Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
11. HUKUK DAİRESİ

DOSYA NO : 2020/1933
KARAR NO : 2023/1101

T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
B Ö L G E A D L İ Y E M A H K E M E S İ K A R A R I

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İZMİR 6. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ : 13.07.2020
NUMARASI : 2018/449 E. – 2020/376 K.

BİRLEŞEN İZMİR 4.ATM’NİN 2019/80 E.SAYILI DOSYASINDA;
DAVANIN KONUSU : Menfi Tespit
KARAR TARİHİ : 18.07.2023
KARAR YAZIM TARİHİ : 18.07.2023

İzmir 6.Asliye Ticaret Mahkemesinin 13.07.2020 tarih 2018/449 E. – 2020/376 K. sayılı kararın Dairemizce incelenmesi davacı vekili ve birleşen davada davalı vekili tarafından istenmiş ve istinaf dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, üye … tarafından düzenlenen rapor dinlenip ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendi.
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :
ASIL DAVA : Davacı vekili, müvekkili ile davalı … Şti arasında … İli, … ilçesi, … Mahallesi, … Ada, … Parsel içinde yapılacak olan prefabrik depo inşaatının üst yapı imalatlarının Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi içerisinde müvekkili şirket fabrikasında imal edilip şantiyeye nakledilmesi ve montaj işlerinin yapılması hakkında 01.04.2013 tarihinde sözleşme imzalandığını, sözleşme bedelinin 1.500.000,00 TL + KDV olmak üzere toplam 1.770.000,00 TL olduğunu, sözleşmenin 7. Maddesi gereğince işverenin verdiği avans ve çeklere karşılık aynı tutarda teminat çeki verileceği ve teminat çekinin geçici kabulü müteakip yükleniciye iade edileceğini, müvekkilinin avans ve çekler bedeli olan 1.770.000,00 TL karşılığında …bankası Kemalpaşa şubesine 1321798 numaralı 1.050.000,00 TL bedelli ve 1321854 numaralı 720.000,00 TL bedelli 3. kişilere devir edilemez kayıtlı tarihsiz çek yapraklarını teminat olarak keşide etmek suretiyle davalıya verdiğini, müvekkilinin sözleşme ile yüklendiği işi eksiksiz olarak tamamlayıp davalıya teslim ettiğini, hiçbir borcu bulunmamasına rağmen davalının müvekkiline ait çekleri iade etmediğini, görüşmelerden sonuç alınamadığını, 1321854 numaralı 720.000,00 TL bedelli çek yaprağının, …bankası Kemalpaşa şubesine üzerine 28.02.2019 tarihi atılarak, tahsil edilip edilmeyeceği yönünden sorgulandığını öğrendiklerini, müvekkiline telefon ile ulaşan bir diğer kişinin 1.050.000,00 TL bedelli çek yaprağına 28.01.2019 tarihinin atıldığını söylediğini, çeklerin teminat olarak verildiğini, çek yapraklarının basım tarihinin 14.03.2013 olduğunu, 5 – 6 yıl geçmesine rağmen tedavüle konulmadığını, kabul anlamına gelmemek kaydıyla müvekkilinin davalıya herhangi bir borcunun bulunmadığını, 24.12.2018 tarihli ihtarname ile çeklerin iadesini istediklerini, ancak davalının çekleri iade etmediğini iddia ederek, …bankası Kemalpaşa şubesine ait 1321798 numaralı tarihsiz 1.050.000,00 TL bedelli ve teminat vasıflı sonradan tarih atılarak çek haline getirilebilecek çek yaprağının ve yine …bankası Kemalpaşa şubesine 1321854 numaralı 720.000,00 TL bedelli sonradan 28.02.2019 tarihili atılan çekin ibraz eden hiçkimseye ödenmemesi yönünde belirlenecek olan uygun bir teminat karşılığında tedbir kararı verilmesini, söz konusu çekler nedeniyle davalıya borçlu olmadıklarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davacı vekili 31.12.2018 tarihli dilekçesi ile dava açıldıktan sonra 1.050.000,00 TL’lik teminat çekine 31.12.2018 keşide tarihi olarak atılıp bankadan sorgulandığını, çekin arkasında teminat çekidir ibaresinin bulunduğunu bildirerek çekin ödenmemesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir.
