRİLEN MENEMEN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2006/680 E.SAYILI DOSYASINDA

DAVALI
BİRLEŞTİRİLEN MAHKEMEMİZİN 2009/148 E.SAYILI DOSYASINDA DAVALI-MENEMEN 2.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2013/6 E., 2017/484 K.SAYILI DOSYASINDA DAVACI (ANILAN DOSYA İÇERİSİNDE BULUNAN MENEMEN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2004/575 E.SAYILI DOSYASINDA DAVACI-MAHKEMEMİZİN 2006/297 E.SAYILI DOSYASINDA DAVALI- MENEMEN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2006/680 E.SAYILI DOSYASINDA

(MAHKEMEMİZ DOSYASI İLE BİRLEŞTİRİLEN MENEMEN 2.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2013/6 E., 2017/484 K.SAYILI DOSYASI İLE)BİRLEŞTİRİLEN MAHKEMEMİZİN 2006/297 E.SAYILI DOSYASINDA DAVACI-
AYNI DOSYA İLE BİRLEŞTİRİLEN MENEMEN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2004/575 E.SAYILI DOSYASINDA

(MAHKEMEMİZ DOSYASI İLE BİRLEŞTİRİLEN MENEMEN 2.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2013/6 E., 2017/484 K.SAYILI DOSYASI İLE) BİRLEŞTİRİLEN MENEMEN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2004/575 E.SAYILI DOSYADA

(MAHKEMEMİZ DOSYASI İLE BİRLEŞTİRİLEN MENEMEN 2.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2013/6 E., 2017/484 K.SAYILI DOSYASI İLE) BİRLEŞTİRİLEN MENEMEN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2006/680 E.SAYILI DOSYASINDA
DAVALAR : Alacak-Tazminat-İtirazın İptali
DAVA TARİHLERİ: 04/03/2004-05/07/2004-26/04/2005 -04/09/2006-28/04/2006-24/04/2009
KARAR TARİHİ : 14.09.2022
KARARIN YAZ. TARİHİ : 15.09.2022

Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 29.01.2020 tarih ve 2017/393 Esas, 2020/15 Karar sayılı kararının, istinaf başvurusu yoluyla incelenmesinin, davacı … avukatı tarafından istenilmesi üzerine, Dairemize gönderilen dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.
İSTEM:
I-A)Davacı … vekili tarafından 2014/328 E.sayılı asıl dosyaya verilen dava dilekçesi ve 18/11/2005 ve 25/12/2012 havale tarihli açıklama dilekçeleri ile; Müvekkili şirket ve davalı kooperatif arasında Menemen 1.Noterliğinin 02/05/1995 gün 4037 yevmiye nolu kat karşılığı inşaat sözleşmesi akdedildiğini, 9 yıllık süreçte müvekkili yüklenicinin arsanın imar planı tadilatlarını yaptırarak kooperatife ilave bir blok yer kazandırdığını, uygulama projelerini çizdirdiğini, 2 adet sığınak dahil olmak üzere D blok hariç 4 blokun kaba inşaatlarının tamamlandığını, arsa sahibine ait bloğu tamamlayarak oturma raporu alınacak hale getirip teslim ettiğini, bunlara rağmen davalı kooperatif yönetiminin 30/10/2003 ve 19/02/2004 tarihli haksız ihtarlar çektiğini ve en son Menemen 2.Noterliğinin 26/04/2004 tarih ve 04895 yevmiye nolu ihtarname ile sözleşmeyi tek taraflı olarak haksız şekilde feshettiğini, Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/147 d.iş sayılı dosyasında alınan bilirkişi raporunda yapılan imalatların toplam bedelinin 910.407.270.100.-eski TL olduğunun belirlendiğini, müvekkilinin şantiyedeki araç ve gereçleri çekmek zorunda kaldığını, sözleşmenin 7.a maddesinde haksız fesih halinde 200.000 USD tazminat ödenmesinin karalaştırıldığını, yine müvekkilinin fesih nedeniyle kar mahrumiyetine ve menfi zarara uğradığını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 2.700,00 YTL (2.000 USD) sözleşmeden doğan tazminat, 2.000,00 YTL kar mahrumiyeti ve 400,00 YTL bakiye iş bedeli olmak üzere toplam 5.100,00 YTL alacağın akdin feshi tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B)Davacı … vekili tarafından birleştirilen 2009/148 E-251 K.sayılı dosyaya verilen dava dilekçesi ve 26/09/2009 havale tarihli açıklama dilekçesi ile; Müvekkili şirketin davalı kooperatif ile Menemen 1.Noterliğinin 02/05/1995 tarihli ve 4037 yevmiye numaralı kat karşılığı inşaat sözleşmesi akdedildiğini, müvekkilinin söözleşmenin imzalanmasını takiben çalışmalara başladığını, davalı kooperatifin sözleşmeden doğan mali yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanmasına ve ödemelerini aksatmasına rağmen müvekkilinin yükümlülüklerini yerine getirmek için gayret gösterdiğini, dokuz yıllık süreçte arsanın imar plan tadilatlarını yaptırarak kooperatife ilave bir blok yer kazandırdığını, uygulama projelerini çizdirdiğini, iki adet sığınak dahil olmak üzere D blok hariç dört bloğun kaba inşaatları tamamlanmış, arsa sahibine ait bloğu tamamlayarak oturma raporu alacak hale getirdiğini ve teslim ettiğini, değişen kooperatif yönetimince müvekkili şirkete 30/10/2003 ve 19/02/2004 tarihlerinde hukuki ve maddi dayanaktan yoksun gerekçelerle ihtarlar çekildiğini ve Menemen 2.Noterliğinin 26/04/2004 tarihli 04895 yevmiye no.lu ihtarnamesi ile sözleşmenin tek taraflı feshedildiğini, Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/147 D.iş sayılı dosyası ile yaptırılan tespit sonucu müvekkili tarafından yapılan imalatların toplam bedelinin 910.407,27 TL olduğunun, ayrıca mahkememizin 2005/305 E.sayılı dosyasında da imalatlarla inşaatın % 63’ünün tamamlandığının belirlendiğini, taraflar arasındaki sözleşmenin 7.maddesinin (a) bendinde sözleşmeyi haksız olarak fesih eden tarafın diğerine 200.000 USD tazminat ödemesine karar verildiğini, ayrıca haksız fesihten dolayı müvekkilinin kar mahrumiyetine ve menfi zarara uğradığını, bu konuda mahkememizin 2005/287 E.sayılı dosyası ile dava açtıklarını ve bu davaya ek olarak da işbu davayı açtıklarını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 200.000,00 TL kar mahrumiyeti ve 150.000,00 TL bakiye iş bedeli olmak üzere toplam 350.000,000 TL alacağın akdin feshi tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
