Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2013/401 Esas
KARAR NO : 2022/165

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 31/08/2012
KARAR TARİHİ : 02/03/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA : Davacı vekili, dava dilekçesi ve duruşmalarda özetle; Davalı taraf ile müvekkil şirket … …. şirketi arasında akdedilen 16.04.2009 tarihli sözleşme gereğince davacının sipariş aldığı: Nijerya’da yapılacak toplam 24 adet 330/132/33 Kv trafo merkezi sekonder projeleri. HMI (scada) tasarımları, işletmeye alma, primer ve sekonder testlerin: Türkiye ve Nijerya da sahada test yapmayı kabul ve taahhüt ettiği, sözleşme gereğince davalı şirket, bütün tasarım ve testleri, belirtilen IEC standartlarına ve PHCN (Power Holding Company Of Nijerya) şartnamesine uygun yapacağını taahhüt ettiği, Nijerya’da devreye alınmak üzere davalı ile sözleşme yapılan 24 adet trafo merkezinin, davalı tarafından Sekonder projeleri, Fabrika Kabul Testleri (FAT), Nijerya da Primer ve Sekonder Testleri, Nijerya’da Saha Testleri ve Devreye Alma Çalışmaları, As-Built ( nihai proje ) projelerinin teslimini yapacağı hususunda anlaştıklarını, davalı tarafın sözleşme gereği, 24 adet trafo merkezinin Sekonder projelerini hazırladığını, müvekkil şirkete (üzerinde tadilat yapılmasına izin verilmeyecek şekilde CD içerisinde pdf resim formatında ve ayrıca 2’şer takım kâğıt baskı şeklinde) teslim etmiş ve karşılığında sözleşmede kararlaştırılan %90 ödeme karşılığı 713.213.00 USD yi aldığını, davalının kalan %10 ödemeyi alabilmesi için nihai projeleri (As-Built) hazırlayıp müvekkil şirkete teslim etmesi gerektiği, müvekkil şirketin tüm yazılı ve sözlü taleplerine rağmen, kendisine bildirilen as-built aşamasına gelmiş trafo merkezlerinin nihai projelerini hazırlayıp müvekkil şirkete teslim etmediği, projeler müvekkil şirket tarafından hazırlanarak Nijerya Elektrik Kurumuna teslim edildiği, müvekkil şirket sözleşme gereği davalı şirkete, 10 adet trafo merkezi (Alaoji P/P- New haven- Damaturu- Maidiguri- Lokoja- Ikot ekpene- Lot6 Owerri-LolH Agbor- LolH Asaba- Lot&8 Benin north) için HMI (Scada) tasarımları %50 avans + %40 Fabrika kabul testleri karşılığında toplam %90 (295.830.00 USD – iki yüz doksan beş bin sekizyüz otuz USD) ödeme yaptığı, davalı şirket Nijerya’ya gitmediği ve hazırlanan mevcut tasarımları müvekkil şirkete teslim etmeyi reddettiği için : Alaoji P/P’a ait tüm SCADA tasarımı müvekkil firma mühendisleri tarafından yeniden hazırlanmış ve bu merkez müvekkil firma mühendislerinin tasarımlarıyla devreye alındığı, davalı firmanın Alaoji P/P merkezinin devreye alma çalışmalarında üstlendiği işi özen, sadakat ile yapmadığı, işi geciktirerek ve yapmayarak müvekkil şirketi zor durumda bıraktığı; müvekkil şirketçe 16.04.2009 tarihli sözleşme gereğince bu iş karşılığı davalıya ödenen 295.830.00 USD ‘nin. Davalı şirket tarafından müvekkil şirkete iade edilmesi gerektiği, Yine 16.04.2009 tarihli sözleşme gereği 24 adet trafo merkezi için ; Saha testleri, Sekonder ve primer testleri için, müvekkil şirkette kabul testleri sırasında davalı tarafa 392.050.00 USD (üç yüz doksan iki bin elli USD) avans ödemesi yapıldığı, Sözleşme gereği geri kalan ödemenin bir kısmı Nijerya vizesi alındığında, kalan bakiyede Nijerya’da sahadaki tüm işler bittiğinde yapılması gerektiği, Ancak davalı şirket, müvekkil şirketin tüm yazılı ve sözlü uyarılarına rağmen Nijerya’da sahada sorumluluğu ve taahhüdü altındaki işleri yapmayı reddettiği -Nijerya’ya gitmediği için , yarım kalan işlerin tamamı müvekkil … şirketi mühendisleri ve teknisyenleri tarafından tamamlanmış sözleşme gereği saha testleri , sekonder ve primer testlerinin yapılması karşılığı ödenen 392.050.00 USD nin” bu işleri yapmadığı için müvekkil şirkete iade etmesi gerektiği, yukarıda açıklandığı şekilde davalı tarafa yapılan toplam 1.441.629.50 USD ödemenin, 1.053.029,50 USD’si … Türkiye tarafından davalı şirket hesabına, 388.600,00 USD ise davalı şirketin göndermiş olduğu proforma faturalar doğrultusunda ve yine davalı şirketin bildirmiş olduğu şahıs hesaplarına … tarafından yapıldığı, müvekkil şirket davalı şirkete Gebze 7. Noterliği aracılığı ile 08685 yevmiye numaralı 11.04.2012 