Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İZMİR
1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2019/624
KARAR NO : 2023/240

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 08/05/2012
KARŞI DAVA TARİHİ : 09/07/2012
KARAR TARİHİ : 30/03/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili Mahkememize verdiği 02/05/2012 tarihli dava dilekçesinde; müvekkili davacının ihracat firması olup, Afganistan’da bulunan …. firmasına ihraç ettiği toplam 22 adet tankın Gürcistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Afganistan … yol güzergahı ile taşıma için davalı ile 30/06/2011 tarihinde sözleşme imzalandığını, bu sözleşme ile özellikle belirlenen yol güzergahı için taşıma bedeli olarak 325.600 USD’ye anlaşıldığını, navlun bedelinin tamamının davalıya ödendiğini, davacının hazırlamış olduğu tankların ….. ve ….. Gümrük Müdürlüğü ‘nün çıkış beyannameleri kapsamında ihracaat ve Kara taşıma standartlarına uygunluğu saptanarak 22 adet tankın gümrüklendiğini, 12/07/2011 tarihinde Konya’dan başlayan taşımanın son sevkiyatının 28/10/2011 tarihinde yapıldığını, davalı tarafın sözleşme ile belirlenen güzergah dışına çıkarak daha kısa yoldan İran üzerinden taşıdığını, belirlenen ücretin uzun yola göre tespit edildiğini ancak davalının kısa yoldan taşıması nedeniyle müvekkilinden 127.000 USD fazladan ücret tahsil edildiğini, sözleşme öncesinde kısa yola ilişkin çıkarılan hesapta tank başına 9.000 USD’nin belirlendiğini, ancak müvekkilinin malın ABD-İran gerginliğinden zarar görmemesi için özellikle daha fazla ücret ödeyerek uzun yoldan taşınmasını talep ettiğini ancak kısa yol güzergahı ile emtiaların İran üzerinden Afganistan’a götürüldüğünü, malların Afganistan’daki ABD-İngiliz ortaklığı bir firmaya yapıldığından taşınmanın özellikle Gürcistan-Azerbaycan-Türkmenistan-Afganistan Kandahar’a teslim şartı belirlenmişken davalının İran üzerinden taşımayı yaptığını, bu sebeple taşınan emtiaların İran üzerinden taşınırken hasar gördüğünü ve hasarlı olarak Afganistan …. gümrüğüne götürüldüğünü ve hasarlar sebebiyle müvekkilinin tank adedi için 400 USD toplam 8.800 USD hasar bedeli ödediğini, ayrıca teslim olunan 15 adet tanktan 8 adet tankın seviye göstergesi sökülmüş olarak teslim edildiğinin tespiti nedeniyle ayrıca bu göstergeler için de 500’er USD’den toplam 4.000 USD ve toplam hasar için ise 12.800 USD ödediğini, yapılan sözleşmede belirlenen güzergaha göre muafiyet belgesi hazırlanmış olmasına rağmen davalının sözleşme dışı güzergah değiştirmesi sebebiyle muafiyet belgelerinin yenilendiğini, belirtilen güzergahta taşımanın yapılmaması sebebiyle gümrükte fazladan kalınmasından dolayı fazladan 33.500 USD ardiye ücreti ödendiğini, yapılan sevkiyatlardan 10 adet tankın Herat gümrüğünden Kandahar’a müvekkilinin anlaştığı firmaya teslim edildiğini ancak diğer 12 adet tankın …. Gümrük kapısında bekletildiğini ve davalıya sözleşmeye aykırılığı gidermesi için ihtarname keşide edildiğini, davalının cevabi ihtarnamesi ile yeniden 5 adet tankın taşındığını ve bu tanklara ait muafiyet belgelerinin bulunmadığını belirterek tüm navlun ücreti ödenmiş olmasına rağmen 7 adet tankın taşınması için 59.600 USD daha talep ettiğini ve davalının bunun üzerine 5 adet tankı daha teslim ettiğini, halen 7 adet tankın … Gümrük Kapısında bekletildiğini ve davalının 7 adet tankın taşınması için 59.200 USD daha ödenmesini talep ettiğini, müvekkilinin davalı ile Konya’dan yüklenecek emtiaların Afganistan Kandahar’a teslimi hususunda anlaşıp navlun ücretini peşin olarak ödemesine rağmen davalının navlun bedeli dışında 7 adet tankın taşınması için ekstra para talep ettiğini, müvekkilinin ihracaat için anlaşmış olduğu …. isimli firmaya geç teslim nedeniyle günlük 700 USD’den 49.000 USD tazminat ödediğini, müvekkilinin kusurlu taşıma nedeniyle ihracat için görüştüğü diğer firmalarla yaptığı anlaşmaların iptal edildiğini ve itibarının zedelendiğini, davalıya sözleşmeye aykırılığı gidermesi için gönderilen ihtarnameden sonra 5 adet daha tankı taşıdığını ve halen 7 adet tankın alıcı firmaya teslim edilmediğini, yapılan ikazlara rağmen edimleri yerine getirmediğini ve 7 adet tankın hiç teslim edilmemiş olması nedeniyle müvekkilinin ihracaat yaptığı firmanın hasarlar, gecikme bedeli ve teslim edilmeyen tanklar nedeniyle emtiaların satış bedelinden 100.000 USD eksik ödediğini, davalının emtiaları müvekkilinden teslim aldığı tarihten itibaren CMR 20.maddeye göre 60 günden fazla geçmiş olmasına rağmen alıcı firmaya teslim etmediğini ve nerede olduğunun da belirlenemediğini, bu nedenle 7 adet tankın bedelinin de talep edildiğini belirtmiş , 7 adet tankın ücretinden şimdilik 140.000 USD’nin, müvekkilinin fazladan ödemek zorunda kaldığı ardiye ücreti 33.500 USD’nin, …. isimli şirket ile yaptığı sözleşme gereğince geç teslim nedeniyle ödemek zorunda kaldığı 49.000 USD’nin, taşıma güzergahı dışında taşıma nedeniyle emtialarda meydana gelen hasarın giderilmesi ve gösterge saatleri için yapılan masraflar nedeniyle 12.800 USD’nin ve sözleşmede belirtilen uzun yola göre fazladan ödenen 127.000 USD’nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek en yüksek ticari faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davacı vekili ön inceleme duruşmasında dava dilekçesinde belirtilen 7 adet tank bedeline ilişkin taleplerini 48.135 USD, taşıma bedeli olarak düzelttiklerini belirtmiştir.