C)Davacı vekili 16/09/2016 havale tarihli ıslah dilekçesi ile; asıl dosyada 5.100,00 TL, birleştirilen dosyada 350.000,00 TL olarak belirtilen alacağı, eksik ödeme açısından 74.571,00 TL ve cezai şart açısından 50.000,00 USD (148.025,00 TL) olmak üzere toplam 222.596,00 TL arttırdıklarını ve sonuçta 577.696,00 TL’nin akdin feshi tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-A)Birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı (öncesinde Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 E.sayılı) dosyasında davacı … Kooperatifi vekili dava dilekçesi ile; Ayrıntıları açıklanan müvekkili kooperatif ve davalı yüklenici … İnşaat arasında gerçekleşen inşaat sözleşmesi çerçevesinde yapılan imalatların bedelinden çok fazla ödeme yapıldığını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 1.000,00 TL (1.000.000.000-eski TL)nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı şirketten tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B)Birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2006/680 E.sayılı dosyasında davacı … Kooperatifi vekili dava dilekçesi ile; Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyasında açıklandığı üzere- müvekkili kooperatifin davalı yüklenici … İnşaat firmasına imalat bedellerinden fazla ödeme yaptığını, fazla ödemenin 65.000,00 TL (65.000.000.000-eski TL) olduğunu, davalı yüklenici firma ile birlikte dönemin kooperatif yöneticileri … ve …’in de kooperatifi zarara uğrattıkları için bu tutardan sorumlu olduklarını, ayrıca kooperatif yöneticisi …’ın geç ödediği aidat nedeniyle kooperatifin uğradığı 15.000,00 TL (15.000.000.000-eski TL) zarardan davalı yöneticiler … ve …’in sorumlu olduklarını bildirerek, 65.000,00 TL fazla ödemenin ödeme tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, …’ın geç ödediği aidat nedeniyle uğranılan 15.000,00 TL nin borç vadesinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılar … ve …’dan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
C)Birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/575 E.sayılı dosyasında davacı …. Kooperatifi vekili dava dilekçesi ile; Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyasında açıklandığı üzere- müvekkili kooperatifin yüklenici … İnşaat firmasına imalat bedellerinden fazla ödeme yaptığını, fazla ödemenin 65.000,00 TL (65.000.000.000-eski TL) olduğunu, davalı yüklenici firma ile birlikte dönemin kooperatif yöneticileri … ve …’in de kooperatifi zarara uğrattıkları için bu tutardan sorumlu olduklarını, ayrıca kooperatif yöneticisi …’ın geç ödediği aidat nedeniyle kooperatifin uğradığı 15.000,00 TL (15.000.000.000-eski TL) zarardan davalı yöneticilerin sorumlu olduklarını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla toplam 80.000,00 TL tazminatın -fazla ödemelerin yapıldığı ve aditların geciktirildiği tarihlerden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

III-Birleştirilen, mahkemenin 2006/297 E.sayılı dosyası ile davacı … vekili dava dilekçesi ile; müvekkilinin davalı …. Kooperatifinin eski yönetim kurulu başkanı ve üyesi olduğunu, üyelikten çıkarıldığını, ödediği aidatların iade edilmediğini, Menemen İcra Müdürlüğünün 2006/297 sayılı dosyası ile yapılan takibe itiraz edildiğini, haksız itirazın iptaline, takibin devamına, % 40 icra-inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
YANIT:
I-A)Asıl dosya yönünden; davalı vekili cevap dilekçesi ile; Davacının ödemesi gereken işçi tazminatlarını dahi kooperatife ödettiğini ve bu konudaki 15.000,00 YTL tazminatın öncelikle takasını talep ettiğini, taraflar arasında akdedildiği belirtilen 02/05/1995 ve 4037 yevmiye nolu kat karşılığı inşaat sözleşmesinin Koop. K.nun 42.maddesine aykırılığı nedeniyle batıl olduğunu, müvekkilinin müvekkilinin kooperatife hiçbir borcunun bulunmadığını, müvekkili kooperatifin davacı şirket ve kooperatifin eski yöneticilerine karşı Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 E.sayılı dosyası ile dava açıldığını ve dosyaların birleştirilmesinin uygun olacağını, karşı tarafın ileri sürdüğü cezai şart iddiasının sözleşmenin batıl olması karşısında bir anlam ifade etmediğini bildirerek, davanın reddine savunmuştur.
B)Davalı vekili birleştirilen 2009/148 E-251 K.sayılı dosyaya verdiği cevap dilekçesi ile; dava konusu alacağın zamanaşımına uğradığını, sırf bu nedenle davanın reddi gerektiğini bildirmek ve esas itibariyle asıl dosyaya verdiği cevap dilekçesi içeriğini tekrarlamak suretiyle davanın reddini savunmuştur.
C)Davalı vekili ıslah dilekçesine verdiği cevap dilekçesinde; ıslah talebine konu alacağın zamanaşımına uğradığını, istihkaktan fazla ödeme alan ve bunu ikrar eden davacının işe başlama ihtarnamesine rağmen işe başlamadığı için feshin haklı olduğunu, feshedilen sözleşme nedeniyle davalı kooperatifin herhangi bir taznminat-cezai şart ödeme yükümlüğünün bulunmadığını, cezai şartın bölünemez alacaklardan olduğu için kısmen talep edilemeyeceğini, fazla yapılan ödemenin iadesi için Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 E.sayılı dosyasında açılan dava nedeniyle işbu davaların açıldığını bildirerek, ıslah dilekçesine konu taleplerin reddini savunmuştur.
II-A)Birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı (öncesinde Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 E.sayılı) dosyasında davalı … vekili cevap dilekçesi ile; Kooperatifin 54 olması gereken üye sayısını tamamlayamadığını, aidatların düşük tutulduğunu, inşaatın sözleşmeye uygun ve belirlenen sürelerde bitirilmesi için uygun bir ortam oluşmadığını, bu nedenle mal sahibine ait daire ve dükkanların süresinde tamamlanamadığını, teslim süresinin 57 ay aşıldığını, kooperatif ödemeleri düşük kaldığı için işlerin aksadığını, müvekkili şirketin zarara uğradığını, gerçekte karşı tarafın fazla bir ödemesinin bulunmadığını bildirerek, davanın reddini savunmuştur.
B)Birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2006/680 E.sayılı dosyası ile ilgili olarak davalı … vekili cevap dilekçesi ile; fazla imalat bedeli ödemesinin söz konusu olmadığını bildirerek, davanın reddini savunmuştur.
Davalı …, davaya cevap vermemiştir.
Davalı … vekili; Davanın reddini savunmuştur.
C)Birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/575 E.sayılı dosyasında davalılar vekili cevap dilekçesi ile; Eldeki davanın yöneticinin sorumluluğu davası niteliğinde olduğunu, 08/02/2014 tarihli genel kurul kararından itibaren 1 ay geçtikten sonra işbu davanın açıldığını, ayrıca TTK’nun 309/son maddesinde öngörülen 2 yıllık zamanaşımı süresinin sona erdiğini, kooperatif tarafından aidat asılları ihtirazı kayıtsız alındığından BK’nun 113.madde hükmü uyarınca tüm fer’ilerinin sona ereceğini, mevcut yöneticilerin de uzun süre aidatlarını geciktirdiklerini, yüklenici … İnşaat firmasına fazla imalat bedeli ödemesi yapılmadığını bildirerek, davanın reddini savunmuştur.
