Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2016/1158
KARAR NO : 2022/797

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 23.07.2012
KARAR TARİHİ : 22.09.2022

Mahkememizde görülmekte olan davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Müvekkili Davacı vekilinin 27.03.2012 harç tarihli dava dilekçesiyle; müvekkili … Sigorta AŞ’nin … İth İhr Ltd Şti’nin … poliçe numarasıyla Nakliyat Emtia Sigorta Poliçesini yaptığını, poliçeye konu malların Türkiye’den Rusya’ya taşınmasının teminat altına alındığını, sigortalı emtianın içinde bulunduğu konteynerlerin varış yerinde yapılan tespitinde konteynerlerin boş olduğunun belirlendiğini, 14.07.2011 tarihinde ihraç edilecek malların yüklenmesi için… firmasından konteyner alındığı, 15.07.2011 tarihinde ………. nolu konteynerin sigortalının fabrikasına ………. plakalı araç ile götürüldüğü, emtianın bu konteynere yüklendiği, konteynerin 15.07.2011 tarihinde …’a geldiği, deniz yoluyla taşındığı, Rus Gümrüğü’nde emtiaya rastlanmadığı, davalıların pervazsızca hareketiyle konteyner içerisinde mal bulunmadığını, müvekkilinin poliçe nedeniyle sigortalısına 24.08.2011 tarihinde 129.307,00.-TL ödediğini, TTK m. 1301 ve 1361’e göre; müvekkilinin sigorta bedelini ödedikten sonra davalılara rücu etmek zorunda kaldığını belirterek; ödeme tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Davalılar… Denizcilik ve Nakliyat AŞ, … Ulaştırma AŞ, … Konteyner Taşımacılık AŞ, … … SA’ya izafeten… Denizcilik ve Nakliyat AŞ vekilinin tarihsiz cevap dilekçesinde; davacının sigortalısı …’in satımını yaptığı malların Rusya’nın … Limanı’na taşınması işini kendisinin ayarladığını, malların fabrikasından İstanbul Ambarlı’da bulunan … Batı Terminali’ne karayolu ile taşınması işini kendisinin yaptığını, davalı… Denizcilik ve Nakliyat AŞ bu konuda davacıya aracılık yaparak davalılardan… Ulaştırma AŞ ile anlaştığını, … Ulaştırma AŞ’nin de dava dışı ……… Ltd Şti ile anlaştığını, malların konteynere … firmasınca kapatılıp mühürlendiğini, karayolu ile … Limanı’na getirildiğini, bu konteynerlerin… Konteyner Taşımacılık AŞ’ye deniz yoluyla taşınması için teslim edildiğini, konteynerin gemiye yüklendiğini, … Limanı’nda tahliye edildiğini, sigortanın konusunun sadece deniz taşımasına ilişkin olduğunu, kara taşımasını kapsamadığını, böylece deniz taşımasından önce ve sonraki kara taşımasını teminat altına almadığını, davacı sigorta şirketinin dava dışı sigortalısı ve yükleyicisi konumundaki … firmasının halefi olarak bu davayı açtığını, satış sözleşmesinin Free On Board (FOB) olarak yapıldığını, TTK m. 1143 gereğince malların hasarının taşıyana teslim edildiği tarihte satış sözleşmesinin alıcısına geçtiğini, bu halde; sigorta bedelini talep etme hakkının alıcıda olduğunu, yapılan ödemenin usule aykırı olduğunu, davanın malın alıcısı veya sigortalısı tarafından açılabileceğini, davacı sigortalıya hasar bedelini ödediğinden davalı şirketten talep etmesinin mümkün olmadığını, yani; sigortacının … firmasına halef olamayacağını, ödemenin “Ex-gratia”, yani; hatır ödemesi niteliği taşıdığını, davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddinin gerektiğini, pasif husumet yönünden ise; davalılardan… Denizcilik’in iki ayrı kez davalı olarak gösterildiği, birinde asıl, diğerinde ise; … Container’e izafeten davalı olarak göründüğü, … Denizcilik’in deniz taşımasında… Container’e sadece acente olarak temsilci sıfatında hareket ettiğini, bir davada hem temsil edilen ve hem de temsil edenin ayrı ayrı davalı olarak gösterilmesinin gerekçesinin olması gerektiğini, bu nedenle; … Denizcilik Nakliyat