CEVAP: Davalı tarafça davaya cevap verilmemiştir.
BİRLEŞEN DAVADA TALEP : Davacı vekili, müvekkili ile asıl davanın davalısı çek cirantacısı … Şti arasındaki sözleşme uyarınca asıl davaya konu teminat çeklerinin … firması tarafından müvekkili şirkete iade edilmeyerek davalıya ciro edildiğini, dava konusu çekin üzerinde üçüncü kişilere ciro edilemez kaydının bulunduğunu, buna rağmen davalının 28.02.2019 tarihinde 720.000,00 TL’lik çeki muhatap bankaya ibraz ettiğini, bankanın çek üzerine yetkili hamil tarafından ibraz edilmemesi sebebiyle ödenemeyeceğine ilişkin şerh düştüğünü, davalının çekin teminat çeki olduğunu bilebilecek durumda olduğunu, üçüncü kişilere ciro edilemez kayıtlı çekin ciro edilmesinin alacağın temliki hükmünde olduğunu, … firmasına karşı ileri sürülebilecek defilerin davalıya karşı da ileri sürülebileceğini, dava konusu 720.000,00 TL tutarlı çek için Karşıyaka 2. İcra Müdürlüğünün 2019/2581 E. Sayılı dosyasında başlatılan icra takibinin tedbiren durdurulmasına ve 28.02.2019 tarihli 1321854 nolu 720.000,00 TL bedelli çek hakkında borçlu olmadıklarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN DAVAYA CEVAP: Davalı … vekili, müvekkilinin yetkili hamil olduğunu, dava konusu çeki tam ciro yoluyla teslim aldığını, dava konusu çekin teminat çeki olduğuna yönelik somut delil bulunmadığını, müvekkiline yöneltilebilecek hiçbir defi ve itiraz bulunmadığını, müvekkilinin dava konusu 720.000,00 TL’lik çeki 28.02.2019 tarihinde … Bankası Tekirdağ Sahil Şubesine ibraz ettiğini, bankanın çek arkasına çekin nama yazılı çek olduğu ve kanuna uygun emredilmediğinden ibraz edenin yetkili hamil olmaması nedeniyle işleme alınamadığı ibaresi ile müvekkiline iade ettiğini, bankanın ibraz tarihini yazmadığını, … Şti. yetkilisi tarafından müvekkiline dava konusu çekin tam ciro yoluyla teslim edileceği esnada … Şirketi yetkilisi tarafından çekin ön yüzünde üçüncü kişilere cirolanamaz ibaresi yazılarak çekin teslim edilmek istendiğini, ancak müvekkilinin söz konusu kaydın varlığının devam etmesi halinde çeki kabul etmeyeceğini beyan ettiğini, bunun üzerine … Şirketi yetkilisi tarafından bahse konu çekin fotoğrafının da bulunduğu bir protokol de hazırlanarak kaydın iptal edildiğini, bu protokol uyarınca çek üzerindeki üçüncü kişilere cirolanmaz kaydının yazılı bir sözleşme ile iptal edildiğinden yazılmamış sayılacağını, davacının iddiasını ispatla mükellef olduğunu, davacının çek üzerindeki üçüncü kişilere cirolanamaz ibaresinin … AŞ’nin yetkilisinin elinin ürünü olduğunu ispat edemez ise keşidecinin koymadığı ciro yasağının senede nama yazılı hale getirmeyeceğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ : Mahkemece iddia, savunma, benimsenen bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, asıl dosya yönünden davaya konu edilen 1.050.000,00 TL bedelli çek arkasında “teminat içindir” şerhinden başkaca neyin teminatı olduğuna yönelik herhangi bir düzenlemenin bulunmadığı, 720.000,00 TL bedelli çekin teminat çeki olduğuna yönelik sözleşme ve çek üzerinde herhangi bir kaydın mevcut olmadığı, çeklerin teminat çeki olduğunun kabulü için çekler üzerinde neyin teminatı olduğunun açıkça yazılması ya da sözleşmede çeklere bedel ve tarih olarak açıkça atıf yapılması gerektiği, ancak sözleşmede açıkça atıf olmadığı, davacı kayıtlarında dava konusu çekin mevcut olmadığı, çekin ödeme vasıtası olup illetten mücerret olduğu karinesi karşısında asıl davanın sübut bulmadığı, birleşen dosya yönünden dava konusu 720.000,00 TL bedelli çek üzerinde keşidecinin … A.