III-Birleştirilen mahkemenin 2006/297 E.sayılı dosyasında davalı kooperatif vekili cevap dilekçesi ile; Davacının görevli ve yetkili olduğu dönemde kooperatife aidat ödemesi yapmadığı gibi, bir kısım işlemleri ile kooperatifi ciddi zarara uğrattığını, kooperatif tarafından davacıya karşı tazminat davaları açıldığını, davacının kooperatife uğrattığı zararın hesaplanarak, kooperatiften talep edilen paradan takas ve mahsubunu, davanın reddini savunmuştur.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ:
İlk derece mahkemesinin 29.01.2020 tarih ve 2017/393 Esas, 2020/15 Karar sayılı kararı ile özetle; ”…Farklı yargılama usullerine tabi olmalarına, istinaf ve temyiz inceleme mercilerinin farklı bulunmasına ve mevcut delil durumuna ve olayın özelliklerine göre; birleştirilen dosyalarda davacı kooperatif vekili tarafından yöneticiler …, …, … ve … aleyhlerine açılan tazminat-sorumluluk niteliğindeki davalar ile diğer birleştirilen dosyada davacı … tarafından davalı kooperatif aleyhine açılan ayrılma payı bedelinin iadesine ilişkin itirazın iptali davasının tefriki ile ayrı esaslara kaydedilmesine karar verilmiştir.
Bu bağlamda, yüklenici ve iş sahibi arasında yürütülen davalar-birleştirilen davalar: Kat karşılığı inşaat sözleşmesinden kaynaklanan kar mahrumiyeti, bakiye iş bedeli ve cezai şart tahsili; fazla ödendiği iddia edilen imalat bedelinin iadesi istemlerine ilişkindir.
Toplanan deliller çerçevesinde mahkememizce davacı yüklenici … İnşaat tarafından açılan dava ve birleştirilen dava ile ilgili olarak; mahkememizin 07/12/2016 gün 2014/328 E., 2016/524 K.sayılı karar ile,
“A)Kar mahrumiyeti talebinin REDDİNE,
B)400,00 TL bakiye iş bedeli talebinin KABULÜNE,
400,00 TL bakiye iş bedelinin dava tarihi 26/04/2005 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı kooperatiften alınarak davacıya verilmesine,
C)2.700,00 TL cezai şart talebinin KABULÜNE,
2.700,00 TL cezai şart bedelinin dava tarihi 26/04/2005 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı kooperatiften alınarak davacıya verilmesine,
II-Bu dosya ile birleştirilen mahkememizin 2009/148 E.sayılı dosyası ile davacı … tarafından davalı …. Kooperatifi aleyhine açılan dava ile ilgili olarak:
A)Kar mahrumiyeti talebinin REDDİNE,
B)150.000,00 TL bakiye iş bedeli talebinin KABULÜNE,
150.000,00 TL bakiye iş bedelinin dava tarihi 24/04/2009 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı kooperatiften alınarak davacıya verilmesine,
III-Islah dilekçesine konu edilen taleplerle ilgili olarak;
A)Kar mahrumiyeti talebinin REDDİNE,
B)74.571,00 TL bakiye iş bedelinin ıslah tarihi 09/09/2016’dan itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı kooperatiften alınarak davacıya verilmesine,
C)Cezai şart talebinin KISMEN KABULÜNE,
65.550,00 TL cezai şart bedelinin ıslah tarihi 09/09/2016’dan itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı kooperatiften alınarak davacıya verilmesine,
Fazlaya ilişkin cezai şart talebinin REDDİNE…” karar verilmiştir.
Taraf vekillerinin istinaf istemi üzerine İzmir BAM 14.Hukuk Dairesinin 04/07/2017 gün 2017/628 E., 2017/608 K.ile,
“Davacı, 26/04/2005 tarihinde açmış olduğu ilk davasında taraflar arasında noterde düzenlenen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin davalı tarafça tek taraflı olarak haksız feshedildiğini belirterek mahkeme aracılığıyla yaptıkları tespit raporuna dayanarak, ödenmeyen imalat bedeli alacağı sözleşmede öngörülen cezai şart alacağı ve uğradığı menfi zararlar ile kar kaybına yönelik olarak fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak 5.100,00 TL alacak isteminde bulunmuş, bu yargılama devam ederken aynı mahkemeye 24/04/2009 tarihinde açmış olduğu, 2009/148 Esas sayılı ek davada ise, ilk davadaki taleplerine ek olarak bakiye iş bedeline ilişkin 150.000,00 TL ve kar mahrumiyetine ilişkin olarak ise 200.000,00 TL alacak isteminde bulunmuş, her iki dosya ilk davanın açıldığı 2005/287 Esas sayılı dosya üzerinde birleştirilerek yargılamaya devam olunmuş ve yargılamanın devamı sırasında davacı tarafından dosyaya sunulan 16/09/2016 havale tarihli ıslah dilekçesi ile bilirkişi raporları ile belirlenen imalat bedeli alacağına yönelik olarak 74.571,00 TL imalat bedeli alacağı ve 50.000 USD bakiye cezai şart alacağı yönünden ıslah talebinde bulunulmuştur.
Bilindiği üzere arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinin tek taraflı ihbarla feshedilmeleri mümkün olmayıp, ancak taraf iradelerinin birleşmesi üzerine, aksi takdirde ise arsa payı devri taahhüdü içermeleri nedeniyle ancak mahkeme kararı ile feshedilebilmeleri mümkün bulunmaktadır.
Somut olayda, davalı kooperatif tarafından davacı yükleniciye çekilen 26/04/2004 tarihli noter ihtarnamesi ile tek taraflı olarak sözleşmenin feshedildiği bildirilmiş, bunun üzerine davacı yüklenici tarafından sözleşmenin haksız feshedildiği belirtilerek ve feshe bağlı alacakların tahsili talebi ile ilk dava 26/04/2005 tarihinde açılmıştır. Sözleşmenin feshine ilişkin mahkeme kararı bulunmamaktadır. Bu davanın açılmasına kadar tarafların iradelerinin sözleşmenin feshi konusunda uyuşmadığı da görülmektedir. Ancak, davacı yüklenici şirket, açtığı ilk davadaki kar kaybı, cezai şart alacağı ve iş bedeli istemleri ile sözleşmenin feshini kabul etmiş sayılır. Bu davanın açılmasıyla yüklenici şirket ile iş sahibi kooperatif yönünden sözleşmenin feshi konusunda iradeler birleşmiştir. Dolayısıyla taraflar arasındaki sözleşmenin, taraf iradelerinin birleştiği ilk davanın açıldığı 26/04/2005 tarihinde feshedilmiş olduğunun kabulü gerekmektedir.
