Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2018/1298
KARAR NO : 2022/223

DAVA : Maddi Tazminat (Eser Sözleşmeden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 12/11/2018
KARAR TARİHİ : 11/03/2022

Mahkememizde görülen davanın yapılan açık yargılaması sonucunda;
İDDİA ;
Davacı vekili dava dilekçesi ile özetle; müvekkilinin dahil olduğu iş ortaklığının yüklenimi altında yapımı tamamlanan T.C. Adalet Bakanlığı Adana Bölge Adliye Mahkemesi Binası işi kapsamında müvekkili ile davalı … arasında 03/07/2014 tarihli sözleşmenin imzalandığını, bu sözleşme ile “mekanik proje kapsamında standart klima santralleri, ısı geri kazanım cihazları, çatı tipi fanlar, kanal tipi fanlar, fan-coiller, soğutma grupları, soğutma kulelerinin temini ve teslimi” işinin davalı … tarafından üstlenildiğini, bu kapsamda soğutma kulelerinin imalatı işinin … tarafından 29/09/2014 tarihli sözleşme ile davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş.’ye yaptırıldığını, anlaşma ve ödemenin Euro olarak yapıldığını, davalı … ile yapılan anlaşmada “imalatın, asıl iş sahibi idare ile yapılan sözleşme eki şartnamelere uygun olarak yapılacağının” taahhüt edildiğini, sözleşmenin 6. maddesinde “idare ve/veya müşavir firmanın kabul etmediği cihazların müvekkili tarafından kabul edilmeyeceği, ödemelerinin yapılmayacağı, yüklenicinin böyle bir durumda hak talep edemeyeceği” hususunun açıkça yazılı olduğunu, sözleşme ve şartnamalerin davalı … tarafından incelenerek kabul edildiğini, davalı … firmasının da söz konusu şartnamalerden haberdar olarak eseri ürettiğini ve üretimiyle ilgili garanti taahhüdünde bulunduğunu ancak binanın merkezi klima sistemine ait su soğutma gruplarının konsender devrelerini besleyen “…” markalı su soğutma kulelerinde sıkıntılar olduğunu, istenen verimin sağlanamadığını, “soğutma kulelerinin etiket değerlerini karşılamadığı” yönünde şikayetler olduğunu, bu durumun kontrolör firmanın 14/09/2017 tarihli 797 sayılı yazısı ekinde yer alan asıl iş sahibinin 11/09/2017 tarihli …/… muhabere sayılı yazısı ile müvekkiline bildirildiğini, müvekkili tarafından davalılara durumun Karşıyaka … Noterliği’nin 03/10/2017 tarihli … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile bildirildiğini ancak davalılar tarafından herhangi bir işlemin yapılmadığını, ardından bağımsız test kuruluşu … tarafından ölçümlerinin yapıldığını ve değerlendirme raporu alındığını, bu raporlarda dikkate alınarak asıl iş sahibi Adalet Bakanlığı Teknik İşler Daire Başkanlığı’nın Ankara … Noterliği’nden gönderdiği 11/04/2018 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile davalılara “… marka soğutma kulelelerinin yapılan tüm tesisat revizyonlarına rağmen teknik şartname kapasitelerini karşılamadığı, CTI belgesine sahip yeni soğutma kulelerinin siparişlerinin verilmesi ve teminlerinin yapılarak bir an önce kusursuz olarak çalışır hale getirilmesi, aksi takdirde namı hesaba sipariş ve montajların yaptırılacağı” hususunun bildirildiğini, benzer şekilde müşavir firma … Müh. Müş. ve Müd. A.Ş.’nin 15/05/2018 tarihli yazısında da Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 25. maddesinin 1 numaralı bendine dayalı olarak yüklenicinin namı hesabına yaptırılması ile ilgili şartların oluştuğu değerlendirmesinin yapıldığını ve gereğinin istendiğini, müvekkili tarafından davalı … firmasına Karşıyaka Noterliği’nin 01/06/2018 tarihli … yevmiye numaralı, … firmasına ise 01/06/2018 tarihli … yevmiye numaralı ihtarnamelerin gönderildiğini, davalı …’ın sözleşmesel ve yasal sorumluluğunun yanında davalı … firmasının da söz konusu eseri meydana getiren yapımcı/üretici firma olarak kusuru ile bir başkasına zarar veren kişi konumu nedeniyle ve keza aralarında imza edilen sözleşme ve eklerine göre hareket edecekleri yönünde garanti veren konumu nedeniyle müteselsil sorumluluğunun söz konusu olduğunu, yapılan iş karşılığı sözleşme ve ödemenin yabancı para cinsi Euro üzerinden yapıldığını, şirket yetkilileri hakkında İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı’nın …/… sayılı dosyasında soruşturma başlatıldığını belirterek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile davalıların sözleşmeye, şartnamaye aykırı ayıplı/kusurlu iş ve işlemleri sebebiyle uğranılan zarar karşılığı şimdilik 5.000 Euro/dava tarihi itibariyle harca esas karşılığı 1 Euro= 6,2174 olmak üzere 31.807,00 TL maddi zararın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, Adana 7. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin …/…-… D.İş sayılı dosyasındaki tespit giderlerinin dahil edilerek yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini istemiştir.
CEVAP ;
Davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş. vekili cevap dilekçesi ile özetle; bu davada müvekkilinin davalı sıfatının bulunmadığını, müvekkilinin ne iş sahibi Adalet Bakanlığı ile ne de davacı ile yapmış olduğu bir sözleşmenin ya da alışverişin bulunmadığını, müvekkilinin davalı … ile ticari satış sözleşmesi yaptığını, ürünün niteliğinin gerek 29/09/2014 tarihli satış sözleşmesinde gerekse taraflar arasında düzenlenen 14/11/2014 tarihli ek sözleşmede açık olarak belirtildiğini, 14/11/2014 tarihli ek protokolde satılan ürünün şartnameye uygun olmadığı açıkça belirtildiği gibi şartnamenin anlaşma dışında olduğunun da net bir ifade ile açıklandığını, şartnamaye uygun olmayan kulenin “CTI sertifikasına sahip olmadığı, … Iso 9001 ve TSEK sertifikalarına sahip olduğu, kule eşanjörünün 26,27 galvaniz kaplı borudan değil 5/8 veya 3/4 CU borudan imal edildiği” gibi hususların da örnekleme olarak alıcı firmaya açık bir şekilde bildirildiğini, müvekkilinin satış ve teslim ettiği ürünü tamamen bu iki protokole uygun olararak hazırladığını ve satış yaparak kendi fabrikasında teslim ettiğini, müvekkilinin satış yaptığı davalı …’dan bugüne kadar müvekkiline satılan ürünle ilgili hiçbir ihtar ve şikayetin gelmediğini, dolayısıyla müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, ortada geçerli usulüne ve süresine uygun olarak yapılmış bir ayıp ihbarının bulunmadığını, satışın 2014 yılında yapıldığını, ayıp ihbarının ise 03/10/2017 tarihli ihtarnameyle yapıldığını, yapılan bu ihtara taraflarınca 11/10/2017 tarihli cevabi ihtarname ile itiraz edildiğini, davacı tarafın ayıbı 14/09/2017 tarihinde öğrendiğini bildirdiğini, öğrendiği anda derhal ihbarda bulunması gerekirken bunu yapmadığını, yaklaşık bir ay sonra ayıp ihbarında bulunduğunu, TTK’nın 223. maddesinin açık olduğunu, süresinde ayıp ihbarı bulunmayan davacının isteğinin hak düşürücü süre yönünden reddinin gerektiğini, davanın zaman aşımına uğradığını, TBK’nın 231. maddesine göre ayıba karşı sorumlulukta zaman aşımı süresinin iki yıl olduğunu, davalı … ile müvekkili arasında düzenlenen sözleşmede garanti süresinin 1 yıl olduğunun yazıldığını, davanın zaman aşımına uğradığını, müvekkili ile diğer davalı arasındaki satışa konu ürünün tüm niteliklere ve kaliteye sahip olduğunu, ayıpla ilgili aleyhe olan hususları kabul etmediklerini, yapılan soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini belirterek davanın öncelikle husumet yokluğu, hak düşürücü süre ve zaman aşımı sebebiyle, bu olmadığı takdirde esastan reddine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini istemiştir.
