Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2015/848
KARAR NO : 2022/469

DAVA : Tazminat (Rücuen Tazminat)
DAVA TARİHİ : 22/07/2015
KARAR TARİHİ : 15/06/2022

Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Rücuen Tazminat) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA : Davacı vekili, dava dilekçesi ve duruşmalarda özetle; davacı müvekkilinin Kırıkkale ili, … ilçesinde 1980 li yıllardan bu yana hayvancılık faaliyeti ile iştigal ettiğini, davalıları tanımadığını, davalı … fabrikasının yemini ilk defa kullandığını, öncesinde davalı … aracılığı ile … marka yem kullandığını, davalı … firmasının yetkilisi …’nın kendisine gelerek … yem fabrikası ile ilişkilerinin bozulduğunu, artık fabrika ile çalışmayacaklarını, … Yem Fabrikası üretimi olan … Yemi vereceklerini, bu yemin … nin yeminden daha kaliteli olduğu konusunda kendisini ikna ettiklerini, … Yem Fabrikası üretimi olan … Yemi almaya başladığını, bu yemi kullanmaya başladıktan sonra hayvanlarındaki gelişmenin durduğunu, kilo kayıplarının olduğunu, bu konuyu tedarikçi yetkilisi …’ya söylediğini, yem fabrikasının sorumlu müdürü tarafından arandığını, yemlerinin kaliteli olduğu ve endişe etmemesi konusunda izahta bulunduklarını, fakat hayvanlarında aşırı zayıflama ve arkasından tek tük ölümler meydana geldiğini, bu durumları davalılara bildirdiğini, davalı firmaların yetkililerinin çiftliğine geldiğini, incelemelerde bulunduğunu, sorunun yem ile alakası olmadığını, hayvanlarda meydana gelen zayıflama ve ölümlerin hastalıktan kaynaklandığını söylediklerini, ölen hayvanların cesetlerinin otopsilerini yaptırdığını, herhangi bir hastalığa rastlanmadığını, ölümlerin ve aşırı zayıflamanın devam ettiğini, hayvanların dışkı, kuyruk, kıl vb. Yabancı cisimleri yediklerini, sonrasında ölümlerin aşırı derecede arttığını, durumu davalı şirket yetkililerine bildirdiğini, yetkililerin veterinerlerle birlikte tekrar geldiklerini, hayvanların tamamının hasta olduğunu, ölümlerin yem ile alakalı olmadığını, hayvanların tamamını imha etmesi gerektiğini, hayvanların ırk ve cinslerinin kaliteli olmadığını, yapacak birşeyleri olmadığını söyleyerek gittiklerini, kendisinin çaresiz kaldığını, işletemsine gelen özel ve resmi veterinerlerin sorunun yem kaynaklı olduğu yönündeki uyarıları doğrultusunda … … yemi ile ilgili olarak Kırıkkale Tarım Müdürlüğü’ne 07/03/2013 tarihli dilekçesi ile yemlerin tahlillerinin yapılması için başvurduğunu, Balışeyh Tarım İlçe Müdürlüğü aracılığı ile ölen hayvanların iç organlarını Ankara Etlik Veteriner Kontrol Araştırma Müdürlüğü’ne tahlile götürdüğünü, araştırma talep ettiğini, yetkililerce incelemede bulunulduğunu, … tarihli bir rapor ile işletmesindeki ölümlerin ve kalan hayvanlardaki verim kayıplarının dengesiz beslenmeye bağlı Pikan hastalığından kaynaklandığı yönünde rapor verildiğini, 07/03/2013 tarihli dilekçesine istinaden Kırıkkale Tarım İlçe Müdürlüğünce numune alınan yemlerin 22/04/2013 tarihinde sonuçlandığını ve analiz sonucu bu yemlerin, ye üretim standartlarına uygun olmadığı, elindeki yemleri kullanmaması gerektiği, yemlerin yediemin olarak alınacağı ifade edildiğini, 26/04/2013 tarihli yediemin tutanağı ile 50 kg bir çuval yemin teslim edildiğini, tahlil sonuçlarının verilmesini talep ettiğini, fakat davalıların itiraz hakkı olduğundan tarafına verilmediğini, davalıların itiraz ettiğini, numunelerin Bursa Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsüne tahlile gönderildiğini, yemlerin üretim ve etiket değerlerine uygun olmadığı 06/06/2013 tarihli rapor ile ortaya çıktığını, Kırıkkale Tarım İl Müdürlüğü tarafından yediemine bırakılan yemin imha amacıyla istediklerini, fakat kendisinde delil olması amacıyla vermediğini, bu arada davalıya ait yemi yedirmeyi bıraktığını, hayvanlarına başka yem verdiğini, sonrasında hayvanların ölümlerin ve zayıflamanın bittiğini, hayvanların hızlıca iyileştiğini, Balışeyh Tarım İlçe Müdürlüğüne başvurduğunu, yem değişikliği sonrası ortaya çıkan bu gelişmeleri yerinde görülerek 09.05.2013 tarihinde tutanak ile imza altına alındığını, davalılara 03.07.2013 tarih …. sayılı Kırıkkale …. Noterliğince ihtarname gönderdiğini, uğradığı zararların tazminini talep ettiğini, üretici firma tarafından 22.07.2013 tarih … sayılı Polatlı … Noterliğinden cevabı ihtarnamesi ile yemlerle alakalı yasal olarak belgelendirilmiş, bilimsel olarak kanıtlanmış standartlara uygun olmayan yemleri kabul etmediklerini, eğer bunu dillendirirse hakkında tazminat davası açacağına yönelik ihtarda bulunduklarını, daha sonra uzlaşma için görüşmeler yapıldığını, zararının çok altında meblağlar önerildiğini, … … Yemini yedirdiği 193 adet besi danasından, 77 adet besi danasının öldüğünü, kalan 116 besi danalarında ise çok büyük verim kayıpları olduğunu, hayvanlarına yeniden sıfırdan besi yaptığını, bunun sonucunda daha önce yaptığı besi masraflarının boşa gittiğini, yeni besi maliyetleri oluştuğunu, ayrıca ayıplı ve kusurlu olarak üretilen bu yemlerin tüketiminden dolayı hayvanlarının gerçek olması gereken besi randımanlarına ulaşamadığını, besi süresi uzadığını ve yem maliyeti oluştuğunu, alternatif yeni besi yapma faaliyetlerinin engellendiğini, olası karlardan mahrum kaldığını, bu yemlerle beslediklerini en son parti 20.12.2014 tarihinde satıldığını ancak olumsuz beslenmenin sonucunda istenilen kiloya ulaşamadığından da zararının oluştuğunu, işletmesinin ekonomik ve mali yapısının bozulduğunu, ekonomik planlarının alt üst olduğunu, işletmesinde ki 77 adet hayvanın ölümüne ve kalan hayvanlarında ki üretim ve randıman kayıplarının ortaya çıkmasına yol açan Davalılar adına tazminat tutarının tam ve kesin olarak belirlenmemesi mümkün olmadığından “belirsiz alacak davası” açtığını, belirsiz alacak miktarının bilirkişi marifeti ile tespit ettirilerek, avans faizi ile birlikte davalılardan tahsiline, yargılama gideri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava ettiği görülmüştür.
Davacının 30/01/2020 tarihinde davasını ıslah ettiği, ıslah ile toplam 831.816,45-TL maddi 50.000,00-TL manevi zararın 22/07/2013 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava ettiği görülmüştür.
Davacının 25/05/2022 tarihli dilekçesi ile 831.816,45-TL maddi ve 50.000,00-TL manevi zararın 22/07/2013 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep ve dava ettiği görülmüştür.
