Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2016/1128 Esas
KARAR NO : 2022/63

DAVA : Menfi Tespit (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 16/09/2016
KARAR TARİHİ : 25/01/2022

Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirket ile davalı … arasında 28/03/2016 tarihinde “60 m3/saat kapasiteli Beton Santrali imalı, montajının yapılması ve avans ödemesinden itibaren 35 gün içinde tam çalışır vaziyette teslim edilmesi” şeklinde bir Sözleşme yapıldığını, 11/04/2016 tarihinde avans ödemesi yapılmış ve sözleşmeye konu aşağıda dökümü yapılan çekler de aynı gün davalıya teslim edildiğini,
15/06/2016 keşide tarihli 25,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki, (ödendi)
15/07/2016 keşide tarihli 25,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki, (ödendi)
15/08/2016 keşide tarihli 25,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki, (ödendi)
15/09/2016 keşide tarihli 25,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki,
15/10/2016 keşide tarihli 25,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki,
15/11/2016 keşide tarihli 25,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki,
15/12/2016 keşide tarihli 25,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki,
01/02/2017 keşide tarihli 50,000.-TL’lık Vakıfbank, Çekmeköy Şile yolu şubesi çeki,
Toplam 225.000.-TL’lık çek.
Yukarıda 2.maddede yazılı çeklerden (a), (b) ve (c) bendinden yazılı Toplam 75.000.-TL’lık çekler vadelerinde ödendiğini, Müvekkilinin tüm edimlerini yerine getirmiş olmasına rağmen davalı işi değil süresinde hala daha yapıp teslim edememiştir. Bu gidişle yapıp teslim etmesi de imkânsız hale gelmiştir. Davalıya Beyoğlu …….Noterliğinden 29/08/2016 tarih ……. Yevmiye numarası ile ihtarname keşide edilerek işi bitirmesi için uygun süre verilmiş olmasına rağmen ne ihtara cevap vermiş ne de işi bitirme konusunda bir çabası olmadığını, Bu nedenle işbu davanın açılması zaruret haline geldiğini, müvekkili karşılığını almadığı bir mal veya hizmetten dolayı vermiş olduğu çekler nedeniyle borçlu duruma düştüğünü, müvekkilin vermiş olduğu çeklerin karşılığını teşkil eden esas işlem gerçekleşmemiş olup, çekler konusuz kaldığını, müvekkilin vadesi gelmeyen çeklerinin ödemeden men edilmesi için bir an önce ihtiyati tedbir kararı verilmesini ve dava konusu haksız durum sebebiyle, müvekkilinin telafisi imkansız maddi ve manevi zararlara uğrayacağı oldukça açık olduğundan; davaya konu çeklerin tahsil edilmesi ve üçüncü şahıslara ciro edilmesi muhtemel olup be nedenle müvekkilin uğrayacağı muhtemel zararların engellenmesi için İhtiyat-i Tedbir Kararı verilmesini ve dava konusu çeklerin iptaline karar verilmesini davalı tarafa müvekkilin yapmış olduğu ödemeler ve yine müvekkilin zor durumda kalarak ödeme yapması durumunda davamızın istirdat davası olarak devamını talep etmek zorunluluğu doğduğunu, bu sebeplerle mahkemenizce re’sen nazara alınacak nedenlerle davaya konu sözleşme sebebiyle her türlü tazminat ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla; Davalı aleyhine açılan Menfi Tespit Davasının Kabulü ile Davalı ile yapılan 28/03/2016 tarihli Sözleşme nedeniyle davalılara herhangi bir Borcun Olmadığının Tespitine, Dava konusu yukarıda dökümü yapılan ve ödenmeyen çeklerin iptaline, Dava konusu çeklerin ödemeden men edilmesi