Dava dilekçesi diğer davalı …’a usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş ancak bu davalı tarafından davaya cevap verilmemiştir.
DELİLLER ;
Sözleşme ve protokol ile eki belgeler, ihtarname, tanık anlatımı, tespit dosyası, bilirkişi incelemesi.
GEREKÇE ;
Dava; asıl yüklenici davacının alt yüklenici davalı … ile onun taşeronu olan davalı …’dan eser sözleşmesinden kaynaklanan edimlerini ayıplı ve/veya eksik ifa etmeleri sebebiyle oluşan zararına ilişkin maddi tazminatın tahsili istemine ilişkindir.
26/03/2019 tarihli duruşmada taraflar arasındaki uyuşmazlığın; “a) Davacı ana yüklenici ile davalı … arasında imzalanan eser sözleşmesi kapsamında ve alt yüklenici davalı … A.Ş. ile taşeron davalı … A.Ş. arasındaki eser sözleşmesi kapsamında yüklenicilerin yapımını üstlendikleri soğutma kuleleri işini aralarındaki sözleşmeye uygun olarak, işsahibinin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle, benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken mesleki ve teknik kurallara uygun olarak (malzeme seçimi, imalat, montaj ve işçilik dikkate alınarak) yerine getirip getirmediği, b) Davalı yükleniciler tarafından yapılan eserin ayıplı olup olmadığı, ayıp var ise ayıbın açık veya gizli ayıp olup olmadığı, ayıbın davacı işsahibi tarafından yapılması gereken olağan bir gözden geçirme ile fark edilip edilemeyeceği, ayıbın imalat, montaj, işçilikten ya da kullanım hatasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı, c) Ayıbın niteliğine göre ana yüklenici olan davacının TBK’nun 474. maddesi ve 477/3. maddesi uyarınca yasal süre içerisinde usulüne uygun şekilde ayıbı yüklenicilere bildirip bildirmediği, d)Eserdeki ayıplı iş ve/veya eksik iş miktarının ne olduğu, e) Sonucuna göre işsahibinin eserin ayıplı olması nedeniyle talep edebileceği maddi zarar miktarının ne olduğu, f) Davacının, ayıplı iş nedeniyle oluşan zararının giderilmesi için davalı … A.Ş.’ye husumet yöneltip yöneltemeyeceği, g) Davanın zamanaşımı süresi içerisinde açılıp açılmadığı” konularında olduğu belirlenmiştir.
Davanın dayandığı eser sözleşmesi olduğundan ve olayda uygulanması gereken 6098 sayılı TBK’nın 147/6 maddesi gereğince alacak 5 yıllık zaman aşımı süresine tabi bulunduğundan, eser sözleşmesinde zamanaşımı süresinin başladığı tarih eserin eser sahibine teslim edildiği tarih olup, davanın açılış tarihi itibariyle bu sürenin henüz dolmadığı anlaşıldığından, davalı tarafın zaman aşımı itirazı haklı bulunmamıştır.
Davacı tanığı … anlatımında; “Ben davacı şirkette 2018 yılı 9. Ayında Makine Mühendisi olarak işe başladım. Davacı şirket Adana Bölge Adliye Mahkemesi inşaat işini üstlenmişti. Bu iş kapsamında soğutma kulelerinin üretimi ve çalışır vaziyette teslimi ve montajı işi çalıştığım şirket tarafından davalı … ‘a verilmiş davalı … ise kendisi tarafından üretilen soğutma kulelerini Adana Bölge Adliye Mahkemesi binasına nakliyesi ve montajı işini … Klima İsimli diğer şirkete kendi aralarındaki sözleşmeyle vermiştir. Ben soğutma kulelerinde bir problem olduğunu, binayı soğutmadığı yönünde hem binayı kullanan Adalet Bakanlığı personelleri hemde Adalet Bakanlığı kontrolörleri ve Adalet Bakanlığının bu işle ilgisi olan … tarafından benim göreve başladığım tarihten itibaren birebir bu şikayetlerle muhatap oldum. Ben göreve başlamadan önce de sözkonusu şikayetler yapılmış çalıştığı firma makine mühendisi olmam nedeniyle benim soğutma kulelerini kontrol etmek üzere Adanaya gönderdi. Kuleler üzerinde yapmış olduğum incelemede soğutma kulelerinin üzerinde davalı … Klimanın ticaret ünvanı basılı olup yine kuleler üzerindeki değerleri gösterir etiketteki değerlerin proje kapsamında belirlenen değerler olduğunu tespit ettim. Ancak soğutma kuleleri çalıştırıldığında kulelerin gerçek değerinin hem üzerindeki yazılı değerlerin hemde proje kapsamındaki olması gereken değerin neredeyse yarısı kapasitesini ancak karşılayabildiğini tespit ettim. Ben buna ilişkin herhangi bir tutanak düzenlemedim. Ancak gözlemlerimi ve sorunun neden kaynaklandığını derhal çalıştığım firmaya ilettim. Keza ben çalışmaya başlamadan önce de binanın soğumaması nedeniyle yapılan şikayetler benden önce çalışan Makine Mühendisi …’e iletilmiş ve … tarafından bu şikayetler davalı firmalara e mail ile bildirilmiş, e maillerde davalılar tarafından montajı yapılan soğutma kulelerinin projeye uygun soğutma kuleleri olduğu konusunda sorunun neden kaynaklandığı hususunda ise borularda problem olabileceğini ve benzeri bazı çözüm önerileri sunarak sorunun giderilebileceğini ifade etmişler. Ayrıca bu ek çözüm önerileri uygulanmasına rağmen kulelerdeki sorun giderilememiş bina yine istenilen düzeyde soğutulamamıştır. Ben soğutma kulelerindeki bu sorunla ilgili bilgiler ve şikayetler bildiğim kadarıyla çalıştığım firma tarafından davalı şirketlere hem sözlü yani telefonla hemde yazılı olarak iletilmiş ancak buna rağmen sorunu gidermemişlerdir. Davalı firmalar tarafından problem giderilmeyince ve Adalet Bakanlığı ve müşavir firması sürekli bizim firmamızla irtibata geçip çözüm üretmemizi isteyince bizde soğutma kuleleri işini yapmak üzere … Endüstriyel firması ile anlaştık. Bu firma tarafından soğutma kuleleri tamamen değiştirilmiştir. Eski soğutma kuleleri çalıştığım firma tarafından kaldırılarak hurdaya verilmiştir. … Endüstriyel tarafından soğutma kuleleri sıfırdan üretim yapılıp monte edildikten sonra sorun giderilmiştir. Benim makine mühendisi olarak teknik açıdan değerlendirme yaptığımda davalılar tarafından üretim ve montajı yapılan soğutma kulelerinin üretim sırasında projeye ve teknik bilgilere uygun olarak üretilmediği bu yüzdende istenilen performansı sergileyemediği kanaatindeyim. Davalı firmalar tarafından soüğutma kulelerinin montaj içinin ne zaman yapıldığını ben bilmiyorum. Biz soğutma kuleleri ile ilgili problemleri defalarca davalı firmalara iletmemize rağmen sorunu çözmek üzere davalı firmalardan teknik ekip gönderilmemiştir. Hatta sonradan bu işi çözmesi için anlaşılan … Endüstriyel firması teknik ekibi birden fazla kez Adana Bölge Adliye Mahkemesine gelerek yeni imalat süreci tamamlanıncaya kadar eski kulelere müdahale etmiş sorunu gidermeye çalışmış ancak başarılı olamamıştır. Yeni üretim yapılıp montajı sağlandıktan sonra ancak sorun çözülmüştür. Ben davacı şirket ile davalı … Klima arasında bir sözleşme olup olmadığını bilmiyorum. … Endüstriyel ile firmamız arasındaki sözleşmenin tam olarak hangi tarihte yapıldığını hatırlamıyorum. Ancak 2018 yılı sonu 2019 yılı başında anlaşma yapıldığını hatırlıyorum. Zira yeni kulelerin üretimi yapıldıktan sonra davalılar tarafından yapılan soğutma kulelerini 2019 yılı Mayıs ayı başında biz kaldırdık. … Endüstriyel kendi ürettiği soğutma kulelerini biz eski kuleleri kaldırdıktan sonra gidip montajını yaptık. Ben işe başladıktan sonra bu sorunlarla ilgili görüşme için davalı … Klima şirketini bana verilen numaradan aramama rağmen bu numaradan kimseye ulaşamadım. Hatta Adanaya gitmeden önce de bu firmayı aynı numaradan aramama rağmen onları da davet edip birlikte inceleme yapalım diyecektim. Ancak firmaya ulaşamadım. Ben kendi cep telefon numaramdan … ‘dır. Bu numaradan aradım. Hangi numarayı aradığımı hatırlamıyorum. Zira Bana davalı İmasın numarası kağıda basılarak yazılmıştır.” demiştir.