Ş kaşesi altında “üçüncü kişilere ciro edilemez” kaydının mevcut olduğu, çek lehtarının … Şti. olduğu ve TTK 681/2, 685/2 hükümleri nazara alındığında “üçüncü kişilere ciro edilemez” ibaresinin lehdar tarafından yazılıp iptal edildiğine yönelik birleşen dosyada davalı taraf savunmalarının subut bulmadığı, çek üzerinde ciro edilemez kaydının çeki nama yazılı hale getirdiği, nama yazılı çeklerin alacağın temliki yoluyla devredilebileceği, alacağın temlikinin geçerli olabilmesi için ise yazılı şekilde yapılması gerektiği, davalı … Şirketi tarafından yapılan cironun alacağın temliki niteliği taşımadığı, bu nedenle davalı …’ın yetkili hamil olmadığı gerekçesiyle, asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulü ile dava konusu … Bankası Kemalpaşa İzmir Şubesine ait keşidecisi … A.Ş, lehtarı … Şti olan ve … tarafından Karşıyaka 2. İcra Dairesinin 2019/2581 Esas sayılı dosyasında takip konusu edilen 1321854 No.lu, 28.02.2019 tarihli 720.000,00 TL’lik çek nedeniyle davacı tarafın davalı tarafa borçlu olmadığının tespitine karar verilmiştir.
Karara karşı davacı vekili ve birleşen davada davalı … vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
İSTİNAF NEDENLERİ : Davacı vekili, asıl davanın menfi tespit davası olduğunu, temel inceleme konusunun borcun olup olmadığı olduğunu, temelde iki uyuşmazlığın bulunduğunu, bunların çekin teminat çeki olup olmadığı ve müvekkili şirketin davalı … Yapıya borçlu olup olmadığı olduğunu, çekin teminat için verildiğini, çekin üzerinde “prefabrik imalat sözleşmesinin 7. Maddesine karşılık için verilen teminat çekidir.” ibaresinin aranmasının hakkaniyete aykırı olduğunu, müvekkili şirketin davalı … yapıya borçlu olup olmadığı noktasında ise mahkemece alınan bilirkişi raporunda müvekkili şirketin davalı … Yapıya borcunun bulunmadığının tespit edilmiş olmasına rağmen davanın reddine karar verildiğini, çekin teminat vasfında olmadığı kanaatini kabul etmemekle beraber bir an için çekin teminat için verilmediği ve gerçekten normal kambiyo vasfına haiz bir çek olduğu düşünüldüğünde dahi menfi tespit davasının temel niteliği “borcun olup olmadığının tespiti” olduğunu, çekin defterlerde kayıtlı olmadığının da tespit edildiğini belirterek kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen davada davalı … vekili, davacı tarafın çek üzerindeki “üçüncü kişilere cirolanamaz” ibaresinin şirket yetkilisinin elinin ürünü olduğunu ispat edebilir ise bu takdirde keşidecinin koyacağı ciro yasağının senedi nama yazılı hale getireceğini, ancak bu husus ispat edemez ise mefhumu mahalifinden keşidecinin koymadığı ciro yasağının, senedi nama yazılı hale getirmeyeceği gibi, keşideciyi çek bedelini ödemekten kurtaramayacağını, ancak mahkemece sadece menfi emre kaydının keşidecinin kaşesi altında olmasının yeterli görüldüğünü, lehtar … Şti. yetkilisi tarafından dava konusu çekin müvekkiline tam ciro yolu ile teslim edileceği esnada ön yüzünde “3. (üçüncü) kişilere cirolanamaz” ibaresini yazıp verdiğini, ancak müvekkilinin söz konusu