için teminatsız veya mahkememizce uygun görülecek bir teminat mukabilinde ve iş bu dosya kapsamında yapılacak yargılama neticesi verilecek mahkeme kararının kesinleşmesine kadar, ihtiyat-i tedbir kararı verilmesine, Davalı tarafa yapılmış olan ödemeler ve icra baskısı altında yapılabilecek herhangi bir ödeme halinde davamızın istirdat davası olarak devamına, Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalılar üzerinde bırakılmasına karar verilmesi talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesi ile özetle; müvekkili şirket ile davalı arasında 28.03.2016 tarihinde yapılan sözleşmenin gereği olarak müvekkilinin, 60m3/saat kapasiteli Beton Santralinin imalını gerçekleştirmiş olup, sözleşme konusu santral davacıya teslim edilmiş ve davacı-alıcının teçhizatı kurmak istediği yerde montajı yapılmış ve çalışmaya hazır halde olduğunu, ancak davacı-alıcının teçhizatı kurmak istediği yerde gerekli altyapı sağlanmadığı için sözleşmeye konu Beton santrali çalışır duruma gelememekte olduğunu, Davacı şirketin sözleşmenin anılan maddeleri ile borçlandığı edimlerinden altyapı çalışmalarını tamamlamamış olup, montajı tamamlanan sözleşme konusu teçhizatın çalışır hale getirilememesinde kusurlu taraf olduğunu, zira davacı tarafca yapılan görüşmelere rağmen yerleşim planına uygun alt yapının hazırlanmaması, saha betonlarının dökülmemesi, enerji ve suyun(gerekli basınç ve debide) tesise getirilmemesi yine davacı şirket yetkililerinden Hasan Kazan Asmaz tarafından davalı müvekkile istanbul şantiyesine öncelik verildiği ve alt yapının hazırlanmadığı, bu sebeple teslim almaya hazır olduklarında arayacaklarını beyan etmelerine karşın yinede sözleşmeye konu santral davacı alıcıya teslim ile montajı sağlanmadığını, Hali hazırda eksiksiz ve çalışmaya hazır teslimi gerçekleşen santralin yerleişim planına uygun alt yapısı davacı-alıcı firma tarafından kurulamadığını, davaya cevapları ile birlikte sunduğu fotograflar incelendiğinde de görüleceği üzere saha betonu, rampa ve diğer alt yapının hazır olmadığı net bir şekil görülceğini, Davacı dava konusu edilen sözleşme ile üstlendiği altyapı çalışmalarını sağlanamamış olup, bu durum hali hazırda sürmekte olduğunu, Müvekkiline sözleşme gereği davacı-alıcı yanın karşılaması gereken uzmanların konaklama, yemek ve yol masraflarını dahi müvekkil firma karşılamış ayrıca sözleşmede yer almamış olmasına karşın davacı-alıcıya Konteyner kabin bile temin edilemediğini, Sözleşmenin gereği gibi ifası, karşılıklı edimlere bağlı olup davacı yanca edimlerin ifası gereği gibi yerine getirilmediğini, Bu sebeplerle davacı yanın açmış olduğu tedbir talepli menfi tespit davasının ve tedbir taleplerinin reddi gerekmekte olduğunu, bu nedenlerle, davacı yanın haksız davasının ve ihtiyati tedbir taleplerinin reddine ve yargılama giderleri ve ücret-i vekaletin davacı yana üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER:
Davaya konu edilen çeklerin ibraz edilip edilmediği, ödenip ödenmediği, ödenmiş ise ödeme tarih ve miktarlarını bildirilmesi için Vakıfbank Şube Müdürlüklerine müzekkere yazıldığı ve müzekkere cevaplarının dosyamız içine alınmıştır.
Gaziosmanpaşa……BALIKESİR adresinde bulunan davaya konu beton santralinin mahallinde keşif icrası yapılmak üzere Balıkesir Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılmıştır.