Davacı tanığı … anlatımında; “Ben davacı şirkette 2013-2017 tarihleri arasında Makine Mühendisi olarak çalıştım. Davacı firma Adana Bölge Adliye MAhkemesi Binasının tüm yapım işlerini üstlenmişti. Bu iş kapsamında 2013 yılı yada 2014 yılı içerisinde davalı … ile davacı firma anlaşarak tüm soğutma ekipman ve işlerini davalı …’a vermişti. Davalı … soğutma ekipmanlarının bir kısmını kendisi üretip bir kısmını ise dışarıdan temin yoluna gittiler. Soğutma kulelerini davalı … diğer davalı … Klimadan temin etmiştir. Davacı şirket ile davalı … Klima arasında soğutma işine ilişkin herhangi bir sözleşme bulunmamaktadır. Davalı … tarafından soğutma işleri 2016 yılı sonu 2017 yılı başı gibi teslim edildi ve montajı gerçekleştirildi. Bu teslimden sonra test ve devreye almalar başladı. Test ve devreye alma kontrollerini biz kendi teknik ekibimizle kontrol ettiğimizde soğutma kulelerinin verimli çalışmadığını tespit ettik. Soğutma kulelerinin ve tüm soğutma ekipmanlarının montajı biter bitmez ve bunları çalıştıracak su ve elektrik tesisatlarının tamamlanması ile derhal test ve devriye alma kontrolünü yaptık. Yapmış olduğumuz bu kontrolde verimli soğutma yapılmadığını tespit ettik. … ve … bey ile telefonla hemen görüşme yapıp soğutma kulelerinden verim alamadığımızı bizzat ben ilettim. Derhal bir toplantı düzenledik. Ben …’nın Genel Müdürü … ile birlikte davalı …’ın fabrikasına gidip … ve … beyle toplantı yaptık. Bu toplantıda soğutmadaki verimsizliği yaptığımız testleri anlattık. Bunun üzerine davalı … firması bu toplantıdan kısa bir süre sonra bir hafta 15 gün içerisinde teknik bir ekip gönderdi. Davalı … firmasının teknik ekibi tarafından Adana BAM ‘deki soğutma sistemi üzerinde kontroller yapıldı. Bende yanlarındaydım. Soğutma cihazlarının genel kontrollerini yaptılar. Kendi cihazlarına ait bütün kontrolleri bitirdikten sonra da bazı önerilerde bulundular. Soğutma kuleleri üzerinde açıların değiştirilmesini, emiş panjurlarının daha geniş yapılması gibi önerilerde bulundular. Önerileri yerine getirmemize rağmen yine soğutmada verim alamadık. Sonra tekrar … beyle birlikte … Klimanın fabrikasına gittik. Ordaki durumu yani önerilerinin de işe yaramadığını … ve … beye anlattık. Sorunun giderilmesini cihazların çalıştırılması için ne gerekiyorsa yapılmasını istedik. Çünkü iş çok uzadığı için iş sahibi olan Adalet bakanlığı da artık bu soğutma ekipmanlarının kaldırılıp yerine yenilerinin yapılmasını bize ihtaren bildirdi. Davalı … tarafından soğutma ekipmanlarının yenileri yapılmadı ve sorun giderilmedi. Bu sıralarda ben davacı şirketteki işimden ayrılmıştım. Benim yerime makine mühendisi olarak biraz önce tanık olarak dinlenen … işe alındı. Sonraki süreci ise … biliyor. Yaşanan bu süreçte tüm gelişmelerle ilgili davalı İmeksanı da bilgilendirdik. Ancak … yetkilileri bizi sürekli sorunun çözümü konusunda bizi diğer davalı … Klimaya yönlendirdiler. Soğutmada kullanılan … grubunun yarattığı ısıyı davalı …’ın üretimini yaptığı soğutma kulelerinin oradaki ısınan suyu alıp tekrar soğutarak tekrar … grubuna göndermesi gerektiği halde sözkonusu soğutma kuleleri su sıcaklığını düşürememiştir. Dolayısıyla ben soğutma kulelerinin üretimden kaynaklanan bir problemi olduğunu düşünüyorum. Soğutma Kulelerinin üzerinde yazan değer 2400 watt olarak gösterildiği halde cihazlarda bu değere çalıştırıldığında hiçbir zaman ulaşamamıştır. Aslında biz bu iş kapsamında 4 adet soğutma kulesini sözleşmede ve projede belirtilen teknik özellikler ve değerlerde talep etmemize rağmen davalı … tarafından her bir soğutma kulesi ikiye bölünerek yani 8 ayrı soğutma kulesi imal edilerek gönderilmiştir. Bunda teknik açıdan bir problem olmamakla birlikte soğutma verimini sağlayamamıştır. Ben soğutma kulelerinin tam olarak hangi tarihte iş sahasına gönderildiğini hatırlayamıyorum. Ancak soğutma kulelerinin geldiği tarihte henüz elektrik ve su tesisat döşenme işi bitmediği için devreye alma ve test işlemleri tüm bu tesisat işleri bittikten sonra gerçekleştirilmiştir. Test aşamasına gelindiğinde ise cihazlar çalıştırıldığında yani soğutma kuleleri çalıştırıldığında bir kısmının bakır boru serpantin kısımlarında su kaçakları olduğunu tespit ettik. Davalı …’ın fabrikası ile görüşüldü. Su kaçağı olan soğutma kuleleri söküldü, davalı …’ın izmirdeki fabrikasına gönderildi burada sorun giderildikten sonra tekrar soğutma kuleleri Adanaya gönderilip montajları yapıldı. Yeniden teste tabi tutuldu. Yine soğutma konusundaki verimin alınamadığı görüldü. Su ve elektrik tesisatlarının yapımı çalıştığım … şirketinin sorumluluğundaydı. Ben davalı … adına hep … yada … beyle görüştüm. Bu kişilere de ulaşamadığım olmadı. Çok nadir olarak karşı tarafın işi olduğunda bana cevap veremediği olmuştur. Ancak her zaman geri dönüşleri olmuştur.” demiştir.