Davalı vekili Mahkememize verdiği 06/072012 tarihli cevap ve karşı dava dilekçesinde; yapılan taşıma işleminde güzergahın belirlenmesinin taşıtan firmaya ait olduğunu, güzergah doğrultusunda taşımacılığın yapılması için gümrük çıkış alanlarının belirlenmesi ve gümrükten kaynaklanan muafiyetlerden yararlanılabilmesi için tüm belgelerin düzenlenmesi ve sağlanması işinin sözleşme CMR Konvansiyonu ve Ticari Teammüller gereği davacıya ait olduğunu, davacının …. (İran) sınır kapısına yönelik düzenlediği gümrük evrakları sonucunda güzergahın zorunlu olarak İran-Türkmenistan- Afganistan olarak takip edildiğini, dolayısıyla belirlenen güzergahın davacı tarafından belirlendiği ve taşımanın hiçbir aşamasında davacı tarafından güzergaha yönelik bir itirazda bulunulmadığı için davacının İran Gümrük kapısına yönlendirmesi nedeniyle bu güzergah üzerinden yapılan taşımadan müvekkilinin sorumlu olmadığını, müvekkilinin tüm taşıma işlerini süresinde gerçekleştirmiş olmasına rağmen davacının sorumluluğunda olan muafiyet belgelerinin vaktinde düzenlenmemesi, bilahare eksik ya da yanlış düzenlenmesi, sonrasında muafiyet evraklarının davacı tarafından İç Gümrük Herat-Giriş Kapısı ….. olarak düzenlenmesi gerekirken İç Gümrük Herat-Giriş Kapısı İslamkale olarak düzenlenmesi nedeniyle sevkiyatı yapılan malların gümrük geçişi yapamadığını, davacının teyidi ile ….. ‘ ye indirilmek zorunda kalındığını, bu nedenle davalıyı da zarara uğratan bir bekleme gerçekleştiğini, davacı tarafın araçların …..’den giriş yapacağını bildiği halde muafiyetleri uzun bir süre alamaması ve sonrasında araçlar …..’de beklerken bunu teyit eden bizzat davacının kendisi iken buna rağmen çok büyük bir yanlışlık yaparak evrakları İslamkale girişine göre düzenlemesi, tüm bekleme ve uğranılan zararların başlı başına nedeni olduğunu, davalı şirketin eksik ve yanlış düzenlenen evrakların tamamlanması konusunda davacı firmayı bilgilendirerek davacı tarafından tamamlanmasının sağlandığını ve belgeleri tamamlanan tankların da tesliminin vakit kaybetmeden yapıldığını, hali hazırda teslim edilmeyen tank kalmadığını, en son teslim edilen tankların ise sorumluluğu davacıya ait bekleme ve ödenmeyen navlun ve demoraj farkları karşılığında kısaca müvekkilinin hak edişlerinin ödenmemesi nedeniyle alıkonduğunu, bu durumda CMR Konvansiyonunda belirtilen kayıp eşya prosedürüne tabi olmasının mümkün olmadığını, sonrasında herhangi bir ödeme alınmamasına rağmen iyi niyet göstergesi olarak tüm tankların teslim edildiğini, davacı tarafın evrakları geç teslim etmesi ve yanlış gümrüklere yöneltmesi nedeniyle gümrüklerde bekleme sonucu müvekkili firma tarafından yapılmak zorunda kalınan tır park ücretleri ve personelin ekstra giderleri, istifleme, boşaltma, yük aktarma sebebiyle oluşan masraflar ile araçların davacı tarafından eksik evrakları yüzünden bekletilmesi sonucu ortaya çıkan kazanç kaybı nedeniyle 66.268 USD’lik alacağın karşı davaya konu edildiğini, davacının yanlış gümrük evrakları, muafiyet belgelerinin geç düzenlenmesi ve geç ibrazı nedeniyle taşıma masraflarını aşağı çektiği ve düşük nakliye masrafları yolu ile haksız kazanç elde ettiği iddiasının hukuki olmadığını, her iki güzergahın kilometre olarak birbirine çok uzak mesafeler olmadığını, tankların yanlış güzergah nedeniyle hasar gördüğü iddiasının gerçek dışı olduğunu, tehlikeli olduğu iddia edilen güzergaha davacının yanlış gümrük idareleri nezdindeki başvurularından dolayı girilmiş olmasına rağmen bu güzergahın daha güvensiz olduğunun iddia edilemeyeceğini, ayrıca Azerbaycan ile Türkmenistan arasında Hazar Denizi yolu ile tırların gemilerde taşındığı ve deniz taşımacılığının en ucuz taşıma olduğu düşünüldüğünde davacının sebebiyet verdiği İran yolu ile daha ucuz taşıma yapıldığı ve davalı lehine 127.000 USD haksız kazanç elde edildiği iddiasının temelsiz kaldığını, yapılan taşıma işinin tamamının malların aktarmalarla zarar görmesi ihtimalini ortadan kaldırmak için Türkiye’den çıkış yapan araçlarla gerçekleştirildiğini, güzergahlar arasında maliyet farkı bulunmadığını, alıcı …. firmasının teslim alınan mallarda bir hasar olduğuna ilişkin taşımayı yapan şirketin hazırdaki temsilcileri ile yapılmış bir hasar tespiti konusunda bilgi, belge bulunmadığını, bu nedenle alıcının tankları hasarsız aldığının ortada olduğunu, davacının ödediğini ileri sürdüğü 12.800 USD’nin davalı ile ilgisinin bulunmadığını ve CMR Sözleşmesi gereği hukuki değerden uzak olduğunu, göndericinin sevk mektubunda yer alması gereken bilgilerin eksiksiz ve tam olarak bildirmesi gerektiğini, davacının talep ettiği 33.500 USD ardiye ücretinin de muafiyet belgelerinin davacı tarafından düzenlenmesi gerektiği ve davacının bu belgeleri yanlış gümrüklere düzenlemesinden kaynaklandığından davalıya kusur yüklenemeyeceğini, bu nedenle müvekkilinin nezdinde oluşan masraf ve hakedişlere ilişkin bedelin ödenmemesi nedeniyle hapis hakkı olarak tutulan 4 adet tankın geç teslimi nedeniyle davacının alıcı firmaya ödediği tazminattan da müvekkilinin sorumlu olmadığını, tarafların taşıma öncesi kararlaştırdığı Gürcistan çıkışlı güzergahın davacı tarafından gümrük evraklarının İran ve Suriye çıkışlı olarak düzenlenmesi nedeniyle İran üzerinden değişerek devam etmesinin sorumluluğunun davacıya ait olduğunu, güzergah değişikliği ve tüm taşımacılığın Türkiye plakalı araçlarla aktarmasız olarak gerçekleştirilmesi yol ve mazot maliyetleri nedeniyle benzeri sebeplerle taşıma maliyetlerini düşürmediğini, davacı tarafın hiçbir aşamada güzergaha yönelik bir itirazda bulunmadığını, karşı dava açısından CMR Konvansiyonu hükümleri gereğince davacı firmanın muafiyet evraklarını uzun süre düzenlememesi ve geç teslim etmesi ve yanlış gümrüklere yöneltmesi sebebiyle müvekkili firma tarafından yapılmak zorunda kalınan ve faturalandırılan toplam 66.268 USD alacağın tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkememizin 20/10/2016 tarih, … Esas ….. Karar sayılı kararı ile asıl dava dosyası yönünden davanın reddine, karşı dava yönünden karşı davanın kısmen kabulüne dair verilen karar davacı tarafça İstinaf edilmiş , İzmir BAM. …. HD.nin …. Esas …. Karar sayılı 19/10/2017 tarihli kararı ile “…Yerel Mahkeme kararında kamu düzenine aykırılık teşkil edilebilecek herhangi bir eksiklik bulunmadığı anlaşıldığından, inceleme 6100 sayılı HMK’nın 355.maddesi gereğince istinaf sebepleri ile sınırlı olarak yapılmıştır.
Dava, CMR hükümlerine tabi olan taşıma ilişkisinde davalı-karşı davacının sözleşmeye aykırı ve eksik taşıma yaptığı iddiasına dayalı fazla ödenen navlun bedeli, taşınan emtialarda meydana gelen hasar bedeli, taşıma sırasında davalının kusuru nedeniyle ödenmek zorunda kalındığı ardiye ücretiyle ürünlerin teslim edileceği üçüncü kişiye ödenmek durumunda kalınan tazminat tutarlarının tazmini, karşı dava ise, eksik kalan navlun bedeli ile diğer kalem alacakların tahsili istemine ilişkindir.