Balıkesir Asliye Ticaret Mahkemesince yapılan keşif sonunda makine mühendisi ve inşaat mühendisi bilirkişilerin düzenlediği 12/09/2017 tarihli bilirkişi raporu ile özetle;……. Esas Sayılı Dosya no.su ile yürütülen davada, taraflardan davacı … İnş. Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş.’ti ile davalı … arasında 28.03.2016 tarihinde “60 m3/saat Kapasiteli Beton Santrali İmali, Montajının Yapılması ve Avans ödemesinden itibaren 35 gün içinde Tam Çalışır Vaziyette Teslim Edilmesi” işi adıyla imzalanan sözleşme gereği, 11.04.2016 tarihinde avans ödemesinin yapıldığı ancak keşif tarihi olan 09.08.2017 tarihi itibariyle bir söz konusu beton santralinin eksiklikleri nedeniyle tam çalışır durumda bulunmadığı, Sözleşmenin 3. Maddesi (e) bendinde, “Alıcının gerekli altyapıyı zamanında yapmamasından dolayı gerçekleşen gecikmeler satıcının sorumluluğu dışındadır.” hükmünden altyapı alıcının yapması gerektiği anlaşılmakta ancak altyapı ile ilgili proje ve altyapının taraflarca uygunluk durumunun değerlendirildiği bir tutanağa dosyasında bulunmadığından gecikmenin kimden kaynaklandığı belirlenemediğini, Sözleşmenin adının “Ek-! teklifte bulunan vasıflarda ve şartlarda 60 m’/saat Kapasiteli Beton Santralinin İmali ve Montajının Yapılması ve Tam Çalışır Vaziyette Teslim Edilmesinden ibarettir.” İşi olduğu dikkate alındığında, işin tamamlanıp çalışır durumda teslimatı yapıldığına dair tutanağın dosyasında bulunmadığı, Tesisi gerçekleştirilmiş olan beton santralinin mekanik aksamlarının garanti belgeleri ile teknik servis gibi belge ve dokümanların alıcıya teslim edilmesi gerektiği, Yukarıda da belirtildiği üzere keşif esnasında, 1- Transfer bandı rulman yatağında grasörlük deliklerinin bulunmadığı, 2- Çimento kantarı vibratörünün bulunmadığı, 3- Agrega silgiler kantarı, malzeme hunilerinin bulunmadığı, 4- Agreganın fazla tolerans aldığı, 5- Bekleme bunker kapasitesinin düşük olduğu, 1.800 kg kapasiteyi almadığı, 6- Katkı kantarı hava valfi, elektrik hattının olmadığı, su kantarına bağlandığı, 7- Agrega ve transfer bandı konveyörde bant kaydı emniyet şalterlerinin bulunmadığı, gibi eksiklikler nedeniyle beton santralinin planlandığı şekliyle tam ve randımanlı olarak çalıştırılamadığı tespit edilememiştir. Bu itibarla, öncelikle işin sözleşmesinde belirtilen “60 m3/saat Kapasiteli Beton Santralinin Tam Çalışır Vaziyette Teslim Edilmesi” hükmü gereği, tespit edilen ve belirtilmeyen tüm eksiklilerin satıcı (yüklenici) firma tarafından tamamlanarak tesisin tam çalışır duruma getirilmesi gerektiği, firma tarafından eksiklilerin giderilmediğinde ise, Dava konusu Beton Santralinin yukarıda belirlenen eksikliklerin piyasa koşullarına göre yaklaşık olarak 31.250,00 TL bedelle tamamlanabileceği değerlendirilmiştir.