AŞ’nin ayrıca davalı olarak gösterilmesinde davacının bir hukuki yararının bulunmadığını, … Denizcilik açısından davanın reddinin gerektiğini, … Denizcilik AŞ’nin ayrıca karayolu ile malın taşınması sırasında aracılık ve taşıma işleri komisyonculuğu yaptığını, deniz taşıması bakımından davacının hasarını üç gün içerisinde yazılı olarak müvekkiline bildirmediğini, hasarın gemiye yüklenmeden önce veya tahliyeden sonra meydana gelebileceğini, söz konusu konteynerin mühürlü olduğunu, davacının iddialarının aksine müvekkillerinin emtiaya zarar vermediğini, taşımanın FCL (Full Container Load) kaydı ile yapıldığını, yine konşimentoda Shippers Load, Stow, Eight&Count ibaresinin yer aldığını, taşıyanın sorumluluğunun parça başına en çok 0,0015.-TL ile sınırlı olduğunu, davanın kara taşıması yapan İlaslan Ltd Şti’ne de ihbarının gerektiğini belirterek; davanın… Denizcilik Nakliyat AŞ ile… Ulaştırma AŞ yönünden aktif husumet yokluğu nedeniyle aktif husumet yönünden, … Container Taşımacılık’a izafeten… Denizcilik ve Nakliyat AŞ yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle ve tüm davalılar yönünden esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davacı tarafa verilen süre içerisinde 14.05.2012 tarihinde (PTT vasıtasıyla) 720,00 TL gider avansı yatırmıştır.
Dava; sigorta sözleşmesine dayalı rücuen tazminat davasıdır.
Tarafların delilleri toplanmış ve değerlendirilmiştir.
Konşimento ve tercümesi, faturalar, irsaliye, ibraname, ekspertiz raporu incelenmiş ve değerlendirilmiştir.
Davalı tarafın itirazlarından olan aktif husumet itirazı değerlendirilmiş ve sigortalı satıcının teslim edilmesi gereken malların konteynerde bulunmaması nedeniyle alıcıya teslim edemediği ve bu nedenle zararının doğduğu, davacı sigortacı şirketinde bu bedeli sigortalıya ödediği belirlenmiş olmakla, davalı tarafın davacının aktif husumet ehliyetinin yokluğu itirazının reddi gerekmiştir.
Diğer itirazların değerlendirilmesi hükümle olacağından tahkikat aşamasına devam edilmiştir.
Bu aşamadan sonra davalıya ait gemi yükleme puantajları ve gemiye ait kargo/istif planı ile gümrük kolcu kağıdı istenmiş ve bilirkişi … ve …’den 02.10.2013 tarihli rapor alınmıştır. Bu rapora göre; konteynerin gemiye yüklenene kadar geçen süre ve boşaltma limanındaki durumu hakkındaki yapılan değerlendirmede… Denizcilik ve Nak AŞ’ye ait … nolu 40’lık konteynerin Ilaslan Ltd Şti aracılığıyla … Ltd Şti’ne gönderildiği, … firması tarafından düzenlenen 15.07.2011 tarihli sevk irsaliyesine göre ise … gemisi ile taşınacak ……….. nolu ve ………. mühür numaralı konteynerin bürüt ağırlığının 14.779,410 kg yük ile birlikte … tarafından teslim alındığı, konteynerin içindeki emtianın yükleyici kontrolü ile ve sayımıyla yüklendiği, mahkeme dosyası içerisindeki istif planına göre konteynerin 40’lık konteyner olduğu, güvertenin ikinci katına sancak (sağ) tarafına yüklendiği, yine çelik hücre iskeleler (cell guide) ile konteynerin altında, sağında ve solunda başka 40’lık konteynerler yer aldığı için hareket ettirilebilmesi ve kapısının açılabilmesinin mümkün olmadığı, konteyner içerisindeki pamuk ipliğinin ve kumaş emtiasının gemide yüklü bulunduğu zaman zarfında çalınmasının mümkün olmadığı, taşıyana konteynerin dolu olarak teslim edildiği, malların gemi küpeştesinin aşması ile birlikte ziya ve hasarın alıcıya ait olduğunu, davalılardan… … SA’ya izafeten… Denizcilik ve Nakliyat AŞ’nin pasif husumet yönünden davanın reddinin gerektiği, diğer davalı… Ulaştırma ve Nakliyat AŞ’ye karşı açılan davanın ise aktif husumet yokluğu nedeniyle reddinin gerektiği belirtilmiştir.