Uyuşmazlık, davacı-karşı davalı tarafça Afganistan’da bulunan …. firmasına ihraç edilen tankların 30/06/2011 tarihli sözleşme ile 325.600,00-USD bedel karşılığında Afganistan’da bulunan Kandahar’daki teslim yerine taşımayı üstlenmiş olan davalı-karşı davacının, sözleşmede belirlenen güzergah yerine İran üzerinden yapmış olmasından dolayı sorumlu tutulup tutulamayacağı, buna göre güzergah dışına çıkılması nedeniyle iddia olunan hasar bedeli, ardiye ücretleri, teslim alan tarafa ödenen tazminatlar ile uzun yola göre fazla ödendiği iddia olunan bedelden sorumlu olup olmayacağı, davalı-karşı davacının navlun alacağının bulunup bulunmadığı noktalarında toplanmaktadır.
Davaya konu taşıma işi Türkiye ile Afganistan arasında yapılmıştır. Türkiye’nin CMR’ye taraf bulunması, taşıma işinin karayoluyla taşıma sözleşmesinden kaynaklanmış olması ve anılan Konvansiyonun 1. maddesi uyarınca yerel mahkemenin de doğru olarak tespit ettiği üzere, uyuşmazlığa CMR hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.
Somut olayda dava dilekçesi ekinde sunulan 9 adet davacı-karşı davalı tarafça hazırlanan gümrük beyannamesinde malların Türkiye’den çıkış gümrüğü olarak …. ( İran) ve … olarak gösterildiği anlaşılmaktadır. CMR’nin 11.maddesi uyarınca gümrük ve diğer formalitelerin yerine getirilmesi için lüzumlu belgelerin sevk mektubuna iliştirilecek ya da taşımacıya verecek ve talep edilen diğer belgeleri sağlamakla yükümlü olan taraf gönderici olan davacı-karşı davalı taraftır. Keza, CMR’nin 11.maddesinde taşımacının bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek zorunda olmadığı, bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz ya da usule aykırı oluşundan doğacak zarardan, ziyan ve hasarlardan göndericinin taşımacıya karşı sorumlu olacağı da hükme bağlanmıştır. Taşıma işinde taşımacının ancak hata veya ihmalinin bulunması halinde bu hükmün uygulanmayacağı anlaşılmaktadır.
Bu yasal düzenlemelere göre, gümrük belgelerinin düzenlenmesi işinin gönderen davacı-karşı davalı tarafın sorumluluğunda olduğu, dava dilekçesi ekinde delil olarak belirtilen 9 adet gümrük beyannamesini …. (İran), 1 adet beyannamenin ise … (Suriye) şeklinde kendisi sorumluluğunda düzenlendiği tespit edilmiştir. Ayrıca, gümrük işlemlerinde her türlü koordinasyonun sağlanmasının davacı-karşı davalıya ait olduğu hususu taraflar arasında yapılan 30/06/2011 tarihli sözleşmenin 1.maddesinde de kararlaştırılmıştır. Buna göre, hem sözleşmenin 1.maddesi hem de CMR’nin 11.maddesindeki düzenleme doğrultusunda gümrük belgelerinin düzenlenmesinin gönderici-taşıtan davacı-karşı davalının sorumluluğunda olduğu kabul edilmelidir. Esasen, 9 adet gümrük belgesinin davacı-karşı davalı tarafça düzenlendiği de dosya kapsamıyla sabittir. Yukarıda yapılan tespitler çerçevesinde değerlendirme yapıldığında her ne kadar taraflar arasında düzenlenen 30/06/2011 tarihli taşıma sözleşmesinde güzergah olarak… sınır kapısı çıkış olarak belirtilmiş ise de aynı sözleşmenin 1.maddesi ile CMR’nin 11.maddesi hükmü gereğince gümrük beyannameleri ile diğer evraklar ve muafiyet belgelerinin düzenlenmesi görevi kendi üzerinde bulunan gönderen taşıtan davacı-karşı davalı sözleşmedeki belirlenen yerin aksine …. (İran) ve … ( Suriye) sınır kapılarının çıkış gümrüğü olarak göstererek belge düzenlemiş olması, taşımanın parça parça yapılması hususları birlikte değerlendirildiğinde güzergah değişikliğinin davacının rızası dahilinde bulunduğu, en azından bu güzergah üzerinden yapıldığını bildiği ve bir karşı koymasının olmadığının kabulü gerekir. Ayrıca, rızaya dayalı bu taşıma işleminin devamı sırasında herhangi bir navlun ücreti indirimi ya da talebinde bulunulmadığı gibi yeni güzergahtaki taşıma ve gümrük işlemleri sırasında herhangi bir davacı-karşı davalının müdahalesinin söz konusu olmadığı da sabittir. Esasen, güzergah bakımından yapılan mesafe tespitine göre bariz bir farklılığın olmadığı da tespit edilmiştir. O halde, açıklanan bu yasal çerçeve, sözleşmenin 1.maddesi ve dosya kapsamına göre, güzergah değişikliğinden davalı-karşı davacı taşıyıcının sorumlu tutulamayacağı ve buna göre fazla ödenen navlun ücreti bedelinin kendisinden talep edilemeyeceği, CMR’nin 11.ve sözleşmenin 1.maddesi gereğince her türlü gümrük beyannamesi, muafiyet belgesi ve diğer evrakların hazırlanıp sunulması görevi kendisinde olan taşıtan tarafın taşıma sürecindeki gecikmelerden, buna bağlı ödenen tazminatlar ile ardiye ücretlerinden ve oluşabilecek hasarlardan kendisi sorumlu olduğu nedenleriyle diğer alacak taleplerinin de yerinde olmadığı dosya kapsamı ve delil durumuna göre tespit olunan maddi olgular ve yasal düzenlemeler karşısında taşıyıcının herhangi bir hatası ve ihmalinin bulunduğunun ispat olunamadığı, mahkemece bilirkişi raporlarındaki terditli görüşlere aykırı karar verilmesi iddiasının yerinde bulunmadığı, maddi vakıaların ve ileri sürülen delillerin değerlendirilerek bir sonuca ulaşmanın mahkemenin görev alanı içerisinde olduğu, değişik alternatiflerin rapor içerisinde bulunmasının karar vermeyi engelleyici bir yönü bulunmadığı, taşıtanın rızası ile ve düzenlediği gümrük beyannamesi ile değişen güzergahtaki gümrüklerde oluşan beklemenin, muafiyet ve diğer gümrük belgelerinin zamanında düzenlememesinden, eksik ve hatalı olarak düzenlenmesinden kaynaklandığı, bu süreçte davacı-karşı davalının ileri sürdüğü diğer masraflar ile hasarın meydana geldiği, davalı-karşı davacıya izafe edilebilecek bir kusur, yasal düzenleme ile sözleşme maddesi de bulunmadığı, yerel mahkemece yapılan değerlendirme ve varılan sonucun yerinde olduğu, fazla navlun bedeli, hasar ve zayi bedeli ile gecikmeye ilişkin tazminat bedelinin istenemeyeceği, esasen konusunda uzman sektör bilirkişinin de yer aldığı benimsenen ve olaya uygun düşen bilirkişi kurulunun 09/02/2015 tarihli raporu ile alınan diğer raporların içeriğinin ve varılan sonuçların da bu yönde olduğu sonuç ve kanaatine varılarak asıl dava yönünden istinaf sebeplerinin bu nedenlerle yerinde olmadığı değerlendirilmelidir. Hasar tazminatı bakımından ise, hasarın taşımadan kaynaklanmadığı, gümrük belgelerinin yanlış-eksik olması dolayısıyla emtianın gümrüklerde uzun süre beklemesinden doğduğu, gerek aralarında makine mühendisi bulunan birinci bilirkişi kurulu raporunda, gerekse bunu teyit eden ikinci bilirkişi kurulu raporunda açıklanmış olmasına, ayrıca ölçüm aletleri ile ilgili olarak da teslim anında tutulmuş bir tutanağın bulunmamasına, iddiaya dayanak belgelerin içerik bakımından ispata yeterli olmamasına göre, bu kalem zararların da davalı-karşı davacı taşıyıcıdan istenemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır. Geç teslim edilen tankların taşınması için alıcı firma tarafından taşıyana ödenip davacının alacağından mahsup edildiği iddiasıyla dava konusu edilen 48.135,00-USD’lik talep konusunda ise, alıcı firmanın bu bedelin davalı taşıyıcıya ya da onun acentesine ödemiş olduğu hususu ile ödenmiş olsa bile bu bedelin davacının alıcıdan olan alacağından mahsup edilip edilmediği, yani yansıtılıp yansıtılmadığı, davacı tarafça sunulan delillere göre ispat edilememiş olduğundan bu bedelin de istenemeyeceği benimsenmiştir.