CEVAP : Davalı … Yem Tarım Ürünleri Ltd.Şti. vekili cevap dilekçesi ve duruşmalarda özetle; davacının dosyaya sunduğu belgelerde ölümlerin yemden kaynaklandığı yönünde bir tespit bulunmadığını, tam tersine hayvanlarda herhangi bir hastalığa rastlanmadığını ve ölümlerin pika olabileceği yönünde değerlendirme yapıldığını, davacının hayvanlarında pikaya rastlanmış olmasının bilimsel yönden pek çok nedeni olabileceğinden davacı tarafça hangi dereceye dayanılarak davalı şirketçe satışı yapılmış olan yemden kaynaklı kusur olduğunun ortaya konmadığını, davacıya hayvanlara vermiş olduğu yem miktarının az olduğu, yemin yanında vitamin takviyesi yapmasının yararlı olduğunun belirtildiğini, davacı tarafça göz önüne alınmadığını, davacının önleyici tedavi sürecini aksatmış olmasının davacının kusuru olduğunu, açıklanan nedenlerle, davanın reddine ve yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ettiği görülmüştür.
Davalı … Yem Sanayi AŞ vekili cevap dilekçesi ve duruşmalarda özetle; davacının iddiaları ile ilgili yapılan inceleme ve araştırmalarda yemlerin hayvan ölümlerine neden olduğu yolunda bir tespit bulunmadığını, satılan yemler ile ölümler arasında bir illiyet bağı bulunmadığını, hayvan besicilik pek çok faktörün bir arada uygulandığı, tüm faktörlerin bir arada düzgün işlemesi gereken bir uygulama olduğu, hayvan ölümlerinin sadece yemden kaynaklandığını iddia etmek, diğer faktörlerin araştırılmadan haksız ve iyi niyet kurallarına aykırı olacağını, davalı şirketin üzerine düşen ödevleri yerine getirdiğini, ölümlerin yem ile ilgisi olduğu yolunda bir bulguya rastlanmadığını, yemden kaynaklanmadığının tespit ettiklerini, davacıya bildirdiklerini, Veteriner Kontrol araştırma merkezinin … nolu … tarihli raporuna göre hayvanlarda kanda baktıklarını söyledikleri biyokimya sonuçlarına göre kan referans değerlerine göre eksik olan minerallerin magnezyum ve selenyum olduğunu, … tarih … rapor numaralı Gıda ve Hayvancılık Bakanlığının yazısına istinaden yaptıkları itiraz üzerine yapılan analizlerde, magnezyum ve selenyum değerlerinin Amerikan Ulusal Araştırma Konseyi’nin belirlediği ihtiyaçlardan daha fazla olarak tespit edildiğini, bu değerlerin yüksek olmasının olumsuz zararı bulunmadığını, şuanda ki mevzuata istinaden aykırılık bulunmadığını, 27.03.2013 tarihli raporda hayvanlarda ölüm sebebinin dengesiz beslenmeye bağlı pika sonucu şekillenmiş olabileceği kanaatine varıldığını, yemle alakalı olduğunu gösteren bir tespit yer almadığını, pika hastalığının birçok sebebi olduğunu, hayvanların hasta olduğu için yem yiyememesinden ve az yem konmuş olması sebebiyle yeterli yem yiyememelerinden kaynaklı dengesiz beslenme mevcudiyetinin araştırılması gerektiğini, … tarih … sayılı tutanakta, ne hayvanların önceden davalıya ait yemleri kullandığı ve bu yemlerin hastalığa yol açtığı, ne de hayvanlarda görülen iyileşmenin başka bir yem kullandırmaya başladıktan sonra olduğu konusunda tespit olmadığını, tutanakta hayvanların bakım ve beslenme programının bu şekilde devam ettirilmesi konusunda tavsiyede bulunduğunu, bunun da aslında hayvanların yemden değil, yanlış beslenme ve bakım sebebi ile hastalandığını gösterdiğini, davanın reddine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ettiği görülmüştür.
Davalı … Yem Sanayi AŞ vekili 25/05/2022 tarihli cevap dilekçesinin zaman aşımı ve hukuki ilişkiler hususundaki beyan dilekçesinde; davanın iki yıllık zaman aşımı süresi içerisinde açılmadığını, zaman aşımı nedeni ile davanın reddine karar verilmesini talep ettiği görülmüştür.
DELİLLER :Davacı iddiasını ispata yönelik olarak; dilekçeler, resmi makamlarca düzenlenmiş belgeler, bilirkişi, tanıklar, ilgili yasalar, mevzuat, hayvanların … Yem tükettiği dönemdeki durumlarını gösteren cd kayıtları, … Yemle beslenen hayvanların durumunu ve ölümlerini gösteren fotoğraflar, dava konusu ölen hayvanların Balışeyh Tarım Müdürlüğünden verilen ölüm pasaportları ve sair delillere dayandığı görülmüştür.
Davalı … Yem Tarım Ürünleri Ltd.Şti. vekili savunmasını ve iddialarını ispat yönünde;davacıya ait Ziraat Odası ve Ticaret Sicili kayıtları, faturalar, bilirkişi incelemesi, yemin ve her türlü kanuni delile dayandığı görülmüştür.
Davalı … Yem Sanayi AŞ vekili savunmasını ve iddialarını ispat yönünde;yemlerin uygunluğunu gösteren tüm belgeler. … tarih ve …/… rapor numaralı Gıda ve Tarım Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Yem Kontrot Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nün Denetim Muayene ve Analiz raporu, Veteriner Kontrol Araştırma merkezinin … nolu … tarihli Vak’a raporu, … tarih ve … sayılı tutanak, Kırıkkale …Noterliği’nin … Yevmiye numaralı ve 03.07.2013 Tarihli ihtarnamesi, Polatlı …Noterliği’nin … yevmiye numaralı ve 22.07.2013 Tarihli cevabi ihtarı, Amerikan Ulusal Araştırma Konseyi (NRC) Tespitleri, bilirkişi incelemesi, tanık ve sair tüm yasal ve takdiri delillere dayandığı görülmüştür.
Davalı … Yem Sanayi AŞ Tanığı … Mahkememizde Alınan Beyanında; “Ben davalı … Yem AŞ nin 2013 yılında Afyon bölgesinden sorumlu çalışanı idim, davacı tarafın davaya konu olan hayvan ölümlerine dair şirket yetkilisi tarafından bölgemizde benzer şikayetlerin olup olmadığı sorulmuştu, biz yaptığımız araştırmada buna benzer bir şikayet olmadığını tespit ettiğimizi bildirdik, şirket yetkililerince davacının hayvanlarının bulunduğu yeri gidildiği ve ona bir kısım tavsiyelerde bulunulduğunu bilirim, davacının hayvanlarının hastalığının pika hastalığından şüphelenildiğini ve bu hastalığın ne şekilde oluştuğu ve süreci konusunda bilgi verildiğini biliyorum, bunun dışında herhangi bir bilgim yoktur, davacının hayvanları ile ilgili yerinde inceleme yapan … olup, bu şahıs … A.Ş ‘nin çalışanı olan veterinerdir. … A.Ş nin satmış olduğu yemin tamamlayıcı yem olduğu, bir takım mineral eksikliği olabileceği buna ilişkin vitamin desteğinin yapılması gerektiği ve hayvanlardaki hastalığının pika hastalığından şüphelenildiği ve bunun nasıl oluşmuş olacağına dair bilgilendirme yapıldı, satılan yemlerin üzerinde etiketlerinde tamamlayıcı yem olduğu yazılıdır, kullanım şekli olup olmadığı kısmını şu an hatırlamıyorum” şeklinde beyanda bulunduğu görülmüştür.