TBK’nın 147/6. maddesi uyarınca eser sözleşmelerinde zamanaşımı süresi kural olarak 5 yıldır. Bu sürenin başlangıcı ise TBK’nın 149. maddesinde öngörülen genel hükümden hareketle alacağın muaccel olduğu tarihtir. Dava konusu istek kalemlerinin muaccel olduğu, bir başka ifade ile istenebilir hale geldikleri tarih ise yanlar arasındaki sözleşmenin feshi konusunda taraf iradelerinin birleştiği, 26/04/2005 tarihidir. Kısmi dava açılmış olması halinde zamanaşımının yalnız açılmış olan kısım için kesileceği, ek davanın da zamanaşımı süresi içerisinde açılması gerektiği, Hukuk Genel Kurulunun 04/03/2009 gün ve 2009/11-27 E. 102 K. Sayılı kararı ile birçok Yargıtay İçtihatlarında vurgulanmıştır. Mahkemece, alacağın 5 yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğu kabul edilmiş ancak zamanaşımının başlangıç tarihi olarak davalı kooperatif tarafından davacı yükleniciye karşı taraflar arasında düzenlenen inşaat sözleşmesinin batıl olduğu iddiası ile açılan sözleşmenin geçersizliğinin tespiti davasının kesinleştiği 10/12/2012 tarihinden başlatılmış olması bu itibarla yerinde görülmemiştir. Kaldı ki iş sahibi kooperatif tarafından açılan bu davada verilen karar ile taraflar arasındaki noterde düzenlenen 02/05/1995 tarihli inşaat sözlemesinin geçerli olduğuna, ek sözleşmenin geçersizliğinin tesbitine karar verilmiş olup açılan bu davada davalı kooperatif tarafından yapılan tek taraflı feshin haksızlığının tespiti istenmediği gibi bu yönde verilmiş bir karar da yoktur.
Bu durumda davacı tarafından 24/04/2009 tarihinde açılan ek dava ile davacı tarafından 16/09/2016 havale tarihli ıslah dilekçelerine karşı davalı kooperatif tarafından süresi içerisinde yapılan zamanaşımı itirazlarının buna göre değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yine mahkemece davacı yüklenicinin, davalı tarafından yapılan fesih nedeni ile talep edebileceği imalat bedeli alacağı hesaplanırken, davacı tarafından 1995 yılından fesih tarihi olan 2004 yılına kadar yapılan imalatların tümünün fesih tarihi olan 2004 yılı birim fiyatlarıyla hesaplanması yapılıp, aynı şekilde iş sahibi kooperatif tarafından yapılan ödemelerin kat sayı uygulaması ile 2004 yılı değerlerine dönüştürülerek imalat bedelinden mahsubu ile davacı yüklenicinin imalat bedelinin belirlenmesi yöntemi de doğru görülmemiştir. Taraflar arasındaki 02/02/1995 tarihli düzenleme şeklinde inşaat sözleşmesinin 5. maddesinde yapılacak işin bedelinin ne şekilde belirleneceği düzenlenmiş yine davalı kooperatif tarafından yapılacak ödeme şekli de 6. maddede düzenleme altına alınmış olup, bu hükümlerle sözleşmenin diğer hükümleri dikkate alındığında, mahkemece dava konusu edilen imalat bedeli alacağının tespiti için bilirkişi kurulundan ek rapor alınarak veya yeni bir bilirkişi kurulu oluşturularak yüklenicinin yıllar itibari ile fiilen gerçekleştirdiği imalat miktarlarının belirlenmesi ve sözleşmedeki işin bedelinin belirlenmesine ilişkin hükümler de nazara alınarak imalat bedellerinin hesaplatılması ve bulunacak bedelden güncelleme yoluna gidilmeyerek iş sahibince yıllara göre yapılan ödeme tutarlarının düşülmesi suretiyle varsa davacı alacağının belirlenmesi gerekir. Diğer yandan, yüklenici emek ve sermayesi ile bir eseri meydana getirme taahhüddünde bulunan kişidir. Özellikle somut olayda olduğu gibi üstlenilen iş kapsamlı ve yıllara yayılan bir eser ilişkisinden doğmuş ise, yüklenicinin, eserin hacmine uygun güçte sermayesinin olması bir zorunluluktur. Başka bir anlatımla, ödemelerde makul sayılabilecek gecikmelere yüklenici tahammül etmeli, makul sayılabilecek gecikmeleri bahane ederek işin yürütülmesini yavaşlatmamalı ve tehir etmemelidir. Somut olayda, iş sahibi davalı kooperatifin sözleşmeyi fesih nedeni işin tehiridir. Kooperatif iş bedelini ödemiş veya ödenen bedel yüklenicinin işi ertelemesine sebebiyet vermeyecek düzeyde kalmış ise, işi yavaşlatmakta yüklenici haksız olacağından asıl ve birleşen davadaki istek kalemlerinden olan kar kaybı ve cezai şart kalemlerine ilişkin taleplerin reddi gerekecektir. Kuşku yok ki, bu sonuca ulaşabilmek için de yüklenici alacağının sözleşmesine uygun bulunarak değerlendirilmesi zorunludur. Ondan sonra davalı iş sahibi kooperatif tarafından yapılan tek taraflı feshin haklı olup olmadığının ve buna bağlı olarak yüklenicinin kar kaybı istemi ile cezai şart istemlerinin değerlendirilmesi gerekirken eksik araştırma ve inceleme ile yüklenicinin cezai şart alacağı ve kar kaybı alacakları ile ilgili karar verilmiş olması da Dairemizce yerinde görülmemiştir.
Davalı kooperatif cevap dilekçesinde ve aşamalardaki savunmalarında davacı yükleniciye fazla ödeme yaptığını, belirterek takas mahsup talebinde bulunmuş yine bu konuda Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 Esas sayılı dosyasında kooperatifin fazla ödemeden doğan alacağı olduğu iddiası ile dava açtığını bildirmiş, mahkemece, bu dosyanın eldeki dosya ile birleştirilmediği bilakis bu dosyada, eldeki dosyanın sonuçlanmasının bekletici mesele yapılmış olduğu belirtilerek davalı kooperatif tarafından fazla ödeme yapıldığı hususundaki savunmanın bu yargılama içerisinde incelenmesinin mümkün olmadığı belirtilerek bu konuda herhangi bir inceleme yapılmadan karar verilmiş olduğu belirtilmiştir. Oysa ki davalı kooperatif tarafından fazladan yapıldığı söylenen ödemelerin varlığının tespiti durumunda bu ödemelerin varsa davacı alacağından mahsubu ile taraflar arasındaki alacaklılık-borçluluk durumlarının tespiti ve buna göre davalı tarafından yapılan feshin haklılık durumunun araştırılması gerekeceğinden bu konuda kooperatif tarafından açılan davanın ya eldeki dosya ile birleştirilmesi sağlanarak ya da bu dosyadaki yargılamanın sonucu beklenerek davalı kooperatif tarafından fazla ödeme yapılıp yapılmadığının tespitinden sonra yargılamaya devam olunması gerekirken bu dosyadaki yargılama sonucu beklenmeden eksik araştırma ve değerlendirme ile karar verilmiş olması da Dairemizce yerinde görülmemiştir…” düşüncesiyle mahkememiz kararı kaldırılmıştır.