Karşı dava yönünden ise, 5.000,00-USD navlun bedelinin 30/06/2011 tarihli sözleşmede belirlenen güzergah üzerinden eksik ödendiği, davacının kabulünde bulunduğu gibi her iki tarafın incelenen ticari defterleriyle 5.000,00-USD ödenmeyen navlun bedeli bulunduğunun usulünce tespit olunması karşısında davacı-karşı davalının istinaf sebeplerinin yerinde bulunmadığı, yerel mahkeme kararının anılan bu yasal düzenlemeler, dosya kapsamı ve delil durumuna göre usul ve yasaya uygun bulunduğu sonuç ve kanaatine varılarak davacı-karşı davalının istinaf isteminin 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurmak gerekmiştir….” gerekçesiyle davacı-karşı davalı tarafça yapılan istinaf başvuru sebeplerinin HMK’nın 353/1-b-1 maddesi uyarınca esastan reddine…” karar verilmiştir.
İstinaf kararı davacı tarafça temyiz edilmiş , Yargıtay …. HD.nin … Esas … Karar sayılı 14/09/2019 tarihli kararı ile “… 1- Asıl dava, CMR Konvansiyonu kapsamında Türkiye-Afganistan arası taşıma nedeniyle navlun ve tazminat istemine ilişkin olup, karşı dava ise söz konusu taşıma için taşıyıcının yaptığı masrafların tahsili istemine ilişkindir.
Karşı davada, davanın kısmen kabulü ile 5.000,00 USD (dava tarihi itibariyle 9.000,00TL) karşı davalıdan tahsiline karar verilmiş olup, Bölge Adliye Mahkemesince de karşı davalının İstinaf başvurusu esastan reddedilmiştir. Karar tarihi olan 19.10.2017 itibariyle Bölge Adliye Mahkemesi temyiz kesinlik sınırı 41.530,00 TL olup, 6100 sayılı HMK’nın 362/1-a. bendi uyarınca temyize konu kabul edilen tutar temyiz kesinlik sınırının altında kaldığından ve karşı davada verilen hüküm hakkında temyiz yoluna başvurulamayacağından davacı/karşı davada davalı vekilinin karşı davaya yönelik temyiz isteminin reddi gerekmiştir.
2- Yapılan yargılama ve saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kuralları gözetildiğinde asıl dava yönünden İlk Derece Mahkemesince verilen kararda bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre yapılan istinaf başvurusunun HMK’nın 353/b-1 maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine ilişkin kararın usul ve yasaya uygun olduğu kanısına varıldığından davacı/karşı davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz istemleri yerinde değildir.
3- Asıl davada, İlk Derece Mahkemesince uyuşmazlık konularına ilişkin olarak iki ayrı bilirkişi heyetinden kök ve ek rapor alınmış ve yapılan değerlendirme sonunda, CMR 11. madde ve taraflar arasındaki sözleşmenin 1. maddesine göre gümrük beyannamelerinin sorumluluğunun davacıda olduğu, beyannamelerde çıkış ve giriş gümrüklerinin belirtildiği, sözleşmede belirtilen yol güzergahının davacının sorumluluğunda ve rızası ile değiştirilmiş olduğu, bu nedenle davalının taşıma sözleşmesine aykırı güzergahta taşıma yaptığının söylenemeyeceği gibi davacı tarafın taşıma ücretinin indirilmesi konusunda davalıdan bir talepte bulunmadığı nazara alındığında sözleşmede kararlaştırılan taşıma ücretinin gümrük beyannamelerinde belirtilen rota üzerinden taşıma için de benimsenmiş olduğu sonucuna varılarak davacının güzergah farklılığı nedeniyle fazla ödediği navlunun iadesi talebinin de reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, güzergah değişikliğinden haberdar edilmediği, gümrükleme işlemlerinin davalı tarafından yapıldığı iddia olunmuş ve davalının taşıma işini İran üzerinden gerçekleştirerek daha kısa yoldan Afganistan’a ulaştığı, oysaki sözleşmeyle belirlenen navlunun Gürcistan üzerinden gerçekleşecek taşımaya göre belirlendiğini, Gürcistan-Afganistan güzergahının daha uzun olduğu ancak güvenlik kaygısıyla bu güzergahın seçildiğini ifade etmiştir. Dosya kapsamında alınan bilirkişi raporlarında, güzergahların km uzunlukları, ortalama yolculuk süresi, transit süresi gibi çeşitli yorumlarda bulunulmuş ve neticeten taşıma ücretinin yeni güzergah için de geçerli olduğu sonucuna varılmış ise de, bilirkişiler arasında uluslararası taşıma işinde uzman kimsenin bulunmadığı, davacının taşıma güzergahına ve fazladan ödenen navlunun iadesi talebine ilişkin işin uzmanlarınca bir değerlendirme yapılmadığı gözetildiğinde, mahkemece aralarında taşıma uzmanı sektör bilirkişisinin de bulunacağı yeni bir heyetten rapor alınarak, Gürcistan ve İran üzerinden Afganistan’a yapılacak taşıma işinde rayiç taşıma ücretlerinin tespiti hususunda değerlendirme yapılması, buna göre davacı tarafından fazladan taşıma ücreti ödenip ödenmediğinin tespiti ile sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçelerle davanın reddi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiş…” gerekçesiyle bozularak gelmiş usul ve yasaya uygun bulunan bozma ilamına uyularak yargılamaya devam olunmuştur.
Bozma ilamı öncesi tarafların sulh durumu mevcut olmadığından tahkikata geçilmiş, dosyaya deliller ibraz edilmiştir. Davaya dayanak taşımaya ilişkin teklif şeklinde davalı tarafça davacı tarafa gönderilen anlaşmada; yükleme noktasının Konya, teslim noktasının Gürcistan- Azerbaycan-Türkmenistan-Afganistan (….. aktarma) Kandahar boşaltma, gümrüklemenin Konya olarak belirtildiği, navlunun beher araç için 14.700 USD olarak belirlendiği, güzergahın Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan-Türkmenistan-Afganistan (….. Aktarma) Kandahar boşaltma olarak belirtildiği, transit sürenin 27 gün olduğu, (-1) araçların …..’ye geldiği zaman muafiyet mektubu olmaması durumunda malzemelerin İslamkale gümrüğüne indirilip muafiyet mektubunun ya da vergi ödemesinin bekleneceği, bu süre içerisinde gümrükleme oluşacak olan ardiye ücretinin tarafınıza yansıtılacaktır açıklamasının bulunduğu, sözleşmenin 1.maddesinde Afganistan giriş ihracaat-ithalat işlemleri için gümrükçünüzün bildirilmesi ve gümrük işlemlerinizde koordinasyonun sağlanması tarafınıza aittir, 6.maddesinde yükleme ve boşaltmada serbest süre 48 saati aşan beher gün için 200 USD gecikme bedeli oluşur düzenlemesinin bulunduğu belirlenmiştir.