Makina Mühendisi ve İnşaat mühendisi bilirkişi 25/11/2020 tarihli ek raporunda özetle; dava konusu işin sözleşmesinde belirtilen “60 m3”saat Kapasiteli Beton Santralinin Tam Çalışır Vaziyette Teslim Edilmesi” hükmü gereği, tespit edilerek yukarıda belirtilen ve tespiti yapılamayıp belirtilemeyen tüm eksiklilerin satıcı (yüklenici) firma tarafından tamamlanarak tesisin tam ve çalışır duruma getirilmesi gerektiği vurgulanmış olup, 60 m saat Kapasiteli Beton Santralinin İmali ve Montajının Yapılması ve Tam Çalışır Vaziyette Teslim Edilmesi için belirlenen eksikliklerin dava tarihi olan 16.09.2016 itibariyle piyasa koşullarına göre 31.250,00 TL tutarında bir götürü bedelle tamamlanabileceği belirtilmiştir. 24.09.2020 tarihli ara kararında, beton santraline ait sözleşmenin götürü bedelle karşılaştırıldığının anlaşıldığından bahisle dava konusu “60 m”/saat Kapasiteli Beton Santrali İmali, Montajının Yapılması” işinin eksik ve kusurlu olarak yapıldığı belirtilen imalatların da dikkate alınarak gerçekleştirilen imalatların işin tamamına göre fiziki oranının tespiti ile bu oranın götürü bedele uygulanması suretiyle hesaplama yapılması yönündeki talebine istinaden; Bahse konu 60 m3/saat Kapasiteli Beton Santralinin götürü bedel üzerinden KDV dahil toplam 324.500,00 TL götürü bedel tutarında olduğu ve işin tamamının “% 100 olduğu kabulü ile eksi ve kusurlu olarak yapıldığı belirtilen imalatların da dava tarihi olan 16.09.2016 itibariyle piyasa koşullarına göre 31.250,00 TL tutarında bir bedel ile tamamlanabileceği değerlendirilerek götürü bedel üzerinden işin tamamına göre fiziki oranın; 31.250,00 TL / 324.500,00 TL = 0,0963 =% 9,63 olduğu, tamamlanan bölümlerin fiziki gerçekleşme oranının ise;1,0000 – 0,0963 = 0,9037 = %90,37 olduğu belirlenmiştir.

Makina Mühendisi ve İnşaat mühendisi bilirkişi 25/03/2021 tarihli 2.ek raporunda özetle; Bahse konu 60 m3/saat Kapasiteli Beton Santralinin Anahtar Teslimi KDV dahil toplam 324.500,00 TL tutarında götürü bedel olduğu ve işin tamamının % 100 oran kabulü ile eksik ve kusurlu olarak yapıldığı belirtilen imalatların da dava tarihi olan 16.09.2016 itibariyle piyasa koşullarına göre 31.250,00 TL tutarında bir bedel ile tamamlanabileceği değerlendirilerek götürü bedel üzerinden işin tamamına göre fiziki oranının;31.250,00 TL / 324.500,00 TL = 0,0963 =% 9,63 olduğu, tamamlanan bölümlerin fiziki gerçekleşme oranının ise;1,0000 – 0,0963 =0,9037 = % 90,37 olduğu belirlendiğini, yapılan açıklamalara göre davaya konu “60 m3/saat Kapasiteli Beton Santralinin Tam Çalışır Vaziyette Teslim Edilmesi İşi” nde davalı ve davacı tarafların aralarında yaptıkları sözleşmede her iş kaleminin karşılığı olarak bir bedel belirlemediği, anahtar teslimi götürü bedel üzerinden ve sistemin çalışır vaziyette teslim edilmesi koşuluna bağlı anlaşma sağlanarak sözleşmeyi imzaladıkları, ancak yüklenici firmanın sözleşme imzalaması ile birlikte edimin ifası sürecinde (35 gün süre) edimini gereği gibi ifa edemediği davacıya sistemi tam ve çalışır durumda teslim edemediği tespit edilmiş, tespit edilen eksik ve kusurlu imalatların tamamlanarak sistemin çalışır duruma getirilmesi için de dava tarihi olan 16.09.2016 itibariyle piyasa koşullarına göre 31.250,00 TL (KDV dahil) tutarında bir bedel belirlenmiştir. Yukarıda da belirtildiği gibi, söz konusu beton santrali işi, mekanik, elektrik ve elektronik aksamlarıyla birlikte kompleks, paket bir sistem olup, sisteme ait mekanik aksamlardaki bir tek cıvatanın eksik olması veya somunun sıkılmaması, elektrik sisteminde yerinde kullanılmamış bir tek açma kapama anahtar veya priz, elektronik kısımlardaki yanmış durumdaki küçük bir direnç bile önemli olduğundan bu aksamlardaki en küçük bir eksikliğin bile sistemin tam kapasitede ve randımanlı bir şekilde çalışabilmesine engel oluşturması sebebiyle tüm mekanik, elektrik ve elektronik aksamların yerinde ve çalışır konumda bulunması gerektiği değerlendirilmiş olup, kök ve ek raporlarımızda revize edilecek bir hususun bulunmadığı, yüklenici tarafından edimin ifası tam olarak gerçekleştirilmediğinden davacının 60 m’3/saat Kapasiteli Beton Santralini tam ve çalışır vaziyette kullanamayacağı ve hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde (%9,63 oranında) ayıplı olduğu görüş ve kanaatine varılmıştır.