Bunun üzerine dosya yeniden esasa kaydedilmiş, taraf vekillerinin görüşleri alınmış, Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı (öncesinde Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 E.sayılı) dosyasında birleştirme kararı verilmiş ve bu karar dosya arasına alınmıştır.
Bundan sonra istinaf kararı çerçevesinde tüm davalar yönünden geçerli olmak üzere inşaat mühendisi …., muhasebe uzmanı …., makine mühendisi …., elektrik mühendisi …., Medeni Hukuk öğretim üyesi …. imzalı 22/05/2018, 07/01/2019, 09/04/2019, 12/06/2019 havale tarihli ek raporlar düzenlenmiştir.
Davacı-yüklenici davalı işsahibi arasında Menemen 1.Noterliğinin 02/05/1995 gün 4037 yevmiye nolu kat karşılığı inşaat sözleşmesinin akdedildiği, sözleşme çerçevesinde davacı yüklenici tarafından muhtelif imalatların yapıldığı, davalı iş sahibi tarafından muhtelif tarihlerde davacı yükleniciye ödemelerde bulunulduğu,
Mahkememizin 2012/289 E., 2012/318 K. (eski 2005/305 E.-2010/43K.)sayılı ilamı ile, taraflar arasında akdedilen 05/03/1996 tarihli ek sözleşmenin iptaline karar verildiği ve kesinleştiği, keza aynı kararda “02/05/1995 tarihli asıl sözleşmenin feshi isteminin reddine” ilişkin bozma öncesi kararın kesinleştiğinin belirtildiği,
Menemen 2.Noterliğinin 26/04/2004 tarih ve 04895 yevmiye nolu ihtarnamesi ile davalı kooperatif tarafından anılan kat karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği belirgindir.
Uyuşmazlık ve çözülmesi gereken sorun; taraflar arasında akdedilen kat karşılığı inşaat sözleşmesi çerçevesinde sözleşmenin feshi tarihi 26/04/2004 itibariyle tarafların yerine getirdikleri edimlerin oranı veya tutarının ne olduğu, bu bağlamda davalı kooperatif tarafından sözleşmenin feshinin haksız olup olmadığı, sonuçta asıl dava, birleştirilen dava ve ıslah talebi konusu kar mahrumiyeti, bakiye iş bedeli ve cezai şart alacağının bulunup bulunmadığı, varsa tutarlarının ne kadar olduğu; birleştirilen dava ve ıslah talebine konu alacaklar yönünden zamanaşımı def’inin yerinde olup olmadığı, birleştirilen dosyalarda davacı kooperatifin davalı yüklenici şirkete fazla imalat bedeli ödemesinde bulunup bulunmadığı, fazla ödeme söz konusu ise tutarının ne kadar olduğu noktalarındadır.
Tüm dosya içeriği ve delillerin, özellikle istinaf kararı çerçevesinde düzenlenen bilirkişi kurulunun 07/01/2019, 09/04/2019, 12/06/2019 havale tarihli ek raporların değerlendirilmesi sonucunda;
Taraflar arasındaki sözleşmeye göre:1995-1996 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 6.828,47 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 8.239,96 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 1.411,49 TL fazla ödemenin gerçekleştiği,
1997 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 25.801,03 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 23.409,73 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 2.391,30 TL eksik ödemenin gerçekleştiği,
1998 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 19.506,23 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 27.683,30 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 8.177,07 TL fazla ödemenin gerçekleştiği,
1999 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 37.586,09 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 42.075,66 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 4.489,57 TL fazla ödemenin gerçekleştiği,
2000 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 24.750,86 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 81.781,00 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 57.030,04 TL fazla ödemenin gerçekleştiği,
2001 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 76.843,89 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 66.120,00 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 10.723,89 TL eksik ödemenin gerçekleştiği,
2002 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 156.842,01 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 92.720,00 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 64.122,01 TL eksik ödemenin gerçekleştiği,
2003 hakediş döneminde ödenmesi gerekli tutar 74.041,89 TL (yeni) iken iş sahibi kooperatif tarafından yüklenici şirkete 133.930,32 TL (yeni) ödeme yapıldığı ve 59.888,73 TL fazla ödemenin gerçekleştiği,
Böylece davacı-davalı yüklenici … nin 1995 ila 2003 yıllarında yaptığı imalatların, sözleşmede belirtilen ödeme şekline göre toplam bedelinin 422.200,47 TL (yeni), yükleniciye davalı-davacı kooperatif tarafından yapılan ödemelerin aynı yıllar itibariyle toplam 475.959,97 TL(yeni) olduğu, her bir yıl için yapılan imalata karşılık yapılan ödemelerin mahsubu sonucunda davacı yüklenicinin 53.759,50 TL (yeni) borçlu olduğu, ödemelerde gecikme olduğu iddiasının doğru olmadığı, aksine yükleniciye fazla ödeme yapıldığı, bu sebeple yüklenicinin gecikmesine bağlı sözleşmenini feshinin haklı olduğu, yüklenicinin eksik ödeme aldığı iddiasının delillere ve istinaf mahkemesi kararına göre yerinde olmadığı, sözleşmenin asıl dosyada davacı yüklenici şirketin kusuru ile sona erdiği anlaşılmıştır.
Bu durum karşısında, davacı yüklenici … tarafından asıl dosya ve birleştirilen dosya ile açılan kar mahrumiyeti, bakiye iş bedeli ve cezai şart bedelinin tahsiline ilişkin istemleri hukuki dayanaktan yoksun olup, tüm taleplerinin reddi gerekir. Keza, istinaf kararında da belirtildiği üzere sözleşmenin feshi konusunda taraf iradelerinin birleştiği 26/04/2005 tarihinden ıslah tarihi 16/09/2016 tarihine kadar 5 yıllık zamanaşımı süresi sona erdiğinden, 16/09/2016 tarihli ıslah dilekçesine konu edilen eksik ödeme, cezai şarta ilişkin davacı yüklenici …. talebinin zamanaşımı nedeniyle reddine karar vermek gerekmiştir. Öte yandan, birleştirilen mahkememizin 2009/148 E.sayılı ek dava tarihinden geriye doğru 26/04/2005 tarihine kadar 5 yıllık sürenin dolmadığı anlaşıldığından, anılan dosyaya konu talepler yönünden zamanaşımı def’i yerinde görülmemiştir.
