Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
6. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/260 Esas
KARAR NO : 2022/771

DAVA : İtirazın İptali (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 21/04/2021
KARAR TARİHİ : 03/11/2022

Mahkememizde görülmekte olan İtirazın İptali (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle: Müvekkilinin davalıdan alacağının tahsili talebi ile 12/03/2020 tarihinde imzalanan sözleşmeye istinaden İzmir 9. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı dosyası ile 7 örnek icra takibi açıldığını, davalının 07/12/2020 tarihinde takibe itiraz ettiğini ve icra takibinin durduğunu, müvekkili firmanın yaklaşık 50 yılı aşkın bir süredir İzmir ilinde makina imal eden gerek yurt içi gerekse yurt dışı piyasalara satışı bulunan saygın ve köklü bir firma olduğunu, taraflarca 12/03/2020 tarihinde imzalanan bir eser sözleşmesi uyarınca müvekkili firmanın Kontinü Saç ve Profil Kumlama Makinası imal ettiğini, sözleşme bedelinin 122.000,00 Euro+Kdv olduğunu, müvekkili firmanın sözleşme gereği yükümlülüğünü yerine getirdiğini ve makineyi imal ettiğini, ancak sözleşmenin 10. Maddesi gereği ödenmesi gereken satım bedelinin tamamını ödemediğini, sadece ilk iki ödeme bedelinin (37.000 Euro) 13/03/2020 tarihinde 105.397,50 TL ve 16/06/2020 tarihinde 169.133,80 TL olarak toplam 274.531,30 TL ödendiğini, geriye kalan 85.000,00 Euro bakiye satım bedelinin ödenmediğini ve makinenin de tesliminin alınmadığını, bunun üzerine firma ile görüşmeler yapıldığını ve karşılıklı olarak e-postalar gönderildiğini, 05.11.2020 tarihli e-postadan da görüleceği üzere davalının sözleşmeyi, bakiye borcunu ikrar ettiğini ancak bu makineyi ihraç edemediğini belirterek ödeme yapamadığını, makinenin bir başkasına satılmasını veya aksamlarının sökülerek başka işlerde kullanılmasını talep ettiğini, ancak bu talebin müvekkili firma tarafından kabul görmediğini, bunun üzerine davalı firmaya İzmir 21.Noterliğinin … yevmiye no ile 09/11/2020 tarihinde ihtarname gönderildiğini, davalı tarafın 11.11.2020 tarihinde tebliğ edilmiş ihtarnameye rağmen bakiye borcu süresi içerisinde ödemediği gibi makineyi de teslim alınmadığını, davalının 21.11.2020 tarihi itibariyle TBK 117. Madde gereği hem de TBK 106. Madde gereği temerrüde düştüğünü, kalan borcun tahsili için 26/11/2020 tarihinde İzmir 15 İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı icra takibine başlanarak 85.000,00 Euro nun takip tarihindeki TL karşılığı 805.893,50 TL’sı alacak ve temerrüt tarihi olan 21/11/2020 den itibaren işlemiş reeskont faizi ve noter ihtarname giderlerini içeren 7 örnek örnek ödeme emri gönderildiğini, davalının 07/12/2020 tarihinde borca itiraz ettiğini ve takibin durduğunu, borçlunun makineyi Özbekistan’a ihraç etmek için aldığını ancak ekonomik kriz ve salgın sebebiyle projenin Özbekistan hükümetince durdurulduğunu ve mücbir sebep kapsamında borçlu olmadıklarını iddiasının kabulünün mümkün olmadığını, tarafların tacir olup basiretli bir iş adamı gibi davranma yükümlülüğüne tabi olduğunu, sözleşmenin Mücbir Sebep başlığını taşıyan 11. Maddesi incelendiğinde dahi mücbir sebep olsa dahi tarafların birbirlerinin müspet zararlarından sorumlu olduğunun açıkça belirtildiğini, sözleşmenin 9. Maddesinde makine alıcı tarafından Özbekistan’a ihraç edileceği için talep halinde faturanın ihraç kayıtlı ve KDV istinasında olacağı, talep edilmezse KDV’li kesileceği, makine de üç ay içinde ihraç edilmez ise alıcının imalatçı müvekkiline KDV miktarını ödeyeceğinin belirtildiğini, davalının ihracat ile ilgili sıkıntısının müvekkilini bağlamayacağını, sözleşme maddelerinin dahi tereddüte mahal vermeyecek şekilde davalının itirazının haksız ve kötü niyetli olduğunu ortaya koyduğunu bildirerek davanın kabulü ile davalının İzmir 15 İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı dosyasındaki itirazın iptali, takibin devamına ve %20 icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle: Davacı şirket ile müvekkili şirket arasında 12.03.2020 tarihinde, Özbekistan’a ihraç edilmek üzere, Kontinü Saç ve Profil Kumlama Makinası(1600x500mm) 1 adet(4 takım Türbin Yedek Parçası ve 60 adet Filtre Torbası) imalatı işi için 122.000.Euro karşılığında anlaşıldığını, 10.madde’deki ödeme şartları gereğince 15.000 Euro’nun … A.