Bu rapora karşı davalılar vekili itiraz etmemiş, davacı vekili ise; aktif husumet yönünden itirazları kabul etmediğini beyan etmiştir.
Bilirkişilerden bu itirazlar gözetilerek 24.01.2014 tarihli ek rapor alınmıştır. Bilirkişiler bu raporlarında; eski raporlarını tekrar ederek yük zararının davacı tarafça ispat edilemediği, TTK m. 1065 ve 1066’ya göre yük ziya ve hasarının usulüne uygun tespit ve ihbarının yapılması gerektiği, oysa uygun tespit ve ihbar yapılmadığından; davanın reddinin gerektiğini belirtmişlerdir.
Bu rapora karşı davalılar vekili; davanın reddinin gerektiğini, davacı taraf da 07.02.2014 tarihli beyanıyla; söz konusu raporda yer aldığı üzere; müvekkilinin malı teslim alamadığını, gümrük kayıtlarında bu durumun belirtildiğini, bilirkişilerin doğru beyanda bulunmadıklarını beyan etmiştir.
Somut olayda taşıma konusu emtia davalı taşıyan tarafından temin edilen …….. nolu konteynere 15.07.2011 tarihinde sigortalı … firmasının fabrikasında yüklenmiş, ……… plakalı kamyonla … firmasının fabrikasından … Batı Terminali’ne taşınmış, malların gemiye 20.07.2011 tarihinde yüklenene kadar yükleme limanında tartılarak brüt ağırlığının konteyner ile birlikte 14.779,41 kg olduğu, bu konteynerin………. gemisinde müdahale edilemeyecek şekilde istiflendiği ve yüklendiği, daha sonra konteynerin Rusya’nın … Limanı’na indirildiği ve gemiden tahliye edildiği, 25.07.2011 tarihli gümrük arama tutanağında ………. nolu konteynerin gümrükte yapılan aramasında konteynerin brüt ağırlığının 3.860,00 kg olduğu, mührünün sökülmediği, yük bölümünde mal bulunmadığı tespit edilmiştir.
Bilindiği üzere taşıyanın sorumluluğu taşıma sözleşmesinin kurulmasından sonra malın zilyetliğinin teslim alınmasından gönderilene teslimine kadar devam etmektedir. Taşıyanın buradaki sorumluluğu yüke özen borcudur. Taşıyanın bu sorumluluğu gemi adamlarının kusuru ile yüke verdikleri zararlar için eTTK m.1061 ve devamına göre düzenlenmiştir. Taşıyan kendi adamları ve gemi adamlarının kusurundan doğacak kayıp ve hasarlardan kendi kusuru gibi sorumludur (TTK m. 1062). Bu sorumluluğu malları teslim etme tarihine kadar devam etmektedir. Somut olaydaki taşıyan… … SA’nın Natalie A isimli gemisi ile Rusya’nın … Limanı’nda Liman İşletmesi ile yapmış olduğu tahliye sözleşmesi kapsamında Liman İdaresi’nin kendisinin ifa yardımcısı olması nedeniyle tahliye yaparken liman görevlilerinin dava konusu olan konteynere zarar vermesinde e.BK m.100’e (TBK m.116/1) göre sorumluluğu bulunmaktadır. İfa yardımcısı olan Liman İdaresi çalışanları taşıyanın yardımcı şahsı sayılmaktadır. Bu nedenle taşıyıcının sorumluluğu vardır. Bu nedenle davalılardan taşıyan… … SA’nın sorumluluğu bulunmaktadır.