Buna karşılık, … Kooperatifi tarafından birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E. ve 2006/680 E.sayılı dosyaları ile davalı … aleyhine açılan fazla imalat bedelinin tahsili ile ilgili olarak, 53.759,50 TL fazla ödemenin iadesini …. den isteyebileceği, bu durumda 2013/6 E.sayılı dosya yönünden davanın kabulüne, 2006/680 E.sayılı dosya yönünden davanın 52.759,50 TL üzerinden kısmen kabulüne ve fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmesi gerektiği kanaatine ulaşılmıştır. Davalı yüklenici şirket dava tarihinden önce ihtarname tebliği vs.suretle yasal anlamda temerrüde düşürülmediğinden tespit edilen kooperatif alacaklarına dava tarihinden itibaren faiz yürütülmesine karar verilmiştir.

Davacı-davalı … vekili taraflar arasındaki sözleşme konusu imalatların gerçekleştirildiği tarihlerin ve kapsamının net şekilde ortaya konulmasını sağlayacak hesaplara ilişkin teknik belgelerin dava dosyasına sunulduğunu iddia etmiş ise de, davanın geçirdiği safahat, olayın özellikleri ve şartları, bu hususta iddia kapsamında bilirkişiler …, …, …, …’den müteşekkil bilirkişi kurulundan alınan 04/11/2019 havale tarihli rapor dikkate alındığında böyle bir belgenin mahkememiz dava dosyasına sunulmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
İnşaat mühendisi …, muhasebe uzmanı …, makine mühendisi …, elektrik mühendisi …, Medeni Hukuk öğretim üyesi … imzalı 22/05/2018 havale tarihli bilirkişiler raporu, istinaf kararı çerçevesinde düzenlenmediği için bu rapora itibar edilmemiştir.
Bu açıklamalar ışığında;
Yukarıda açıklanan nedenlere, kararın dayandığı yasal gerekçeye, dosyadaki delillere ve heyetin taktirine göre:
I-A)Davacı … tarafından davalı … Kooperatifi aleyhine mahkememizin 2017/393 E. (öncesi 2014/328 E.)sayılı asıl dosyası ile açılan kar mahrumiyeti, bakiye iş bedeli ve cezai şart bedelinin tahsiline ilişkin davanın REDDİNE,
B)Bu dosya ile birleştirilen mahkememizin 2009/148 E.sayılı dosyası ile davacı … tarafından davalı … Kooperatifi aleyhine açılan kar mahrumiyeti, bakiye iş bedelinin tahsiline ilişkin davanın REDDİNE,
C)16/09/2016 tarihli ıslah dilekçesine konu edilen eksik ödeme, cezai şarta ilişkin taleplerin zamanaşımı def’i nedeniyle REDDİNE,
II-Davacı … Kooperatifi tarafından davalı …. aleyhine birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyası ile açılan davanın KABULÜNE,
1.000,00 TL (1.000.000.000-eski TL)nin dava tarihi 04/03/2004 ten itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı …den alınarak davacı … Kooperatifine verilmesine,
III-A)Davacı… Kooperatifi tarafından davalılar … ve … aleyhine birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyası ile birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/575 E.sayılı dosyası ile açılan davanın ve davacı … Kooperatifi tarafından davalılar … ve … aleyhine birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyası ile birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2006/680 E.sayılı dosyası ile açılan davanın tefriki ile ayrı bir esasa KAYDEDİLMESİNE,
C)Davacı … Kooperatifi tarafından davalı … aleyhine birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyası ile birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2006/680 E.sayılı dosyası ile açılan davanın KISMEN KABULÜNE,
52.759,50 TL (52.759.500.000-eski TL)nin dava tarihi 28/11/2006 dan itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı …. den alınarak davacı … Kooperatifine verilmesine,
Fazlaya ilişkin istemin REDDİNE,
IV-Davacı … tarafından davalı … ooperatifi aleyhine birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyası ile birleştirilen mahkememizin 2006/297 E.sayılı dosyası ile açılan davanın tefriki ile ayrı bir esasa KAYDEDİLMESİNE” dair karar verilmiştir.
İSTİNAF EDEN: Davacı … avukatı tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı … avukatı tarafından verilen 20.03.2020 tarihli istinaf kanun yoluna başvuru dilekçesi ile özetle; Dilekçelerinde ayrıntılı olarak açıkladıkları üzere, raporların çeliştiğini, son alınan ek ve kök raporla kaldırma kararı öncesi alınan raporlar arasında açık çelişki olduğunu, davanın eski HMK dönemimde açıldığını, fazlaya ilişkin haklarını saklı tuttuklarını, davanın 26.05.2004 tarihinde açıldığını, 16.09.2016 tarihinde yapılan ıslahın aslında ıslah değil belirli hale gelen alacağın miktarının arttırılması olmakla zamanaşımına uğradığından bahisle reddinin yerinde olmadığını, sonuç olarak mahkemenin hüküm kurmaya elverişli olmayan yetersiz raporla hüküm kurduğunu, zamanaşımı yönünden reddedilen ve ıslahla artırılan miktarın reddinin yerinde olmadığını ifade ederek istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
DELİLLER, DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında, HMK’nın 355.maddesi uyarınca, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine ilişkin aykırılık bulunup bulunmadığı yönü gözetilerek yapılan inceleme sonucunda;
Davacı … vekili tarafından 2014/328 E. sayılı asıl dosyaya verilen dava dilekçesi ve 18/11/2005 ve 25/12/2012 havale tarihli açıklama dilekçeleri ile; Müvekkili şirket ve davalı kooperatif arasında Menemen 1.Noterliğinin 02/05/1995 gün 4037 yevmiye nolu kat karşılığı inşaat sözleşmesi akdedildiğini, 9 yıllık süreçte müvekkili yüklenicinin arsanın imar planı tadilatlarını yaptırarak kooperatife ilave bir blok yer kazandırdığını, uygulama projelerini çizdirdiğini, 2 adet sığınak dahil olmak üzere D blok hariç 4 blokun kaba inşaatlarının tamamlandığını, arsa sahibine ait bloğu tamamlayarak oturma raporu alınacak hale getirip teslim ettiğini, bunlara rağmen davalı kooperatif yönetiminin 30/10/2003 ve 19/02/2004 tarihli haksız ihtarlar çektiğini ve en son Menemen 2.Noterliğinin 26/04/2004 tarih ve 04895 yevmiye nolu ihtarname ile sözleşmeyi tek taraflı olarak haksız şekilde feshettiğini, Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/147 d.iş sayılı dosyasında alınan bilirkişi raporunda yapılan imalatların toplam bedelinin 910.407.270.100.