Davacı ile davalı yüklenici … … San. Tic. A.Ş. arasında düzenlenen 03/07/2014 tarihli sözleşme incelendiğinde; işin konusunun “işverenin Adana Bölge Adalet Mahkemesi ve Adana Bölge İdare Mahkemesi işindeki mekanik proje kapsamında standart klima santralleri, ısı geri kazanım cihazları, çatı tipi fanlar, kanal tipi fanlar, fan-coiller, soğutma grupları, soğutma kulelerinin temini ve teslimi” olduğu, ihale dosyasındaki teknik şartnamaye, projelere ve mahal listelere uygun cihazın teminini içerdiği; keşif artışı veya eksilişi olması halinde yüklenicinin teklif mektubunda belirttiği birim fiyatlar ve sözleşme koşullarının işveren tarafından esas alınacağı hususunun düzenlendiği, “projeler” başlıklı 4. maddesinde; “İş bu sözleşme konusu işlerin tümünün yapılabilmesi için ilgili projenin açılım şeması, keşif özetleri, teknik şartnameler, mahal listeleri, detaylar sözleşme ekinde yükleniciye verilmiştir. Yüklenici anılan ekleri detaylı bir şekilde incelemiş iş yerinde gerekli araştırmaları yapmış ve işveren istekleri ile ilgili teknik esasları kabullenmiş, uygulama sorumluluğu kendisine ait olmak üzere iş bu sözleşmeyi imzalamıştır.” dendiği; “işin süresi” başlıklı 5. maddesinde; “Siparişi müteakiben Adana Bölge Adliye Mahkemesi ve Adana Bölge İdare Mahkemesi işinde fan-coiller stoktan, klima santralleri 30/12/2014, soğutma grubu 30/11/2014 tarihinde partiler halinde şantiyede hazır vaziyette olacak şekilde yüklenici imalatını yapacaktır.” dendiği; “işin muayenesi ve kabulü” başlıklı 6. Maddesinde; “İşveren tarafından satın alınan tüm ekipmanların montajları gerçekleştirildikten ve enerjileri sağlandıktan sonra yüklenici ivedi bir şekilde cihazları devreye alma işlemini ve gerekli kontrollerini yapacaktır. Bu devreye alma ve gerekli kontrolleri yapma işlemiyle ilgili işverenden herhangi bir hak talep etmeyecektir. Cihazların tamamı yüklenici tarafından işverene teslim edilecektir. Adana Bölge Adliye Mahkemesi ve Adana Bölge İdare Mahkemesinin idari ve/veya müşavir firmanın kabul etmediği cihazlar işveren tarafından da kabul edilmeyecektir. Cihazlar ile ilgili teknik şartnamaler, projelerin ilgili detayları yükleniciye işveren tarafından teslim edilmiş olup yüklenici inceleyerek uygunluğunu kabul etmiştir. Şartnamaye uygun olmayan cihazlar işveren tarafından kabul edilmeyip ödemeleri yapılmayacaktır. Yüklenici böyle bir durumda herhangi bir hak talep edemeyecektir.” dendiği; “ödemeler” konusunun 7. maddede düzenlendiği, bu maddeye göre; işin toplam bedelinin 1.300.000,00 Euro + KDV olduğu, KDV hariç tutarın işveren tarafından yükleniciye sözleşmede tarih ve tutarları belirtilen çekler ile ödeneceği, KDV tutarlarının her fatura kesimine müteakip izleyen ayın 25. gününe çek ile ödeneceği düzenlenmiştir. “Garanti süresi” başlıklı 13. maddesinde de; yükleniciden alınan cihazların garanti süresinin ekteki teknik mektubunda belirtildiği düzenlenmiştir.
03/07/2014 tarihli teklif mektubu incelendiğinde ise; “garanti” başlığı altında “Cihazlarımız malzeme ve işçilik hatalarına karşı sevk ve konşimento tarihi esasıyla 2 yıl aşağıdaki şartlarda garantimiz altındadır.” düzenlemesine yer verildiği görülmüştür.
Su soğutma kulesine ait garanti belgesi incelendiğinde; davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş. tarafından düzenlendiği, firma adının “…” olarak gösterildiği, garanti süresinin 1 yıl olarak belirlendiği görülmüştür.
İzmir 7. Sulh Hukuk Mahkemesinin …/… D.İş sayılı tespit dosyası incelendiğinde; davacı tarafından, davalılar hakkında tespit isteğini içerdiği, dava konusu iş kapsamında tespitin yapıldığı, elektrik ve makine mühendisi bilirkişiler tarafından 21/07/2018 tarihli raporun düzenlendiği, bu raporda; teknik şartnamesinde 4 adet 2400 kw kapasiteli soğutma kulesi belirtildiği halde davalı …’ın 8 adet 1200 kw kapasiteli soğutma kulesi tesis ettiği, bu soğutma kulelerinin asıl iş sahibi idare ile anasözleşme ve teknik sözleşmeye uygun olmadığı, eklerinde öngörülen tasarım değerine sahip olmadığı, yapılan testlerde 1 ve 2 numaralı chillere uygun debiyi sağlayamadığı; teknik şartnamede 1 adet 1400 kw kapasiteli soğutma kulesi belirtildiği halde davalı …’ın 2 adet 700 kw kapasiteli soğutma kulesi tesis ettiği, bunların asıl iş sahibi idare ile yapılan ana sözleşme ve teknik sözleşmeye uygun olmadığı, (bu soğutma kulelerinde test yapılamadığı); soğutma kulelerinin tamamının ölçümlerinin bağımsız … tarafından yapıldığı, 8 adet 1200 kw kapasiteli soğutma kulelerinin asıl iş sahibi idare ile yapılan ana sözleşme ve eklerinde ön görülen tasarım değerlerine sahip olmadığının belirlendiği, iki adet 700 kw kapasitdeli soğutma kulelerinin debi ölçümlerinin yapıldığı; genel anlamda mevcut 8 adet 1200 kw kapasiteli soğutma kulelerinin çalıştığı ancak 1 ve 2 numaralı chillerin gereksinimi olan uygun debi ve basınç kaybı tasarım değerlerini karşılamadığı; sistemde kanal suyu /eşanjör/kondansatör/chiller hattı kullanılması halinde 1 ve 2 numaralı chillerin sorunsuz olarak çalıştığı; kanaldan gelen suyun kesilmesi ile sistemin soğutma kulesi/ kondansatör/chiller hattını kullanması halinde sistemin çalışmadığı hususlarının belirtildiği görülmüştür.
Davalılar arasında imzalanan 14/11/2014 tarihi protokol incelendiğinde; içeriğinde “29/09/2014 tarihli … referans numaralı sipariş kabul teyidinde zikredilen … marka aksiyel fanlı kapalı devre su soğutma kuleleri aşağıda belirtilen özellikleri ile şartnameye uygun değildir. … A.Ş bu uyumsuzmuzluklar sipariş aşamasında belirtilmiş ve … tarafından kabul edilmiştir. …-… anlaşması sadece tekliflerde ve yukarıda belirtilen sipariş kabul teyidinde belirtilen konularla sınırlıdır ve şartname anlaşmamız dışındadır. Şartnameye uymayan konulardan bazıları; kule CTI sertifikasına sahip değildir. … İso 9001 ve TSEK sertifikalarına sahiptir. Kule eşanjörü 26.7 mm galvaniz kaplı borudan değil 5/8 veya 3/4 CU borudan imal edilmektedir. Soğutma kulelelerinin customer witness performans testlerinin fabrikada mümkün olmayıp işletme şartlarında kullanım yerinde yapılabilecektir. Taraflar yukarıda belirtilen hususta karşılıklı mutabık kalmışlardır” dendiği görülmüştür.
Davacı davalılara Karşıyaka … Noterliği’nden gönderdiği 03/10/2017 tarihli ihtarname ile; ayıp/kusur ve şartnameye aykırılık nedeniyle asıl iş sahibinin isteği doğrultusunda konu cihazı yenisiyle değiştirilmesi, ayıp ve kusurun şartnameye aykırılığın ortadan kaldırılması için gerekli işlemlerin yapılması, CTI sertifikasının müvekkiline teslim edilmesi, aksi halde doğmuş ve doğacak menfi ve müspet tüm zararların tazmini için yasal yollara başvurulacağı huslarını ihtar etmiştir.
Davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş. bu ihtarnameye karşılık davacıya İzmir … Noterliği’nden gönderdiği 11/10/2017 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile; müvekkilinin … A.Ş.’ye almak istediği ürünü satıp teslim etmekle kendi üzerine düşen görevi yaptığını, ihtarnamenin muhatabının müvekkili değil diğer davalı olduğunu, davacı tarafla arasında doğrudan bir ticari işlemin yapılmadığını, ihtarnamede ileri sürülen iddiaları kabul etmediklerini bildirmiştir.
Davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş. tarafından düzenlenen “Adana Bölge Adliye Mahkemesi Kule Sipariş Kabul Teyididir” konulu sipariş incelendiğinde; “Telefon görüşmemize atfen siparişini geçmiş olduğumuz su soğutma kulesi imalat programımıza alınmış olup, aşağıda belirtilen şartlarda teslim edilecektir.” dendiği ve devamında kapalı devre buharlaşmalı su soğutma kulesinin teknik özellikleri ile anlaşma fiyatının belirtildiği görülmüştür.
Davacı vekili 05/05/2021 tarihli değer artırım dilekçesi ile; davalılarca üretilen ayıplı soğutma kulelerinin müvekkili tarafından yerinden sökülüp 09/04/2019 tarihinde … Soğutma adlı fiirmaya hurda olarak 169.910,00 TL bedelle satıldığını, buna ilişkin 09/04/2019 tarihli ve … numaralı faturanın düzenlendiğini, müvekkilinin sayıştan elde ettiği gelirini satış tarihi olan 09/04/2019 tarihindwe 6,3731 TL olan Euro kuru üzerinden 26.660,50 Euro’ye tekabül ettiğini, bilirkişiler tarafından hesaplanan maddi zarar tutarından bu tutar indirildikten sonra kalan bedelin 288.339,50 Euro olduğunu, bunun da 04/05/2021 tarihindeki 9,9767 TL olan kur üzerinden TL karşılığının 2.876.676,60 TL olduğunu; dava tarihi itibariyle tam olarak belirlenemediği için fazlaya ilişkin haklarını saklı tuttuklarını belirterek, 5.000 Euro karşılığı 31.807,00 TL olarak istedikleri tazminatı rapor doğrultusunda 288.339,50 Euro karşılığı 2.876.676,60 TL daha artırarak 2.908.483,60 TL’ye yükselttiklerini, bu miktarın ticari temerrüt faizi ile birlikte hüküm altına alınmasını istediklerini belirtmiştir.
Dava değerinin artırılması ve miktarın 500.000,00 TL’nin üzerine çıkması sebebiyle 6545 sayılı kanunun 45/3 maddesi gereğince davaya bu aşamadan sonra heyetçe bakılmasına ilişkin 08/07/2021 tarihli karar verilmiştir.
Davacı vekilinin değer artırım dilekçesi ekinde sunduğu 09/04/2019 tarihli … seri numaralı fatura incelendiğinde; davacı şirket tarafından dava dışı … Soğutma adına düzenlendiği, “açıklama” kısmında “hurda bedeli” yazıldığı, fatura tutarının 169.910,00 TL olduğu görülmüştür.
Mahkememizce “davacı ana yüklenici ile davalı … arasında imzalanan eser sözleşmesi kapsamında ve alt yüklenici davalı … ile taşeron davalı … arasındaki eser sözleşmesi kapsamında yüklenicilerin yapımını üstlendikleri soğutma kuleleri işini aralarındaki sözleşmeye uygun olarak, iş sahibinin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle, benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken mesleki ve teknik kurallara uygun olarak (malzeme seçimi, imalat, montaj ve işçilik dikkate alınarak) yerine getirip getirmedikleri, davalı yükleniciler tarafından yapılan eserin ayıplı olup olmadığı, ayıp var ise ayıbın açık veya gizli ayıp olup olmadığı, ayıbın davacı iş sahibi tarafından yapılması gereken olağan bir gözden geçirme ile fark edilip edilemeyeceği, ayıbın imalat, montaj, işçilikten ya da kullanım hatasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı, eserdeki ayıplı iş ve/veya eksik iş miktarının ne olduğu, sonucuna göre iş sahibinin eserin ayıplı olması nedeniyle isteyebileceği maddi zarar miktarının ne olduğu” konularında bilirkişi raporu aldırılmıştır.
Mahkememizce görevlendirilen makine mühendislerinden oluşan bilirkişi heyeti 10/01/2021 tarihli raporlarında özetle; “Adana Bölge Adliye Mahkemesi Yapım İşine Ait Anahtar Teslimi Götürü Bedel Yapım işi” sözleşmesinin TC. Adalet Bakanlığı Teknik İşler Daire Başkanlığı (İdare) ile … İnşaat Taahhüt Mühendislik Ltd. Şti. (yüklenici) arasında 15/11/2013 tarihinde imza altına alındığını, işi … İnşaat Taahhüt Mühendislik Ltd. Şti.’nin üstlendiğini; “Adana Bölge Adliye Mahkemesi işindeki mekanik proje kapsamında standart klima santralleri, ısı geri kazanım cihazları, çatı tipi fanlar, kanal tipi fanlar, fan-coiller, soğutma grupları, soğutma kulelerinin temin ve teslimi” sözleşmesinin … İnşaat Taahhüt Mühendislik Ltd. Şti. ile davalı … … San. Tic. AŞ. tarafından 03/07/2014 tarihinde imza altına alındığını, işi, davalı … … San. Tic. A.Ş.’nin üstlendiğini; elektrik motoru, sirkülasyon pompası, soğutma kule konstrüksiyonunun teknik özelliklerini içeren sözleşmenin davalı … … San. Tic. AŞ. ile davalı … Klima Soğutma Mak. San. Tic. Müm. AŞ. tarafından 29/09/2014 tarihinde imza altına alındığını, işi davalı … Klima Soğutma Mak. San. Tic. Müm. AŞ.’nin üstlendiğini, Teknik Şartnamesinin 4.5 maddesinde yer alan “Soğutma Tesisatı” başlığında istenilen soğutma kulelerinin “projede belirtildiği şekilde santrifüj chiller için 4 Adet x 2.400 KW, absorbsiyon chiller için 1 Adet x 1.400 KW, kule soğutma suyu rejimi 32/37C” olacağını, kulelerin aksiyal fanlı ve kapalı tipte, alından emiş üstten atışlı olacağını, soğutma kulesinin servis verilebilirliğinin rahat olması gerektiğini ve kule içerisinden bütün kule komponentlerine rahatlıkla ulaşılabilecek, kule içi basınç kaybı 3,00 mSS değerini aşmayacak şekilde yüzey alanı seçileceğini, teklif edilecek soğutma kulelerinin kesinlikle CTI Sertifikasına sahip olacağını, soğutma kuleleri üreticisi firmada ISO9001-2000 kalite belgesinin aranacağını, tekliflerde soğutma kuleleri ile ilgili marka tip ve tüm teknik özelliklerin belirtileceğini, uygulama sırasında soğutma kulelerine ait katalog ve prospektüslerin onayının zorunlu olacağını, İdare’nin talep etmesi durumunda İdare personelinin ulaşım ve konaklama giderleri yüklenici tarafından karşılanmak üzere Soğutma Kulelerinin “Customer Witness” performans testlerinin fabrikasında yapılarak sevkiyatına onay verileceğini, ancak, binanın merkezi klima sistemine ait su soğutma gruplarının kondenser devrelerini besleyen … markalı su soğutma kulelerindeki kapasite sıkıntıları şikayeti üzerine bağımsız test kuruluşu olan… tarafından ölçümler yapıldığını ve 5-7 Mart 