tarihli ihtarnameyi göndererek, ihtarnamenin tebliğinden itibaren bir hafta içerisinde 16.04.2009 tarihli sözleşme gereğince taraflarına ödenen toplam 1.441.629,50-USD’den , davalı tarafça yapılması gerekirken yapılmayan, eksik bırakılan ve müvekkil şirket tarafından yapılan 687.880,00 USD’lik kısmını, yapılan ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte müvekkil şirkete ödemesi, ihbar ve ihtar edildiği, davalı şirket, Gebze ………. Noterliği aracılığı ile gönderilmiş olan …….. yevmiye numaralı 23.05.2012 tarihli ihtarnameye cevaben , Bornova………….. Noterliği aracılığı ile ……. yevmiye numaralı cevabi ihtarname göndererek, sözleşmeden doğan edimlerinin tamamını yerine getirdiğini, müvekkil şirketin yapması gereken ödemeleri yapmadığını, 24 adet trafo merkezinin çok azını tamamlayabildiğini, Nijerya’daki işlerin As built aşamasına gelmediğini iddia ederek; müvekkil şirketin bahsettiği tüm projelerin şirketlerince yapıldığını, testleri tamamlanıp devreye alınan sadece 3 adet trafo merkezi bulunduğunu, bunlardan bir tanesi olan KATAMPE TM trafo merkezinin as built projesinin gönderildiğini, diğerlerinin hazır ve ellerinde olduğunu, 10 adet trafo merkezi için HMI (scada) tasarımları karşılığı yapılan ödemenin, sözleşme gereğince işler yapıldığı için ödendiğini, yapılan ödemelerin işin yapıldığını gösterdiğini, ayrıca ödemelerin eksik olduğunu , davet edilmediğini, 24 adet trafo merkezine ait panolardaki sekonder testlerin yapıldığını , işin W 40’lık kısmının tamamlandığını, bu konuda da bakiye alacaklarının olduğunu, iddia ederek, devamında bir takım iddialarla alacak talebinde bulunduğu, ayrıca müvekkil şirkete posta yolu ile 07.05.2012 tarih 402005 seri numaralı 160.031,60 USD bedelli, 07.05.2012 tarih 402006 seri numaralı 113.190,00 USD bedelli, 07.05.2012 tarih 402007 seri numaralı 70.057,96 USD bedelli üç adet fatura aslını gönderdiği, müvekkil şirket davalı tarafça gönderilen faturaları Gebze ………Noterliği aracılığı ile göndermiş olduğu……… yevmiye numaralı 23.05.2012 tarihli ihtarname ekinde, iade ettiği, müvekkil şirket 16.04.2009 tarihli sözleşmeden doğma edimlerini yerine getirmiş, yine …….. yevmiye numaralı ihtarnamede bahsi geçen ödemelerinin tamamını yapmış olmasına rağmen, davalının taahhütlerini yerine getirmediğini, HMI scada tasarımları, sahada uygulanıp işlerlik kazandırılmadığı takdirde iş yapılmış kabul edilemediği, Nijerya Elektrik Kurumuna olan taahhüdü dolayısıyla, davalı tarafça sözleşme gereği bedeli alındığı halde yapılmayan işleri kendisi yapmak zorunda kaldığı, en son şirket genel Müdürü …, 19.08.2011 ve 02.09.2011 tarihli mail mesajları göndererek, Alloji S/S ve PP de devreye alınması gereken kısımların testlere hazır olduğu, müvekkil şirketin muhatabı olan firmaların bir an önce müvekkil şirketin sorumluluğunu yerine getirmesini beklediğini, gelmezlerse yarım bıraktığı işlerin … ekipleri tarafından tamamlanacağını davalı tarafa bildirdiği, … firmasının hazırlamış olduğu sekonder projeye göre sistemin kablaj ve montajını yapmak olduğu ve sistemi kontrol etmek, test etmek ve devreye almak şirketlerinin sorumluluğunda olduğu halde, sorumluluğunu yerine getirmemek için sürekli bahaneler ileri sürüp soyut birtakım iddialarla müvekkil şirketi suçladığı, As built projeleri müvekkil şirket tarafından yapılıp Nijerya elektrik kurumuna teslim edildiği, davalının yapmadığı işler için müvekkil şirketten avans olarak almış olduğu ödemeleri de müvekkil şirkete iade etmesi gerektiği, davalı şirkete ödenen toplam 1.441.629,50-USD’den , davalı tarafça yapılması gerekirken yapılmayan, eksik bırakılan ve müvekkil şirket tarafından yapılan ve yapılmaya devam eden işlere isabet eden 687.880,00 USD’lik kısmının davalıdan tahsili için dava açma zaruretinin hasıl olduğunu, açıklanan nedenlerle; fazlaya ilişkin dava ve talep hakları saklı kalmak üzere, müvekkil şirketin toplam 687.880,00-USD’lik alacağının fiili ödeme tarihindeki Türk Lirası karşılığının,ihtarname tarihinden itibaren işleyecek bankalarca döviz mevduata uygulanan en yüksek ticari temerrüt faizi ile birlikte, davalıdan tahsiline, dava masrafları ile ücreti vekaletin karşı tarafa tahmiline karar verilmesini talep ve dava ettiği görülmüştür.