Bozma ilamı öncesi taraf kayıtları da incelenmek suretiyle yaptırılan bilirkişi incelemesi sonunda dosyaya verilen 18/05/2013 tarihli bilirkişi raporunda; taraflar arasında Konya’dan Afganistan’ın Kahdahar şehrine karayolu ile taşınmak ve gönderilene teslim edilmek üzere 22 adet boş Fuel Oil Tankerinin nakliyesi konusunda 30/06/2011 tarihli navlun sözleşmesi hükümlerine göre taşımayı üstlenen davalı şirketin izleyeceği güzergahın Türkiye/Konya çıkışlı olmak üzere Gürcistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Afganistan olarak belirlendiği ve Afganistan (….. Gümrüğü Aktarma, Kandahar Gümrüğü Boşaltma) olarak belirtildiği, davacı şirketin yerleşik bulunduğu … Gümrük Müdürlüğü üzerinden yurtdışı çıkış işlemlerini gerçekleştirdiği, buna göre davacı yanın tanzim ettiği gümrük beyannameleri kapsamında sözleşme dışına çıkarak emtianın Türkiye’den çıkış gümrüğünü …. ve … göstermek suretiyle davalı taşıyıcıyı İran ve Suriye üzerinden Dubai ve Kandahar’a (Afganistan) yönlendirdiği ve emtianın alıcısı/gönderileni ……….Solitions adresinin Afganistan yerine Dubai olarak gösterildiği, davalı taşıyıcının bu beyannameler kapsamına sadık kalarak davacı gönderinin talimatına göre ….. Gümrük Kapısından çıkış yapmak üzere İran üzerinden Afganistan’a ulaştığı, davacı tarafın gümrük beyannamelerinde gönderilenin adresi Dubai Türkiye İhraç Gümrüğü, …. (İran), … (Suriye) olarak gösterildiği, bu hale göre CMR Konvansiyonu hükümlerine uygun davranılmadığı, taşımanın …. çıkışlı İran üzerinden Afganistan olarak gerçekleştirildiği fakat ithalat için muafiyet belgelerinin zamanında temin edilemediği için emtianın gümrüğe indirildiği, burada uzun zaman beklemesinden dolayı kısmen hasar gördüğü, bu durumda davalı karşı davacının, davacıdan 5.000 USD cari hesap alacağının tespit edildiğini bildirmişler, itiraz üzerine alınan ek raporlarında önceki raporlarını tekrarlamışlar, tarafların bilirkişi rapor ve ek raporuna itirazı ve dosya kapsamı karşısında Mahkememizce yeniden oluşturulan bilirkişi heyetinden rapor alınmış, dosyaya verilen 09/02/2015 tarihli bilirkişi raporunda; taraflar arasındaki sözleşmede belirtilen yol güzergahına göre… (Gürcistan) Sınır Kapısından çıkış yapılmak suretiyle tayin edilen yolun izlenmesi gerekmekte ise de CMR 11.madde hükmü ve taraflar arasındaki sözleşmenin 1.maddesine göre davacı gönderenin sorumluluğunda olan gümrük beyannamelerinde … Sınır Kapısı yerine …. (İran) ve … (Suriye) Sınır Kapılarının çıkış gümrüğü olarak gösterilmiş olduğu, bu suretle sözleşmede belirtilen yol güzergahının davacının rızası ile değiştirilmiş olduğunun kabul edilmesi gerektiği dikkate alındığında davalı taşıyıcının sözleşmeye konu taşıma işini İran’dan geçen yol güzergahını izleyerek ve Afganistan’a ….. Sınır Kapısından giriş yaparak gerçekleştirmiş olmasının da taşıma sözleşmesine aykırı olmadığı ve davalı taşıyıcının sadece bu sebeple davacıya karşı sorumlu tutulamayacağı ve dolayısıyla davacının güzergah dışına çıkılması nedeniyle mallarda meyana gelen hasar ile gösterge saatleri için yaptığı masraflara ilişkin 12.000 USD tutarındaki tazminat talebinin de isabetli olmadığı, davacının daha kısa yoldan yapılan taşıma için daha uzun yola göre fazladan ödediği ileri sürülen 127.000 USD tutarındaki taşıma ücretinin iadesi talebine ilişkin olarak CMR nin 11.madde hükmü ile taraflar arasındaki sözleşmenin 1.maddesine göre yol güzergahının davacının rızasıyla değiştirilmesine rağmen, gümrük beyannamelerinin düzenlenmesi esnasında ve davaya konu taşımanın sürecinde davacının taraflar arasındaki sözleşmede 325.600 USD olarak belirlenmiş olan taşıma ücretinin indirilmesi konusunda davalıdan herhangi bir talepte bulunmadığı, taşıma işinin 30.06.2011 tarihli sözleşmede belirtilen şartlar altında gerçekleştirildiği ve taşıyıcının fiilen izlediği İran üzerinden geçen rota için de sözleşmedeki ücretin benimsenmiş olduğu, bu sebeple davacının daha kısa yoldan yapılan taşıma için daha uzun yola göre fazladan ödediği ileri sürülen 127.000 USD’nin taşıma ücretinin iadesi talebinin isabetli olmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılabileceği, davacının, sözleşme gereği geç teslimden dolayı alıcı …. firnasına ödediği belirtilen 49.000 USD’nin davalı taşıyıcıdan tazmini talebine ilişkin olarak dava dışı alıcı firmaya ait elektronik posta yazışmaları ile Afganistan Maliye Bakanlığı yazılarına göre, davaya konu malların Afganistan’a ithalinde ve buna bağlı olarak dava dışı alıcıya tesliminde yaşanan gecikmelerin davalı taşıyıcının Afganistan’daki temsilcisi olan …… sınır kapısında gümrük ve vergi muafiyeti işlemlerini tamamlayamamasından ileri geldiği, bu durumun davalı taşıyıcının Afganistan’daki temsilcisinin kusurundan değil mallarla ilgili gümrük belgelerinin ….. yerine İslamkale şeklinde düzenlenmiş olmasından kaynaklandığı ve gümrük belgelerinin düzenlenmesi hususunun CMR m. 11 hükmü ile dava tarafları arasında yapılan 30/06/2011 tarihli sözleşmesinin 1.maddesine göre davacı gönderenin sorumluluğunda olduğu, sözleşmede not olarak taşımayı yapan araçların …..’ye (Afganistan) geldiği zaman muafiyet mektubu olmaması durumunda malzemelerin İslamkale (Afganistan) gümrüğüne indirilip, muafiyet mektubu ve vergi ödenmesinin bekleneceği, bu durumda gümrükte oluşacak ardiye ücretinin davacıya yansıtılacağının belirtildiği, taşınan mallarla ilgili gümrük belgelerinin ….. (Afganistan) sınır kapısı yerine …… (Afganistan) sınır kapısı olarak düzenlenmiş vc bu sebeple malların ….. gümrüğünde beklemiş olmasından kaynaklanan gecikmeden davalı taşıyıcının sorumlu tutulamayacağı vc dolayısıyla 49.000 USD tutarındaki gecikmeden kaynaklı zararın ödenmesine ilişkin talebinin isabetli olmadığı, tarafları arasında akdedilen sözleşmenin NOT-1 ifadesine taşınan mallarla ilgili gümrük belgelerinin …. (Afganistan) sınır kapısı yerine …… (Afganistan) sınır kapısı olarak düzenlenmiş olmasından dolayı malların …… gümrüğünde beklemiş olması nedeniyle ödendiği tespit edilen 33.500 USD ardiye ücretinin ödenmesin de isabetli olmadığı, davacının …. firmasından olan alacağından