Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
7. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2022/259
KARAR NO : 2022/665

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 25/03/2022
KARAR TARİHİ : 08/09/2022

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA :
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle;Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 04/07/2013 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 31/08/2014 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 28/02/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/04/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli ve Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/06/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çeklerin kaybolmak suretiyle zayi olduğunu belirterek dava konusu çeklerin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
DAVA KONUSU :
Açılan dava, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 04/07/2013 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 31/08/2014 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 28/02/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/04/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek ve Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/06/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çekin zayi olması nedeniyle iptali talebine ilişkindir.
DELİLLER :
1- Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 04/07/2013 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 31/08/2014 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 28/02/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/04/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek ve Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/06/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çeklere ait kayıtlar,
2-Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi tarafından yapılan ilanların yer aldığı gazeteler,
3-Sair deliller.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 651. maddesi “Kıymetli evrak zayi olduğu taktirde mahkeme tarafından karar verilebilir. Kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyanı ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.” hükmünü içermektedir.
Zayi nedeniyle çek iptali davası açılabilmesi için öncelikle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 780. ve 781. maddeleri uyarınca yasal unsurlara haiz bir çekin bulunması esastır. Bu unsurlara haiz olmayan bir belgenin kambiyo senedi vasfı taşımaması nedeniyle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca zayi nedeniyle iptali istenilemez.
Türk Ticaret Kanunu’nun 818. maddesinde poliçeye ilişkin hangi hükümlerin çek hakkında da uygulanacağına dair düzenlemeye ver verilmiştir. Bu düzenlemede yapılan atıf uyarınca Türk Ticaret Kanunu’nun poliçenin iptaline dair 757 ilâ 763. maddeleriyle 764. maddesinin birinci fıkrası hükümlerinin çekin iptalinde de uygulanması zorunludur.
Zayi nedeniyle kıymetli evrak iptali, kıymetli evrakta hak ile çek arasındaki sıkı bağlılığın, çekin zayi edilmesi halinde ortaya çıkaracağı haksızlıkları önleme ihtiyacından doğmuştur, yetkili hamil veya lehtar tarafından zayi edilen çekin hak sahipliğini teşhis fonksiyonunu ortadan kaldırarak ve dilekçe sahibinin söz konusu hakka sahip olduğu konusunda bir karine yaratarak bu hakkı çekişmesiz olarak talep etmesini sağlamaya yönelik nizasız kaza yani hasımsız dava konusu bir işlemdir. Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından verilecek iptal kararı ile birlikte borçlu, bono, poliçe veya çeki ibraz edilmeden ödeme imkanına kavuşmaktadır (Özkan Gültekin, Öğretide ve Uygulamada Kıymetli Evrakın Ziya ve İptali, Ankara-2006, s.51).
Kıymetli evrak iptali veya çek iptali davalarında amaç, kıymetli evrakı ibraz mecburiyetinde olan ve çekin zilyetliğini kaybetmesi nedeniyle bu zorunluluğu yerine getiremeyen lehtar veya hamile hakkının mevcudiyetini kanıtlamak bakımından bir imkan sunmak, aynı zamanda lehtar veya hamilin çeki ibraz edememekten dolayı alacak hakkını kullanmaktan mahrum kalmasını önlemektir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 757. maddesinde kıymetli evrakın iptali ve önleyici önlemler konusunda düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenleme uyarınca kıymetli evrakı iradesi dışında elinden çıkan kişi muhatabın poliçeyi ödemekten men edilmesi amacıyla ödeme yeri veya hamilin yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvurabilir. Mahkeme, ödemeyi men eden kararında ayrıca muhataba vadenin gelmesi üzerine poliçe bedelini tevdii etmeye izin verir ve tevdii yerini gösterir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 758. maddesinde yapılan düzenleme uyarınca poliçeyi eline geçiren kişinin bilinmesi durumunda mahkeme dilekçe sahibine iade davası için uygun bir süre vereceği düzenlenmiş, verilen süre içinde dava açılmazsa mahkemenin muhatap hakkındaki ödeme yasağını kaldıracağı belirlenmiştir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 759. maddesi hükmüne göre de poliçeyi eline geçiren kişinin bilinmemesi halinde poliçenin iptaline karar verilmesi istenebilir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 18/04/2012 tarih ve 2012/4860 Esas 2012/6267 Karar sayılı ilamı ile de kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptaline ilişkin davalarda görevli mahkemenin Asliye Ticaret Mahkemesi olduğu belirlenmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun ……. Esas ………. Karar sayılı ilamında aynen; ”6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun iptali düzenleyen “Önleyici önlemler” başlıklı 757. maddesinde;
(1) İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir
(2) Mahkeme, ödemeyi meneden kararında muhataba, vadenin gelmesi üzerine poliçe bedelini tevdi etmeye izin verir ve tevdi yerini gösterir.” hükmü düzenlenmiştir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “İade davası” başlıklı 763. maddesinde ise;
” (1) Elden çıkan poliçe mahkemeye sunulursa, mahkeme, iade davası açması için dilekçe sahibine uygun bir süre verir. Dilekçe sahibi bu süre içinde dava açmazsa, mahkeme, poliçeyi, sunmuş olana geri verir ve muhatap hakkındaki ödeme yasağını kaldırır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “İptal kararı” başlıklı 764. maddesi uyarınca;
”Elden çıkan poliçe, verilen süre içinde mahkemeye sunulmazsa, iptaline karar verilir.