Davalı … Yem Sanayi AŞ Tanığı … Mahkememizde Alınan Beyanında; “Dava konusu olan olayın yaşandığı dönemde … A.Ş nin Gaziantep çalışanıydım ancak Ankara bölge sorumlusunun yokluğu sebebiyle bu bölgeye bakmaya başladım, konudan …’nin başvurusu ile haberdar oldum, bir yerde elinde bir kısım belgeler olduğunu, hayvan ölümleri sebebiyle hukuki sürece geçeceğini söyledi. Biz bu belgeleri vermesi halinde inceleme yapabileceğimizi söyledik ancak belgeleri tarafımıza vermedi, davacı dışında benzer bir şikayet başkalarınca ulaştırılmadı, satılan yemler tamamlayıcı mey mahiyetindedir. Hayvan ölümlerinin satılan yemler sebebiyle olması ihtimali yoktur, davacının hayvanlarının yemlenmesinde görevli olanların yemleme konusunun nasıl yaptığı hususunu bilemeyiz, ölüm sebebi bu yemden dolayı değildir, ben şirket tarafından olayın oluşundan sonra bu olayın tahkikatı için görevlendirildim, benim görevlendirilmem öncesi … bu olayla ilgili olarak ön inceleme yapmıştır, …’den sonra ben görevlendirildim, …’den durumu ayda bir yapmış olduğumuz dönem toplantısında öğrendim, bana konunun yemden kaynaklı olmadığını ancak üreticinin de zarara uğramasının istenmemesi nedeniyle bilgilendirme yapıldığını öğrendim ve sonrasında da ben gittim üretici ile görüştüm ancak gittiğimde hayvanlar ölmüş veya kesilmişti. Etiketlerde kullanma talimatları vardır, üreticileri de kullanmanın nasıl olacağına dair bilgilendirmeyi yaparız, 2013 yılı olması sebebiyle hayvanların rahatsızlığı konusunda … ‘nin ne söylediğini hatırlamıyorum, çözüme yönelik ilave ürün kullanılarak sorunun çözüleceğini söylediğini hatırlıyorum, ilave ürün olarak neyin önerildiği hususunu da hatırlamıyorum” şeklinde beyanda bulunduğu görülmüştür.
Davalı … Yem Sanayi AŞ tanığı … Talimat Mahkemesince Alınan Beyanında; “Ben tarafları iki yıl önce iş nedeniyle tanıdım, şuanda … Tarımsal Besicilik A.Ş.’de satış müdürü olarak çalışıyorum, ben daha önce … Yem A.Ş.de satış müdürü olarak çalışıyordum, o dönemde … Yem Tarım Ürünleri Ltd. Şti bayii olarak bize bağlı çalışıyordu yani bizden aldığı hayvan yemlerini vatandaşa satıyordu, … de davalı şirketten hayvan yemi satın almış, fakat bir takım şikayetleri nedeniyle satış müdürülüğünü yaptığım şirkete başvurdu, o dönemde şimdi vefat etmiş olan … isimli elemanımızı gitti ilgilendi fakat davacı tekrar bana geldi bu kez ben ilgilendim, besi çiftliğine bizzat gittim, kendisinin 200-250 kadar büyükbaş hayvanı vardı, tam olarak bilmiyorum, hayvanların zayıfladığını ve öldüğünü söyledi, bunun satın aldığı yemlerden kaynaklandığını düşündüğünü bana söyledi, ben de kendisine bu şekilde bir şey olamayacağını zira pek çok kişiye aynı hayvan yeminin satıldığını, tek şikayetin kendisinden geldiğini söyledim ve bu şekilde düşünüyorsan haklarını ara adli tıp kurumundan tahlil ve tetkik yaptır dedim, ilerleyen aşamada ben o firmadan ayrıldım, şuanda çalıştığım şirkette satış müdürü olarak çalışıyorum, şahıs davayı açıp beni de tanık yazdırmış, ben hayvanları gördüm, gerçekten zayıflardı, sadece yemden bu şekilde bir zayıflama veya ölüm olabilr fakat bu durumda öyle bir şey olma ihtimalini görmüyorum zira aynı yem altı fabrikadan tüm ülkeye dağıtımı yapılıyordu, hatırladığım kadarıyla davacının hayvanları bir başka ülkeden getirtilmişti, hayvanların uyum sağlama veya geldikleri coğrafyadaki bir hastalığın buraya taşınmasıyla ve izole edilememesi nedeniyle can kaybı olmuş olabilir, benim kişisel görüşüm hayvanların yedikleri hayvan yemi nedeniyle zayıflamadıkları ve ölmedikleridir” şeklinde beyanda bulunduğu görülmüştür.
Davacı Tanığı … Talimat Mahkemesince Alınan Beyanında; “Davacıyı ikimizinde hayvancılık yapmasından dolayı tanırım. Bana okunan dava dilekçesini anladım. Bana konuşmamız esnasında bir dönem benimde yem satın almış olduğum ve benimde hayvanlarımın zarar görmesi sebebi ile kullanmayı bıraktığım yem fabrikasından yem aldığı ve bu sebeple hayvanlarının zarar gördüğünü anlatmıştı. Ben keskin de hayvancılık yaparım kendisi Kırıkkale’de hayvancılık yapar. Bu sebeple besi hanesine gidip hayvanların durumunu görmedim. Ancak daha önce benimde bu yem sebebi ile benim hayvanlarımda zarar gördü, bu nedenle tahminimce davacınında hayvanları bu sebeple zarar görmüştür. Ben böyle tahmin ediyorum. Benim bildiklerim bunlardan ibarettir.” şeklinde beyanda bulunduğu görülmüştür.
Davacı Tanığı … Talimat Mahkemesi’nce Alınan Beyanında; “Davalı …’nu tanımıyorum, davacı …’yi tanımıyorum, ancak ben kendim tarım ve hayvancılık işi ile uğraşırım, ben de davalı şirketle yem konusunda sorun yaşadığım için davacı bana yaklaşık 1 sene önce telefonla ulaştı, telefonda tanıklık yapıp yapamayacağımı sordu, bende bildiklerimi anlatacağımı söyledim, bu şekilde davacıyla tanıştım, taraflarla herhangi bir akrabalığım ve husumetim bulunmamaktadır, davacının besicilik yaptığını biliyorum, ben kendi hayvanlarımda davalı şirketten aldığım yemden ötürü döl tutma sorunu yaşadım, bu konuda davalı şirkete bir rapor hazırlayıp sundum, davalı şirket bana bu zararı karşılayalım, 1 yıllığına yarı fiyatına yem verelim demişti, ancak ben hayvanların davalı şirketin yeminden zarar gördüğüne inandığım için davalı şirketle yem alışverişi konusunda ilişkimi kestim, bahsettiğim olay 2006-2007 yıllarında meydana gelmiştir, benim davacının hayvanlarının yaşadığı sorunla ilgili görgüye dayalı bilgim yoktur, telefonda bana anlatıldığı kadarıyla biliyorum, benim bilgim bundan ibarettir” şeklinde beyanda bulunduğu görülmüştür.
Tarafların dosyaya celbini talep ettiği bilgi ve belgelerin dosyaya teminine müteakiben, uyuşmazlığın çözümü özel ve teknik bilgiyi gerektirdiğinde, mahkemece 14/09/2017 tarihinde görevlendirilmiş heyetin 18/04/2019 tarihli duruşmadan önce uyuşmazlık konusunun meslek bilgileri dışında olduğunun beyan ile rapor düzenlemeden dava dosyasını bila ikmal iade ettikleri görülmüştür.