kesilen 4 adet tankın taşıma ücretine ilişkin olarak talep edilen 48,135 USD’nin tahsiline yönelik talepte davalı taşıyıcının 30.06.2011 tarihli sözleşme ile nakliyesini üslendiği tanklardan 22 tanesinden 4 adedinin Afganistan’ın ……. sınır kapısından nihai varış veri olan Kandahar’a kadar taşıma ücreti olarak 48,135 USD’nin dava dışı alıcı … firması tarafından davalının Afganistan’daki acentesine ayrıca ödendiği ve bu şekilde ödenmiş olan tutarın davacı şirkete yansıtıldığı hususunun davacı şirket tarafından usulüne uygun delillerle ispatlandığı takdirde, davalı taşıyıcının bu 4 adet tankın sözleşmede kararlaştırılan bedelin içinde olmak üzere Kandahar’a kadar taşınması ile ilgili olarak davacıya karşı üstlendiği taahhüdünü yerine getirmediği, bu nedenle davacıya karşı sorumlu tutulabileceği sonucuna varılabileceği, buna karşılık davacının bu durumdan kaynaklandığı ileri sürülen zararını davalıdan talep edebilmesi için davalı taşıyıcının 30/06/2011 tarihli sözleşme ile nakliyesini üstlendiği tanklardan 22 adet tanktan 4 adedinin Afganistan’ın ….. sınır kapısından nihai varış yeri olan Kandahar’a kadar taşıma ücreti olarak 48.135 USD’nin dava dışı alıcı … firması tarafından davalının Afganistan’daki acentesine ayrıca ödenmiş olduğu hususunun, davacı şirket tarafından usulüne uygun delilerle ispatlanması gerektiği, dava dosyasında mevcut delillere göre, yani sadece dava dışı alıcı firmanın kestiği 07.09.2012 tarihli faturaya istinaden bu konuda sağlıklı bir değerlendirme yapılmasının mümkün olmadığı, karşı davaya konu taleplerle ilgili olarak davacı karşı davalı şirketin 2011-2012 yılı yasal defterlerine göre davacı şirketin dava tarihi 08/05/2012 tarihi itibariyle davalı şirkete 5.000 USD karşılığı 8.907.00 TL tutarında borçlu olduğunun tespit edildiği, davalı-karşı davacı şirket defterlerine göre de dava tarihi itibariyle karşı davacının karşı davalıdan 5.000 USD alacaklı olduğu belirlendiği ve her iki tarafın ticari defterleriyle teyit edildiği üzere, dava tarihi itibariyle davalı-karşı davacının 5.000 USD tutarında bakiye navlun bedelinin ödenmesi talebinin isabetli olduğu, diğer taraflar davalı karşı davacının 61.263 USD tutarındaki gümrüklerde beklemeden kaynaklanan masrafların ödenmesi talebine ilişkin olarak davalı şirket tarafından davacı adına 59.600 USD karşılığı 109.217,60 TL olarak düzenlenmiş bulunan gider yansıtma faturasının kaynağının tespit edilmediği, aksi ispatlanana kadar bu faturanın dayanakları konusunda net bir bilgiye ulaşılamadığı ve dava tarihinden sonra düzenlenen bu faturanın hesaplamaya dahil edilmediği, dava dosyası içeriğinden de karşı davacının talep ettiği bu masrafların yapıldığını tevsik eden delillerin ibraz edilmediği müddetçe karşı davacının bu konudaki zarar iddiasının ispatlanmış sayılamayacağını bildirmişler, rapora itiraz üzerine verdikleri 08/03/2016 havale tarihli ek raporlarında CMR’nin 11 maddesinde “1. Malların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin yerine getirilmesi için gönderici lüzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek yahutta taşımacıya verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır. 2. Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek zorunda değildir. Gönderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz, olması veya usule aykırı oluşundan doğacak zarar, ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur. Ancak taşımacının hatası veya ihmali görülen durumlar bu hükmün dışındadır. ” düzenlemesinin bulunduğu, bu hükme göre gümrük belgelerinin gönderenin sorumluluğunda olduğunun kabul edildiği, taşıyıcının söz konusu belgelerin doğruluğunu araştırma yükümlülüğünün olmadığının belirtildiği, taraflar arasındaki sözleşmenin 1.maddesine göre gümrük işlemlerinde koordinasyonun sağlanmasının davacıya ait olduğu ve gümrük beyannamelerinin sözleşme uyarınca da davacının sorumluluğunda olduğu, bu nedenle davalı taşıyıcının sözleşmeye konu taşıma işini İran’dan geçen yol güzergahını izleyerek ve Afganistan’a ….. sınır kapısından giriş yaparak gerçekleştirmesinin taşıma sözleşmesine aykırı olmadığı ve davalı taşıyıcının sadece bu sebeple davacıya karşı sorumlu tutulamayacağı ayrıca kök rapordan farklı ve alternatif bir değerlendirme olarak dosyaya sunulan elektronik posta iletilerinin incelenmesinde … isimlı şahıs tarafından davacı şirkete gönderilen 27 Temmuz, 24 Ağustos, 29 Ağustos ve 12 Eylül 2011 tarihli elektronik posta iletilerinde, kamyonların güzergahlarına ilişkin listeler halinde bilgi verildiği ve taşımanın fiili güzergahı ile bağdaşmayacak şekilde kamyonların Türkmenistan ya da Gürcistan’da olduğuna dair bilgilerin aktarıldığı görülmekte olduğu, eğer bu elektronik posta iletilerinin delil olarak esas alınabileceğine kanaat getirildiği takdirde, davalı taşıyıcının elektronik posta iletilerinde yol güzergahı konusunda davacıya fiili duruma aykırı bilgiler verdiğinin anlaşıldığı ve 30.06.2011 tarihli sözleşmede belirtilen yol güzergahının davacının rızası dışında değiştirilmiş olduğunun kabul edilmesi gerektiği, bu ihtimalde davalı taşıyıcının sözleşmeye konu taşıma işini İran’dan gecen yol güzergahını izleyerek vc Afganistan’a ….. sınır kapısından giriş yaparak gerçekleştirmiş olmasının taşıma sözleşmesine aykırı düştüğü ve davalı taşıyıcının bundan doğan zararlar nedeniyle davacıya karşı sorumlu tutulabileceği sonucuna ulaşılabileceği, taşıma ücretinin kısmen iadesi talebine ilişkin olarak davacının sorumluluğunda olan gümrük beyannamelerinde sözleşmede belirtilen sınır kapısı yerine …. (İran) ve … (Surive) sınır kapılarının çıkış gümrüğü olarak gösterilmiş olduğu, bu şekilde sözleşmede belirtilen yol güzergahının davacının rızasıyla değiştirilmiş olduğunun kabul edilmesi gerektiği ve gümrük beyannamelerinin düzenlenmesi esnasında ve davaya konu taşımanın ifası sürecinde davacının taraflar arasındaki 30.06.2011 tarihli sözleşmede 325.600 USD olarak belirlenmiş olan taşıma ücretinin indirilmesi konusunda davalıdan herhangi bir talepte bulunmadığı ve taşıma işinin 30.06.2011 tarihli sözleşmede belirtilen şartlar altında