Her ne kadar bilirkişiler bu konuda gerekli değerlendirmeyi yapamamış ise de; taşıma konusu emtianın deniz taşıması sırasında gemide yüklü olduğu ve yükün alıcıya teslim edilmeden tahliye limanında konteynerin boşaltılmasıyla çalındığı belirlenmiştir.
eTTK m.1061’e göre yükün piyasa değerine bağlı olan sınırlama (eTTK m. 1112, 1113) bu sorumluluk hakkına uygulanır. (eTTK m. 1019’daki sorumluluk için eTTK m. 1114’de yer alan sınır geçerli olmakla birlikte yerleşik Yargıtay kararlarına göre bu maddede yer alan koli ve parça başına 10-kuruşluk sınırlama uygulanma kabiliyetine sahip değildir.)
Buna göre; taşımaya konu emtianın cinsi, türü, adedi, markası, kilogramı ve yükün değerinin belirlenebilmesine olanak veren özellikler konşimentoda yer aldığından; eTTK m. 1114’te yer alan sınırlandırmanın uygulanması düşünülemez. Bu halde; eTTK m. 1112’ye göre taşıyanın eTTK m. 1061 ve 1062’den doğan sorumluluğundan malların piyasa değeri veya aynı cins maliyet ve mahiyetteki malların varma yerindeki boşaltmanın bağladığı tarih ve değeri taşıyanın sorumluluğunu gerektirir. Bu zararın hesabında gümrük, sair masraflar ve navlun bedeli indirilir. Malların varma yerine ulaşmasına rağmen; davacının sigortalısının alıcısına teslim edilmediği belirlenmiştir.
Dava konusu olan emtianın bedeli … Ltd Şti’nin 15.07.2011 tarihli ve ………. numaralı fatura da yer aldığı üzere eksper tarafından esas alınmıştır. Ziyaya uğrayan emtia FOB satış yolu ile satılmış olup, malın değeri bu fatura da yer almıştır. Bu nedenle ekspertiz incelemesinde belirlenen değer kara taşımalarında uygulanan ve 6102 sayılı TTK’ya eklenen yTTK m.880/3f’da yer aldığı üzere fatura değeri olacaktır. Bu hüküm her ne kadar kara taşımalarında taşıyıcının sorumluluğuna ilişkin olarak uygulanacak ise de; kıyasen deniz taşıma hükümlerinde de mevcut boşluğun doldurulması için uygulanabilecektir. Navlun bedeli fatura içerisinde yer almamıştır. Ziyaya uğrayan emtia ihraç edilen bir mal olduğundan reel değeri fatura değeri olarak kabul edilmiştir.
Taşıma konusu emtianın 10.08.2011 tarihli eksper raporunda yer aldığı üzere; değerinin 71.304,26 USD olduğu, meydana gelen zararın sigortalıya %10 ilaveli 78.434,69 USD karşılığı sigorta sözleşmesinde yer alan tazminat bedeli olan 129.307,42.-TL’nin 24.08.2011 tarihinde ödendiği belirlenmiştir.
Ekspertizin yaptığı hesaplamada yer alan bu %10 arttırım miktarı sigortacının sigorta sözleşmesine göre ödediği yoksun kalınan kar olduğundan hesaplamada mahsup edilmiştir. Bu miktar mahsup edilmiş ve 71.304,26 USD olarak kabul edilmiştir.
Rizikonun gerçekleştiği tarih itibarı ile 71.304,26 USD’nin karşılığı (1,6485 x 71.304,26 USD =) 117.545,07.-TL olduğu belirlenmiş ve bu miktar üzerinden alacağa hükmedilmiştir.