2018 tarihli değerlendirme raporu alındığını, … tarafından verilen raporun değerlendirme kısmında; “Yapılan ölçümler ve gözlemler sonucunda elde edilen tespitler aşağıda paylaşılmıştır. a.Chiller-l- Kondenser-Kule” ve “Chiller-2 Kondenser-Kule” hatlarında yapılan revizyonlar sonucunda sistemin basınç kaybının azaldığı ve ana debilerin yükseldiği görülmüştür. Chiller-l ve Chiller-2 sisteminde ölçülen ana debi değerleri tasarım değerlerini karşılamamaktadır. b.Chiller-1-Kondenser-Kanal/Eşanjör” ve ChilIer-2 Kondenser-Kanal/Eşanjör” devrelerinde yapılan ana debi ölçümlerinde elde edilen değerlerin tasarım değerlerini karşıladığı görülmüştür.” tespitlerinin bulunduğunu, kulelerin teknik şartnamede belirtilen değerleri karşılamadığı ayrıca CTI belgesinin bulunmadığı hususunun da belirtildiğini, değerlendirme raporlarının işin sahibi Adalet Bakanlığı Teknik İşler Başkanlığı tarafından noter kanalı ile ihtar edilerek “Proje Tasarım Teknik Şartname kapasiteleri değerlerini. karşılamadığı, CTİ belgesine sahip yeni soğutma kulelerinin siparişlerinin verilmesi ve teminlerinin yapılarak, biran evvel kusursuz olarak çalışır hale getirilmesi, getirilmediği takdirde ise namı hesabınıza sipariş montajların yaptırılacağı” hususunun bildirildiğini, benzer şekilde müşavir firma … Mühendislik Müşavirlik ve Müt. A.Ş.’nin de “Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 25. maddesi (I) bendine istinaden işin yüklenicinin namı hesabına yaptırılması ile ilgili şartların oluştuğu” değerlendirmesi yaparak gereğinin istendiğini, davacı şirketin davalı … … San. Tic. AŞ. ile yaptığı 03/07/2014 tarihli sözleşme ile satın aldığı cihazlardan soğutma kulelerinin kapasiteleri ile Chiller gruplarının kapasiteleri incelediğinde; “ADANA BAM Binası Mekanik Tesisat İşleri Teknik Şartnamesindeki kapasitelere uygun olduğu, ADANA BAM Binası Mekanik Tesisat İşleri Teknik Şartnamesinin 4.5 Soğutma Tesisatı kısmında belirtilen kapalı devre su soğutma kulelerinin kapasiteleri ile … İnşaat Taahhüt Mühendislik Ltd. Şti.’nin tedarik edip sahada çalıştırdığı cihazların kapasiteleri ile uyuştuğu, ADANA BAM Binası Mekanik Tesisat İşleri Teknik Şartnamesinin 4.5 Soğutma Tesisatı kısmındaki MTÖ-S04 ve MTÖ-S05 maddelerinde belirtilen frekans konvertörlü, santrfifüj Chiller kapasiteleri ile … İnşaat Taahhüt Mühendislik Ltd. Şti.’nin tedarik edip sahada çalıştırdığı cihazların kapasiteleri ile uyuştuğu, Teknik Şartnamenin 4.5 Soğutma Tesisatı kısmında belirtilen maddelerindeki diğer teknik şartlar incelendiğinde “Soğutma kulesinin servis verilebilirliği rahat olmalı ve kule içerisinden bütün kule komponentlerine rahatlıkla ulaşılabilecek, kule içi basınç kaybı 3,00 mSS değerini aşmayacak şekilde yüzey alanı seçilecektir.” ibaresinin bulunduğu, … Klima Soğutma Mak. San. Tic. Müm. AŞ.’nin ADANA BAM Binası için tedarik ettiği soğutma kulelerinin teknik föyünde basınç kaybı 98 kpa (kilopaskal) olarak belirtildiği ve birim çevrimi yapıldığında 98 kpa’ın 10 mSS (metre su sütunu) eşit olduğu, montajı yapılan kulelerin iç basıncı 10 mSS iken, şartnamede istenen değer olan 3 mSS’ya uymadığı, Teknik Şartnamenin 4.5 Soğutma Tesisatı kısmında belirtilen maddelerindeki diğer teknik şartlar incelendiğinde “TEKLİF EDİLECEK SOĞUTMA KULELERİ KESİNLİKLE CTI SERTİFİKASINA SAHİP OLACAKTIR ibaresinin bulunduğu ancak dosyadaki mevcut belgeler incelendiğinde bahse kobu sertifikanın olmadığı” hususlarının belirlendiğini, kule içi basınç kaybının, cihazın içerisindeki sürtünme kuvveti şartnamede istenen maximum sürtünme kuvvetinden daha fazla olduğu durumlarda sistemde çalışan sirkülasyon (devir daim) pompalarına da ilave bir yük getirdiğini, sirkülasyon pompalarının çalışma eğrilerine bakıldığında daha yüksek basınç kayıplarında daha düşük debide çalıştığını, …’ın yaptığı ölçüm sonuçları incelendiğinde CHİLLER sisteminin kondender devrelerini besleyen soğutma kulelerinin devreye girip çalıştırıldığı zamanlarda cihazda olması gereken debinin oluşmadığının görüldüğünü, bunun sebebinin soğutma kulesindeki cihaz içi basınç kaybının 3,00 mSS olması gerekirken 10 mSS olması olduğunu, sirkülasyon pompasının 10 mSS basınç kaybındaki basma debisinin 3,00 mSS basınç kaybındaki basma debisine göre daha düşük olacağının çalışma eğrilerinden gözlemlenebileceğini, bu durumun …’ın yerinde yaptığı ölçümlerle de örtüştüğünü, bu sistemlerin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini, sadece soğutma kulelerinin irdelenmesi sistemin genelini etkilese de sistemdeki bir diğer önemli cihazın Chiller sistemi olduğunu, montajı yapılan Chiller sistemine ait kapasitelerinin dışında herhangi bir teknik verinin dava dosyasında görülmediğini, buradaki kriterin, Chiller sistemlerinin kondenser kısmına gelen debideki ve sıcaklıktaki değişimlerin belirli oranlarda olduğu müddetçe herhangi bir sıkıntı oluşturmayacağı şeklinde söylenebileceğini, yani soğutma kulesinden gelen soğuk su debisinin düşük olmasının (kabul edilebilir değerlerde olmak şartıyla) ve sıcaklığının yüksek olmasının (kabul edilebilir değerlerde olmak şartıyla) Chiller sisteminde bir arıza oluşturmayacağını, montajı yapılan Chiller cihazının çalışma tolerans değerleri dava dosyasındaki bilgilerden anlaşılamadığı için yorum yapılamadığını, ancak …’ın yerinde yaptığı testlerde soğutma kulelerinin devreye girdiği andan 15 dakika sonra 1 numaralı Chiller’in ve 30 dakika sonra da 2 numaralı Chiller’in hata verip soğutmayı durdurduğunun gözlemlendiğini ve raporlandığını, bu durumda soğutma kulelerindeki debi düşmesi ve sıcaklık artış değerlerinin Chiller cihazlarının çalışma tolerans aralığından çok daha fazla bir değerde olduğunun anlaşılmakta olduğunu, diğer taraftan soğutma kulelerinin devre dışı kalıp Chiller kondenserlerine gelen soğuk suyun kanaldan sirkülasyon pompaları ile sağlandığı ölçümlerde debilerde bir düşme olmadığının ve Chiller cihazlarının sorunsuz şekilde çalışmaya devam ettiğinin görüldüğünü, bu durumda Chiller cihazlarının kondenserlerine yeterli debide ve sıcaklıkta soğutma suyu geldiği takdirde başarılı bir şekilde çalışıp görevini yaptığının anlaşıldığını, sğutma kuleleri devreye girdiğianda sistemdeki sıkıntının oluştuğunu, Chiller cihazlarında herhangi bir sıkıntı olmadığını, doğutma