Makine mühendisi bilirkişi … ve inşaat mühendisi bilirkişi … 26/08/2021 tarihli heyet raporunda özetle; Dava konusu 60 m3/saat kapasiteli Beton Santralinin Ağustos 2016 tarihindeki piyasa koşullarına göre işin fiziki olarak gerçekleşmesi kalem kalem tespit edilmiş olup gerçekleşmeyen iş kalemi yüzdesinin %8,90 olduğu bunun parasal karşılığı toplamının ise 24.500,00TL+ KDV (28.910,00 TL) olduğu belirlenmiştir. Davacının 60 m/h kapasiteli Beton Santralini tam ve çalışır vaziyette kullanamayacağı ve hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde (% 8,90 oranında) ayıplı olduğu görüş ve kanaatini bildirmişlerdir.
Makine mühendisi bilirkişi … ve inşaat mühendisi bilirkişi … 03/11/2021 tarihli bilirkişi ek heyet raporunda özetle; Dava konusu 60 m3/saat kapasiteli Beton Santralinin Ağustos 2016 tarihindeki piyasa koşullarına göre Kök Rapor da işin fiziki olarak gerçekleşmesi kalem kalem tespit edilmiş olup gerçekleşmeyen iş kalemi yüzdesinin “%8,90 olduğu bunun parasal karşılığı toplamının ise 24.500,00 TL4 KDV (28.910,00 TL) olduğu, Davacının 60 m3/h kapasiteli Beton Santralinin tam ve çalışır vaziyette kullanamayacağı ve hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde (948,90 oranında) ayıplı olduğu, ayıp içeriğinin yapıları işin yerel bilirkişi tespit raporunda belirtilen eksikliklerden kaynaklandığı, dosya içeriğinde Beton santralinin çalıştırılıp test edilerek saatlik beton üretiminin kaç metreküp olduğuna dair herhangi bir somut tespit bulunmadığı anlaşılmış olup davalı tarafından imalatı yapılan beton santralinin fiziki olarak saatte net kaç metreküp beton üretimi yapabileceğinin beton üretimi için gerekli agreganın hazır edilerek tesisin çalıştırılıp çıkan hazır betonun tartılması ile anlaşılabileceği görüş ve kanaatine varılmıştır.
Mahkememizce İstanbul Anadolu Mahkemesine talimat yazılarak uyuşmazlık konusu dönemlere ait TKK hükümleri doğrultusunda tutulması zorunlu tüm ticari defter, kayıtlar ve belgelerin bulunduğu adres olan davacının adresinde görevlendirilecek davacı şirketin defterleri üzerinde inceleme yaptırılmıştır.
SMMM bilirkişi … bilirkişi raporunda özetle; Yapılan tespit ve değerlendirmeler ışığında; Yapılan keşifte tespit edilen eksikliklerin davalı tarafından giderilmesi ve işin çalışır halde teslimine karar verildiğinde, davacının davalıya 57.760.-TL borcu olabileceği;
Davacı fatura borcu -324.500,00-TL, davacı ödemeleri 275.000,00-TL, sözleşmeye göre konaklama, nakliye, konteynır dvacı borcu -8.260,00-TL davacının sözleşmeden kaynaklanan zarar tespiti 0,00-TL davacı borcu -57.760,00-TL olduğunu, İşin çalışır hale getirilmesinin davacı tarafından karşılanmasına karar verildiğinde davacının davalıya 17.940,00-TL borcu olabileceği görüş ve kanaatine varılmıştır.
Mahkememizce daha önce mahallinde talimat yolu ile Balıkesir’de bilirkişi incelemesi yaptırmış, Makine Yüksek Mühendisi Bilirkişi Dr. …………. tarafından hazırlanan 12-09-2017 tarihli raporu almıştır. Daha sonra yine talimat yolu ile İstanbul’da davacı şirketin ticari defterleri üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmış ve Mali Müşavir Bilirkişi … tarafından hazırlanan, 19-07-2018 tarihinde UYAP’a kaydedilen raporu almıştır.
