Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/796
KARAR NO : 2022/853

DAVA : Alacak (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 30/12/2020
KARAR TARİHİ : 21/10/2022

Mahkememizde görülen davanın yapılan açık yargılaması sonucunda;
İDDİA ;
Davacı vekili dava dilekçesi ile özetle; müvekkili şirketin turşu, salça, konserve, ketçap ve benzeri gıda ürünlerinin üretim ve satış faaliyetlerinde bulunduğunu, düzenlenen üretim programları gereği hammadde olan tarım ürünlerini sözleşme ile kendi adına ekim yaptırmak sureti ile sağladığını ve bu üretim programlarına göre üretilecek ürünler için sene başında satış bağlantıları kurduğunu, üretim programında meydana gelen aksaklığın, satış programını da aksattığını ve müvekkilini doğrudan etkilediğini; 2018 yılı üretim programı çerçevesinde müvekkilinin davalı şirket ile 24/01/2018 tarihli Domates Yetiştirme ve Alım Sözleşmesini imzaladığını, bu sözleşme gereğince davalının 3.000.000 kg ürünü teslim etmekle yükümlü olduğunu, müvekkilinin ise ayni ve nakdi yardımda bulunmakla yükümlü olduğunu, müvekkili üzerine düşen edimleri zamanında yerine getirdiği halde davalının sadece 481.301 kg ürünü teslim ettiğini, buna rağmen, müvekkil şirketin; ürün teslimatını 2018 yılı sözleşme şartları kapsamında tam olarak yerine getiremeyen üreticiler için iyi niyetle bir sonraki sezon olan 2019 yılında taahhütlerini tamamlamaları adına ek protokol imzalanması imkanı tanıdığını ve eksik kalan ürünün ek protokol kapsamında tamamlanmasına olanak sağladığını, bu kapsamda da davalı şirket ile 23/10/2018 tarihli ek protokolün imzalandığını, teslim edilmeyen ürün miktarı 2.518.699 kg olmasına rağmen ek protokol ile davalının 1.618.699 kg ürün teslim etmesinin kararlaştırıldığını, müvekkilin bu iyi niyetli yaklaşımına rağmen davalının ek protokoldeki taahhüdünü de yerine getirmediğini ve bir sonraki sezonda hiç ürün teslim etmediğini, sözleşmenin 5.maddesinin; “Bu sözleşmenin öngördüğü vasıf ve miktardaki domatesi teslim etmeyen üretici, noksan teslimatın bu sözleşme ile tespit olunan kg fiyatla çarpımından hasıl olacak meblağı cezai şart olarak ödemeyi kabul ve taahhüt eder. Cezai şartın ödenmiş olması üreticiyi sözleşmenin diğer hükümlerinden doğan yükümlülüklerinden kurtarmaz. Şirket ayrıca noksan teslimattan dolayı maruz kaldığı zararın tazmini için dava açma hakkını saklı tutar.” şeklinde olduğunu; ek protokolün 2.e maddesinin ise; “Üretici, protokol şartlarını yerine getirmemesi ya da eksik yerine getirmesi halinde, asıl sözleşmeye göre eksik kalan ürün miktarından sorumlu olacağını kabul eder.” şeklinde düzenlendiğini, buna göre davalının asıl sözleşmedeki 3.000.000 kg’lik taahhüdünden 481.301 kg ürün teslim ettiğini, 2.518.699 kg eksik teslimatın kaldığını, asıl sözleşmede domates ürününün kg fiyatı 0,30-TL olarak kararlaştırıldığından, sözleşmenin 5. maddesi gereği davalının ödemesi gereken cezai şart tutarının 2.518.699 x 0,30 = 755.609,70-TL olduğunu, müvekkilinin yaptığı satış bağlantılarından zarar görmemek ve üretim programını tamamlayabilmek adına serbest piyasadan ve yüksek fiyatla domates alımı yapmak zorunda kaldığını ve serbest piyasa fiyatlarının yüksek olmasından dolayı zarara uğradığını, domates teslimi ve buna bağlı olarak salça, ketçap vb. ürün üretiminin ancak belirli dönemde yapılabileceğini, bu nedenle de davalıdan sözleşmenin aynen ifasını istemekte bir yarar bulunmadığını hatta olanaksız olduğunu, arabuluculuk görüşmelerinden sonuç alınamadığını belirterek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile; 755.609,70-TL cezai şart alacağının dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini istemiştir.