CEVAP : Davalı vekili cevap dilekçesi ve duruşmalarda özetle; davacı taraf ile müvekkili şirket arasında münakit 16.04.2009 tarihli Sözleşme ile de; davacı Şirketin “sipariş aldığı Nijerya’da yapılacak … 330/132/33kV trafo merkezlerinin (24adet) sekonder ve HMİ tasarımlarının, panoların … fabrika testleri ve merkezlerin saha kablaj ve primer cihaz testlerinin” müvekkili şirket tarafından yapılması, yapılacak bu işler kapsamında da, davacı Şirket’in müvekkili şirkete karşı taahhüt ettiği edimler düzenlendiğini, dava konusu yapılan 24 adet trafo merkezinin 5 tanesi devreye alınmış olup, Lot-6 Alaoji projeleri tamamlandığı, sözleşmeye göre ödenmesi gereken %90 tutarındaki ödeme(yine eksik de olsa) alındığı, FAT yapılmış Scada avansı (%50) ve FAT (%40) parası alındığı, fabrika sekonder test parası (%40) alındığı, faturası kesildiği, test ve devreye alma ekibi Nijerya’ya gittiği (vize alınınca %20 alınmış), işletmeye alma avansı (%50) alındığı, işletmeye alma çalışmaları tamamlandığı (%50) ve faturasının kesildiği, ayrıca davacının sunduğu resimler arasında Alaoji TM nin devreye alma çalışmalarında çekilmiş resimler de bulunduğu, Bu Alaoji resimleri test ve işletmeye alma çalışmaları yapıldığını gösterdiğini, sadece Alaoii scada HMİ devreye alma çalışmasına davet alınmasına rağmen, davacı şirketin o tarihlerde müvekkili şirkete yaklaşık 100.000.00 USD borçları olması ve Alaoii scada devreye alma çalışmasına henüz hazır olunmaması nedeni ile Nijerya’ya gidilmediğini, şayet şartlar oluşmuş olsa ve müvekkili şirketin Nijerya’ya gidebilmiş olsa, sözleşmede yazılı %10 as-built ödemesi de tahakkuk etmiş olacağını, bu hususlar ile ilgili olarak yazışmalar da 2011 Eylül Son olarak 30.09.2011 tarihinde müvekkili şirket tarafından, davacı şirketin Genel Müdür Yardımcısı … tarafından gönderilen e-maile cevaben, aynı gün, “AKAY görevini yaparsa biz de yapacağız” yanıtı verildiğini, bu mailin altındaki 2 Eylül 2011 tarihli … ile olan karşılıklı yazışma taraflar arasındaki ihtilafın davacı tarafça ortaya çıkarıldığını gösterdiğini, bu girişimleri doğrultusunda, Gebze 7. Noterliğinden keşide ettiği 11.04.2012 tarihli 8685 yevmiye sayılı ihtarnamesi ile, eksik iş yapıldığından bahisle, işi tamamen bittiği için devreye alınan ve ödemeleri yapılan tüm merkezlerin de Scada-test ödemelerinin geri istenildiğini, müvekkili şirket tarafından, Bornova 3. Noterliğinden keşide edilen 11.05.2012 tarihli 15993 yevmiye sayılı ihtarname ile, gerek bu ihtarnameye cevaplar ve gerekse kendi taleplerinin gönderildiğini, bu ihtarnamede, davacı tarafın kendi edimlerini yerine getirmediği, yapması gereken ödemelerini yapmadığı ve ödemesi gerektiği, ekiplerimizin Nijerya’ya transferi, konaklamaları, iş yapabilmeleri için hazırlıkların yapılmadığı, özetle bu ve benzeri edimlerin karşılıksız bırakılarak, hiçbirinin yerine getirilmediğinin ifade edildiğini, davacı şirket Gebze ……… Noterliğinin 23.05.2012 tarihli ……… yevmiye sayılı ihtarnamesi ile müvekkilinin gönderdiği bu faturaları borcu olmadığı gerekçesi ile iade ettiğini, davacı tarafın bu aşamada sözleşme gereği müvekkilimiz şirkete ödemesi gereken tutarın 713.213,00-USD olmayıp, 761.273,00-USD olduğunu, davacı tarafın daha işin basında 48.060,00-USD eksik ödeme yapmakla, kendi üzerine düşen edimi yerine getirmemiş olduğunu, dava dilekçesinin 4. maddesinde birkaç husustan söz edildiğini, “10 adet trafo merkezi için %50 avans + %40 Fabrika kabul testleri karşılığında toplam %90 (karşılığı 295.830,00 USD) ödeme yaptığını, buna rağmen müvekkili şirketin mevcut tasarımları Nijerya’da sahada uygulamadığı gibi, Nijerya’ya gitmeyi reddettiğini, kendi mühendislerinin tasarımlarıyla devreye alındığını, ek masraflar da yapmak zorunda kaldıklarını belirttiğini, Scada (HMD) tasarımları sonrası programlar da panolara (panolardaki cihazlara) yüklenmiş olup, FAT (fabrika kabul testleri) pano fabrikasında (sözleşmede yazılı olan 3. şahıs ……….. Şirketinde ve … atölyesinde) Nijeryalı kontrolörlerin, pano üretici firması …Şirketinin ve müvekkili şirketin mühendisleri nezaretinde yapıldığını, sonuçları olumlu bulunduğu için de Nijerya’ya gönderildiğini, kaldı ki, davacı şirket tarafından yapılan ödemelerin de eksik olduğunu, 16.04.2009 tarihli sözleşmeye göre ödenmesi gereken miktar %50 avans + %40 FAT ve pano test sonrası ödenmesi gereken miktar 321.830,00 USD olduğunu, muhatap şirketin kendi beyanına göre ödenen miktarın ise 295.830,00-USD olduğunu, müvekkilimiz şirketin bu kalemde de 26.000,00 USD bakiye alacağının mevcut olduğunu, sözleşmede de belirttiği gibi önce %50 avans ödendiğini, her trafo merkezi FAT ve pano testleri yapıldığı için FAT ertesi %40 proforma fatura karşılığı (eksik) ödendiğini, sözleşmenin 4. maddesinde görüleceği üzere, müvekkilimiz şirket, “… yapılan test ile ilgili dokümanlar hariç başka belge hazırlayıp sunmaz. Yaptığı çalışmayı belgeleyen evrakları … yetkililerine verir. Diğer işlemler ve gerekli çalışmalara karışmaz, yaptığı test çalışmalarına ait belgeleri verir işi biter. ” yazdığı, yapılan çalışmalarda eksik hiçbir husus bulunmadığını, dolayısıyla, FAT