kulelerinden gelen su debisinin yetersizliği ve sıcaklığının yüksekliğinden kaynaklandığını, yaşanan problemin bir diğer sebebinin de farklı yaş termometre sıcaklıklarında soğutma kulelerinde görülen verim düşüşü olduğunu, bu verimin düşmesi, debiyi etkilemese de serpantinler içerisinden geçen suyun soğutulmasına etki ederek yeteri kadar soğutulmasını engelleyeceğini ve daha yüksek sıcaklıktaki suyun Chiller konderserlerine gitmesini sağlayacağını, …’ın yerinde yaptığı test sonuçlarında da bu sıcaklık artışının gözlemlendiğini, soğutma kulesinden çıkan suyun sıcaklığının 32 derece olması gerekirken 20/07/2018 tarihli bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere Chiller’de 34,7 derece olduğu hususunun belirtildiğini, bu yükselmenin bir diğer sebebinin de yaş termometre sıcaklığı olduğunu, ADANA BAM Binası Mekanik Tesisat İşleri Teknik Şartnamesinin 4.5 “Soğutma Tesisatı” kısmında belirtilen soğutma kulelerinde bulunması gereken teknik özellikler arasında en önemli olabilecek detay olan yaş termometre sıcaklık bilgisinin, kapasite değerleri ve üretmeleri gereken sıcaklık değerleri olduğunu, hangi dış hava yaş termometre sıcaklığında bu kapasiteleri üretmeleri gerektiğinin belirtilmediğini, … Klima Soğutma Mak. San. Tic. Müm. AŞ.’nin tedarik ettiği soğutma kulelerinin etiket değerlerine bakıldığında, yaş termometre sıcaklığının 26 derece olduğunu ve bu soğutma kulelerinin 2.400 kW kapasiteyi ve 32-37 derece su çalışma sıcaklıklarını, 26 derece dış hava yaş termometre sıcaklığında verebileceğinin görüldüğünü, …’ın yerinde yaptığı testler ve 20/07/2018 tarihli bilirkişi raporunda da dış hava yaş termometre sıcaklığı hakkında herhangi bir bilgiye rastlanmadığını, …’ın yaptığı testler sırasında ADANA BAM Binası bölgesindeki yaş termometre sıcaklığının, soğutma kulesindeki etiket değerinin (26 derece üzerinde bir sıcaklıkta ise Chiller kondenserine giden suyun sıcaklığının 32 dereceden daha yüksek olmasının beklenebilir bir sonuç olduğunu, …’ın yaptığı testler sonucunda cihaz üzerindeki olması gereken 825,6 m³ debi değeri yerine 727,84 m³ debi olduğunu, sirkülasyon pompaları daha yüksek basınçlarda daha az debi saladıklarından dolayı Chiller kondenserlerine yeterli miktarda soğutma suyunu gönderemediği için Chiller cihazlarının soğutma işlemini keserek hata uyarısı verdiğini, 21/07/2018 tarihli bilirkişi raporunun sonuç bölümünde; “Dava dosyasında, Keşif mahallinde soğutma sistemi üzerinde yapmış olduğumuz inceleme, tespit ve değerlendirme sonucunda; 1-)Teknik şartnamesinde 4 ad. 2.400 kW kapasiteli soğutma kulesi belirtildiği halde, davalı ….Klima Soğ. Mak. San. ve Tic. Müm. A.Ş.’nin 8 ad. 1,200 kW kapasiteli soğutma kulesi tesis ettiği, tesis edilen ve toplamda 8 ad. 1.200 kW kapasiteli soğutma kulelerinin, asıl iş sahibi idare ile yapılan ana sözleşme ve teknik sözleşmeye uygun olmadığı, eklerinde ön görülen tasarım değerlerine sahi olmadığı, yapılan testlerde I ve 2 notlu Chiller’lere uygun debiyi sağlayamadığının görüldüğü. 2-)Teknik şartnamesinde I ad. 1.400 kW kapasiteli soğutma kulesi belirtildiği halde, davalı … Klima Soğ. Mak. San. ve Tic. Müm. A.Ş.’nin 2 ad. 700 kW kapasiteli soğutma kulesi tesis ettiği, tesis edilen ve toplamda 2 ad. 700 kW kapasiteli soğutma kulelerinin, asıl iş sahibi idare ile yapılan ana sözleşme ve teknik sözleşmeye uygun olmadığı, (bu soğutma kulelerinde test yapılamadığı), 3-) Soğutma kulelerinin tamamının ölçümlerinin bağımsız … tarafından yapıldığı, 8 ad. 1.200 kW kapasiteli soğutma kulelerinin, asıl iş sahibi idare ile yapılan ana sözleşme ve eklerinde ön görüle tasarım değerlerine sahip olmadığının belirlendiği, 2 ad.700 kW kapasiteli soğutma kulelerinin de ölçümlerinin yapıldığı, 4-) Genel anlamda mevcut 8 ad 1.200 kW kapasiteli soğutma kulelerinin çalıştığı, ancak 1 ve 2 no’lu Chiller’in gereksinimi olan uygun Debi ve Basınç kaybı tasarım değerlerini karşılamadığı, 5-) Sistemde, Kanal suyu / Eşanjör / Kondansatör / Chiller hattı kullanılması halinde, 1 ve 2 no’lu Chiller’in sorunsuz olarak çalıştığı, 6-) Kanaldan gelen suyun kesilmesi ile, sistemin Soğutma kulesi (kapalı devre) / Kondansatör /Chiller(hattını kullanılması halinde, sistemin çalışmadığı tarafımızca yerinde gözlemlenerek tespit edilmiştir.” dendiğini, sonuç olarak; …’ın yerinde yaptığı testler esnasında soğutma kulelerinin devreye girdiğinde 1 ve 2 numaralı Chiller’in hata verip soğutmayı durdurduğu ancak soğutma kulelerinin devre dışı bırakıp Chiller kondenserlerine gelen soğuk suyun kanaldan sirkülasyon pompaları ile sağlandığında ise debilerde bir düşme olmadığı ve Chiller cihazlarının sorunsuz şekilde çalışmaya devam ettiği soğutma işleminin yapıldığı hususlarının görüldüğünü, bu durumun, Chiller cihazlarının kondenserlerine yeterli debide ve sıcaklıkta soğutma suyu geldiği takdirde başarılı bir şekilde çalışıp görevini yaptığını ancak soğutma kulelerinin görevini tam olarak yapamadığını gösterdiğini, soğutma kuleleri için; 21/07/2018 tarihli bilirkişi raporunun sonuç bölümünde tespit edilen hususlarla mutabık kalındığını, CTI sertifikasının bulunmadığını, tarafların aralarındaki sözleşmeye uygun olarak, mesleki ve teknik kurallara uygun olarak (malzeme seçimi, imalat, montaj ve işçilik dikkate alınarak) yerine getirmediğini, davalı yükleniciler tarafından yapılan eserin ayıplı ve gizli ayıplı olduğunu, ayıbın davacı iş sahibi tarafından yapılması gereken olağan bir gözden geçirme ile fark edilemeyeceğini, ayıbın montaj, işçilikten ya da kullanım hatasından kaynaklanmadığını ancak imalattan kaynaklandığını, eserdeki ayıplı iş ve/veya eksik iş miktarı olarak, montajı yapılan soğutma kulelerinin yerine şartname teknik özellikleri verilen soğutma kuleleri ile değiştirilerek giderilebileceğini, soğuma kulelerinin ayıplı olması nedeniyle talep edebileceği maddi zarar miktarının toplam 320.000 Euro olduğunu, davacının ayıplı iş nedeni ile oluşan zararın giderilmesi için davalı … Klima Soğutma Mak. San. Tic. Müm. AŞ.’ye husumet yöneltip yöneltmeyeceği hususunun mahkemenin takdirinde olduğunu bildirmişlerdir.
Aldırılan bilirkişi raporu somut olaya uygun, yeterli teknik değerlendirmeleri içermesi, gerekçeli olması ve denetim imkanı tanıması nedeniyle hüküm kurmaya elverişli bulunmuştur.