…’den, davacının itirazları doğrultusunda ek rapor alınmasına karar vermişse de, …’ye görevlendirme yapılamadığından, dosya SMMM bilirkişisi …’a tevdi edilmiştir.
SMMM bilirkişisi………. 29/08/2019 tarihli raporunda özetle;Davacı işin bedeli olan 275.000.- T.L. sının tamamının ödenmesini dava tarihinden sonra tamamlamıştır. 09-08-2017 tarihinde mahallinde yapılan keşifte teknik bilirkişiler beton santralında belirtilen eksikliklerin piyasa koşullarına göre yaklaşık 31.250.- T.L..sına tamamlanabileceğini tespit ctmişlerdir. Davalı, işe başlanılmasında gecikmeye davacın sebep olduğunu ileri sürmüştür. Aynı bilirkişi kurulu raporunda; “altyapıyı alıcının yapması gerektiğini, ancak, altyapı ile ilgili proje ve altyapının taraflarca uygunluk durumunun değerlendirildiği bir tutanağın dosyada bulunmadığından, gecikmenin kimden kaynaklandığının belirlenemediği” hususu yer aldığını, Bu nedenle davacının istirdatını talep edeceği tutar şimdilik 31.250.- T.L’si ile sınırlı olduğu görüş ve kanaatini bildirmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Mahkememizce yapılan yargılama sonucunda; tarafların iddia ve savunmaları, deliller ve tüm dosya kapsamına göre;
Dava; davacının taraflar arasındaki 28/03/2016 tarihli sözleşme nedeniyle davalıya borçlu olmadığının tespiti ile davaya konu çeklerin iptali istemine ilişkin menfi tespit davasıdır.
Taraflar arasında düzenlenen eser sözleşmesine istinaden sözleşme gereğince davalı tarafça 60 m3/saat kapasiteli beton santrali imali ve montajının tam ve çalışır vaziyette yapılıp davacıya teslim edilmesine yönelik anlaşma yapıldığı sözleşme bedelinin 324.500-TL olarak belirlendiği ve ödemenin 50.000-TL ve sonrasında kalan miktarın 60 gün sonrasında başlamak üzere 9 eşit vade ve miktarlı olmak üzere 25.000-TL tutarlı çeklerle yapılmasının kararlaştırıldığı anlaşılmıştır.
Davacı tarafça 25.000-TL’ lik çeklerden 75.000-TL’sinin ödendiği halde davalının sözleşme gereğince edimlerini yerine getirmediği, işi yapıp teslim etmediği gerekçesiyle davalıya borçlu olmadığının tespiti ödenmeyen çeklerin iptali istemiyle dava açıldığı, davalıya Beyoğlu …….Noterliğinin 29/09 2016 tarihli………..yevmiye numaralı ihtarname ile sözleşme gereğince eserin süresinde yapılıp eksiksiz olarak teslim edilmediğinin, işin ikinci bir ihtara gerek kalmaksızın yapılarak beton santralinin tam ve eksiksiz olarak yapılıp çalışır vaziyette teslim edilmesine aksi takdirde sözleşme hükmünün fesih edileceği ihtarını içerir ihtarname gönderildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlık konusunda taraflar arasında sözleşme uyarınca sözleşmedeki koşullarda beton santralinin yapılıp kullanılır şekilde davacıya teslim edilip edilmediğinin tespitine yönelik mahallinde keşif yapılarak inşaat ve makine mühendisi bilirkişilerden teşekkül eden bilirkişi heyetinden rapor düzenlenmesi istenilmiş, bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen raporda sonuç bölümünde; keşif tarihi itibariyle dava konusu beton santralinin eksiklikleri nedeniyle randımanlı olarak çalıştırılamadığı, tam çalışır durumda bulunmadığı, sözleşmenin 3/e bendindeki alıcının gerekli alt yapıyı zamanında yapmamasından dolayı gerçekleşen gecikmelerden satıcının sorumluluğu dışında olduğuna ilişkin hükmün gereğince alt yapıyı alıcının yapması gerektiği, ancak alt yapı ile ilgili proje ve alt yapının taraflarca uygunluk durumunun