Davalılardan… Ulaştırma AŞ ile… Denizcilik ve Nakliyat AŞ yönünden açılan davanın gerek zararın kara taşımasında meydana gelmediği ispatlandığından ve gerekse… Denizcilik ve Nakliyat AŞ’ye acente olması nedeniyle doğrudan dava açılamayacağından (TTK m.119, yTTK m. 105); bu davalılar yönünden açılan davanın reddine, diğer davalılar olan… … SA ya izafeten… Denizcilik ve Nakliyat AŞ’ye karşı açılan davanın ise; taşımanın… … SA tarafından yerine getirildiği anlaşılmakla; bu davalı yönünden davanın kısmen kabulüne, diğer davalılar… Konteyner Taşımacılık A.Ş ile… … SA aynı şirket olduğundan ( konşimentoda yer aldığı üzere) … Konteyner Taşımacılık AŞ hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Bu karar… … S.A.’ya izafeten… Denizcilik ve Nakliyat A.Ş. tarafından temyiz edilmekle, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin ……..Esas ve ………. Karar sayılı kararı ile 21/03/2016 tarihinde bozulmuştur.
Bozma Gerekçesinde “… Mahkemece, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, dava dışı sigortalı şirket tarafından alıcısına teslim edilmesi gereken malların teslim edilemediği bu nedenle sigortalı şirketin zararının doğduğu bu zararın davacı sigortacı tarafından giderildiği, bu nedenle davalıların aktif husumete ilişkin itirazlarının reddinin gerektiği, taşıyanın sorumluluğunun malın zilyetliğinin teslim alınmasından gönderilene teslimine kadar devam ettiği, somut olayda taşıyan sıfatını haiz… … SA’nın varma limanında liman işletmesiyle yaptığı tahliye sözleşmesi kapsamında liman işletmesinin taşıma sürecine ifa yardımcısı olarak dahil olduğu, taşıyanın ifa yardımcılarının eylemlerinden de sorumlu bulunduğu, taşınan eşyaların deniz taşıması sırasında gemiye yüklendiğinin anlaşıldığı, yüküm alıcıya teslim edilmeden tahliye limanında konteynerin boşaltılması suretiyle çalındığı, bu nedenle taşıyanın sorumlu olduğu, taşımaya konu emteanın cinsi, türü, adedi, markası, kilosu, ve değerini belirten hususların konişmentoda yer alması nedeniyle 6762 Sayılı TTK’nın 1114. maddesinde yer alan sınırlamanın olaya uygulanamayacağı, zararın hesabında gümrük ve sair masraflar ile navlun bedelinin dikkate alınamayacağı, hasara uğrayan malın fatura bedelinin reel değer olarak kabul edilmesinin uygun olacağı, poliçe uyarınca ödenen % 10 ilave bedelin sigortalının yoksun kalınan karına tekabül etmesi nedeniyle hasar hesabında dikkate alınamayacağı, bu doğrultuda… Ulaştırma A.Ş. ile… Den. ve Nak. A.Ş. yönünden açılan davaların zararın kara taşıması sırasında meydana gelmemiş olması ve… Den. Nak. A.Ş.’nin acente olması nedeniyle doğrudan dava açılamayacağı gerekçesiyle reddinin gerektiği, … Konteyner Taş. A.Ş. ile… … SA şirketlerinin aynı olması nedeniyle… Konteyner Taş. A.Ş. yönünden açılan davada karar verilmesine yer olmadığı, davalılardan… Container Taransport SA.’ya izafeten… Den. Nak. A.Ş.’ye açılan davanın taşımanın… … SA tarafından yerine getirildiği gerekçesiyle kısmen kabulünün gerektiği belirtilerek 117.545,07 TL’nin ödeme tarihi olan 24.8.2011 tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle davalı… … SA’ya izafeten… Den. Nak. A.Ş.’den tahsiline, fazlaya dair istemin reddine, davalılar… Ulaştırma A.Ş. ile… Den. Nak. A.Ş. yönünden açılan davanın reddine, davalı… Konteyner Taş. A.Ş. hakkında açılan davada karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Kararı, davalı… … S.A.’ya izafeten… Den. ve Nak. A.Ş. vekili temyiz etmiştir.