tamamlandığı için işin sözleşmeye göre faturası kesildiği ve ödemesinin yapıldığı, 295.830.00-USD lık kısmın geri istenmesinin mümkün olmadığını, dolayısıyla, davacı tarafın 392.050.00 USD lık geri ödeme talebinin de tutarsız olduğunu, davacı şirketin, Gebze 7. Noterliğinden keşide ettiği 11.04.2012 tarihli 8685 yevmiye sayılı ihbarnamesine cevaben, müvekkili şirket tarafından, Bornova …. Noterliğinin 11.05.2012 tarihli .. yevmiye sayılı ihtarnamesi gönderildiğini, davacı tarafın bu ihtarnamesinde belirttiği talepler taraflar arasındaki sözleşmeye aykırı olduğunu, bu hususların tamamının yanlış olduğunu, davacı şirketin Genel Müdürünün 19.08.2012 ve 02.09.2011 tarihli mail mesajlarına 20.08.2012 ve 02.09.2012 tarihli mesaj ile gerekli açıklamalar yapıldığını ve …’ın (davacı tarafın) sözleşmeden dolayı vecibelerini yerine getirmesinin istendiğini, sözleşmeden dönme hâlinde tarafların, karşılıklı olarak ifa Yükümlülüğünden kurtulduklarını ve daha önce ifa ettikleri edimleri geri isteyebileceklerini, bu durumda borçlunun, temerrüde düşmekte kusuru olmadığını ispat edemezse alacaklı, sözleşmenin hükümsüz kalması sebebiyle uğradığı zararın giderilmesini de isteyebilir.” hükmünü içerdiğini, davacı tarafın bu davranışı T.M.K. nun 2. maddesinde varlık bulan çelişkili davranış yasağına dahi aykırı olduğunu, 4721 sayılı T.M.K. nun “dürüst davranma” başlıklı 2. maddesi, “Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz” hükmünü içerdiğini, davacı tarafın bu davranışının kötü niyetli olduğu ve dürüst davranılmadığı çok açık olup, bunun korunmasının mümkün olmadığını, müvekkili şirketin, davacı tarafın Sözleşme gereği yapması gerekenleri yapmaması sebebiyle (mali sonuçlar hesap ekstresinde görülmektedir), yapılan işlere ait henüz kendisine ödemesi yapılmamış bakiye 141.000,00 USD alacağı bulunduğunu, davacı tarafın sözleşmeyi feshetmeden müvekkili yerine kendisinin yaptığını söylediği işler Sözleşme gereği şirketimize yaptırması zorunlu olan işler olduğunu, bu işlerin müvekkili şirkete yaptırılmaması sebebiyle 154.000,00 USD alacağı bulunduğunu, sözleşmenin 6. maddesinde bahsi geçen, “Alaoji FAT”ı zamanında yapılması koşuluyla … 20.000,00 USD ödemeyi taahhüt eder” hükmü gereğince alacağı bulunduğunu, sözleşmenin 6. maddesinde bahsi geçen, “Nijerya ‘da saha testleri esnasında, …’dan kaynaklanmayan nedenler sonucu (örneğin malzeme eksiği, PHCN ve kesinti problemleri vb) gecikilen gün başına …….. 500,00 USD/ekip ödeyecektir” hükmü gereğince, müvekkili şirketi geciktirdikleri günlere isabet eden 50.000,00 USD alacağı bulunduğunu, sözleşmenin 10. maddesinde, davacı taraf, “Nijerya’da aldığı işleri yukarıdaki koşullar çerçevesinde …’a sipariş edecektir” hükmünü ihlal ettiğini, esasen müvekkili şirkete yaptırmak zorunda olduğu işler, SCADA projelerinin ve Skodaların müvekkili şirket dışında yapılması veya yaptırılması nedenleriyle de müvekkili şirketin kayıplarının mevcut olduğunu, bunların tespiti gerektiğini, açıklanan nedenlerle, öncelikle yetki yönünden ve bilahare esastan reddine karar verilmesini talep ettiği görülmüştür.
DELİLLER :Davacı iddiasını ispata yönelik olarak; müvekkil şirket ile davalı şirket arasında akdedilen 16.04.2009 tarihli sözleşme, müvekkil şirket ile müvekkil şirket yetkililerinin Nijerya’da kurmuş oldukları ve müvekkil şirket ile bağlantılı … tarafından davalı şirkete ve davalı şirket yetkililerinin bildirdiği şahıs hesaplarına yapılan ödemelere ilişkin belgeler, müvekkil şirket tarafından davalı şirkete yapılan ödemeleri gösterir muavin kaydı, müvekkil şirket defter ve kayıtları, müvekkil şirket tarafından davalı şirket elamanlarının Nijerya’ya gidiş dönüşleri ile ilgili alınan uçak biletleri, müvekkil şirket yetkilileri, çalışanları ile davalı şirket yetkili ve çalışanları arasında yapılan yazışmalar, davalı şirket tarafından yapılan projeler ile bu projelerden davalı tarafça yapılan hatalı tasarım ve projelerdeki hataların davalı şirket tarafından düzeltilmemesi dolayısıyla müvekkil şirket tarafından sonradan tadil edilen projeler ile davalı şirket tarafından hazırlanıp Nijerya Elektrik Kurumuna teslim edilmek üzere müvekkil şirkete verilmesi gerekirken müvekkil şirkete teslim edilmediği için müvekkil şirketçe hazırlanan as-built projeler, davalı şirketten As buillt projelerin istenmesi ile ilgili e-postalar, … ekip elamanlarının Nijerya’da yaşam koşullarını gösterir fotoğraflar, müvekkil şirkete Nıger Delta Power Holdıng Of Company (Nijerya Elektrik Kurumu) tarafından verilen takdirname, davalı şirkete Gebze 7. Noterliği Aracılığı ile gönderilen 11 Nisan 2012 tarih ve 08685 yevmiye numaralı ihtarname, müvekkil şirkete davalı şirketçe Bornova 3. Noterliği aracılığı ile gönderilen 15993 yevmiye numaralı ihtarname, davalı şirkete Gebze 7. Noterliği aracılığı ile gönderilen 04 Haziran 2012 tarih ve 12579 yevmiye numaralı cevabi ihtarname, davalı şirket tarafından müvekkil şirkete gönderilen faturaların iadesine ilişkin 11762 yevmiye numaralı 23.05.2012 tarihli ihtarname, tanık, bilirkişi incelemesi ve ikamesi mümkün her türlü delile dayandığı görülmüştür.