değerlendirildiği bir tutanağın ve tespitin bulunmaması nedeniyle gecikme kimden kaynaklandığının belirlenemediği, keşif sırasında trasfer bandı ruman yatağında grasörlük deliklerinin bulunmadığı, çimento kantarı libratörünün bulunmadığı, akreganın fazla tölerans aldığı, bekleme bunker kapasitesinin düşük olduğu, 1800 kilo kapasiteyi almadığı, katkı kantarı hava valfi, elektrik hattının olmadığı, su kantarına bağlandığı, agrega ve transfer bandı konveyerde bant kaydı emniyet şalterlerinin bulunmadığı ve bu eksiklikler nedeniyle santralin tam ve randımanlı olarak çalıştırılamadığının tespit edildiği, belirtilen eksikliklerin piyasa koşullarına göre yaklaşık olarak 31.250-TL bedelle tamamlanabileceği tespit edilmiştir. Akabinde sözleşme konusu beton santraline ait sözleşmenin götürü bedelle yapılması kararlaştırıldığından eksik ve kusurlu olarak yapıldığı belirtilen imalatlarda dikkate alınarak işin imalatlarının tamamına göre fiziki oranının tespiti ile hesaplama yapılması için ek rapor düzenlenmesi istenilmiş, bilirkişi tarafından düzenlenen ek rapora göre; işin tamamına göre fiziki gerçekleşme oranın %90.37, olduğu tespit edilmiştir. Bu tespit yapılırken yapılmayan eksik kalan ve ayıplı olduğu değerlendirilen işlerin karşılığı bedel ile toplam götürü bedel tutarı oranlanmak suretiyle tespit yapılmıştır.
Bilirkişi heyetinden dava tarihi itibariyle imalatların tamamının oranlarının ayrı ayrı belirtilmesi eksik ve kusurlu olarak yapıldığı belirtilen imalatların tamamına göre yapılan işin fiziki oranın kalem kalem tespit edilmesi ve ayrıca imalatın davacının kullanamayacağı veya hakkaniyet gereği kabulü zorlanamayacağı ölçüde ayıplı olup olmadığı yönünde ek rapor düzenlenmesi istenilmiş, bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen ek raporda; yüklenici tarafından edim ifası tam olarak gerçekleşmediğinden ve işin %9.63 oranında ayıplı olduğundan hakkaniyet gereği kabulü zorlanamayacağı ölçüde ayıplı olduğu tespit edilmiştir.
Keşif sonucu bilirkişi raporu düzenleyen bilirkişi heyetince düzenlenen ek raporda; imalatların tamamının oranının ayrı ayrı belirtilmemesi nedeniyle dosya eksik ve kusurlu olarak yapıldığı belirtilen imalatların işin yapıldığı tarihteki piyasa koşullarına göre değerlerinin tespiti ile imalatların tamamına göre yapılan işin fiziki olarak oranın tespiti ayrıca yapılan imalatın davacının kullanamayacağı veya hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde ayıplı olup olmadığının tespiti amacıyla başka bir makine mühendisi inşaat mühendisinden teşekkül eden bilirkişi heyetinden rapor düzenlenmesi istenilmiş, düzenlenen bilirkişi raporuna göre; davacının sözleşme konusu beton santralinin tam ve çalışır vaziyette kullanamayacağı ve hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde (%8.9 oranında) ayıplı olduğu, gerçekleşmeyen işe ait bedelin KDV dahil 28.910-TL olduğu belirlenmiştir.
6098 sayılı TBK’nun 475.maddesinde ayıp sebebiyle sorumluluk durumunda iş sahibinin seçimlilik hakları düzenlenmiştir. Buna göre, iş sahibi, eser iş sahibinin kullanamayacağı veya hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde ayıplı ya da sözleşme hükümlerine aynı ölçüde aykırı olursa sözleşmeden dönme hakkını kullanabilir. Eser iş sahibinin taşınmazı üzerinde yapılmış olup, sökülüp kaldırılması aşırı zarar doğuracak ise iş sahibi, sözleşmeden dönme hakkını kullanamaz.