1-Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, temyiz eden davalı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dava, nakliyat emtia sigorta poliçesinden kaynaklanan rücüen alacak istemine ilişkindir. Somut olayda, dava dışı ……Ltd. Şti. tarafından Rusya’ya ihraç edilen mallar deniz taşımasına ilişkin nakliyat emtia sigorta poliçesi kapsamında sigortalanmış, varma yeri olan … Limanı’nda yapılan kontrollerde malların taşındığı konteyner içerisinden çalındığı gümrük yetkilileri tarafından tespit edilip buna ilişkin tutanak tutulmuş ve davacı tarafından yapılan ekspertiz çalışmaları neticesinde sigortalıya hasar bedeli ödenerek taşımayı yaptığı belirtilen davalı şirketler aleyhine rücen alacak davası açılmıştır. Mahkemece yapılan yargılama neticesinde malların satıcının fabrikasından … Batı Terminali’ne kadar taşınması işinin sigorta kapsamında kalmadığına, hasarın deniz taşıması sırasında meydana geldiğine dair tespit ve değerlendirmelerde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ancak, dosya içerisinde yer alan sigortalı satıcı tarafından düzenlenen ve hasara konu malların da içerisinde yer aldığı faturadan satış sözleşmesinin FOB satış usülüne göre yapıldığı anlaşılmaktadır. FOB satış usülünde ihracatçı sözleşmede belirtilen tarihte alıcı tarafından belirlenen limanda geminin güvertesine malı teslim ederek o andan itibaren oluşacak masraf ve riskleri ithalatçıya devreder. İhracatçı, ihracat ile ilgili formaliteleri yerine getirerek liman ve yükleme masraflarını da karşılamak zorundadır. Davacı tarafından rücu ilişkisine dayanak gösterilen poliçede sigortalı malın ihracatçısı ……Ltd. Şti. olup yapılan ekspertiz incelemesi sonrasında da hasar bedeli bu şirkete ödenmiştir. Bu açıklamalar uyarınca, uyuşmazlığın çözümünde sigortalı şirket tarafından ihraç edilen malların bedelinin sigortalı tarafından tahsil edilip edilmediği önem arz etmektedir. Şöyle ki, ihracata konu malların bedelinin peşin tahsili halinde FOB satış sözleşmesi uyarınca sigortalı malların taşımayı yapacak geminin güvertesine yüklenmesi anından itibaren taşınan malın tüm hasar ve yararı alıcıya geçeceğinden taşıma nedeniyle ihracatçı konumundaki dava dışı sigortalının sigorta ettirilebilir bir menfati bulunmayacak ve dolayısıyla sigortalıya yapılan ödeme hatır ödemesi niteliğinde olacaktır. İhraç edilen malın bedelinin tahsil edilmemiş olması halinde ise sigortalının malın teslimine ilişkin yükümlülüğü çerçevesinde alıcıya teslime kadar sigortalanabilir menfaati bulunduğundan yapılan ödeme geçerli bir ödeme kabul edilecek bu doğrultuda taşıyıcıya veya ve onun sorumluluk sigortacısına rücu edilebilecektir. O halde, mahkemece açıklanan bu hususa ilişkin araştırma ve değerlendirme yapılmadan eksik incelemeyle ve yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmamış kararın temyiz eden davalı yararına bozulması gerekmiştir.
3-Kabule göre de; mahkemece davalılardan… Konteyner Taş. A.Ş. ile… … SA şirketinin aynı şirket oldukları, dava konusu olayda deniz taşımasının bu şirket tarafından gerçekleştirildiği, davalı… Denizcilik ve Nak. A.Ş.’nin bu şirketin acentesi olduğu, hasarın varma limanında malın gemiden indirilmesi aşamasında bu şirketin eylem ve işlemlerinden sorumlu olduğu liman işletmesinin kusurundan kaynaklandığı sabit görülmüştür. 6762 Sayılı TTK’nın 119. maddesinde acentenin, aracılıkta bulunduğu veya akdettiği mukavelelerle ilgili her türlü ihtar, ihbar ve protesto gibi hakkı koruyan beyanları müvekkili namına yapmaya ve bunları kabule salahiyetli olduğu, bu gibi mukavelelerden çıkacak ihtilaflardan dolayı acentenin müvekkili namına dava açabileceği gibi acenteye karşı da aynı sıfatla dava açılabileceği, bu hükümlere aykırı olan şartların muteber olmayacağı düzenlenmiştir. Bu hüküm uyarınca acenteye asıl borçluya izafeten dava açılabilir ise de acente aleyhine değil asıl borçlu aleyhine hüküm tesis edilmek zorundadır. Somut olayda hem taşımayı yaptığı kabul edilen… … SA şirketine hem de ona izafeten acentesi… Den. ve Nak. A.Ş.’ye husumet yöneltilmesi doğru olmadığı gibi mahkemece hükmedilen tazminatın asıl taşıyıcı yerine ona izafeten hasım gösterilen acente sıfatına haiz… Den. ve Nak. A.Ş.’den tahsiline yönelik hüküm tesisi de doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir. ” hükmü yer almıştır.