Dosyanın bu kez Aydın Nöbetçi Asliye Ticaret Mahkemesi’ne gönderilerek; iki Veteriner(tercihen Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesinde Öğretim görevlisi), bir Mali Müşavirden oluşturulacak heyetten tüm dosya kapsamına göre rapor aldırılmasına karar verildiği,
SMMM … tarafından dosyaya sunulan 01/08/2019 tarihli raporda özetle; Davacı tarafından, 24.07.2012 ile 03.03.2013 tarihleri arasında 11 adet fatura ile Davalı …’ndan diğer Davalı … Yem A.Ş.’ne ait 4470 çuval (4470 X50 Kg=223.500kg.) … satın aldığının tespit edildiği, tarafınca davacının işletmesinde 06.10.2011 ile 22.12.2014 tarihlerinde ki aldığı yem miktarlarının tespit edildiğini, buna istinaden, davalıların, davacının hayvanları iyi beslenmediğinden öldüğüne dair iddialarının incelemesinin uzman bilirkişilerce yapılması, davacı tarafından 07.10.2011 tarihinde Litvanya’dan 193 adet çeşitli ırklarda hayvan ithal edildiği, ithal edilen hayvanların bir adedinin 12.10.2011 tarihinde öldüğü, 75 adedinin 08.02.2013 ile 15.06.2013 tarihlerinde öldüğü, yine Davacıya ait bir adet simental ırkı hayvanın ise 01.02.2013 tarihinde öldüğü, Davacının 76 adet hayvanın Bilirkişi raporlarına istinaden yemden kaynaklı öldüğünün tespit edildiği, davacıya ait 76 adet ölen hayvanın, doğum tarihleri, Türkiye’ye geliş tarihleri, Türkiye’ye geldikleri tarihlerde ki kiloları, ölüm tarihleri tablo halinde çıkarılmış olup, buna istinaden dosya kapsamında dava konusu 76 adet ölen hayvanın değerlerinin yada kiloları, kilolarının tespiti yapılması halinde karkas et kilolarının tespiti ve 1 kg karkas et fiyatı, dava tarihi itibariyle ölen hayvanların fiyatları yada karkas kilolarının belirlenmesi halinde, ölüm tarihinden sonraki masraflarının belirlenmesi (davacının dava tarihine kadar ki yapacağı giderlerin mahsubu açısından), geri kalan (193-76 ölen=)117 adet hayvanın kilo kayıplarından dolayı Davacının zararının hesaplanabilmesi için bir adet veya tüm hayvanlarda ki kilo kaybı miktarları, yemden dolayı kilo kaybı oluşmaması halinde hayvanların kilo miktarları ve bu kiloya ulaşılabilmesi için hayvanlara yapılacak giderin tutarının dosya kapsamında bulunmadığını, bu sebeple davacının maddi zararının hesaplanamadığını rapor ve beyan ettiği görülmüştür.
Veteriner Hekim Prof. Dr. … ve Uzman Veteriner Hekim … tarafından dosyaya ibraz edilen 23/09/2019 tarihli raporda özetle; Hayvanların beslenilmesinde kullanılan kaba yem, silaj ve konsantre yem üçlüsü içerisinde sadece değiştirilen işletme dışından alınan konsantre yem olması. hayvanlarda görülen semptomların ve kan analizlerin pika olarak tespiti. kanda yapılan laboratuvar sonuçlarında başka bir hastalık (bakteri, virüs. parazit) tespit edilememesi, hayvanlardaki genel zayıflık, ölümlerin şekli ve çokluğu (pika’ya bağlı botilismus toksin zehirlenmesi) sorunun konsantre yemden kaynaklandığının taraflarınca düşünüldüğünü, dolayısı ile ortaya yüklü miktarda tazminat davası ve maddi zarar oluştuğunu, oluşan maddi zararın hesaplanabilmesi için; Davacı tarafından, 07.10.2011 tarihinde Litvanya’dan 193 adet çeşitli ırklarda hayvan ithal ettiği, alınan hayvanlardan holştain ırkı bir adetinin 12.10.2011 tarihinde öldüğü, 75 adetinin 08.02.2013 ile 15.06.2013 tarihleri arasında öldüğü ve yine davacıya ait bir adet simental ırkı hayvanın 01.02.2013 tarihinde öldüğünün dosyadaki hayvan pasaportlarından incelenerek tespit edildiği, toplamca 77 farklı ırktaki besi danalarının hastalıktan etkilenmeselerdi ve normal besi sonucunda (ölüm anında) 34.699,5 kg lık toplam karkas ağırlığına ulaşacaklarını, bu değerin 2013 yılı karkas et fiyatı 15,60 tl/kg. ile çarpıldığında 541.312,00-liralık bir bedel elde edileceğini, maalesef bu değerdeki hayvanların ölerek telef olduklarını, besi sonucunda 193 adet hayvandan ölen hayvanları çıkarttıklarında geriye farklı ırklarda 117 tane besi danası kaldığı, bunlarında pika hastalığından etkilenmeleri neticesinde zayıfladıkları ve bunun sonucu yapılan yem değişikliğine bağlı olarak hastalıktaki iyileşme olması ile yeniden 6 aylık besiye tabi tutulmuş olduklarının görüldüğü, fazladan yapılan bu besi ekstradan maliyet ortaya çıkardığını, bu yüzden 16-18 aylık yaştaki bu hayvanların yemden yararlanmaları ve daha fazla yem tüketmelerine bağlı olarak günlük canlı ağırlık artışları da fazla olduğu itibari ile karkas randımanları ortalama 4057 olarak belirlendiği, yapılan gider hesaplanmasında, 6 aylık sürede alabilecekleri canlı ağırlık üzerinden karkas kiloları ve 2013 yılı Et Süt Kurumu karkas fiyatı olan 15.60 TL üzerinden hesaplanarak excel tablosunda sunulduğu, bu durum neticesinde hayvanlara yapılacak ekstra 6 aylık fazla beslemeye bağlı gider tutarı ortaya konularak davacının maddi zararının hesaplanabileceğini, veterinerlik hizmetlerinden kullandığı ilaçlara ait faturalar bulunduğunu, giderlerin değerlendirmesinde, maddi zararın hesaplanmasında dikkate alınmasının da mağduriyeti azaltacağı kanaatinde olduklarını rapor ve beyan ettiği görülmüştür.
Tarafların bilirkişi raporuna karşı itirazlarının tek tek irdelenmesi ile ek rapor düzenlenmesi hususunda dosyanın yeniden talimat mahkemesine gönderildiği, bilirkişiler tarafından dosyaya ibraz edilen 25/11/2019 tarihli raporda özetle; hayvanların beslenmesinde kullanılan kaba yem, silaj ve konsantre yem üçlüsü içerisinde sadece değiştirilen işletme dışından alınan konsantre yem alması, hayvanlarda görülen semptomların ve kan analizlerin pika alarak tespiti, karıda yapılan laboratuvar sonuçlarında başka bir hastalık (bakteri, virüs, parazit) tespit edilememesi, hayvanlardaki genel zayıflık, ölümlerin şekli ve çokluğu ve ölüm tarihleri dikkate alındığında sorunun … Yem A.Ş. tarafından üretilen (… …, …,) ve …’undan 24.07.2012 ile 03.03.2013 tarihleri arasında satın alınan konsantre yemden kaynaklandığı, dolayısı ile ortaya yüklü miktarda tazminat davası ve maddi zarar oluştuğu oluşan maddi zararın hesaplanabilmesi için, davacı tarafından, 07.10.2011 tarihinde Litvanya’dan 193 adet çeşitli ırklarda hayvan ithal ettiği, alınan hayvanlardan holştain ırkı bir adetinin 12.10.2011 tarihinde öldüğü, 75 adetinin 08.02.2013 ile 15.06.2013 tarihleri arasında öldüğü ve yine davacıya alt bir adet Slmental ırkı hayvanın 01.02.2013 tarihinde öldüğü dosyadaki hayvan pasaportlarından incelenerek tespit edildiği, toplamda 77 farklı ırktaki besi danalarının hastalıktan etkilenmeselerdi ve normal besi sonucunda (ölüm anında) 34.733,2 kg lık toplam karkas ağırlığına ulaşacaklarını, bu değer 2013 yılı karkas et fiyatı 15,60 tl/kg. ile çarpıldığında 541.838 TL. bir ölen hayvanların değerinin hesaplandığı, besi sonucunda 193 adet hayvandan ölenler çıkarttığımızda geriye farklı ırklarda 117 tane besi danası kaldığı, bunların da pika hastalığından etkilenmeleri neticesinde zayıfladıkları ve bunun sonucu yapılan yem değişikliğine bağlı olarak hastalıktaki iyileşme olması ile yeniden 6 aylık besiye tabi tutulmuş olduklarının görüldüğü, fazladan yapılan bu besinin ekstradan maliyet ortaya çıkardığı, bu yüzden 16-18 aylık yaştaki bu hayvanların yemden yararlanmaları ve daha fazla yem tüketmelerine rağmen günlük canlı ağırlık artışları Holstein SA irkı için GCAA 1.25 ka/gün, Şarole etçi irkı için 1.40 kaf/gün ve Belçika Mavisi için 1.5 ka/gün ile karkas randımanları ırklara göre ortalama olarak Holstein %52, Sarole ırkı %60, Belçika mavisi %60 belirlendiği, yapılan gider hesaplanmasında, 6 aylık sürede(180 gün) alabilecekleri canlı ağırlık üzerinden toplam karkas kiloları 16.759,8 kg. olarak bulunmuş, 2013 yılı Et Süt Kurumu karkas fiyatı olan 15.60 tl üzerinden hesaplanarak 117 adet Besi danasının toplam karkas bedeli 261.452,9 TL. Lik hayvanlara yapılacak ekstra 6 aylık fazla beslemeye bağlı gider tutarı hesaplandığı, veterinerlik hizmetleri tarafından kullanılan ilaçlara ait toplam 28.525,65 TL tutarında değişik tarihlerde faturalar bulunmaktadır. Bu ilaçların çoğunluğu hayvanlardaki hastalık ve kayıpları önlemeye yönelik Veteriner Hekimler tarafından önerilerek kullanıldığı kanaatinde oldukları, giderlerin değerlendirmesinde, maddi zararın hesaplanmasında dikkate alınmasının da mağduriyeti azaltacağı kanaatinde oldukları, mali müşavir Bilirkişi …, Veteriner bilirkişiler olarak tarafımızdan tespit edilen hayvanlardaki günlük canlı ağırlık artışları, karkas randımanları ve toplam karkas miktarları ile et süt kurumu karkas et 2013 yılı fiyatları ile hayvan değerlerini ve güncellendiği halini hesaplayarak ortaya çıkarabileceğini rapor ve beyan ettiği görülmüştür.