Poliçenin iptaline karar verilmiş olmasına rağmen, dilekçe sahibi kabul edene karşı poliçeden doğan istem hakkını ileri sürebilir.”
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 651/2 maddesi uyarınca, kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyanın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi senedin iptalini karar verilmesini isteyebilir.” denilmiştir.
Anılan maddeler ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı uyarınca, çekin iptaline ilişkin dava açma hakkı, çeki kaybeden yetkili hamile aittir. Çekin hamili çekin iptal davasını olumlu şekilde sonuçlandırdıktan sonra çek bedelini çekin keşidecisinden talep edebilir.
Dava dilekçesindeki açıklamalar ve dava dilekçesine ekli çek suretleri göz önünde bulundurulduğunda, davacının dava konusu çeki yetkili hamil sıfatıyla elinde bulundurduğu ve dava konusu çeklere ilişkin çek iptali davası açmakta hukuki yararı bulunduğu ortadadır.
Mahkememizce, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 35.maddesi gereğince Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde gerekli ilanlar yapılmış ve yine aynı kanunda belirtilen süreler içerisinde mahkememize herhangi bir başvuru yapılmadığı anlaşılmıştır.
Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 04/07/2013 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 31/08/2014 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 28/02/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/04/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek ve Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/06/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çeklerin hesabının kime ait olduğu, bankaya ibraz edilip edilmediği, çeklere istinaden herhangi bir ödeme yapılıp yapılmadığı, ibraz edilmişse hangi tarihte ve kim tarafından ibraz edildiği hususlarında mahkememize bilgi verilmesi, ibraz edilmesi halinde çeklerin arkalı önlü onaylı bir örneği ile ilgili belge örneklerinin mahkememize gönderilmesi istenilmiş, müzekkere cevabında dava konusu çeklerin ibraz edildiği, …, …, …, … ve … seri numaralı çeklerin … Ve Ticaret Anonim Şirketi (Vergi No:………) adına ………… numaralı müşteri hesabına tanımlandığının, … seri numaralı 28.02.2015 tarihli 50.000,00-TL tutarlı çekin 02.03.2015 tarihinde Yapı Kredi Bankası tarafından takas sistemi aracılığıyla ibraz edilerek karşılıksız muamelesine tabi tutulduğu, 29/06/2015 tarihinde müflis Asya Katılım Bankasına ibraz edilerek bankanın ödemekle yükümlü olduğu 1.200,00-TL tutarın ödendiği, … seri numaralı 30.06.2015 tarihli 50.000,00-TL tutarlı çekin 30.06.2015 tarihinde Odea Bankası tarafından takas sistemi aracılığıyla ibraz edilerek karşılıksız muamelesine tabi tutulduğu, 02/07/2015 tarihinde müflis Asya Katılım Bankasına ibraz edilerek bankanın ödemekle yükümlü olduğu 1.200,00-TL tutarın ödendiği, tarihinde müflis Asya Katılım Bankasına ibraz edilerek bankanın ödemekle yükümlü olduğu 1.200,00-TL tutarın ödendiği, … seri numaralı 30.04.2015 tarihli 50.000,00-TL tutarlı çekin 30.04.2015 tarihinde Halk Bankası tarafından takas sistemi aracılığıyla ibraz edilerek karşılıksız muamelesine tabi tutulduğu, 29.06.2015 tarihinde müflis Asya Katılım Bankasına ibraz edilerek bankanın ödemekle yükümlü olduğu 1.200,00-TL tutarın ödendiği, … seri numaralı 31.08.2014 tarihli 50.000,00-TL tutarlı çekin 01.09.2014 tarihinde Arap Türk Bankası tarafından takas sistemi aracılığıyla ibraz edilerek karşılıksız muamelesine tabi tutulduğu, 31.07.2015 tarihinde müflis Asya Katılım Bankasına ibraz edilerek bankanın ödemekle yükümlü olduğu 1.200,00-TL tutarın ödendiği, … seri numaralı 04.07.2013 tarihli 50.000,00-TL tutarlı çekin 04.07.2013 tarihinde Vakıflar Bankası tarafından takas sistemi aracılığıyla ibraz edilerek karşılıksız muamelesine tabi tutulduğu, 17.07.2013 tarihinde Müflis Asya Katılım Bankasına iade edildiğinin mahkememize bildirildiği görülmektedir.