Davalı vekili savunmasını ve iddialarını ispat yönünde; 2003 Nigerya resimleri, 2005,2006,2007,2008 yıllarına ait bazı fatura ve ödeme belgeleri, taraflar arasında münakit 16/04/2009 tarihli sözleşme, taraflar arasındaki işe ait avans ödemeleri, faturalar, Alaoji TM nin test ve işletmeye hazırlık çalışmaları hakkında taraflar arasında yapılan yazışmalar, alaoji TM nin devreye alma çalışmalarının tamamlandığı, test ve işletmeye alma çalışmalarının yapıldığını gösterir fotoğraflar, FAT fotoğrafları, FAT yazışmaları, scada tasarım kitabı, SGK belgeleri, müvekkili şirketin Nijerya çalışanları için personel kartı tahsisi yapıldığına ilişkin davacı şirket tarafından verilmiş yazı, e-mail yazışmaları, müvekkili şirket elemanlarının Nijerya’ya gidiş gelişlerini gösterir uçak biletleri, taraflar arasında yapılan muhtelif yazışmalar, ihtarnameler, proforma faturalar, müvekkil şirketin davacı şirketten alacağını gösterir kayıt ve tablo, tanık, ticari defter ve kayıtlar, keşif ve bilirkişi incelemesi, yemin ve sair delillere dayandığı görülmüştür.
Davanın açıldığı Kadıköy 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin, 10/12/2012 tarih 2012/1064 Esas 2012/1107 Karar sayılı ilamı ile, davalı vekilinin yetki itirazının kabulü ile yetkisizlik kararı verildiği anılan kararın davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay 15. Hukuk Dairesi’nin 19/09/2013 tarih 2013/2902 Esas 2013/5031 Karar sayılı ilamı ile davacı vekilinin talebinin reddine karar verilerek hükmün onanmasına karar verildiği ve dava dosyasının mahkememize gönderildiği ve mahkememizin yukarıda belirtilen esasa kaydının yapıldığı görülmüştür.
Tarafların dosyaya celbini talep ettiği bilgi ve belgelerin dosyaya teminine müteakiben, davanın Mahiyetine, iddia ve savunmaya göre; Davacı tarafından üstlenilen trafo merkezi inşaatı kapsamında bir kısım işlerin taraflarca yapılmasına ilişkin 16/04/2009 tarihli, sözleşmeden doğan, edimlerin yerine getirilip getirilmediği, davalı tarafça yapılması gerekirken yapılmayan, eksik bırakılan ve davacı şirket tarafından yapılan ve yapılmaya devam eden işlere isabet eden dilekçede belirtilecek miktarda davacının davalıdan alacağının olup olmadığı, davacının sözleşme kapsamında edimlerini zamanında yerine getirip getirmediği, hususlarının tespiti konusunda İstanbul Anadolu 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’ne talimat yazıldığı, talimat mahkemesince dava dosyasının SMMM …ve elektrik mühendisi….tan oluşan bilirkişi heyetine tevdi edildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 20/11/2015 tarihli raporda özetle; dava dosyası, dosya içeriğine sunulu bilgi ve belgeler ile davalı ticari defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucu, açıklanan gerekçelerle Yüce Mahkemenin kabulü halinde, davacıya ait 2009,2010,2011ve 2012 yılı ticari defterlerinin davacı lehine delil vasfına haiz olmadığı, 2013 yılı ticari defterlerinin davacı lehine delil vasfına haiz olduğunun görüldüğünü, davacının ticari defter kayıtlarında, davacının davalıdan takip tarihi itibariyle 464.217,94 TL alacaklı olduğunu rapor ve beyan ettikleri görülmüştür.
İstanbul Anadolu Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılarak, var olan mali müşavir bilirkişiye ek olarak; 3 kişilik trafo işinden anlayan elektrik mühendisinden oluşan heyetden davacı şirket kayıtlarında ve ihtilaf konusu olan hususlarda şirket merkezinde inceleme yapılarak ek rapor alınmasının istendiği, dava dosyasının talimat mahkemesince SMMM …, elektrik mühendisi ……., elektrik mühendisi … ve elektrik yüksek mühendisi ……..’den oluşan bilirkişi heyetine tevdi edildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 27/12/2017 tarihli ek raporda özetle; dava dosyası, dosya içeriğine sunulu bilgi ve belgeler ile davalı ticari defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucu, açıklanan gerekçelerle Yüce Mahkemenin kabulü halinde, davacı ticari defter kayıtlarına göre davacının davalıdan dava tarihi itibariyle alacağının bulunmadığı, davalı tarafından davacı adına yapılan imalatların 287.000,00 USD olduğu, taraflar arasındaki fatura düzenlemesi ve ödemelerin bu tutarın kat kat üzerinde gerçekleştiği görüldüğünden, davalı tarafından davacı adına düzenlenen faturaların ne için düzenlendiği, davacının da yaptığı ödemeleri ne için yaptığının ve döviz cinsinden ödemelerinin ayrıntılarıyla sunulması sonucunda dava konusu alacak hususunda hesaplama yapılabileceğini rapor ve beyan ettikleri görülmüştür.