gerçekleştirildiği, dolayısıyla 30.06.2011 tarihli sözleşmede kararlaştırılan taşıma ücretinin davalı taşıyıcının fiilen izlediği İran üzerinden geçen rota için de benimsenmiş olduğu ve bu sebeple davacının daha kısa yoldan yapılan taşıma için daha uzun yola göre fazladan ödediği ileri sürülen 127.000 USD tutarındaki taşıma ücretinin iadesi talebinin isabetli olmadığı, alternatif bir değerlendirme olarak davalı taşıyıcının fiilen izlediği İran üzerinden geçen yol güzergahı için de benimsenmiş olduğu yönündeki değerlendirilme kabul edilmez ise sözleşmede belirtilen… Sınır Kapısından geçen rotadaki ortalama transit sürenin 25-30 gün olduğu halde, davalı taşıyıcının fiilen izlemiş olduğu İran üzerinden ve İslamkaleden geçen rotadaki ortalama transit sürenin 20-25 gün olması karşısında, davalının sözleşmede kararlaştırılan… (Gürcistan) sınır kapısı çıkışlı güzergaha nazaran yolculuk süresi itibariyle yaklaşık 5 gün daha kısa süren …. (İran) sınır kapısı çıkışlı ve Afganistan’a ….. sınır kapısından girişli güzergahtan davaya konu taşıma işini gerçekleştirmiş olduğu gibi, elektronik posta iletisinde İran üzerinden geçen güzergah için 8.800 USD ve sözleşmede kararlaştırılan (Gürcistan-Azerbaycan-Türkmenistan güzergahı için ise 14,950 USD navlun bedeli teklif edildiği, yani sözleşmenin kurulmasından önce İran güzergahı için yapılan 8.800 USD tutarındaki teklifin davalı açısından sonradan da bağlayıcı olması gerektiği ve davalının taşımayı fiilen bu güzergahtan yapmış olması nedeniylc önceden bu güzergah için yaptığı teklifte belirtilen navlun bedelini davacıdan talep edebileceği, davacının buna göre navlun bedelinin 130.683 USD’lik kısmını davalıdan talep edebileceği, talebin 127.000 USD olduğunu, gecikme için dava dışı alıcıya ödenen tutarın tazmin talebine ilişkin kök raporda belirtildiği gibi talebin isabetli olmadığı, alternatif bir değerlendirme olarak dosyaya sunulan elektronik posta iletilerinin delil olarak esas alınabileceğine kanaat getirildiği takdirde sözleşmede belirtilen yol güzerganının davacının rızası dışında değiştirilmiş olduğunun kabul edilmesi gerektiği ve bu ihtimalde davalı taşıyıcının sözleşmeye konu taşıma işini İran’dan geçen yol güzergahını izleyerek ve Afganistan’a ….. sınır kapısından giriş yaparak gerçekleştirmiş olmasının taşıma sözleşmesine aykırı düştüğü ve davalı taşıyıcının bundan doğan zararlar nedeniyle davacıya karşı sorumlu tutulabileceği ve dolayısıyla, davacının bu gecikme nedeniyle dava dışı mal alıcısının kendisine yansıttığı 49.000 USD tutarındaki gecikmeden kaynaklı zararın ödenmesine ilişkin talebinin isabetli olduğu, ardiye ücreti ve diğer taleplere ilişkin olarak kök rapordaki görüşlerini tekrarla ayrıca alternatif değerlendirmelere göre davalı taşıyıcının sözleşmeye aykırı davrandığı görüşüne itibar edilse bile davacının güzergah dışına çıkılması nedeniyle mallarda meydana gelen hasar ile gösterge saatleri için yaptığı masraflara ilişkin olarak mallarda meydana gelen zararın tespiti hakkında ve ayrıca talep edilen 4.000 USD gösterge masrafları ile ilgili olarak dava dilekçesi ekinde dosyaya sunulan hasar raporundan, zararın varlığı ve miktarı konusunda sağlıklı bir tespitte bulunulmasının mümkün görülmediği ve davacının 12.800 USD tutarındaki tazminat talebinin mevcut dosya içeriğine göre değerlendirilmesinin mümkün olmadığı bildirerek karşı davaya konu taleplerle ilgili olarak esas raporlarındaki görüşlerini de tekrarlamışlardır.
Yargıtay …. HD Bozma ilamı doğrultusunda Gürcistan ve İran üzerinden Afganistan’a yapılacak taşıma işlerinde rayiç taşıma ücretlerinin tespiti hususlarında değerlendirme yapılarak buna göre davacı tarafından fazladan taşıma ücreti ödenip ödenmediğinin belirlenmesine yönelik olarak uluslararası taşıma konusunda uzman bilirkişi , taşıma sektör bilirkişisi ve SMMM bilirkişiden oluşturulacak üç kişilik bilirkişi kurulu vasıtasıyla bilirkişi incelemesi yaptırılması için İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılmış, talimat mahkemesince alınan 25/09/2020 tarihli bilirkişi kurulu raporunda; Yargıtay bozma kararı gözetilerek, dava dosyası ve eki dosyalar ile davalı taraf ticari defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede edinilen bilgiler neticesinde; birim seferi 14.700 USD kararlaştırılan KUZEY hattından Afganistan taşımasından; tarafların ortak kararı ile vazgeçilerek güzergahın DOĞU hattından Afganistan taşıması olarak değiştirildiği, birim seferde kullanılan taşıma ve sevk evrakının dosyada bulunmadığı, taraflar arasındaki sözleşmeye göre her bir birim seferde bir adet “tank” emtiası taşınacağı ve bir tank için bir sefer varsayımı ile hesaplama yapıldığında davalının 20 tank emtiası taşımaya verdiği ve 20 sefer yapıldığının gümrük çıkış beyanları ile denetlenebildiği ancak her bir seferde birden çok tank taşınabilmesi yönünde savunma yapılacak olursa bu hususun tekrar değerlendirilmesi gerekeceği, yapılan güzergah değişikliğinin gerek davacı, gerekse davalıya önemli menfaatler temin ettiği, güzergah değişikliği risklerinin de davacı yanca üstlenilmiş olduğu, bu durumda güzergah değişikliği sebebi ile kararlaştırılan navlundan sağlanan menfaatin davacı yana iade edilmesi gerektiğinin değerlendirildiği, Yargıtay bozma kararının da bu yönde olduğu, rayiçleri 11.250 USD iken; 14.700 USD kararlaştırılan KUZEY hattı navlunu miktarı gözetildiğinde rayiçleri 6.250 USD iken Doğu hattının taraflar arasında 8.165,85 USD birim sefer için kararlaştırılmasının olası somut olaya uygun olduğu, davalının navlun olarak tahsil ettiği miktardan 163.317 USD miktarının Doğu hattından yapılan taşıma için kadri marufunda olduğu, davacının toplam 20 sefer için birim sefer başına 14.700 USD hesabı ile kabul edilebilecek toplam 294.000 USD yaptığı ödemelerden 130.683,00 USD iade talebinin somut olaya ve taraflar arası ihtilafa uygun olduğu ,davacının diğer talepleri ve karşı davacı-davalının talepleri bakımından, Yargıtay Bozma kararı sonrası değerlendirme yapılamayacağı için bilirkişi heyetinin görev alanı dışında kaldığı ayrıntılı ve gerekçeli olarak belirtilmiştir.