…, …, … ve … seri numaralı çeklerin karşılıksız çıkmaları akabinde yeniden ibrazları neticesinde bankanın sorumlu olduğu tutarın ödenmesi ile yetkili hamile iade edildiği, bu kapsamda bahsi geçen çekler yönünden davacı şirketin yetkili hamil olduğu ve dava açmakta aktif husumet ehliyetinin bulunduğu, ancak … seri numaralı 04.07.2013 tarihli 50.000,00-TL tutarlı çekin 04.07.2013 tarihinde Vakıflar Bankası tarafından takas sistemi aracılığıyla ibraz edilerek karşılıksız muamelesine tabi tutulduğu, 17.07.2013 tarihinde Müflis Asya Katılım Bankasına iade edildiğinin bildirilmesi çerçevesinde davacı şirketin … seri numaralı çek yönünden aktif husumet ehliyetinin bulunmadığı kanaatine varılmıştır.
Tüm dosya kapsamı, davacı tarafın iddiaları, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 04/07/2013 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 31/08/2014 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 28/02/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek, Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/04/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek ve Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/06/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çeklere ait kayıtlar, Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi tarafından yapılan ilanların yer aldığı gazeteler ve sair deliller birlikte değerlendirildiğinde, davacı vekilinin dava konusu çeklerin zayi olması sebebiyle iptali talebi ile iş bu davayı ikame ettiği, davacının dava konusu …, …, … ve … seri numaralı çeklerin yetkili hamili olduğu ve iş bu davayı açmakta hukuki yararının bulunduğu, dava konusu çeklere ilişkin olarak usulüne uygun olarak yapılan ilanlara rağmen mahkememize herhangi bir başvuru yapılmadığı, belirtilen sebepler dahilinde dava konusu …, …, … ve … seri numaralı çeklerin zayi olduğunun kabulünün gerektiği, ancak … seri numaralı 04.07.2013 tarihli 50.000,00-TL tutarlı çekin 04.07.2013 tarihinde Vakıflar Bankası tarafından takas sistemi aracılığıyla ibraz edilerek karşılıksız muamelesine tabi tutulduğu, 17.07.2013 tarihinde Müflis Asya Katılım Bankasına iade edildiğinin bildirilmesi çerçevesinde davacı şirketin … seri numaralı çek yönünden aktif husumet ehliyetinin bulunmadığı anlaşılmakla, açılan davanın kısmen kabulüne kısmen reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
Açılan davanın KABULÜ İLE,
1-Açılan davanın KISMEN KABULÜ KISMEN REDDİ İLE,
1-Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 04/07/2013 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çek yönünden davanın REDDİNE,
2-a)Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 31/08/2014 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çekin zayi olması sebebiyle İPTALİNE,
b)Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 28/02/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çekin zayi olması sebebiyle İPTALİNE,
c)Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/04/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çekin zayi olması sebebiyle İPTALİNE,
d)Bank Asya Katılım Bankası Anonim Şirketi Nazilli Şubesine ait, keşidecisi … Anonim Şirketi olan, 30/06/2015 tarihli, … seri numaralı, 50.000,00-TL bedelli çekin zayi olması sebebiyle İPTALİNE,
3-Sair hususların gerekçeli kararda ele alınmasına,
4-492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince karar tarihi itibarıyla alınması gereken harç peşin alındığından ve karşıladığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına,
5-Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
6-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 333. maddesi gereğince kullanılmayan gider avansının talep halinde ve karar kesinleştiğinde davacı tarafa iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 345. maddesi gereğince gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık kesin süre içerisinde mahkememize veya mahkememize gönderilmek üzere bulunulan yer ya da başka bir yer Asliye Ticaret Mahkemesine verilecek bir dilekçe ile başvurmak ve istinaf harç ve masraflarını karşılamak koşulu ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.08/09/2022

Katip….
e-imza
¸

Hakim…
e-imza
¸