Mahkememizce 07.02.2019 tarihinde bozmaya uyulmuştur.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin bozma kararı kapsamında aktif husumetin tespit edilmesi için satışın FOB satış olduğu gözetilerek satış bedelinin sigortalı tarafından tahsil edilip edilmediği, mal bedelinin tahsil edilmemiş olması halinde alıcıya teslime kadar sigortalanabilir bir menfaati bulunduğundan satıcının aktif husumet sıfatının bulunduğunun aksi bir durumda ise bulunmadığının tespiti için davacının sigortalısının defter ve kayıtlarının incelenerek söz konusu malın teslim edilip edilmediği, bu mal karşılığı (zarar gören mal karşılığı) bedel alınıp alınmadığı yada bedelsiz ihracat gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği konularında SMMM bilirkişisi vasıtasıyla İstanbul’a talimat yazılmasına karar verilmiş Mahkememizce İstanbul Nöbetçi Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılmış ancak talimat şirketin adresinde bulunmaması ve talimat mahkemesinin talebine rağmen mahkememizin yeni bir adres bildirmemesi nedeniyle iade edilmiştir.
Mahkememizce yazılan talimatın iade olduğunun, sonra davacı tarafa verilen kesin süre içerisinde, sigortalıya ait defter ve kayıtların incelenmesi için bulunduğu yeri bildirmesi ihtar edilmiş ve araya giren Covit19 pandemi sebebi ile davacının defter ve kayıtları bildirdiği yerler belirlenerek bilirkişi SSMM … dan alınan 24.05.2021 tarihli asıl ve 18.05.2022 tarihli ek raporda sigortalı dava dışı … LTD. ŞTİ nin 2011 yılı defter ve kayıtlarının incelendiği 15.07.2011 tarihli 104.382,92 USD tutarlı faturanın dava dışı sigortalı şirketin 20.07.2011 tarihli 322 yevmiye maddesinde Ana hesabın borcuna 172.158.74 TL tutarlı olarak kaydedildiği, alıcı olan şirketin cari hesabının borcuna kayıt yapıldığı, bu fatura karşılığının kaydedilmediği, cari hesap ilişkisinin bulunduğu alıcı …….. Ltd. hesabına 01.01.2011 tarihli açılış kayıtlarında 541.256,11 TL -31.11.2011 tarihli kapanış kayıtlarında 1.038.914,70 EURO olarak kayıtlı olduğu 2011 yılında dava dışı sigortalı şirketten yapılan alış faturalarının karşılığının ödendiği, yurt dışı alıcı firmanın cari hesabı borcundan mahsup edildiği, davaya konu faturanın yurt dışı alıcı firmanın borcundan mahsup edildiğine ilişkin herhangi bir kayıt bulunmadığı, bu faturanın tahsil edilmemiş olduğu, böylece aktif husumetin şartlarının gerçekleştiği … Ltd. Şti. alıcılar alt hesabında takip edildiği, davaya konu faturanın alt hesaba kaydedildiği, kayıtların birbiri ile uyuşmamasının söz konusu olmadığı belirlenmiştir.