CEVAP ;
Dava dilekçesi davalıya usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş, davalı yasal süresi içinde davaya cevap vermemiştir.
DELİLLER ;
24/01/2018 tarihli domates yetiştirme ve alım sözleşmesi, 23/10/2018 tarihli ek protokol, banka yazısı, bilirkişi raporu.
GEREKÇE ;
Dava; üretim ve satım sözleşmesine dayalı cezai şart alacağının tahsili istemine ilişkindir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık; “taraflar arasında dava dilekçesinde ileri sürüldüğü şekilde sözleşme ilişkisinin bulunup bulunmadığı, 24/01/2018 tarihli domates yetiştirme ve alım sözleşmesinin ve 23/10/2018 tarihli ek protokolün davalı tarafından imzalanıp imzalanmadığı, davalının bu sözleşme ve ek protokol kapsamında yüklendiği edimi sözleşmeye uygun olarak eksiksiz bir şekilde yerine getirip getirmediği, 24/01/2018 tarihli sözleşmenin 5. maddesinde düzenlenen cezai şart istenebilme koşullarının bulunup bulunmadığı, davacının ne miktar cezai şarta hak kazandığı” konularındadır.
Mahkememizce sözleşme ve ek protokol örnekleri davalıya gönderilerek itirazları varsa bildirmesi istenmiş ancak usulüne uygun ve ihtaratlı davetiye tebliğine rağmen davalı tarafça herhangi bir itiraz ileri sürülmemiştir. Mahkememizce, 24/01/2018 tarihli domates yetiştirme ve alım sözleşmesinin ve 23/10/2018 tarihli ek protokolün davalı tarafından düzenlendiği kabul edilmiştir.
Taraflar arasında 24/01/2018 tarihinde “Domates Yetiştirme ve Alım Sözleşmesi” başlıklı sözleşme imzalanmıştır. Bu sözleşme ile, davacı şirketin sanayide kullanacağı domatesin sözleşmede yer alan hükümler kapsamında üretici davalı tarafından yetiştirilip kendi sorumluluğunda davacı şirketin İzmir/Torbalı ve Balıkesir/Manyas ilçelerindeki fabrikalara teslimi amaçlanmıştır. Bu sözleşme ile davalı üretici, davacı şirketle tarımsal ürün yetiştiriciliği sözleşmesi yapma taahhüdünde bulunmuş ve sözleşmenin diğer bölümlerinde “domates ön kayıt ve değerlendirme formu” diye anılan belgede sınırları ve özellikleri belirtilen 300 dekar tarlada 3.000 ton domates yetiştirip fabrikaya teslimini taahhüt etmiştir. Sözleşmenin 2. maddesinde “fiyat ve ödeme”; 3. maddesinde “üretim şartları” başlığı altında (A) bendinde “davacı şirketin yetki ve sorumlulukları”; (B) bendinde ise “davacı üreticinin sorumlulukları” düzenlenmiştir. 2. maddenin (a) bendinde domatesin fabrika teslim fiyatı 0,300 TL/kg olarak kararlaştırılmıştır. Sözleşmenin 5. maddesinde “cezai şart ve tazminat” düzenlenmiştir. Bu maddede; “sözleşmenin öngördüğü vasıf ve miktardaki domatesi teslim etmeyen üretici, noksan teslimatın bu sözleşme ile tespit olunan kg fiyatla çarpımından hasıl olacak meblağı cezai şart olarak ödemeyi kabul ve taahhüt eder’’ düzenlemesine yer verilmiştir.