-eski TL olduğunun belirlendiğini, müvekkilinin şantiyedeki araç ve gereçleri çekmek zorunda kaldığını, sözleşmenin 7.a maddesinde haksız fesih halinde 200.000 USD tazminat ödenmesinin karalaştırıldığını, yine müvekkilinin fesih nedeniyle kar mahrumiyetine ve menfi zarara uğradığını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 2.700,00 YTL (2.000 USD) sözleşmeden doğan tazminat, 2.000,00 YTL kar mahrumiyeti ve 400,00 YTL bakiye iş bedeli olmak üzere toplam 5.100,00 YTL alacağın akdin feshi tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı …. vekili tarafından birleştirilen 2009/148 E-251 K.sayılı dosyaya verilen dava dilekçesi ile; Müvekkili şirketin davalı kooperatif ile Menemen 1.Noterliğinin 02/05/1995 tarihli ve 4037 yevmiye numaralı kat karşılığı inşaat sözleşmesi akdedildiğini, müvekkilinin söözleşmenin imzalanmasını takiben çalışmalara başladığını, davalı kooperatifin sözleşmeden doğan mali yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanmasına ve ödemelerini aksatmasına rağmen müvekkilinin yükümlülüklerini yerine getirmek için gayret gösterdiğini, dokuz yıllık süreçte arsanın imar plan tadilatlarını yaptırarak kooperatife ilave bir blok yer kazandırdığını, uygulama projelerini çizdirdiğini, iki adet sığınak dahil olmak üzere D blok hariç dört bloğun kaba inşaatları tamamlanmış, arsa sahibine ait bloğu tamamlayarak oturma raporu alacak hale getirdiğini ve teslim ettiğini, değişen kooperatif yönetimince müvekkili şirkete 30/10/2003 ve 19/02/2004 tarihlerinde hukuki ve maddi dayanaktan yoksun gerekçelerle ihtarlar çekildiğini ve Menemen 2.Noterliğinin 26/04/2004 tarihli 04895 yevmiye no.lu ihtarnamesi ile sözleşmenin tek taraflı feshedildiğini, Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/147 D.iş sayılı dosyası ile yaptırılan tespit sonucu müvekkili tarafından yapılan imalatların toplam bedelinin 910.407,27 TL olduğunun, ayrıca mahkememizin 2005/305 E.sayılı dosyasında da imalatlarla inşaatın % 63’ünün tamamlandığının belirlendiğini, taraflar arasındaki sözleşmenin 7.maddesinin (a) bendinde sözleşmeyi haksız olarak fesih eden tarafın diğerine 200.000 USD tazminat ödemesine karar verildiğini, ayrıca haksız fesihten dolayı müvekkilinin kar mahrumiyetine ve menfi zarara uğradığını, bu konuda mahkememizin 2005/287 E.sayılı dosyası ile dava açtıklarını ve bu davaya ek olarak da işbu davayı açtıklarını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 200.000,00 TL kar mahrumiyeti ve 150.000,00 TL bakiye iş bedeli olmak üzere toplam 350.000,000 TL alacağın akdin feshi tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili 16/09/2016 havale tarihli ıslah dilekçesi ile; asıl dosyada 5.100,00 TL, birleştirilen dosyada 350.000,00 TL olarak belirtilen alacağı, eksik ödeme açısından 74.571,00 TL ve cezai şart açısından 50.000,00 USD (148.025,00 TL) olmak üzere toplam 222.596,00 TL arttırdıklarını ve sonuçta 577.696,00 TL’nin akdin feshi tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleştirilen Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı (öncesinde Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 E.sayılı) dosyasında davacı … Kooperatifi vekili dava dilekçesi ile; Ayrıntıları açıklanan müvekkili kooperatif ve davalı yüklenici … İnşaat arasında gerçekleşen inşaat sözleşmesi çerçevesinde yapılan imalatların bedelinden çok fazla ödeme yapıldığını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 1.000,00 TL (1.000.000.000-eski TL)nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalı şirketten tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2006/680 E.sayılı dosyasında davacı … Kooperatifi vekili dava dilekçesi ile; Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyasında açıklandığı üzere- müvekkili kooperatifin davalı yüklenici … İnşaat firmasına imalat bedellerinden fazla ödeme yaptığını, fazla ödemenin 65.000,00 TL (65.000.000.000-eski TL) olduğunu, davalı yüklenici firma ile birlikte dönemin kooperatif yöneticileri … ve …’in de kooperatifi zarara uğrattıkları için bu tutardan sorumlu olduklarını, ayrıca kooperatif yöneticisi …’ın geç ödediği aidat nedeniyle kooperatifin uğradığı 15.000,00 TL (15.000.000.000-eski TL) zarardan davalı yöneticiler … ve …’in sorumlu olduklarını bildirerek, 65.000,00 TL fazla ödemenin ödeme tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, …’ın geç ödediği aidat nedeniyle uğranılan 15.000,00 TL nin borç vadesinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılar … ve …’dan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleştirilen Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/575 E.sayılı dosyasında davacı … Kooperatifi vekili dava dilekçesi ile; Menemen 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı dosyasında açıklandığı üzere- müvekkili kooperatifin yüklenici … İnşaat firmasına imalat bedellerinden fazla ödeme yaptığını, fazla ödemenin 65.000,00 TL (65.000.000.000-eski TL) olduğunu, davalı yüklenici firma ile birlikte dönemin kooperatif yöneticileri … ve …’in de kooperatifi zarara uğrattıkları için bu tutardan sorumlu olduklarını, ayrıca kooperatif yöneticisi …’ın geç ödediği aidat nedeniyle kooperatifin uğradığı 15.000,00 TL (15.000.000.000-eski TL) zarardan davalı yöneticilerin sorumlu olduklarını bildirerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla toplam 80.000,00 TL tazminatın -fazla ödemelerin yapıldığı ve aditların geciktirildiği tarihlerden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleştirilen, mahkemenin 2006/297 E.sayılı dosyası ile davacı … vekili dava dilekçesi ile; müvekkilinin davalı … Kooperatifinin eski yönetim kurulu başkanı ve üyesi olduğunu, üyelikten çıkarıldığını, ödediği aidatların iade edilmediğini, Menemen İcra Müdürlüğünün 2006/297 sayılı dosyası ile yapılan takibe itiraz edildiğini, haksız itirazın iptaline, takibin devamına, % 40 icra-inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece verilen ilk karar istinaf incelemesi neticesinde dairemizce kaldırılmıştır. Kaldırma kararı üzerine mahkemece; dosya yeniden esasa kaydedilmiş, taraf vekillerinin görüşleri alınmış, Menemen 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/6 E.sayılı (öncesinde Menemen Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/232 E.sayılı) dosyasında birleştirme kararı verilmiş ve bu karar dosya arasına alınmıştır. Bundan sonra istinaf kararı çerçevesinde tüm davalar yönünden geçerli olmak üzere inşaat mühendisi …, muhasebe uzmanı …, makine mühendisi …, elektrik mühendisi …, Medeni Hukuk öğretim üyesi … imzalı 22/05/2018, 07/01/2019, 09/04/2019, 12/06/2019 havale tarihli ek raporlar aldırılmıştır.