Taraflar arasındaki sözleşme gereğince davalı tarafça davacıya ait taşınmaz üzerinde yaptığı beton santralinin sözleşme gereğince yapılmadığı, yapılan işin sözleşmeye göre sözleşmede belirtilen şartlarda tamamlanıp eserin davacıya teslim edilmediği, davacı tarafça sözleşme gereğince davalının edimini yerine getirmemesi nedeniyle davalıya borcu olmadığının tespiti ile sözleşme gereğince ödenen toplam 275.000-TL tutarındaki ödemenin istirdadının ve sözleşme bedeli olan 324.500-TL yönünden sözleşmeden elde edilecek menfaat ortadan kaldığında bu miktar yönünden borçlu olmadığının tespitine karar verilmesinin talep edildiği, dava konusu eser hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacak ölçüde ayıplı ve sözleşme hükümlerine aykırı olarak yapıldığı tespit edilmiş ise de; eserin davacıya ait taşınmaz üzerinde yapıldığı konusunda bir uyuşmazlık bulunmadığı, eserin davacıya ait taşınmaz üzerinde yapılmış olması ve beton santralinin sökülüp kaldırılmasına yönelik zarar dikkate alındığında, sözleşme gereğince davalı edimini tam olarak yerine getirmediğinden bilirkişi raporunda tespit edilen %8.9 oranındaki eksiklik nedeniyle toplam 28.910-TL yönünden davacının davalıya borçlu olmadığı, davalının sözleşme gereğince yapmış olduğu işler oranında alacaklı olduğu, davacı tarafça yapılan toplam ödemenin 275.000-TL olduğu ve sözleşme bedelinin ise 324.500-TL olduğu ve bu bedelin 28.910-TL’si yönünden davalının borçlu olmadığı, yapılan iş nedeniyle davacının ödemesi gereken bedelin 295.590-TL olduğu, yapılan ödemenin 275.000-TL olduğu, bu nedenle davacının ödenen 275.000-TL’nin istirdadını talep edemeyeceği kanaatine varılmakla, davanın kısmen kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda Açıklanan Nedenlerle;
1-Davanın KISMEN KABULÜNE;
2-Taraflar arasında düzenlenen 28/03/2016 tarihli ve 324.500-TL bedelli sözleşmeden dolayı davacının 28.910-TL yönünden davalıya borçlu olmadığının tespitine, davacının fazlaya ilişkin borçlu olmadığına yönelik menfi tespit isteminin reddine,
3-Davacının istirdat talebinin reddine,
4-Alınması gereken 1.974,84-TL nispi ilam harcından, peşin alınan 4.696,32- TL nispi harç, 845,34-TL nispi harç indirildikten sonra kalan 3.566,82-TL harcın karar kesinleştiğinde davacıya iadesine,
5-Davacının yatırmış olduğu 29,20-TL başvurma harcı ile 1.974,84TL nispi ilam harcının davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacının yapmış olduğu 221,80-TL keşif harcı ve 7.736,10-TL bilirkişi ücretleri ve tebligat-posta giderinden ibaret toplam 7.957,90-TL yargılama giderinin davanın kabul ve red oranına göre takdiren 708,97-TL’sinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, kalan kısmının davacı üzerinde bırakılmasına,
6-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre takdir ve tayin edilen 5.100,00-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak, davacıya verilmesine,
7-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre takdir ve tayin edilen 29.141,30-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak, davalıya verilmesine,
8-Tarafların yatırdığı gider avansından kullanılmayan kısmının karar kesinleştiğinde kendilerine iadesine,
Dair; davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzlerine karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde mahkememize yahut başka bir yer mahkemesine dilekçe ile başvurmak ve istinaf harcı ile gerekli giderlerin tamamını ödemek suretiyle İzmir Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 25/01/2022
Katip …
e-imzalıdır.

Hakim …
e-imzalıdır.