23/10/2018 tarihli ek protokol ise taraflarca 24/01/2018 tarihli domates yetiştirme ve alım sözleşmesine ek olarak düzenlenmiştir.
Ek protokolün “konu” başlıklı 2. maddesinde “ek protokolün, davacı şirket ile davalı üretici arasında 2018 sezonu için yapılan 24/01/2018 tarihli domates yetiştirme ve alım sözleşmesi kapsamında 300 dekar tarlada 3.000 ton domates teslimi taahhüt edildiği halde bu yükümlülüğün üretici tarafından yerine getirilmemesi sebebiyle düzenlendiği” belirtilmiştir. Ek protokolün “hükümler” başlıklı 3. maddesinin (2.a) alt maddesinde “Taraflar, üreticinin 2018 yılı sezonunda 481.301 kg ürün teslim ettiğini, bu teslimden dolayı üreticinin 512.745,34 TL alacağı olduğunu, bunun yanında üreticinin 2.518.699 kg eksik ürün teslim ettiğini kabul ederler. Eksik teslim edilen ürün miktarı 2.518.699 kg olmakla birlikte taraflar arasında yapılan mutabakatta bu protokol gereği üreticinin 1.618.699 kg ürün teslim etmesi kararlaştırılmıştır’’; (2.b) alt maddesinde “… teslim edilen ürünün bedeli olan 512.745,34 TL yi …. tarihine kadar üreticiye ödeyecektir.”; (2.c) alt maddesinde “Buna karşılık üretici de eksik teslim ettiği 1.618.699 kg domatesi 2019 yılı domates üretim sezonunda 2018 yılı sözleşme kg fiyatı olan brüt 0,320 TL den teslim edecektir.” düzenlemelerine yer verilmiştir. Ek protokolün 2.e maddesi de “Üretici, protokol şartlarını yerine getirmemesi ya da eksik yerine getirmesi halinde, asıl sözleşmeye göre eksik kalan ürün miktarından sorumlu olacağını kabul eder.” şeklinde düzenlenmiştir.
Torbalı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından gönderilen 04/02/2021 tarihli cevabı yazıda; davalının herhangi bir başvurusunun bulunmadığı bildirilmiştir.
Davalıya 2018 ve 2019 yıllarına ilişkin ticari defter ve kayıtlarını sunması konusunda HMK’nın 222/1 maddesi uyarınca ihtaratlı davetiye tebliğ edilmiş ancak davalı tebligatla verilen kesin süre zarfında mahkememize defter ve belgeleri sunmamıştır.
Davacıya ait ticari defterler ile dayanağı belgeleri inceleyen mali müşavir bilirkişi … 16/02/2022 tarihli raporunda özetle; davacıya ait 2018, 2019 ve 2020 yılları ticari defterlerinin usulüne uygun tutulduğunu, şirketin e-defter uygulamasına tabi olduğunu, defterlerin delil niteliğinin bulunduğunu, defterlerde davalıya ait işlem kayıtlarının “320 satıcılar” ana hesabı altında “320.08” kodlu “… Tohumculuk ve Ticaret” alt hesabında kaydedilerek izlendiğini; taraflar arasındaki ticari ilişkinin 05/02/2018 tarihinde başladığını, ek protokolün düzenlendiği tarihten itibaren davacı şirket tarafından davalıya 30/01/2019 vadeli … numaralı çekle 200.000,00 TL, aynı vadeli … numaralı çekle 100.000,00 TL, aynı vadeli … numaralı çekle 100.000,00 TL ve aynı vadeli … numaralı çekle 112.745,34 TL olmak üzere toplam 512.745,34 TL ödeme yapıldığını, ek protokolün 2.a maddesinde üreticinin 2018 yılı sezonunda 481.301 kg ürün teslim ettiğinin 512.745,34 TL alacağı olduğunun belirtildiğini, taraflar arasında imzalanan 23/10/2018 tarihli ek protokol tarihinden itibaren davalı şirketin davacı şirkete yapmış olduğu herhangi bir domates teslimatı bulunmadığı gibi en son domates tesliminin 06/08/2018 tarihinde davalı tarafından yerine getirildiğini, bu tarihten sonra kayıtlarda davacı şirkete herhangi bir domates tesliminin görülmediğini, takdir ve değerlendirme mahkemeye ait olmak kaydıyla taraflarca düzenlenen sözleşme ve ek protokol hükümleri gereğinin davalı tarafça yerine getirilmediğinin kabulü durumunda davacı tarafın istediği cezai şart tutarının kabul edilip edilmeyeceği hususunun hukuki yorum gerektirmesi nedeniyle mahkemenin takdirinde olduğunu bildirmiştir.