kaydın varlığının devam etmesi halinde çeki kabul etmeyeceğini beyan ettiğini, bunun üzerine … Şti. yetkilisi tarafından düzenlenen ve bahse konu çekin renkli fotoğrafının da bulunduğu bir protokol hazırlanarak söz konusu “3. (üçüncü) kişilere cirolanamaz” kaydının iptal edildiğinin … Şti. yetkilisince protokolle imza altına alındığını, daha sonra bu çek müvekkili tarafından kabul gördüğünü, çek üzerindeki söz konusu kayıt yazılı bir sözleşme ile iptal edildiğinden yazılmamış sayılacağını, davacı ile … Şti ile arasındaki 01.04.2013 tarihli sözleşmenin 7. maddesinde işverenin verdiği avans ve çeklere karşılık aynı tutarda teminat çekinin yüklenici tarafından üzerlerinde başkaca bir ibare bulunmaksızın verileceğinin düzenlenmiş olduğunu, yani çeklerin üzerlerinde başkaca bir ibare bulunmaksızın lehtar … Şti’ne verilmiş olunduğunu bizzat davacının sunduğu delil ile kabul ettiğini belirterek kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE : Asıl dava, teminat amacıyla keşide edilen iki adet çek nedeniyle davalı lehtara borçlu olunmadığının tespiti; birleşen dava, asıl davanın konusu olan çeklerden bir tanesinin ciro yasağına rağmen davalıya ciro edildiği ve kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takibe konu edildiği iddiasına dayalı menfi tespit istemine ilişkin olup, ilk derece mahkemesince yukarıda yazılı gerekçeyle asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dairemizce HMK’nın 355. maddesi uyarınca istinaf nedenleriyle ve resen kamu düzenine ilişkin sebeplerle sınırlı olarak istinaf incelemesi yapılmıştır.
Asıl dava, davalı iş sahibinden eser sözleşmesi kapsamında alınan avans ve çekler karşılığında davalıya …bankası Kemalpaşa şubesi 1321798 numaralı 1.050.000,00 TL bedelli ve 1321854 numaralı 720.000,00 TL bedelli çeklerin teminat olarak verildiği, bu çekler üzerinde 3. kişilere devir edilemeyeceğine dair kayıt bulunduğu, işin bitirilip davalıya teslim edilmesine rağmen teminat çeklerinin iade edildiği, …Bankası Kemalpaşa şubesine 1321854 numaralı 720.000,00 TL bedelli sonradan 28.02.2019 tarihili atılan çekin ibraz eden hiçkimseye ödenmemesi yönünde belirlenecek olan uygun bir teminat karşılığında tedbir kararı verilmesini, söz konusu çekler nedeniyle davalıya borçlu olmadıklarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Kambiyo senetleri kayıtsız ve şartsız para borcu ikrarı içermekte ve sebepten bağımsız (mücerret) senet niteliğinde olup, yerleşik Yargıtay uygulaması doğrultusunda senedin teminat senedi olduğu yahut açığa imza sonrasında senedin anlaşmaya aykırı şekilde doldurulduğu itirazlarının davacı tarafça yazılı belge ile ispatlanması gerekmektedir. Davacı (yüklenici) ile davalı … Şti. (iş sahibi) arasında düzenlenen 01.04.2013 tarihli eser sözleşmesinde, iş bedelinin KDV dahil toplam 1.770.000,00 TL olarak belirlendiği, iş sahibi davalı tarafından 330.000,00 TL avans verileceği, kalan tutarın işin aşamalarına göre her biri 180.000,00 TL tutarlı 8 adet çek ile ödeneceği; iş sahibinin verdiği avans ve çeklere karşılık aynı tutarda teminat çekinin yüklenici tarafından üzerilerinde başkaca ibare bulunmaksızın verileceği, işbu teminat çekinin geçici kabulü müteakip yükleniciye iade edileceği kararlaştırılmıştır. Ne var ki, dava konusu çeklerin üzerinde teminat ibaresi mevcut olsa da, neyin teminatı olduklarının ayrıca açıklanmadığı sürece kambiyo senedi teminat senedine dönüşemeyeceğinden, davacı tarafça asıl davada bahsi geçen iddiaların senetle yahut başkaca kesin delille ispat edilemediği, dava dilekçesinde yemin deliline de dayanılmadığı anlaşılmakla, davacı vekilinin asıl dava yönünden istinaf sebeplerinin yerinde olmadığı kanaatine varılmıştır. (Yargıtay 19. HD 2016/438 E. 2016/7344 K. Sayılı ilamı)