Ş tarafından, peşinattan kalan 22.000 Euro’nun da Haziran 2020 sonuna doğru ödendiğini, geriye kalan 72.000 Euro’unn makine sevkiyata hazır olduğunda 13.000.Euro’nun da makinenin kurulumu sonrasında ödenmek üzere anlaşıldığını, ancak Özbekistan’daki devlet şirketinin, dünyada meydana gelen pandemi ve ekonomik kriz sebebiyle akreditif açamaması ve buna bağlı ödemelerin yapılamaması nedeniyle müvekkili şirketin elinde olmayan sebeplerle geri kalan ödemelerin yapılamadığını, bu süre içerisinde müvekkili şirketin gerek makinanın ihraç edileceği Özbekistan’daki şirketle anlaşmanın yerine getirilmesi konusunda çaba içerisinde olduğunu, gerekse davacı şirkete ödemelerin aksamasının ve makinanın teslim alınamamasının müvekkili şirketin elinde olmayan mücbir sebeplerden kaynaklandığı konusunda iyi niyetli olarak bilgilendirmede bulunulduğunu, davacı şirketin önce İzmir 21. Noterliğinin … yevmiye no.lu ve 09.11.2020 tarihli, ihtarnamesiyle sözleşmeden kaynaklanan bakiye 85.000 Euro alacağın ödenmesinin ihtar edildiğini, davacı şirkete ödemenin yapılamamasının müvekkilin iradesi dışında mücbir sebeplerden kaynaklandığının sözlü ve yazılı olarak bildirilmesine rağmen, davacı tarafın İzmir 15.İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı dosyasıyla haksız icra takibi başlatttığını, müvekkili … A.Ş’nin makina ödemelerinin yapılmamasında kusurunun bulunmadığını, TBK 119. Maddesinin 2. Fıkrasına göre borçlu temerrüde düşmekte kusurlu olmadığını ispat ederek sorumluluktan kurtulabileceğini, müvekkilinin de ödemelerin yapılmamasında kendi iradi bir kusurunun bulunmadığını, TBK’nun 136. Maddesinin 1. Fıkrasında borcun ifasının borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkansızlaşırsa borcun sona erdiğinin belirtildiğini, taraflar arasında 13.03.2020 tarihinde düzenlenen sözleşmenin Mücbir Sebepler başlıklı bölümünün 11. Maddesinde “taraflar mer’i Borçlar Kanunu çerçevesinde oluşabilecek mücbir sebepler, dünya çapında salgın hastalık ekonomik vaye siyasi kriz dolayısıyla sözleşmede yer alan mükellefiyetlerini yerine getirememeleri halinde yalnızca karşı tarafın müspet zararından sorumlu olacağını, ancak mücbir sebep ve diğer olaylar ile ilgili durumun vukuundan itibaren 5 gün içinde karşı tarafa yazılı olarak haberdar etmek mükellefiyetindedir” şartını kararlaştırdıklarını, müvekkili şirkette makina imal sözleşmesinin 11. Maddesi gereğince Özbekistan’daki …Ltd … adlı devlet şirketinin müvekkili şirkete bildirdiği 03.11.2022 tarihli iptal yazısında sözleşme şartları gereğince …Ltd … şirketinin 15 Nisan 2020 tarihine kadar agreditif açıp 551.000 Euro tutarında peşin ödeme yapmak zorunda olduğu ancak pandemi ilan edildiğinden akreditifin zamanında açılamadığı, daha sonra 10.04.2020 tarihinde yapılan ek anlaşma şartlarına göre akreditif açma süresinin 2020 yılı Ağustos ayının sonuna kadar uzatıldığı, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının 30.06.2020 tarihli 4675 nolu kararnamesine dayanarak proje başlatıcısı şirketin tasfiye edilmesi sebebiyle akreditifin açılamadığı, projenin devam ettirilmesi ve sonlandırılmasıyla ilgili kesin tarih verilemediği şeklinde sözleşme şartlarının yerine getirilemeyeceği ve makina ödemelerinin yapılamayacağı bildirildiğinden davacı şirket ile yapılan makina imal sözleşmesinin 11. Maddesinin son fıkrasındaki beş günlük süre içinde davacı şirkete 5 Kasım 2020 tarihli yazı ile mücbir sebepler dolayısıyla sözleşmedeki ödeme ediminin yerine getirmenin mümkün olmadığının, sözleşmenin ifasının yerine getirilmesinin belirsizliğini koruduğunun bildirildiğini, müvekkilinin ödeme koşullarını yerine getirememesinin kötü niyete dayanmadığını, davacı şirkete herhangi bir borcunun bulunmadığını , peşinat olarak 37.000 Euro ödediğini, karşı tarafın herhangi bir zararı söz konusu olmadığını, alacağın likit olmadığını bildirerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Dava İİK 67. Madde gereğince açılmış itirazın iptali davasıdır.