Bilirkişi raporu davalıya usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş, davalı tarafça yasal iki haftalık süre içerisinde rapora karşı herhangi bir beyan ve itiraz ileri sürülmemiştir.
Davacı vekili ise 14/03/2022 havale tarihli dilekçesiyle; rapora karşı bir itirazlarının bulunmadığını belirtmiştir.
Bilirkişi raporu mahkememizce somut olaya uygun, hüküm kurmaya elverişli bulunmuştur.
Ek protokolün 2.b maddesinde davacının davalıya ödeyeceği kararlaştırılan 512.745,34 TL borç ile ilgili olarak davacı tarafça 4 adet çek düzenlenmiş ve kendi defterlerine kaydedilmiştir. Bu çeklerin toplam tutarı 512.745,34 TL’dir.
Yapı Kredi Bankası’na yazılan yazıya verilen cevapta; 30/01/2019 vadeli … numaralı 200.000,00 TL bedelli, aynı vadeli … numaralı 100.000,00 TL bedelli, aynı vadeli … numaralı 100.000,00 TL bedelli ve aynı vadeli … numaralı 112.745,34 TL bedelli çeklerin takas aracılığı ile ibraz edildiği ve ödendiği bildirilmiştir.
Toplanan ve sunulan deliller ile benimsenen bilirkişi raporu ve tüm dosya içeriği birlikte değerlendirildiğinde; taraflar arasında düzenlenen 24/01/2018 tarihli domates yetiştirme ve alım sözleşmesi ile bu sözleşmeye ek olarak düzenlenen 23/10/2018 tarihli ek protokol ile davacı şirketin sanayide kullanacağı domatesin davalı üretici tarafından yetiştirilip davacı şirketin İzmir/Torbalı ve Balıkesir/Manyas ilçelerindeki fabrikalara teslim edilmesinin amaçlandığı, davalının bu sözleşme ile 3.000.000 kg ürünü teslim etmek, davacının ise ayni ve nakdi yardımda bulunmakla yükümlülüğüne girdiği; taraflar arasında 24/01/2018 tarihli domates yetiştirme ve alım sözleşmesine ek olarak düzenlenen ek protokolün 3. maddesinin (2.a) alt maddesi ile; “üretici olan davalının 2018 yılı sezonunda 481.301 kg ürün teslim ettiği, bu teslimden dolayı davalı üreticinin 512.745,34 TL alacağının olduğu, bunun yanında davalı üreticinin 2.518.699 kg eksik ürün teslim ettiği, eksik teslim edilen ürün miktarının 2.518.699 kg olmakla birlikte taraflar arasında yapılan mutabakatla bu protokol gereği davalı üreticinin 1.618.699 kg ürün teslim etmesi” konularında; (2.b) alt maddesi ile “davacının teslim edilen ürünün bedeli olan 512.745,34 TL yi davalı üreticiye ödeyeceği”; (2.c) alt maddesi ile “davalı üreticinin eksik teslim ettiği 1.618.699 kg domatesi 2019 yılı domates üretim sezonunda 2018 yılı sözleşme kg fiyatı olan brüt 0,320 TL’den teslim edeceği” konularında tarafların karşılıklı olarak anlaşmaya vardıkları; bu kapsamda da davacı tarafça davalıya 30/01/2019 vadeli … numaralı 200.000,00 TL bedelli, aynı vadeli … numaralı 100.000,00 TL bedelli, aynı vadeli … numaralı 100.000,00 TL bedelli ve aynı vadeli … numaralı 112.745,34 TL bedelli çeklerin düzenlenerek verildiği, çeklerin ibrazlarında ödendikleri, böylece davacının sözleşmesel yükümlüğünü yerine getirdiği; davalının, usulüne uygun olarak yapılan