SMMM … tarafından dosyaya ibraz edilen 24/12/2019 tarihli ek raporda özetle; davacının hayvanlarının öldüğü ve randımanın düşüklüğü gösterdiği 2013 yılı itibarı ile ölen hayvanlardan dolayı 541.837,92-TL+kalan hayvanların tekrar beslenmelerinden dolayı 261.452,88-TL+ilaçlardan 28.525,65-TL olmak üzere 831.816,45-TL maddi zararının bulunduğu, davacının dava tarihi itibarı ile ölen hayvanlardan dolayı 684.244,04-TL+kalan hayvanların tekrar beslenmelerinden dolayı 330.168,06-TL + ilaçlardan 28.525,65-TL olmak üzere toplam 1.042.937,75-TL maddi zararının bulunduğunu rapor ve beyan ettiği görülmüştür.
Dava dosyasının ıslah talebi üzerine bireysel mahkemeden heyet mahkemesine tevdi edildiği görülmüştür.
Dosyanın heyete tevdinden sonra, heyetçe yapılan inceleme ve değerlendirme sonucu, davalı tarafın bilirkişi heyeti raporlarına yapmış olduğu esaslı itirazlar da dikkate alınarak, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesinden Hayvan yemlerinde uzman iki profesör ve iç hastalıkları uzmanı bir profesör olmak üzere üç kişilik heyette tevdii edilerek, davaya dayanak hayvan ölümlerinin ve hayvanların zayıf kalmasının kullanılan yemden kaynaklanıp kaynaklanmadığı, zararın artmasında davacının herhangi bir kusurunun ve ihmalinin bulunup bulunmadığı, ayrıntılı olarak belirlenmesinin istenilmesine, dosyadaki raporların irdelenmesinin istenilmesine karar verildiği, dosyanın talimat mahkemesince Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. … , Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. … ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. …’dan oluşan bilirkişi heyetine dosyanın tevdi edildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 01/02/2021 tarihli raporda özetle; Hayvan ölümlerinin ve hayvanların zayıf kalmasının kullanılan yemden kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususunda yapılan dosya değerlendirilmesi sonucunda: Dosya içeriğindeki somut bulguları içeren resmi belgelere dayanarak; işletmede ortaya çıkan hayvan ölümlerinin fabrika yeminde saptanan iz element miktarlarına göre bu değerlerin toplu hayvan ölümlerine yol açmayacağı, fabrika yemi hayvana verilen toplam yemin bir kısmını oluşturduğundan. NRC verilerine göre söz konusu minerallerin fabrika yemindeki fazlalığının hayvanlarda herhangi bir toksik etki göstermeyeceğinin aşikar olduğu, öldüğü bildirilen hayvanlara ait resmi otopsi raporlarının dosya içeriğinde bulunmadığı, hayvanların kesin ölüm nedenlerinin de bu nedenle anlaşılamadığı, hayvanların zayıf kalması nedenlerinin sadece fabrika yemleriyle ilişkili olmayıp, hayvanlarda endo ve ekto-parazitler yanında (dosya içeriğinde bir bulguya rastlanmadığı), hayvanlara canlı ağırlığa göre verilen fabrika yemi ve kaba yem kalite ve miktarının önemli rol oynadığı, ayrıca ulaşılabilir su miktarı ve kalitesinin hayvanların zayıflamasına yol açan önemli etkenler arasında bulunduğu, açıklanan nedenlerden dolayı davacı işletmesindeki hayvan ölümlerinin ve hayvanların zayıf kalmasının sadece kullanılan fabrika yemindeki mineral dengesizlikten kaynaklanmayacağı, aynı zamanda diğer faktörlerin de (verilen kaba yem miktar ve kalitesi, fabrika yeminin miktarı, endo ve ekzo parazit kontrolü) etkili olacağı,
Zararın artmasında davacının herhangi bir kusurunun ve ihmalinin bulunup bulunmadığı hususunda yapılan değerlendirme sonucunda; İşletmede hayvanların gelişme geriliğinin günlük kontrollerle tespit edilmesi ve önlem alınması gerekli olduğu halde yem alımında değişiklik yapılmasında geç kalındığı. ölümlerden sonra da hayvan sahibinin aynı yemden almaya devam ettiği, hayvana verilen tüm (fabrika yemi ve kaba yem) yemlerin bakteriyolojik, toksikolojik. kimyasal bileşim yönünden analizlerinin yaptırılması, hasta ve gelişme geriliği görülen hayvanlarda detaylı klinik bulgular, hematolojik, bakteriyolojik, toksikolojik, biyokimyasal ve paraziter yönden analizlerinin yaptırılması ve ayrıca ilk hayvan ölümünün görüldüğü anda detaylı otopsisinin yaptırılarak kesin ölüm nedeninin belirlenmesinin gerekeceği, dosya içeriğinde bunlara ilişkin bir kanıt bulunmadığını rapor ve beyan ettikleri görülmüştür.