İzmir 15.İcra Müdürlüğünün … sayılı dosyasındaki icra takibinin davacı tarafça davalı aleyhine 12.03.2020 tarihli sözleşme, İzmir 21. Noterliği’nin 09.11.2020 tarih … yevmiye nolu ihtarnamesine dayalı olarak 805.893,50 TL asıl alacak, 1.517,95 TL işlemiş faiz, 325 TL noter masrafı, 0,40 TL işlemiş faiz, 807.736,85 TL toplam alacak miktarı üzerinden ilamsız takip yoluyla başlatıldığı, davalı tarafın takibe ve borca itiraz ettiği, itirazın süresinde olduğu belirlenmiştir.
Dava dilekçesine ekli 12.03.2020 tarihli sözleşme örneğinin incelenmesinde tarafların İmalatçı (Satıcı) firma olarak … Makina San ve Tic Ltd Şti, alıcı firma olarak … Makina San Dış Tic AŞ olduğu, yapılacak işin mahiyeti başlıklı 3. Maddede Kontinü Saç ve Profil Kumlama Makinası(1600×500 mm) bir adet (4 takım türbin yedek parçası) listede belirtildiği gibi) ve 60 adet filtre torbası) yapım işine ilişkin düzenlendiği, sözleşmenin Fiyat başlıklı 9. Maddesinde makine bedelinin 122.000 Euro+Kdv olarak belirtildiği, sözleşmenin mücbir sebepler başlıklı 11. Maddesinde “Taraflar mer’i Borçlar Kanunu çerçevesinde oluşabilecek mücbir sebepler, dünya çapında salgın hastalık ekonomik vaye siyasi kriz dolayısıyla sözleşmede yer alan mükellefiyetlerini yerine getirememeleri halinde yalnızca karşı tarafın müspet zararından sorumlu olacağını, ancak mücbir sebep ve diğer olaylar ile ilgili durumun vukuundan itibaren 5 gün içinde karşı tarafa yazılı olarak haberdar etmek mükellefiyetindedir” düzenlemesinin bulunduğu belirlenmiştir.
İzmir 21. Noterliği’nin 09.11.2020 tarih … yevmiye nolu ihtarnamesinde 12.03.2020 tarihli sözleşme gereği geriye kalan 85.000 Euro bakiye satım bedelinin ödenmediği ve makinelerin de tesliminin yapılamadığı bildirilerek ödenmesi gereken 85.000 Euro’nun ödenmesi , ödeme yapıldıktan sonra makinanın sözleşme gereği gönderileceği ve kurulumunun yapılacağı, aksi halde alacağın yasal faiziyle tahsili için yasal yollara başvurulacağı ve teslim alınmayan ve yer işgal eden makinalar için alacağın temerrüdü yükümleri uyarınca kira / ercimisil bedeli talep edileceği hususunun belirtildiği görülmüştür.