Menemen 2. Noterliğinin 26/04/2004 tarih ve 04895 yevmiye nolu ihtarnamesi ile davalı kooperatif tarafından anılan kat karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği bildirilmiştir. Somut olayda, davalı kooperatif tarafından davacı yükleniciye çekilen 26/04/2004 tarihli noter ihtarnamesi ile tek taraflı olarak sözleşmenin feshedildiği bildirilmiş, bunun üzerine davacı yüklenici tarafından sözleşmenin haksız feshedildiği belirtilerek ve feshe bağlı alacakların tahsili talebi ile ilk dava 26/04/2005 tarihinde açılmıştır. Sözleşmenin feshine ilişkin mahkeme kararı bulunmamaktadır. Bu davanın açılmasına kadar tarafların iradelerinin sözleşmenin feshi konusunda uyuşmadığı da görülmektedir. Ancak, davacı yüklenici şirket, açtığı ilk davadaki kar kaybı, cezai şart alacağı ve iş bedeli istemleri ile sözleşmenin feshini kabul etmiş sayılır. Bu davanın açılmasıyla yüklenici şirket ile iş sahibi kooperatif yönünden sözleşmenin feshi konusunda iradeler birleşmiştir. Dolayısıyla taraflar arasındaki sözleşmenin, taraf iradelerinin birleştiği ilk davanın açıldığı 26/04/2005 tarihinde feshedilmiş olduğunun kabulü gerekmektedir.
Dava tarihinde yürürlükte bulunan 818 sayılı BK’nın 126/4 ile 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren TBK 147/6 maddesi hükümlerine göre eser sözleşmesinden doğan alacak davaları 5 yıllık zamanaşımı süresine tabi olup, BK’nın 128, TBK’nın 149. maddesi hükümleri gereğince zamanaşımı alacağın muaccel olması ile işlemeye başlayacaktır. Alacağın muaccel-istenebilir olduğu tarih de sözleşmenin feshi iradesinin diğer tarafa ulaştığı tarih olup, somut olayda en geç davanın açıldığı 26.05.2004 tarihidir. Kısmi dava açılması halinde zamanaşımı, dava edilen alacak yönünden kesinleşeceğinden açılan kısmi davanın fazlaya ilişkin hak yönünden zamanaşımını kesici etkisi bulunmamaktadır. (Yarg. 15. HD. Esas: 2020/1166 -Karar No: 2020/2875) Az yukarıda da açıklandığı gibi davacının dava değerini arttırıp harcını yatırdığı tarih 16.09.2016 günüdür. Kısmi davanın ilk açıldığı 26.05.2004 tarihinden ıslah harcının yatırıldığı 16.09.2016 tarihine kadar 5 yıllık zamanaşımı süresi çoktan geçmiştir. Arttırılan bölüm ile ilgili diğer zamanaşımını durduran ve kesen nedenlerin varlığı somut olayda ileri sürülüp ispatlanmamıştır. Bu nedenle ıslahla arttırılan alacak kısmının zamanaşımına uğramadığı yönündeki istinaf sebeplerinin de yerinde olmadığı kanaati oluşmuştur.
Ancak, asıl ve birleşen davalar yönünden istinaf sebepleri hep birlikte değerlendirildiğinde;
Asıl ve birleşen davaların açıldığı tarihte yürürlükte bulunan HUMK.nun 275. ve devamı maddelerinde; “bilirkişilik” müessesesi düzenlenmiş olup, anılan maddede mahkemenin çözümü özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar vereceği düzenlendikten sonra 286.maddede de bilirkişinin oy ve görüşünün hakimi bağlamayacağı düzenlenmiş ise de işin çözümünde teknik bilgi ve birikimin gerekliliğine inanılarak bilirkişi incelemesi yaptırıldığına göre verilen raporlar çelişkili ise mahkeme HUMK.nun 283.maddesi hükmüne dayalı olarak, bilirkişiden açıklama ya da ek rapor isteyebileceği gibi 284.maddesi hükmüne dayalı olarak yeni bir bilirkişi heyeti oluşturularak yeni bir rapor alabilir. Aynı ilkeler 6100 sayılı HMK beşinci bölümünde; “bilirkişi incelemesi” ismi altında ve 266-287.maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Bilirkişi raporu kural olarak hâkimi bağlamaz. Hakim raporu serbestçe takdir eder. Hakim, raporu yeterli görmezse, bilirkişiden ek rapor isteyebileceği gibi gerçeğin ortaya çıkması için önceki bilirkişi veya yeniden seçeceği bilirkişi vasıtasıyla yeniden inceleme de yaptırabilir. Bilirkişi raporları arasındaki çelişki varsa hakim çelişkiyi gidermeden karar veremez.
Somut olayda; dosyada mevcut bilirkişi raporları arasında açık çelişki bulunmakta olup, mahkemece bu çelişki giderilmeden hüküm tesis edilmiştir. Öyle ise mahkemece usul ekonomisi de yeniden rapor alınıp, önceki raporlar arasındaki çelişki de giderilerek, yapılacak yargılama neticesinde hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, kaldırma kararı içeriğine göre sair istinaf sebeplerini incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir. Bu itibarla yukarıda açıklamalar ışığında öncelikle alınan raporlar arasında açık çelişkiler bulunmakla usul ekonomisi ve dava tarihi de dikkate alınarak son heyetten yeniden ek rapor alınıp, önceki raporlar arasındaki çelişki de giderilerek istinaf sebeplerinde bildirilen itirazlar da alınacak raporda tek tek tartışılacak biçimde hangi rapora neden üstünlük tanındığı belirtilmek suretiyle alınacak rapor ardından yapılacak yargılama neticesinde hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmediğinden davacı … vekilinin istinaf taleplerinin 6100 Sayılı HMK’nın 353/(1)-a-6. maddesi uyarınca bu yönden kabulü ile, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesi gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davacı … avukatının istinaf başvurularının KABULÜ ile,
2-Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 29.01.2020 tarih ve 2017/393 Esas, 2020/15 Karar sayılı kararının, 6100 Sayılı HMK’nın 353/(1)-a-6. maddesi gereğince KALDIRILMASINA,
3-Dosyanın, Dairemiz kararına uygun şekilde yeniden bir karar verilmek üzere ilk derece mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
4-Verilen kararın niteliği gereğince harç alınmasına yer olmadığına, davacı … avukatı tarafından yatırılan toplam 955,40 TL istinaf karar harcının isteği halinde yatıran davacı …. ‘ne geri verilmesine,
5-Davacı … Avukatı tarafından yatırılan toplam 297,20 TL istinaf kanun yoluna başvurma harcı ile yapılan istinaf yargılama giderlerinin, ilk derece mahkemesince yeniden verilecek kararda dikkate alınmasına,
6-Kararın, ilk derece mahkemesince taraflara tebliğine,
Dair, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/(1)-a maddesi gereğince, kesin olmak üzere, 14.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.