Davalıya ait ticari defter ve kayıtlar ile dosya üzerinde bilirkişi incelemesi yapılması hususunda dava dosyasının SMMM ………. ile elektrik mühendisi ……….’den oluşan bilirkişi heyetine tevdi edildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 16/10/2018 tarihli raporda özetle; ödemelerin içerisinde eski sözleşme dışındaki 195.194,50 USD ödemesi olduğunun diğer tabloda gözüktüğünü, tablolarda dosyada bulunan praforma faturalardan çıkartılan ödeme değerleri, bu ödemelerin içerisinde bu sözleşmeye ait olmayan ………. la Akmanın evveliyatından yapmış oldukları anlaşmanın ödemelerinin var olduğunun tespit edildiğini, onların renk farkı ile işaretlendiğini, AKAY tarafından Akmana, bu sözleşmeden dolayı ödenen bedel yani yapılan ödemenin toplam bedelinin 1.374.510-195.194,50 ( bu sözleşme dışı işlere ödenen )= 1.179.315,50.USD, Akmanın 16.04.2009 tarihli sözleşmede yapmış olduğu işlerin toplamı 1.179.315,50+99.360,00 = 1.278.675,50-USD ( diğer tablo değerleri ile bir birlerine çok yakın ), diğer tabloda ödenenlerin 1.246,435,00.USD olarak çıktığı, buradaki ödemelerde 1.278.675,50-USD olarak çıktığı, sebebi kur farkı hesaplamasından geldiği, 19.04.2009 tarihli sözleşmeden dolayı …’ın AKAY firmasında gözüken alacağının 99.360,00.USD olduğunu rapor ve beyan ettikleri görülmüştür.
Taraflar arasında yapılan sözleşme uyarınca, davalının davacıya yapmış olduğu işin miktarının ne kadar olduğu ve bedelinin ne kadar olduğunun elektrik mühendisi bilirkişilerce belirlenmesinin istenilmesine, ayrıca davacının defterleri de incelenmek suretiyle ve davacının dosyaya ödemeler ile ilgili sunmuş olduğu belgeler de dikkate alınarak, davalının yapmış olduğu işin bedeli olarak davalıya ne kadar ödeme yapıldığının da hesaplanması hususunda İstanbul Nöbetçi Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazıldığı, İstanbul Anadolu 10. Asliye Ticaret Mahkemesi’nce dava dosyasının elektrik-elektronik mühendisi ………., elektrik-elektronik mühendisi Bülent AKDAĞ ve SMMM hesap uzmanı ……… dan oluşan bilirkişi heyetine tevdi edildiği, bilirkişi heyeti tarafından dosyaya ibraz edilen 07/03/2020 tarihli raporda özetle; davalı … tarafından 24 adet trafoya ait Sekünder projelerin tamamının Davacı …’a teslim edildiği, davalı … tarafından 24 adet trafoya ait As-Buili projelerinden sadece Lot 10 Katampe trafosuna git As-Bullt projesinin teslim edildiği, Diğer 23 adet trafoya all As-Built projelerinin teslim edilmediği, davalının her bir trafo için yaptığı Sekönder Proje bedelleri, sözleşme gereği hak edilen bedeller ve davacı tarafından ödenen bedellerin ayrıntılı bir şekilde belirtildiğini, davacı … tarafından, davalı … ‘a 801,00 USD fazla ödeme yapıldığı, davalı … tarafından 10 adet trafoya ait HML Seada fabrika testlerinin tamamının yapıldığı, Nijerya’daki saha çalışması yapılmadığı ve As-Built projelerinden hiçbirinin teslim edilmediği, davalı şirketin, HMI (Scada) tasarımlarını yaptığı ile ve Fabrika testlerini sorunsuz yaptığı ile ilgili herhangi bir ihtilaf bulunmadığı gibi dosya kapsamı incelendiğinde HMI (Scada) FAT testlerini eksiksiz yaptığının açık ve net olduğu, fakat saha çalışmalarına katılmadığı için, saha uygulamalarını ve devreye alma işlemlerini ise yapmasının mümkün olmadığını, ayrıca hiçbir veriyi sorumlu olduğu … şirketiyle paylaşılmadığının tespit edildiğini, bu nedenle …’ın tüm HMI çalışmalarını ve otomasyon sistemini yeni baştan hazırlayarak, sistemleri devreyc aldığının anlaşıldığını, davalı şirket tarafından yapılan FAT testlerinin de hiçbir işlevi ve fonksiyonunun kalmadığını, bu nedenle, bu çalışmanın, yapılması gereken trafo merkezleri açısından hiç bir aşamasının yapılmamış kabul edilmesi gerektiğini, davalının her bir trafo için yaptığı HMI Scada bedelleri, sözleşme gereği hak ettiği bedeller ve davacı tarafından ödenen bedellerin ayrıntılı bir şekilde belirtildiği, davacı … tarafından, davalı …’a 295.830,00 USD fazla ödeme yapıldığı, Davalı … tarafından 24 adet trafoya ait Pano Fabrika testlerinin tamamının yapıldığı, 24 adet trafodan sadece 2 lanesinin saha testlerinin tamamlandığı, diğer 22 adetinin ise tamamlanmadığının tespit edildiğini, davalı tarafından yapılan 24 adet Saha (Sekönder-primer) Testleri bedeli, sözleşme gereği hak ettiği bedeller ve davacı tarafından ödenen bedeller ayrınlılı bir şekilde belirtildiğini, davacı … tarafından, davalı …’a 34.650,00 USD fazla ödeme yapıldığı, davalı … tarafından 2 adet trafoya ait FAT İşletmeve ve devreye alma) işleminin yapıldığı, diğer 22 adet trafonun işletmeye ve devreye alınma işlemlerinin ise tamamlanmadığı, davalı tarafından yapılan 24 adet FAT bedeli, sözleşme gereği hak ettiği bedeller ve davacı tarafından ödenen bedeller ayrıntılı bir şekilde belirtildiği, davacı … tarafından, davalı …’a 15.210,00 USD fazla ödeme yapıldığı, sözleşme gereği davalı tarafından yapılması gereken fakat yapılmayan yada eksik bırakılan işler nedeniyle, Davacı şirket tarafından, davalı şirkete toplam 346.491,00 USD fazla ödeme yapıldığını rapor ve beyan ettikleri görülmüştür.