Davalı tarafça dosyaya ibraz edilen Torbalı 6.Noterliğinin 30/12/2021 tarih …yevmiye nolu yeminli tercüman evrakı suretinin incelenmesinde; … (Ltd Şti) – Özbekistan – Türkiye Ortak Girişimi tarafından … Makina San Tic AŞ’ye gönderilen 03.11.2020 Tarihli Açıklayıcı Not başlıklı belge örneğinde “…Ltd Şti, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın 31 Temmuz 2019 tarihli ” Tarım makineleri endüstrisinin hızlandırılmış geliştirilmesine yönelik tedbirler, tarım sektöründeki tarım makinelerine yönelik devlet desteği” PP – 4410 Sayılı kararnamesi uyarınca , jant ticari üretiminin projesini uygulamak üzere kurulmuştur. Projenin başlatıcısı “…” A.Ş’dir. PP-4410 sayılı kararnameye göre projenin uygulanması için “…” A.Ş (…) VE Yatırımlar ve Dış Ticaret Bakanlığı’na sorumluluk verilmiştir. …Ltd Şti ile … Makina San ve Dış Tic A.Ş arasında 31/01/2020 tarihli …-…-… nolu toplam 4.218,0 bin (4.218.000,00) Euro tutarında sözleşme imzalanmıştır. Sözleşme şartlarına göre ….’nin 15 Nisan 2020 tarihine kadar akreditif açması ve 551.000 Euro tutarında ön ödeme yapması gerekiyordu. Ancak tüm dünyada pandemi ilan edilmesi nedeniyle akreditif zamanında açılmadı. Daha sonra 10.04.2020 tarihli 1 numaralı ek anlaşma imzalandı ve bu ek anlaşma şartlarına göre akreditifin açılış tarihi Ağustos 2020’nin sonuna kadar uzatıldı. Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın 30 Haziran 2020 tarih ve 4765 sayılı Tarım makineleri endüstrisi yönetim sisteminin geliştirilmesi yönelik önlemler hakkında kararnamesine dayanarak projeyi başlatan … A.Ş tasfiye edilmiştir. Projeyi başlatan … …’in tasfiyesi nedeniyle, … …’in akreditifin açılmasına kefil olması ve … …’in varlıklarının rehin olması nedeniyle akreditif açılamaz. Tüm çabalarımıza rağmen akreditif açamadık. … …’in faaliyeti devam etmektedir. Ancak projenin devamının veya bitişinin kesin tarihi hakkında size bilgi veremeyiz.” şeklinde olduğu belirlenmiştir.
Tarafların defter ve kayıtları ile dosya kapsamı üzerinde yapılan bilirkişi incelemesi sonunda dosyaya verilen 17/09/2022 tarihli bilirkişi raporunda; Sözleşmede salgın hastalığın bir mücbir sebep hali olarak öngörüldüğü, mevcut sözleşmede mücbir sebep düzenlemesi olduğu ve mücbir sebep halinde yalnızca müspet zararın karşılanması sonucunun sözleşmeyle kararlaştırılmış olduğu, dosyada yeminli tercümesi bulunan 03.11.2020 tarihli ihtarnamesiyle Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın kararnamesiyle … Şirketi’nin kapatıldığını ve sözleşme konusu akreditife bu şirketin kefil olmasının imkansız hale geldiğini, projenin devam edip etmeyeceğine ilişkin kesin bir bilgi verilemeyeceği bilgisine yer verildiği, ihtarnamede yer alan … şirketinin kapatılması sebebiyle akreditife kefalet verilemeyecek olmasının sözleşmenin konusunun imkansızlaşmasından ziyade sözleşmenin ödeme şeklinin imkansızlaşması anlamına geleceği ancak proje sahibi olduğu anlaşılan … Şirketi’nin kapatılması ve projenin sona erdiğinin, devam edip etmeyeceğinin belli olmadığının ifade edilmesinin sözleşmenin konusunun sürekli olarak ifa imkansızlığı içerisinde olduğunu ve salgın süresine bağlı geçici bir imkansızlığın söz konusu olmadığı ve sözleşmeye konu makinenin satın alınmasının imkansız hale geldiği sonuç kanaatine ulaşılmasının sebep olabileceği, mahkemece mücbir sebebe dayalı olarsak sözleşmenin ifasının imkansız hale geldiği görüşü halinde borcun aynen ifası ve gecikme tazminatına yönelik talebin reddi gerektiği, borçlunun borcundan kurtulduğu, sözleşmede mücbir sebep halinde yalnızca müspet zararın karşılanması sonucunun sözleşme ile kararlaştırılmış olduğu, temerrüde düşen borçlunun mücbir sebep nedeniyle temerrüde düştüğü hallerde temerrüdün kusura bağlı olan sonuçlarından kanunen kurtulmasının gerektiği, sözleşmedeki müspet zararın karşılanacağına ilişkin düzenlemenin kanunun emredici hükümlerine aykırı olmadığı görüşünde ise müspet zararın hesaplanabilmesi için heyete teknik uzmanlığı olan bilirkişilerin eklenmesi gerektiği sonuç ve kanaatine ulaşıldığı bildirilmiştir.