Davacı vekilinin rapora yapmış olduğu esaslı itirazlarda dikkate alınarak dava dosyasının Ankara Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilerek dosyanın önceki bilirkişi heyetine tevdii ile dosyada mevcut raporlar ve belgeler dikkate alınarak ve bunlar tek tek incelenerek davacı tarafın itirazlarını karşılar mahiyette ek rapor aldırılmasına karar verildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 24/05/2021 tarihli ek raporda özetle; Ek raporlardan ve protokollerden 04.03.2013 tarihi dahil hayvanlara silaj, saman ve fabrika yemi verildiği, 15.03.2013’den sonra hayvanlara saman ve fabrika yeminin verildiği, silajın yedirilmediği, fabrika yeminin hayvan başına verildiği günlük miktar bilinmeden ve sadece fabrika yeminin besin madde analiz sonucuna göre hayvanların dengesiz beslenmesinden bahsedilmesinin yeterli olmadığı, hayvanlarda ölümlerin çoğunluğunun resmi pasaport belgelerine göre (68 hayvanın öldüğü/zorunlu kesime tabi tutuldukları) Şubat 2013 tarihinde gerçekleştiği, işletmelerde silaj yem kalitesinin iyi olmadığı durumlarda da, hayvanlarda hastalık ve ölümler görülebildiğini, söz konusu olayda silaj yemin bu yönden analizine ilişkin belgeye dosya içeriğinde rastlanmadığı, ayrıca video kayıtları ve fotoğraflar değerlendirildiğinde; ahır ortamının hayvan refahı ve beslenme açısından kötü şartları içerdiği, Ocak-Şubat-Mart 2013 döneminde resmi laboratuvar muayenesi ve otopsi raporlarına göre hayvanlarca; Totulismus ve arsenik zehirlenmesi şüphesi, karaciğerde könjesyor, böbrek yetmezliği (glamerutonefritis), idrar yapamama (anüri), idrar kesesi dolgunluğu ve akciğerde fibrinli, pnömoni tanılarının konulduğunun tespit edildiği, deride ektoparazit (bit, pire, uyuz) kontrolüne ilişkin bilgiye dosya içeriğinde rastlanmadığı, üç hayvanda kan serum örneklerinde tespit edilen değerler, o hayvanlara ait bulgular olduğu göz önüne alınarak yorumlandığı ve değerlendirildiği, işletmede tüm hayvanlara ait bulgular olarak değerlendirilemeyeceğinin aşikar olduğu, ortalama 450 hayvanı sadece 3 hayvanın kan serumunun temsil edemeyeceğini, tüm hayvanlara yedirilen fabrika yeminde tespit edilen analiz bulguları yorumlandığında tespit edilen değerlerin uluslararası kaynaklara göre tolere edilebilir düzeyde olduğu, sonuç olarak işletmedeki hayvan ölümleri ve zayıf kalma nedenlerinin, hayvanlara yedirilen diğer yemler de göz önüne alındığında (silaj ve diğerleri), ağırlıklı olarak sadece kullanılan ve analizi yapılan fabrika yemindeki mineral dengesizlikten kaynaklanmayacağı; hayvanların iştetmedeki barındırma, sakım ve beslenme koşullarının yetersizliğine bağiı oluşan, otopsi bulgu ve raporlarında açıklanan çeşitli hastalıklara bağlı ortaya çıktığı kanaatine varılmış, bazı vakalarda görülen, fotoğraf ve video kayıtlarında da saptanan minera! madde dengesizliğine bağlı allotriofaji (gıda değerinde olmayan madde yeme) ve jeofaji (toprak yeme) belirtilerinin bakım-besleme koşullarının düzeltilmesi, yedirilen yemlerin hıztı bir şekilde değiştirilmesi ve zamanında müdahale edilmesi durumunda tedaviyle yavaş yavaş iyileştirilebileceğini rapor ve beyan ettiği görülmüştür.
Dava dosyasına temin edilen birinci bilirkişi heyeti raporu ile ikinci bilirkişi heyeti rapor ve ek raporları arasındaki çelişkiye binaen her iki rapor arasında ki çelişkinin giderilmesi ile dava dosyası kapsamına uygun tarafların iddia ve savunmalarını karşılar nitelikte konusunda uzman öğretim üyesi prof veyahutta doçent düzeyinde 3 kişiden oluşacak bilirkişi heyetine dosyanın tevdii ile rapor aldırılması hususunda Erzurum Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılmasına karar verildiği, talimat mahkemesince dava dosyasının Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni ve Hayvan Besleme Bölümü, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. …, Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni ve Hayvan Besleme Bölümü, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı ÖğretimÜyesi Prof. Dr. … ile Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Klinik Bilimler Bölümü, İç Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç Dr. …’dan oluşan bilirkişi heyetine tevdi edildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 03/12/2021 tarihli raporda özetle; Davacı …’nin dava dosyasına Bilirkişi Heyetine sunduğu dilekçesinde 07.10.2021 tarihinde işletmesine aldığı 193 adet besilik danada meydana gelen verim kayıpları ile bu hayvanlarda meydana gelen ölümlere ilişkin davasının olduğunu belirttiği, ölen hayvan sayısının 77 adet olduğunu belirttiği, kalan 116 adet hayvanı ise tekrar besiye aldığını ifade ettiği, hayvanlar sağlıklı ve sağ olsaydı, 343 günlük yaşta başladığı (tahmini canlı ağırlık – 400 kg) bu yemleme ile 222 gün yedirme sürecine günlük ortalama 1.5 kg canlı ağırlık kazanmasının bekleneceği, besi süreci sonunda hayvanların 650-700 kg canlı ağırlığa ulaşmasının beklendiği(18 aylık yaş), davacının yetkinliğe sahip bir üretici olduğu ve yıllardır hayvancılıkla uğraştığı, hayvanlara yedirilen yemlerin mikrobiyolojik ve toksikolojik analizlerinin menfi olduğu, davaya konu olan yem nedeniyle hayvanların olumsuz etkilendiği (klinik bulgular, patolojik bulgular, kan serum bulgularıyla gösterildiği gibi) dava dosyasında görüldüğü, hayvan sahibi …’nin hayvanlarda gelişen her durumdan yem üreticilerini haberdar ettiği, yanıt alamayınca, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nı durumdan haberdar ettiği, hayvanların zayıflaması ve ölümlerini engellemek için elinden gelen her türlü girişimde bulunduğu, Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri, Etlik Veteriner Araştırma Enstitüsü gibi birimlerden uzman ekibin çok sayıda yerinde hayvanları inceleyip örnek topladıkları mevcut sorunu araştırdıkları dikkate alındığında hayvan sahibinin hayvanlarındaki mevcut ölümleri yetkili Veteriner Hekimlere teslim ettiğinin görüldüğü, ayrıca hayvan sahibinin hayvancılık işletmesinde kullanılması için parazit, vitamin ve antibiyotik gibi ilaçları temin ettiği toplu ilaç alım fişlerinde görüldüğü, bu faturalardaki ilaçların hayvanların paraziter hastalıklarının ortadan kaldırılmasında kullanılan iç-dış parazit ilaçları, deri yaralarında kullanılabilecek antibiyotik, besi performansının iyileştirilmesinde kullanılabilecek vitaminler olduğunun görüldüğü, bu ilaçların veteriner hekimler tarafından uygulandığı, dolayısıyla hayvan sahibinde herhangi bir eksik veya kusur bulunmadığının dava dosyasından anlaşıldığı, … Yem A.Ş’nin yeminden kaynaklı olarak hayvanlarda kobhalt eksikliğine bağlı olarak şiddetli zayıflama, yem niteliğinde olmayan maddeleri yeme, organ hasarları ve nihayetinde ölüm bulguları meydana gelmiş; yemde bakırın oldukça yüksek düzeylerde bulunması karaciğerde hasarlara neden olduğu; yemde çinkonun oldukça yüksek düzeylerde bulunması kobalt eksikliğini daha da arttırdığı; yemde manganezin çok yüksek düzeylerde bulunması karaciğer hasarlarını artırdığı, karaciğerde bakır tutulumunu artırdığı ve karaciğer hasarlarını şiddetlendirdiği, dolayısıyla dava konusu olan yemdeki bakır – çinko – mangan düzeylerinin çok yüksek olması, kobaltın hiç bulunmamasının mineraller arasında yoksunluk ve dengesizliğe neden olduğu, Sonuçta … Yem A.Ş’ye ait yemleri tüketen hayvanlarda pika (gıda özelliği olmayan toprak, dışkı gibi maddelerin yenilmesi), şiddetli zayıflama, metabolizma bozuklukları, organ hasarları ve nihayetinde ölümler meydana geldiği, açıklanan tüm veriler bütün olarak değerlendirildiğinde hayvanlarda meydana gelen ölümlerin davalı … Yem Soya Tekstil San. Tic. A.Ş.’nin ürettiği yemden kaynaklı olduğunun anlaşıldığı, dolayısıyla davalı … Yem Soya Tekstil San. Tic. A.Ş.’nin davacıya ait 192 adet besi hayvanı için anılan tüm zararları karşılaması gerektiğini rapor ve beyan ettiği görülmüştür.