Taraf vekillerinin itirazları da dikkate alınarak bilirkişi heyetinden itirazları karşılar mahiyette dosya kapsamına uygun denetime ve hüküm kurmaya elverişli nitelikte ek rapor aldırılması hususunda İstanbul Anadolu Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazıldığı, talimat mahkemesince dosyanın bilirkişi heyetine tevdi edildiği, SCADA/HMI yönünden; Davalı … tarafından 10 adet trafoya ait HMI Scada fabrika testlerinin tamamının yapıldığı, Fakat Nijerya’da saha çalışması yapılmadığı ve As-Built projelerinden hiçbirinin teslim edilmediği, davalı firmanın FAT çalışmaları yaparak davacı firmanın sevkiyat yapmasına önemli bir katkı sunduğu için 440’lık kısmı olan 147.450 USD” nin davalıya, kalan 148.380 USD kısmının ise davacıya geri iadesinin gerektiği, SAHA TESTLERİ (SEKONDER + PRİMER) yönünden; Primer testlerin; Bu testler sadece sahada kurulumu yapılmış ana ekipmanların testlerini kapsadığı, sahalardaki primer malzeme çeşitliliğine ve sayılarına göre yoğun bir çalışma gerektirdiği, Bu başlık altındaki fiyat oranının en az %50 si oranında bir ağırlığı teşkil edeceği, Seconder testlerin; Bu test ise FAT sırasında heyet tarafından istenilen testleri ve Sahada devreye alma çalışmaları sırasında tüm detaylı testleri kapsayacağı, Yani FAT sırasında yapılan testlerin saha testleri sırasında geçerli olmadığı, yeniden ve daha detaylı olarak yapılmasının bekleneceği, Bu başlık altındaki fiyat oranı da %25 FAT ve %25 SAT olarak toplamda %50 olarak değerlendirilmesi gerektiği, Bu duruma göre davalı firma FAT’ını tamamladığı testlerin ancak %25 ini talep edebileceği, Nijerya vizesinin; Nijerya vizesi kendi başına bir iş olarak kabul edilmemekle birlikte Vizesini alan kişinin gidip işini tamamlamasının bekleneceği, Bu nedenle yarıda bırakılmış işler için verilmiş bu ücretin avans niteliğinde kabul edilmesi gerektiği, davalı firma FAT’ını tamamladığı testlerin ancak %25 ini talep edebileceği, davacı firmaya iade edilmesi gereken tutarın 262.650 USD olduğu, AS BUİLT PROJELERİ YÖNÜNDEN; Davalı … tarafından 24 adet trafoya ait Sekonder projelerin tamamı Davacı …’a teslim edildiği, davalı … tarafından 24 adet trafoya ait As-Built projelerinden sadece Lot 10 Katampe trafosuna ait As-Built projesi teslim edildiği, Diğer 23 adet trafoya ait As-Built projelerinin teslim edilmediği, davalı firma FAT’ını tamamladığı testlerin ancak %25 ini talep edebileceği, davacı firmaya iade edilmesi gereken tutarın 801,00 USD olduğu, İAT (İŞLETMEYE VE DEVREYE ALMA) YÖNÜNDEN; davalı … tarafından, Lot-10 Katampe ve Lot-10 Central Area olmak üzere 2 adet trafoya ait İAT (İşletmeye ve devreye alma) işleminin yapıldığı, Davacı firmaya iade edilmesi gereken tutarın 21.720 USD olduğu, sözleşme gereği davalı tarafından yapılması gereken fakat yapılmayan yada eksik bırakılan ve davacı şirket tarafından tamamlanan işlerin toplam bedelinin 456.334,65 USD olması nedeniyle, davalı … tarafından düzenlenen ve Davacı … tarafından kabul edilerek işleme alınan fatura tutarının, 07/05/2020 tarihli bilirkişi heyet raporu ekinde yer alan, … Fatura Tablosu’nda (Ek :2) ayrıntısına yer verildiği üzere toplam 1.203.363,52 USD olduğu, ancak davalı … tarafından düzenlenen ve davacı … tarafından kabul edilerek işleme alınmak suretiyle, bedeli SWİFT transfer yolu ile ödenen proforma faturalar ile toplam 12.425,00 USD tutarında 3 adet fatura olmak üzere toplam 1.410.268,00 USD tutarındaki ödemenin … Türkiye ve 408.600,00 USD tutarındaki ödemenin … Nijerya tarafından gerçekleştirilmiş olduğu dikkate alındığında; davacı … tarafından, yapılan toplam ödeme tutarının 1.818.868,00 USD, Davalı … tarafından düzenlenen fatura tutarının toplam 1.203.363,52 USD olduğu, buna göre (1.318.868,00USD-1.203.363,52USD=615.504,48 USD) 615.504,48 USD’nin davalı …’ın uhdesinde bulunduğunu rapor ve beyan ettikleri görülmüştür.