TBK Madde 136 “Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşırsa, borç sona erer. Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde imkânsızlık sebebiyle borçtan kurtulan borçlu, karşı taraftan almış olduğu edimi sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca geri vermekle yükümlü olup, henüz kendisine ifa edilmemiş olan edimi isteme hakkını kaybeder. Kanun veya sözleşmeyle borcun ifasından önce doğan hasarın alacaklıya yükletilmiş olduğu durumlar, bu hükmün dışındadır. Borçlu ifanın imkânsızlaştığını alacaklıya gecikmeksizin bildirmez ve zararın artmaması için gerekli önlemleri almazsa, bundan doğan zararları gidermekle yükümlüdür” hükmünü içermektedir.
Alınan bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamının değerlendirilmesinde; Davacı tarafça taraflar arasında 12.02.2020 tarihinde bir eser sözleşmesi yapıldığı, sözleşme bedelinin 122.000 Euro + KDV olduğu, davacının sözleşme yükümlülüğünü yerine getirip makineyi imal ettiği, davalı tarafın bakiye satım bedelini ödemediği ve makineyi teslim almadığından bahisle bakiye makina satım bedeli 85.000 Euro’nun takip tarihindeki TL karşılığı işlemiş faiz ve ihtarname gideri yönünden İzmir 15. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı dosyasıyla icra takibi yapıldığı, davalının itirazı üzerine itirazın iptaline yönelik iş bu davanın açıldığı, taraflar arasındaki sözleşmenin mücbir sebepler başlıklı 11. Maddesinde .. tarafların yangın, ülke ve dünya çapında salgın hastalık ile genel grev, olağanüstü hal, seferberlik ve ithalat/ihracat yapılan ülkeyle çıkabilecek savaş, ekonomik ve/veya siyasi kriz dolaysıyla sözleşmede yer alan mükellefiyetlerini yerine getirememeleri halinde yalnızca karşı tarafın müspet zararlarından sorumlu olacaklarının ancak mücbir sebeplerin durumun vukuundan itibaren beş gün içerisinde karşı tarafa yazılı olarak haberdar etme zorunluluğunda olduğu hususunun düzenlendiği, … Ltd Şti’nin 03.11.2020 tarihli yazısında tüm dünyada pandemi ilan edilmesi nedeniyle akreditifin zamanında açılamadığı, projeyi başlatan … Şirketi’nin kapatılması sebebiyle projeyi başlatan … Şirketi’nin tasfiye edildiği, tasfiye nedeniyle söz konusu şirketin akreditifin açılmasına kefil olması ve varlıklarının rehin olması nedeniyle akreditif açılamadığının belirtildiği, bu durumun davalı tarafça davacı tarafa 05.11.2020 tarihinde bildirildiği, … Ltd Şti’nin 03.11.2020 tarihli yazısı içeriğine göre ve sözleşmede salgın hastalığın bir mücbir sebep hali olarak düzenlenmesi nedeniyle taraflar arasındaki sözleşmenin 11. Madde kapsamında mücbir sebep şartlarının oluştuğu ve sözleşmenin mücbir sebebe dayalı olarak ifasının imkansız hale geldiği, bu nedenle borcun aynen ifasının TBK 136/1 maddesi kapsamında talep edilemeyeceği, davaya konu icra takibinin sözleşme konusu makinenin bakiye bedelinin tahsiline yönelik olarak başlatıldığı, müspet zarar alacağının icra takip konusu olmadığı, itirazın iptali davalarının icra takibi ile sıkı sıkıya bağlı bir dava türü olduğu nazara alındığında sözleşme konusu makinenin bakiye bedeline ilişkin takip yönünden davanın taraflar arasındaki sözleşmenin 11. Maddesi düzenlemesi ve TBK 136/1 maddesi kapsamında reddi gerektiği sonucuna ulaşılarak aşağıdaki karar verilmiştir.
KARAR:Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın reddine,
2-Alınması gerekli 80,70 TL harcın peşin alınan 9.755,45 TL harç bedelinden mahsubu ile bakiye 9.674,75‬ TL’nin karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine,
3-HUAK 18/A mad gereğince zorunlu Arabuluculuk kapsamında 1.320,00 TL Arabuluculuk ücretinin 6831 sayılı yasa hükümlerine göre davacı taraftan tahsili ile Hazineye gelir kaydına,
4-Davalı taraf lehine Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 106.850,96 TL vekalet ücretinin davacı taraftan tahsili ile davalı tarafa verilmesine,
5-Davacı tarafça yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
6-Taraflarca yatırılan gider avansı bakiyesinin karar kesinleştiğinde ilgili taraflara iadesine,
Dair davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzlerine karşı verilen karar tebliğden itibaren iki haftalık süre içinde İzmir Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İstinaf yolu açık olmak üzere oy birliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 03/11/2022

Başkan …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Katip …
e-imzalıdır