Davalı vekillerin rapora ilişkin itirazlarının da dikkate alınarak dava dosyasının Erzurum ATM’ye talimat yoluyla gönderilerek dosyanın mahkememizce resen belirlenecek SMMM bilirkişisi de heyete dahil edilerek dosyanın önceki bilirkişi heyetine tevdii ile tarafların itirazlarını karşılar ve ayrıca davacının oluşan zarar miktarını gösterir dosya kapsamına uygun denetime ve hüküm kurmaya elverişli ek rapor aldırılmasına, dava dosyasının talimat mahkemesince bilirkişi heyetine SMMM bilirkişisi … da eklenerek tevdi edildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 23/03/2022 tarihli ek raporda özetle; davacının yetkinliğe sahip bir üretici olduğu ve yıllardır hayvancılıkla uğraştığı, hayvanlara yedirilen yemlerin enfeksiyon ve toksikolojik analizlerinin menfi olduğu, davaya konu olan yem nedeniyle hayvanların olumsuz etkilendiği (klinik bulgular, patolojik bulgular, kan serum bulgularıyla gösterildiği gibi) dava dosyasında görüldüğü, sığırlarda lif eksikliği halinde sindirim bozuklukları, işkembede asitlik artışı, sonrasında işkembede gazlı şişkinlik, işkembe yüzeyinde hasar, topallık, işkembede perforasyon/hasar, karaciğer apsesi ve nihayetinde kısa sürede ölüm geliştiği, dosyadaki raporlar incelendiğinde hayvanlarda lif eksikliğine bağlı klinik bulgular ve otopsi bulguları bulunmadığı, dolayısıyla hayvanlarda lif eksiliği olmadığı, dava dosyasında hayvanlarda gossipol zehirlenmesine bağlı gelişecek klinik bulgular ve otopsi bulguları bulunmadığı, dolayısıyla hayvanlarda gossipol zehirlenmesinden bahsedilemeyeceği, hHayvan sahibi …’nin hayvanlarda gelişen her durumdan yem üreticilerini haberdar ettiği, yanıt alamayınca, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nı durumdan haberdar ettiği, hayvanların zayıflaması ve ölümlerini engellemek için elinden gelen her türlü girişimde bulunduğu, Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri, Etlik Veteriner Araştırma Enstitüsü gibi birimlerden çok sayıda uzman ekibin yerinde hayvanları inceleyip örnek topladıkları mevcut sorunu araştırdıkları dikkate alındığında hayvan sahibinin hayvanlarındaki mevcut sorunları yetkili Veteriner Hekimlere teslim ettiği, ayrıca hayvan sahibinin hayvancılık işletmesinde kullanılması için parazit, vitamin ve antibiyotik gibi ilaçları temin ettiğinin toplu ilaç alım fişlerinde görüldüğü, bu faturalardaki ilaçların hayvanların paraziter hastalıklarının ortadan kaldırılmasında kullanılan iç-dış parazit ilaçları, deri yaralarında kullanılabilecek antibiyotik, besi performansının iyileştirilmesinde kullanılabilecek vitaminler olduğunun görüldüğü, bu ilaçlar veteriner hekimler tarafından uygulanacağı, dolayısıyla hayvan sahibinde herhangi bir eksik veya kusur bulunmadığının dava dosyasından anlaşılacağı, … Yem A.Ş’nin yeminden kaynaklı olarak hayvanlarda kobalt eksikliğine bağlı olarak şiddetli zayıflama, yem niteliğinde olmayan maddeleri yeme, organ hasarları ve nihayetinde ölüm bulguları meydana gelmiş; yemde bakırın yüksek düzeylerde bulunması karaciğerde hasarlara katkı sağlamış; yemde çinkonun yüksek düzeylerde bulunması kobalt eksikliğini daha da arttırdığı, dolayısıyla dava konusu olan yemdeki bakır – çinko -mangan düzeylerinin çok yüksek olması, kobaltın tespit edilebilir düzeyde dahi bulunmaması iz element ve mineraller arasında yetersizlik ve dengesizliğe neden olduğu, sonuçta … Yem A.Ş’ye ait yemleri tüketen hayvanlarda pika (gıda özelliği olmayan toprak, dışkı gibi maddelerin yenilmesi), şiddetli zayıflama, metabolizma bozuklukları, organ hasarları ve nihayetinde ölümler meydana geldiği, bilimsel olarak açıklanan veriler bütün olarak değerlendirildiğinde, hayvanlarda meydana gelen verim kayıpları ve ölümlerin davalı … Yem Soya Tekstil San. Tic. A.Ş.’nin ürettiği yemden kaynaklı olduğunun anlaşıldığı, dolayısıyla davalı … Yem Soya Tekstil San. Tic. A.Ş.’nin davacıya ait 192 adet besi hayvanı için anılan tüm zararları karşılaması gerektiği, davacının zarar hesabına ilişkin olarak ölen hayvanların karkas ağırlık hesabı, Karkas Kilogram Fiyatı, hasta hayvanların beslenme maliyetleri, ilaç maliyetlerine ilişkin verilerde değişiklik olmadığının görüldüğü, davacının hayvanların öldüğü ve randıman düşüklüğü gösterdiği 2013 yılı itibariyle ölen hayvanlardan dolayı 541.837,92-TL, kalan hayvanların tekrar beslenmelerinden dolayı 261.452,88-TL, ilaçlardan 28.525,65-TL olmak üzere toplam 831.816,45 TL maddi zararın bulunduğunu, davacının dava tarihi itibariyle ölen hayvanlardan dolayı 684.244,04-TL kalan hayvanlardan tekrar beslenmelerinden dolayı 330.168,06-TL, ilaçlardan 28.525,65 TL olmak üzere toplam 1.042.937,75-TL maddi zararın bulunduğunu rapor ve beyan ettikleri görülmüştür.
DEĞERLENDİRME :Dava; ayıplı mal satışından doğan maddi ve manevi tazminat istemine ilişkin olduğu, yapılan yargılama, toplanan kanıtlar ve tüm dosya kapsamından anlaşılacağı üzere,
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın, davacı tarafından, davalı … Yem Tarım Ürünleri Ltd Şti nden satın ve teslim aldığı, davalı … Yem Sanayi Anonim Şirketi’nin üreticisi olduğu yemlerin, ayıplı olup olmadığı, varsa bu ayıbın gizli ayıp niteliğinde olup olmadığı, davalıların ağır kusuru bulunup bulunmadığı, iş bu yemlerin davacıya ait besi hayvanlarının ölümlerine ve verim kaybına sebebiyet verip vermediği, vermiş ise davacının hayvan ölümlerinden ve verim kaybından dolayı oluşan maddi ve manevi zarar miktarı noktasında toplanmıştır.
Mahkememizce, davalıların üretici ve satıcısı olduğu yemlerin ayıplı olup olmadığı, varsa ayıbın neden ibaret olduğu ve maddi zararın tespiti hususunda tarafların dosyaya sundukları ve temini talep ettikleri belge ve kayıtların dosyaya temini ve taraf tanıklarının dinlenilmesine müteakiben, uyuşmazlığın çözümü özel ve teknik bilgiyi gerektirdiğinden, dava dosyası mahkememizce konusunda uzman üç ayrı bilirkişi heyetine tevdi edilerek rapor aldırılmış, Veteriner Hekim Prof. Dr. …, Uzman Veteriner Hekim … ve SMMM … tarafından mahkememize sunulan birinci bilirkişi heyeti rapor ve ek raporu ile Prof. Dr. …, Prof. Dr. …, Doç Dr. … ile SMMM bilirkişisi …’dan oluşan üçüncü bilirkişi heyeti raporundaki ilme ve dosya kapsamına uygun benimsenen rapor içeriklerine göre, davalı … Yem Sanayi Anonim Şirketi tarafından üretimi yapılan ve davacı tarafça davalı … Yem Tarım Ürünleri Ltd Şti’nden satın ve teslim alınıp, hayvanların beslenmesinde kullanılan yemlerde bulunması gereken bakır-çinko-mangan miktarının olması gerekenden çok yüksek olması, buna karşın kobaltın hiç bulunmaması nedeni ile iz element ve mineraller arasında yetersizlik ve dengesizliğe neden olduğu, iş bu yemleri tüketen davacıya ait hayvanlarda pika(gıda özelliği olmayan toprak dışkı gibi maddelerin yenilmesi) hastalığı ve buna bağlı organ hasarları ve ölümlere neden olduğu,bu kapsamda davalılarca üretim ve satışı yapılan yemlerin üretiminde ve satışında, davalı tarafın ağır kusuru bulunduğu ve ayıbın gizli ayıp niteliğinde olduğu, davacının besi hayvanlarının ölümünde ve verim kaybından dolayı toplam 831.816,45-TL maddi zararının oluştuğu, yine davacının beslediği hayvanlarının ölümü ve verim kaybı ve buna bağlı ekonomik geleceğinin sarsılması nedeniyle yaşadığı acı ve keder karşılığı manevi zararının oluştuğu kanaatine varılmıştır.