DEĞERLENDİRME :Dava; eser sözleşmesinden doğan alacak istemine ilişkin olduğu, yapılan yargılama, toplanan kanıtlar ve tüm dosya kapsamından anlaşılacağı üzere, taraflar arasındaki uyuşmazlığın, 16/04/2009 tarihli davacı şirketin sipariş aldığı Nijerya’da yapılacak 24 adet 330/132/33-kwatt trafo merkezinin sekonder, HMI tasarımları ve panoların fabrika testleri ve merkezlerin saha kaplaj ve primer cihaz testlerinin, davalı şirket tarafından yapılmasına dair sözleşme kapsamında, davacı şirketin, davalı şirkete ne miktarda ödeme yaptığı, davalı şirketin ise yapılan ödeme karşılığı sözleşme kapsamında edimlerini tam ve eksiksiz olarak yerine getirip getirmediği, getirmemiş ise davacıya iade etmesi gereken fazla ödeme bulunup bulunmadığı, var ise miktarı noktasında toplandığı, mahkememizce tarafların dosyaya sundukları ve celbini talep ettiği belge ve kayıtların dosyaya teminine müteakiben, üç ayrı bilirkişi heyetinden rapor alındığı, davacı ve davalı defter ve kayıtları üzerinde yapılan incelemede; davacı defter ve kayıtlarının usul ve yasaya uygun tutulmadığı, sahibi lehine delil vasfına sahip olmadığı, davalı şirket defter ve kayıtlarının ise usul ve yasaya uygun tutulduğu ve sahibi lehine delil vasfına sahip olduğu, iş bu davalı defterlerine göre, davalının, davacı şirketten alacaklı olduğu gözükmekte ise de, davalı şirket defter ve kayıtlarında kayıtlı 07/05/2012 tarihli 160.031,60-USD, 113.190,00-USD ve 343.279,56-USD olmak üzere toplam 3 adet 615.504,48-USD bedelli faturalara, davacı tarafın yasal sekiz günlük süre içerisinde itiraz ettiği, davacı taraf defter ve kayıtları her ne kadar sahibi lehine delil vasfına haiz olmamakla birlikte, davacı tarafın taraflar arasındaki sözleşme kapsamında, davalıya yaptığı ödeme miktarlarının tespitinde, dava dışı üçüncü kişi konumundaki bankalar tarafından düzenlenen swift transfer belgeleri, bu belgelerde referans verilen proforma fatura numaraları, ayrıca davacı şirkete ait banka hesap ekstresi ve banka dekontlarının esas alındığı, iş bu belge ve kayıtlara göre, davacı şirketin Türkiye merkezli olarak davalı tarafa 1.410.268,00-USD ve davacı şirketin Nijerya Şubesi tarafından 408.600,00-USD olmak üzere toplam 1.818.868,00-USD ödemede bulunduğu, buna karşılık davalı tarafın düzenlediği toplam fatura tutarının 1.203.363,52-USD olduğu, mali tablolara göre, davacı şirketin, davalı tarafa 615.504,48-USD fazla ödemede bulunduğu, bilirkişi heyetince tespiti sonucuna varılmış ise de,
Benimsenen hukuka ve ilme uygun üçüncü bilirkişi heyeti tarafından dosyaya sunulan rapor ve ek rapor içeriklerine göre, bilirkişi heyetince yapılan teknik değerlendirme içeriğine göre, davacı ile davalı arasındaki 16/04/2009 tarihli sözleşme kapsamında, davacı tarafça, sözleşme kapsamında 10 adet HMI skada bedeli olarak davalıya 368.625,00-USD ödemede bulunmuş ise de, davalı şirketin iş bu hususta yapmış olduğu test oranının %40 oranında olduğu, davalı tarafından, yapılan iş oranına göre bu miktarın 148.380,00-USD sinin davacıya iadesi gerektiği, yine sözleşme kapsamında davalı tarafından üstlenilen 24 adet trafo merkezinin pano test ve sekonder test bedeli olarak toplam 398.650,00-USD ödeme yapılmasına rağmen, davalı şirketin almış olduğu bu bedele karşılık, ifa ettiği işin bedelinin, üstlendiği işin %25 i miktarında olduğu, iş bu miktarın 262.650,00-USD lik kısmının davacıya iadesi gerektiği, yine davacı tarafından sözleşme kapsamında, 24 adet trafo merkezine As-Built projeleri yönünden toplam 712.412,00-USD ödemesi gerekirken 713.213,00-USD ödemede bulunduğu, davcı tarafça davalıya fazla ödenen 801,00-USD nin davacıya iadesi gerektiği, sözleşme kapsamında 24 adet trafoya ait işletmeye ve devreye alma yönünden davacı tarafça, davalıya ödenen toplam miktarın 45.720,00-USD olduğu, davalının ise iki adet trafoya ait işletmeye ve devreye alma işlemini yaptığı, sözleşme kapsamında yapılan iki adet trafoya ait işletmeye ve devreye alma işi nedeniyle davalıya ödenmesi gereken miktarın 26.190,00-USD olduğu, davacının iş bu iş nedeniyle de davalı tarafa 21.720,00-USD fazla ödemede bulunduğu, davacı tarafın yaptığı ödeme miktarı, davalı tarafın sözleşme kapsamında yaptığı iş miktarı ve bedeline göre, davacının davalıya toplam 433.551,00-USD fazla ödemede bulunduğu, iş bu ödeme miktarının davalının temerrüte düşürüldüğü 11/05/2012 tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte iadesi gerektiği kanaatine varılmakla davanın kısmen kabulü ile aşağıda yazılı hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi HMK 294/4 mad. gereğince bir ay içinde açıklandığı üzere;
Davanın KISMEN KABULÜ ile
433.551,00-USD alacağın 11/05/2012 tarihinden itibaren 3095 sayılı kanunun 4/A maddesi uyarınca, devlet bankalarınca 1 yıllık USD mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte fiili ödeme günündeki Türk Lirası karşılığı davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Fazlaya ilişkin talebin reddine
Davacı tarafça peşin yatırılan 18.575,00-TL’nin mahsubu ile 35.278,49-TL karar ve ilam harcının davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
Davacı tarafça peşin olarak yatırılan 18.575,00-TL harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Avukatlık asgari ücret tarifesine göre hesap edilen 56.468,46-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Avukatlık asgari ücret tarifesine göre hesap edilen 40.173,59-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
Davacı tarafça yapılan 21,15-TL başvuru harcı, 660,56-TL tebligat ve posta gideri, 10.100,00-TL Bilirkişi ücreti dahil olmak üzere toplam 10.781,71-TL yargılama giderinin kabul ve red oranına göre 6.795,40-TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
Davacı tarafça peşin yatırılan gider avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde davacıya iadesine,

Dair taraf vekillerinin yüzüne karşı kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde Yargıtay temyiz yolu açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkca okunup usulen anlatıldı.02/03/2022

Başkan …
e-imza

Üye …
e-imza

Üye …
e-imza

Katip …
e-imza