Birleşen davada davalı … vekilinin birleşen davada verilen karar yönelik istinaf sebeplerinin incelenmesinde; Çek üzerinde “ciro edilemez kaydını” ciranta koyabileceği gibi aynı şekilde keşideci de koyabilir. Bono, poliçe ve çek kanun gereği emre düzenlenen senetlerdir. Bu çekler üzerine ciranta tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı çeki nama yazılı bir kambiyo senedi haline getirmez. Bunun aksine keşideci tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı çeki nama yazılı hale getirir. Bu şekilde, keşideci tarafından konan kayıtla nama yazılı hale gelen çekin ciro edilme imkânı kalmaz. Ancak alacağın temliki yolu ile devredilebilir. Bu yasağa rağmen yapılan ciro da alacağın temliki hükümlerine tâbi olur. Bu durumda çeki temellük edene karşı keşideci her türlü defilerini ileri sürebilir. (Yargıtay 11. HD 2009/4424 E. 2009/5685 K; 12 HD 2017/7353 E. 2017/12859 K.)
Somut olayda, birleşen davanın konusu olan 28.02.2019 tarihli 1321854 nolu 720.000,00 TL bedelli çek üzerinde “3. (üçüncü) kişilere cirolanamaz” şeklinde ibare bulunmakta olup, bu ibare nedeniyle çekin nama yazılı hale geldiği, nama yazılı çeklerin alacağın temliki yoluyla devredilebileceği, asıl davada davalı … Şti. İle birleşen davada davalı … arasında yazılı şekilde yapılmış alacağın temliki sözleşmesinin mevcut olmadığı anlaşılmakla, ilk derece mahkemesince birleşen davanın kabulüne karar verilmesinde usul ve yasaya aykırılık görülmemiştir. Davalı … vekilinin istinaf sebeplerinin reddi gerekmiştir.
Bu durumda, istinaf kanun yoluna başvuranların dilekçelerinde yer verdikleri itirazların açıklanan gerekçe ışığında yerinde olmamasına, kararda kamu düzenine ilişkin bir aykırılık bulunmamasına, kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olmasına göre, duruşma açılmasına gerek görülmeyerek Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b-1 maddesi gereğince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davacı vekilinin ve birleşen davada davalı … vekilinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b-1 maddesi uyarınca ayrı ayrı ESASTAN REDDİNE,
2-Davacı yönünden istinaf karar harcı olan 269,85 TL’den peşin alınan 54,40 TL’nin mahsubu ile bakiye 215,45 TL harcın davacıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
3-Birleşen davada davalı … yönünden istinaf karar harcı olan 49.183,20 TL’den peşin alınan 12.295,80 TL’nin mahsubu ile bakiye 36.887,40 TL harcın bu davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
4-İstinaf başvurusu nedeniyle davacı ve birleşen davada davalı … tarafından yapılan giderlerin kendi üzerinde bırakılmasına,
Dosya üzerinden yapılan inceleme neticesinde, kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde Yargıtay ilgili Hukuk Dairesinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi. 18.07.2023