davetiye tebliğine rağmen defterlerini bilirkişi incelemesine sunmadığı, davacı defterlerini inceleyen mali müşavir bilirkişinin raporuna göre davacı defterlerinin yasal tasdiklerinin bulunması ve usulüne uygun tutulması sebebiyle sahibi lehine delil oluşturacağı, davacı defter kayıtlarına göre davalının davacıya ek protokolün düzenlenme tarihi olan 23/10/2018 tarihinden sonra herhangi bir domates teslimatı yapmadığı, en son domates teslimatının 06/08/2018 tarihinde gerçekleştirildiği, davalının ek protokolün 3. maddesinin (2.a) alt maddesine aykırı davrandığı, böylece ek protokolün 2.e maddesi gereğince davalının asıl sözleşmeye göre eksik kalan (2.518.699 kg) ürün miktarından sorumlu olduğu; 24/01/2018 tarihli asıl sözleşmesinin 2. maddesinin (a) bendinde domatesin fabrika teslim fiyatının 0,300 TL/kg olarak kararlaştırıldığı ve 5. maddesinde eksik teslimat yapan davalının bu sözleşmede kararlaştırılan kg fiyatı üzerinden ortaya çıkacak miktarı ödemekle yükümlü olduğu anlaşıldığından, eksik teslim edilen 2.518.699 kg domates ürünün 0,300 TL/kg üzerinden karşılığı ise 755.609,70 TL olduğundan, davacı tarafın haklı bulunan davasının kabulüne karar vermek gerekmiş, aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM ; Yukarıda yazılı bulunan gerekçeye göre;
1-Davanın KABULÜ ile;
755.609,70-TL cezai şart alacağının dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan alınarak, davacıya verilmesine,
2-Harçlar Kanunu’na göre alınması gereken ‭51.615,70 TL nispi ilam harcından, peşin alınan 12.903,93 TL harcın düşülmesi ile kalan 38.711,77‬ TL karar ve ilam harcının davalıdan alınarak, Hazine’ye gelir kaydına,
3-Dava şartı arabuluculuk ücreti olan ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A-13 maddesi uyarınca tarafların anlaşamamaları nedeniyle Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanan 1.360,00 TL’nin davada haksız çıkan davalıdan alınarak, Hazine’ye gelir kaydına,
4-Davacının yatırmış olduğu 54,40 TL başvurma harcı ve 12.903,93 TL peşin harç toplamı olan ‭12.958,33‬ TL’nin davalıdan alınarak, davacıya verilmesine,
5-Davacının yapmış olduğu 202,10 TL’si tebligat-posta gideri ve 750,00 TL’si bilirkişi ücreti gideri olmak üzere toplam 952,1‬0 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak, davacıya verilmesine,
6-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre takdir ve tayin edilen 101.117,07 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak, davacıya verilmesine,
7-Davacı tarafça yatırılan gider avansından kullanılmayan kısmın karar kesinleştiğinde davacıya iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalının yokluğunda, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık süre içerisinde Bölge Adliye Mahkemeleri nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi. 21/10/2022

Başkan …
¸E-imza
Üye …
¸E-imza
Üye …
¸E-imza
Katip …
¸E-imza