Her ne kadar davalı … Yem Sanayi AŞ vekili 25/05/2022 tarihli dilekçesi ile; cevap dilekçesinin ıslah ile zaman aşımı itirazında bulunmuş ve ıslah talebi 6100 sayılı HMK nun 178. Maddesi usulü dairesinde yapılmamış ise de, mahkememizce davalı tarafın zaman aşımı itirazı yönünde yaptığı değerlendirmede, davalı üretici … Yem Sanayi AŞ nin ayıplı üründen dolayı oluşan zarardan Borçlar Kanunu’nda düzenlenen haksız fiil hükümlerine göre, satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olduğu, Borçlar Kanunu’nun satıcının sorumluluğunu düzenleyen 231. maddesinde; satıcının ayıptan doğan sorumluluğu, satılanın alıcıya devrinden başlayarak iki yıl geçmekle zaman aşımına uğrayacağı, satıcının satılanı ayıplı olarak devretmekte ağır kusurlu ise, iki yıllık zaman aşımı süresinden yararlanamayacağı düzenlenmiş olup, yine haksız fiil sorumluluğundan doğan zararın tazminine yönelik zaman aşımı düzenlendiği, Borçlar Kanunu’nun 72. Maddesinde, tazminat isteminin zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her halde fiilin işlendiği tarihten başlayarak 10 yılın geçmesi ile zaman aşımına uğrayacağı düzenlenmiş olup, davalı tarafça üretimi yapılan dava konusu yemin üretiminde, yemde bulunması gereken iz element ve mineraller arasındaki yetersizlik ve dengesizlik nedeniyle ağır kusuru bulunduğu, bu nedenle satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olan üreticinin ayıptan doğan sorumluluğunda iki yıllık zaman aşımı süresinden yararlanamayacağı,
Yine Borçlar Kanunu’nun 72. Maddesi uyarınca, zarar görenin zararı ve zarar verene öğrendiği tarihten itibaren iki yıllık süre içerisinde zararın tazminini istemesi gerektiği düzenlenmiş olup, davacının hayvanların ölümü ve rahatsızlığı üzerine müracaat ettiği Kırıkkale İlçe Tarım Müdürlüğü’nce düzenlenen raporda hayvanlardaki ölüm ve gerilemenin pika dan kaynaklandığı rapor edilmiş ise de, davalının üretimini yaptığı yemlerin ayıplı olduğu, ölümlerin ve hayvanlardaki rahatsızlığın bu yemlerden kaynaklandığına dair tespite yer verilmediği, davacı tarafça yemlerin değiştirilmesinden sonra hayvanların da kısmen düzelme yaşanması üzerine zararın davalı yemlerinden kaynaklandığı kanaati ile davalılara 03.07.2013 tarih … sayılı Kırıkkale …. Noterliğince ihtarname gönderdiği, uğradığı zararların tazminini talep ettiği, davalı üretici şirketin ise 22.07.2013 tarih … sayılı Polatlı …. Noterliğinden cevabı ihtarnamesi ile zararın, ürettikleri yemlerden kaynaklanmadığını beyan ettikleri, bu arada taraflar arasında görüşmelerin devam ettiği, davacının da zararın oluşmasında davalıya ait yemlerin etkili olup olmadığı ve yemlerin ayıplı olup olmadığı yönünde araştırma cihetine gittiği, bilahare zararın davalının ürettiği yemlerden kaynaklandığı sonuç ve kanaatine vararak davayı açtığı, iş bu nedenle davacının zarar vereni öğrendiği tarihin, dava tarihinden iki yıl öncesine dayalı olduğundan bahsedilemeyeceği, keza dava konusu yemdeki ayıbın gizli ayıp niteliğinde olduğu ve yapılan yargılama ve bilirkişi heyeti raporları sonucu tespit edilebildiği, yine davacının 22/07/2013 tarihli ihtarname ile zararın tazmini talebinde bulunmuş ise de, dava konusu sağ kalan hayvanlardaki rahatsızlığın giderilmesine yönelik yapılan beslenme ve tedavinin etkisi ve bu nedenle oluşan zarar miktarının tespiti, tedavi ve beslenme sonucuna bağlı olduğu ve ihtar tarihinden sonra iş bu miktarın tespit edilebileceği, bu nedenle de davacının zararı ve zarar vereni öğrendiği tarihten itibaren iki yıllık zaman aşımı süresi içerisinde dava açtığının kabulü gerektiği kanaatine varılmakla, davalının zaman aşımı itirazı mahkememizce kabul görmemiştir.
Tüm dosya kapsamı, taraf delilleri, tanık anlatımları ve bilirkişi heyeti rapor içeriklerine göre; davacının maddi ve manevi tazminat istemine ilişkin davasının kısmen kabulü ile aşağıda yazılı hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi HMK 294/4 mad. gereğince bir ay içinde açıklandığı üzere;
Davanın KISMEN KABULÜ ile
831.816,45-TL maddi tazminat alacağının 22/07/2013 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
10.000,00-TL manevi tazminat alacağının 22/07/2013 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
Fazlaya ilişkin talebin reddine,
Maddi tazminat yönünden;
Davacı tarafça peşin yatırılan 15.059,25-TL’nin mahsubu ile 41.762,13-TL karar ve ilam harcının davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak hazineye gelir kaydına,
Davacı tarafça peşin olarak yatırılan 15.059,25-TL harcın davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
Avukatlık asgari ücret tarifesine göre hesap edilen 58.640,82-TL vekalet ücretinin avalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
Manevi tazminat yönünden;
Harçlar Kanunu 1 sayılı tarife uyarınca hükmolunan 10.000,00-TL manevi tazminat miktarı üzerinden 683,10-TL karar ve ilam harcının davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak hazineye gelir kaydına,
Avukatlık asgari ücret tarifesine göre hesap edilen 5.100,00-TL vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
Avukatlık asgari ücret tarifesine göre hesap edilen 5.100,00-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
Davacı tarafça yapılan 27,70-TL başvuru harcı, 1.102,20-TL tebligat ve posta gideri, 5.150,00-TL Bilirkişi ücreti dahil olmak üzere toplam 6.279,9‬0-TL yargılama giderinin kabul ve red oranına göre 5.995,03-TL sinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
Davacı tarafça peşin yatırılan gider avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde davacıya iadesine,
Davalı … Yem Sanayi AŞ tarafından yapılan 2.450,00-TL yargılama giderinin kabul ve red oranına göre 111,13-TL sinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, bakiye kısmın davalı üzerinde bırakılmasına,
Davalı … Yem Sanayi AŞ tarafından peşin yatırılan gider avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
Dair Davacı … ile davacı vekili Av. … ile davalı … AŞ vekilleri Av. … ile Av. …’ın yüzüne karşı, diğer davalı tarafın yokluğunda kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde İstinaf yolu açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkca okunup usulen anlatıldı.15/06/2022

Başkan …
e-imzalıdır

Üye …
e-imzalıdır

Üye …
e-imzalıdır

Katip…
e-imzalıdır