Toplanan ve sunulan deliller, benimsenen bilirkişi raporu, sözleşme ve şartname hükümleri ile tüm dosya içeriği birlikte değerlendirildiğinde; davacı şirket ile davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş. arasında düzenlenmiş bir sözleşme ve sözleşme ilişkisi bulunmadığından, davalılar arasında imzalanan protokolde de dava konusu işin Teknik Şartnamesine bağlı kalınacağına ve protokolün sözleşmenin eki olduğuna ilişkin bir düzenleme bulunmadığından, ayrıca protokolde bu davalı alt yüklenici olarak da gözükmediğinden, dolayısıyla davalılar arasındaki ticari ilişkinin diğer ilişkiden bağımsız, müstakil bir alışveriş olarak nitelendirilmesi gerektiğinden, bu nedenle de davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş.’ye husumet yöneltilemeyeceğinden, bu davalı hakkında açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiştir. Davalı … … San ve Tic. A.Ş. hakkında açılan davaya gelince; davacı ile davalı yüklenici … … San. Tic. A.Ş. arasında 03/07/2014 tarihli sözleşme imzalanmıştır. Bu sözleşme ile işveren T.C. Adalet Bakanlığı’nın Adana Bölge Adalet Mahkemesi ve Adana Bölge İdare Mahkemesi işindeki mekanik proje kapsamında standart klima santralleri, ısı geri kazanım cihazları, çatı tipi fanlar, kanal tipi fanlar, fan-coiller, soğutma grupları, soğutma kulelerinin temini ve teslimi işinin davalı tarafından yapılacağı kararlaştırılmıştır. İşin, ihale dosyasındaki teknik şartnamaye, projelere ve mahal listelere uygun cihazın teminini de içerdiği düzenlenmiştir. Davacı ile davalı … … San. Tic. A.Ş. arasında imzalanan 03/07/2014 tarihli sözleşme niteliği itibariyle eser sözleşmesidir. Olayda uygulanması gereken 6098 sayılı TBK’nın 470. ve devam eden maddeleri gereğince eser sözleşmesi, taraflarına haklar sağlayan ve borçlar yükleyen, iki taraflı bir iş görme sözleşmesidir. Bu tip sözleşmelerde yüklenicinin ana borcu, yapımını üstlendiği eseri iş sahibinin ondan beklediği amaca uygun olarak sözleşme ve ekleri ile teknik ve sanatsal ilkelere ve amaca uygun olarak imal etmek, ikinci temel borcu da meydana getirdiği eseri iş sahibine teslim etmektir. İş sahibinin borcu da kararlaştırılan ücreti ödemektir. Somut olayda; mahkememizce aldırılan bilirkişi raporu ile birlikte “Chiller cihazlarının kondenserlerine yeterli debide ve sıcaklıkta soğutma suyu geldiği takdirde iyi bir şekilde çalıştığı ve görevini yaptığı ancak soğutma kulelerinin görevini tam olarak yerine getiremediği, binanın merkezi klima sistemine ait su soğutma gruplarının konsender devrelerini besleyen … markalı su soğutma kulelerinde ayıp olduğu, ayıbın davacı iş sahibi tarafından yapılması gereken olağan bir gözden geçirme ile fark edilemeyeceği, bu nedenle de ayıbın gizli ayıp olduğu, diğer yandan soğutma kulelerinde sözleşmeye aykırı olarak CTI sertifikasının da bulunmadığı” görüşüne varıldığı, İzmir 7. Sulh Hukuk Mahkemesinin …/… D.İş sayılı dosyasına sunulan tespit raporunda da soğutma kulelerinin işlevsel olmadığı belirlendiği gibi … tarafından düzenlenen raporda da bu hususlara işaret edildiği, böylece davalı … … San ve Tic. A.Ş.’nin sözleşmeye aykırı davrandığı, davacının, bu davalı hakkında açtığı davada haklı olduğu kanaatine ulaşılmıştır. Davacı vekilinin dava dilekçesinde alacağı TL olarak istemiş olması ve değer artırım dilekçesinde de müvekkilinin uğradığı maddi zararın 2.908.483,60 TL’lik tutar üzerinden ticari temerrüt faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini istemiş olması karşısında zararın da dava tarihi itibariyle ve TL olarak hesaplanması gerekmiştir. Bu çerçevede yapılan hesaplama sonucunda; bilirkişi raporu ile davacı zararı olarak belirlenen 320.000 Euro’nun dava tarihi olan 12/11/2018 tarihinde 6.1876 kur üzerinden karşılığının 1.980.032,00 TL olduğu, bundan 169.910,00 TL hurda değeri düşüldüğünde davacı zararının 1.810.122,00 TL olduğu belirlendiğinden, davacının davalı … … San ve Tic. A.Ş. hakkında açtığı davanın bu miktar üzerinden kısmen kabulüne karar vermek gerekmiş, aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
Davalı … … San ve Tic. A.Ş. davadab önce usulüne uygun olarak temerrüte düşürülmediğinden, alacağa dava tarihinden itibaren ve tarafların tacir olması nedeniyle ticari faiz yürütülmüştür.
HÜKÜM ; Yukarıda yazılı bulunan gerekçeye göre;
1-Davacının, davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş. hakkında açtığı davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden REDDİNE,
2-Davacının davalı … … San ve Tic. A.Ş. hakkında açtığı davanın KISMEN KABULÜ ile;
1.810.122,00 TL’nin dava tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalı … … San ve Tic. A.Ş.’den alınarak, davacıya verilmesine,
3-Davacı vekilinin fazlaya ilişkin isteğinin reddine,
4-Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken ‭123.649,43 TL harçtan peşin olarak alınan 530,89 TL harcın ve 49.126,50 TL tamamlama harcının düşülmesi ile kalan ‭73.992,04‬ TL harcın davalı … … San. ve Tic. A.Ş.’den alınarak Hazine’ye gelir kaydına,
5-Davacının yatırmış olduğu 35,90 TL’si başvurma harcı, 530,89 TL’si peşin harç ve 49.126,50 TL’si tamamlama harcı olmak üzere toplam ‭49.693,29 TL’nin davalı … … San. ve Tic. A.Ş.’den alınarak, davacıya verilmesine,
6-Davacının yapmış olduğu 329,00 TL’si posta-tebligat gideri, 2.100,00 TL’si bilirkişi ücreti ve Adana 7. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin …/… D.İş sayılı tespit dosyasında yapılan 2.400,00 TL’si bilirkişi ücreti, 253,80 TL’si keşif harcı, 42,00 TL’si tebligat, 59,10 TL’si peşin harç ve 16,50 TL’si başvurma harcı olmak üzere toplam ‭5.200,4‬0 TL yargılama giderinin davanın kabul ve red oranına göre takdiren ‭3.236,52 TL’sinin davalı … … San. ve Tic. A.Ş.’den alınarak davacıya verilmesine, kalan kısmının davacı üzerinde bırakılmasına,
7-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre takdir ve tayin edilen 96.154,27 TL vekalet ücretinin davalı … … San. ve Tic. A.Ş.’den alınarak, davacıya verilmesine,
8-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre takdir ve tayin edilen 71.242,66 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı … … San. ve Tic. A.Ş.’ye verilmesine,
9-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre takdir ve tayin edilen 5.100,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak, davalı … Klima Soğutma Makina Sanayi Ticaret ve Mümessillik Anonim Şirketi’ne verilmesine,
10-Taraflarca yatırılan gider avansından kullanılmayan kısmın karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine,
Dair; davacı vekili ile davalı … Klima Soğutma Makine San. Tic. Müm. A.Ş. vekillerinin yüzlerine karşı, diğer davalı vekilinin yokluğunda, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık süre içerisinde Bölge Adliye Mahkemeleri nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.11/03/2022

Başkan …
E-imza

Üye …
E-imza

Üye …
E-imza

Katip …
E-imza