Yargıtay 11. Hukuk dairesinin bozma kararında yer aldığı üzere sigortalı … LTD. ŞTİ nin FOB (Free On Board) satış şekline göre mal bedelini almadığı böylece … LTD. ŞTİ. Nin zararının oluştuğu, bu nedenle sigorta firmasından aldığı bedelin Exgratia ödeme olmadığı, bu nedenle aktif husumetin bulunduğu belirlenmiştir,
Yine Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin bozma kararında yer aldığı üzere davalılardan asıl taşıyan olan… Konteynır Taşımacılık A.Ş. karşı olan davanın kabulüne ve asıl taşıyana izafeten… Denizcilik ve Nakliyat A.Ş. den bedelin tahsiline yönelik hüküm ve değişiklik yapılmıştır.
Buna göre; meydana gelen zarar için sigortacının sigortalıya 71.304,26 USD karşılığı 117.545,07 TL ödemesi gerekirken %10 artırımla 78.434,69 USD karşılığı 129.307,42 TL ödediği, bu miktarın %10 artırım miktarının düşülmesiyle 71.304,26 USD karşılığı 117.545,07 TL talep edebileceği belirlenmiş olup, bu miktar üzerinden dava kabul edilmiştir.
HÜKÜM: Yukarda Açıklanan Sebeplerle;
Davacının davasının KISMEN KABULÜ ile;
A) 117.545,07.-TL sigorta tazminatının ödeme tarihi olan 24.08.2011 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davalı… Konteynır Taşımacılık A.Ş.’den tahsili ile davacıya ödenmesine,
Fazlaya ilişkin talebin reddine,
B) Davalılardan… Ulaştırma AŞ ile… Denizcilik ve Nakliyat AŞ yönünden açılan davanın zararın kara taşımasında meydana gelmediği ispatlandığından ve… Denizcilik ve Nakliyat A.Ş.’nin acente olması ve bu davalıya doğrudan dava açılamayacağından bu davalılar yönünden davanın REDDİNE,
C) Diğer davalılar… Konteyner Taşımacılık AŞ ile… … SA (ve ona izafeten acente… Denizcilik ve Nakliyat A.Ş) aynı şirket olduğundan (konşimentoda yer aldığı üzere) … … SA ya izafeten… Denizcilik ve Nakliyat A.Ş. hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
Harçlar Kanunu gereğince alınması gerekli 8.029,50 TL harçtan dava açılışında alınan 1.920,25 TL peşin harcın mahsubu ile eksik alınan 6.109,25 TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
Davacı tarafından yargılama gideri olarak yapılan başvuru harcı 21,15 TL ve peşin harç 1.920,25 TL ile yazışma ve tebligat gideri 609,08 TL, bilirkişi ücreti 400,00 TL ve talimat gideri ‭ 2.000,00 TL olmak üzere toplam 4.951,20 TL’nin davanın kabul-red oranına göre 4.677,40 TL’sinin davalı… Konteynır Taşımacılık A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, kalan miktarın davacı üzerinde bırakılmasına,
Davalılar tarafından yargılama gideri olarak yapılan yazışma ve tebligat gideri 52,75 TL’nin davanın kabul-red oranına göre 4,70 TL’sinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
Kabul edilen miktar üzerinden AÜTT m. 13/1’e göre hesaplanan 15.116,788 TL vekalet ücretinin davalı… Konteyner Taşımacılık A.Ş.’den den tahsili ile vekili yararına davacıya verilmesine,
Reddedilen miktar üzerinden AÜTT m. 13/1’e göre belirlenen 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile vekili lehine davalı… Konteyner Taşımacılık A.Ş.’ye verilmesine,
Davalılardan… Ulaştırma A.Ş. kendini bir vekil ile temsil ettirdiğinden AÜTT m. 13/1’e göre hesaplanan 16.234,17 TL’nin davacıdan alınarak vekili lehine bu davalıya verilmesine,
Davalılardan… Denizcilik Nakliyat A.Ş. kendini bir vekil ile temsil ettirdiğinden AÜTT m. 13/1’e ve AÜTT m. 7/2’ye göre belirlenen 9.200,00 TL’nin davacıdan alınarak vekili lehine bu davalıya verilmesine,
HMK m. 333 gereği gider avansından artanın karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatırana iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı ve gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren 15 günlük yasal süresi içerisinde Yargıtay yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 22/09/2022

Katip ….
E-İmzalıdır

Hakim ….
E-İmzalıdır