Rapora itiraz edildiğinden itirazlar doğrultusunda ve ayrıca önceki raporlarda belirtilen bilirkişi heyeti görüşleri de irdelenerek değerlendirilerek ek rapor düzenlenmesi için İstanbul ATM’ye yeniden talimat yazılmış , talimat mahkemesince alınan 22/02/2021 tarihli bilirkişi kurulu ek raporunda; esas mahkemesi ek görevlendirme kararı, Yargıtay bozma kararı, bozma kararına uyma hususları gözetilerek yapılan ek inceleme ve değerlendirmeler ile ek hesaplamalar neticesinde, kök raporda maddi hataya düşülerek, emir ve talimatla güzergah değişikliğinin, sanki yeni ve değişen güzergah üzerinden bir taşıma sözleşmesi akdedilmiş gibi davalı taşıyıcının navlundan iade yapması gerektiği sonucuna varıldığı, oysa güzergah değişikliğine her iki taraf ortak karar vermiş bile olsa bunun başlı başına navlunun düşürülmesi anlamına gelmeyeceği, değişen güzergah sebebi ile elde edilen menfaatin taraflarca paylaşılması gerektiği gözetilerek, kesin bir hesap mümkün olmamakla birlikte; oluşan faydanın toplam navlun ve taşıma sürecine 1/5 avantaj sağladığının tespit edildiği, bunun taraflarca paylaşılması halinde davacının 29.400 USD navlun iadesi talebinde bulunabileceğinin değerlendirildiği, önceki bilirkişi raporunda hesabın toplam ödeme üzerinden yapılmasının somut olaya uymadığı, zira dosyada 20 sefer taşıma teyit edildiği karşılığı 294.000 USD üzerinde kalan ödemenin başkaca taşımalar veya yapılan masraflar için olabileceği ve bozma kararında açık navlun ödemesine atfı yapılmakla bu farkın iadeye tabi olamayacağının değerlendirildiği, somut olayda güzergah değişikliğinin sabit olduğu, bunun taraflara sağladığı fayda sabit olduğu ancak miktarının tam bir hesaplama ile hesaplanamayacağı, bu nedenle kadri marufundan iadesi gereken miktarın nihai takdirinin yüce mahkemeye ait olduğu ayrıntılı ve gerekçeli olarak belirtilmiştir.
Yargıtay …. Hukuk Dairesi’nin bozma ilamı doğrultusunda ve ayrıca raporlar arasındaki çelişkinin giderilmesine yönelik olarak Gürcistan ve İran üzerinden Afganistan’a yapılacak taşıma işlerinde rayiç taşıma ücretlerinin tespiti hususunda değerlendirme yapılarak davacı tarafından fazladan taşıma ücreti ödenip ödenmediğinin belirlenmesine yönelik olarak dosya üzerinde uluslararası taşıma konusunda uzman bilirkişi , taşıma sektör bilirkişisi ve SMMM bilirkişiden oluşturulacak üç kişilik bilirkişi kurulu vasıtasıyla bilirkişi incelemesi yaptırılması için İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılmış, alınan 13/08/2021 tarihli bilirkişi kurulu raporunda; ihracatçının taşıyıcıdan talep ettiği tutarların İran üzerinden gidilmiş olmasından kaynaklı navlun indirimi, gecikmeden kaynaklı alıcının günlük kestiği 700 USD toplamda 49.000 USD, hasar bedeli 8.800 USD , seviye göstergelerinin sökülmüş olmasından kaynaklı 4.000 USD, yurt dışında gümrükte oluşan ardiya ücreti 33.500 USD, son 7 tankın ücretinin alıcıdan alınamamış olması nedennilmle 140.000 USD olduğu, güzergah değişşikliğinin ihracatçıdan habersiz gerçekleştiği ve navlun farkı iadesinin yapılması gerekliliğinin sabit olduğu bu nedenle ilk maddedeki masrafın 10 yıl öncesinin kontrolü yapılamayacağı için bu destinasyonda çalışmakta olan 6-7 ayrı lojistik firmasıyla görüşülerek güncel piyasalarda fiyat farkı araştırılmış olup rayiç bedelinin araç başı 1.400-1.500 USD olarak tespit edildiği, toplamda 22 araç taşıması gerçekleştirilmiş olup aradaki toplam navlun farkının ihracatçıya iadesi ancak diğer maddelerdeki tutarların Afganistan’daki alıcının muafiyet belgesini yanlış hazırlamasından kaynaklı oluştuğundan taşıyıcının sorumlu tutulamayacağı değerlendirmesinde bulunulduğu, taşıyıcının ihracatçıdan talep ettiği bedellerin 6 araç ….. giriş demuraj bedeli 18.000 USD, 22 araç ….. indirme masrafı 5.000 USD, 22 araç Herat indirme masrafı 5.000 USD, shinden gidiş geliş ve bekleme ücreti 13.500 USD, 22 araç navlun farkı 17.600 USD, ….. gümrük ardiye 1.668 USD, ….. gümrük ardiye masrafı 33.500 USD, 22 tır Türkiye Afganistan navlun nakliyesi 5.000 USD olmak üzere toplam 99.768 USD olduğu, taşıyıcının, Afganistan tarafında oluşmuş olan iç taşıma masrafları hariç, diğer ardiye, indirme, bindirme, demuraj bedellerine sözleşme şartları ve taşıma hukuki yönünden talep etme hakkının bulunduğu, cari hesapları incelendiğinde 22 araç taşıma bedelinden 5.000 USD navlun bakıyesi alacağı kaldığı, ….. gümrük ve ardiye masrafı adı altında 33.500 USD yi ihracatçının 19/01/2012 tarihinde Kerem Imrak hesabına gerçekleştirdiği ayrıca taşıyıcı tarafından ihracatçı adına yurt dışında oluşmuş olan maddeler halindeki ek masraflarla ilgili tanzim edilmiş 59.600,00 USD tutarlı faturanın davacının ticari defterlerinde kayıtlı olmadığının görüldüğü , bundan başka aşağıda açılımı bulunan 30.168 USD nin oluşmasına alıcının muafiyet belgelerini yanlış düzenlemesi ve çok geç yenileyebilmesi sebep olduğu için ve sözleşmede de belirtildiği için Tasıyıcının Talep Etme Hakkı olduğu, – 6 araç ….. giriş demuraj bedeli 18.000 USD – 22 araç ….. indirme masrafi 5.500 USD – 22 araç Herat indirme masrafı 5.000 USD – ….. gümrük ardiye 1.668 USD taşıma sözleşmesinde muafiyet belgeleri hazır olmadığı takdirde hazır oluncaya kadar araçların gümrüğe boşaltma yapıp, bekledikten sonra tekrar emtiaları varış noktasına götürecekleri beyan edildiği için taşıyıcının ihracatçıdan aşağıdaki maddedeki 17.600 USD yi talep etme hakkı olmadığı – 22 araç navlun farkı 17.600 USD aşağıda belirtilen 13.500 USD’Lik masrafın anlaşılamadığı, Shin neresidir 6 tırın bekleme ücreti zaten yukarıdaki 18.000 USD lik kalemin içerisinde talep edilmiş olup, Afghanistan sınırları içindeki iç taşımalar için bedel talep edilmemesi Shin ‘ den Gidis-Geliş ve bekleme ücreti 6 TIR. 13.500 USD olacağının değerlendirildiği ayrıntılı ve gerekçeli olarak belirtilmiştir.
İtirazlar doğrultusunda bilirkişi kurulundan ek rapor istenilmiş , alınan 05/08/2022 tarihli bilirkişi kurulu ek raporunda; güncel piyasalarda fiyat farkı araştırılmış olup, rayiç bedelin araç başı 1400-1500 USD olarak tespit edildiği, toplamda 22 araç taşıması gerçekleştirilmiş olup, aradaki toplam navlun farkının ihracatçıya iade edilebileceği ayrıntılı ve gerekçeli olarak belirtilmiştir.
Yargıtay …. Hukuk Dairesinin Bozma ilamı doğrultusunda ve raporlar arasındaki çelişkinin giderilmesine yönelik olarak Gürcistan ve İran üzerinden Afganistan’a yapılacak taşıma işlerinde rayiç taşıma ücretlerinin tespiti hususunda değerlendirme yapılarak davacı tarafından fazladan taşıma ücreti ödenip ödenmediğinin belirlenmesine yönelik olarak dosya üzerinde uluslararası taşıma konusunda uzman bilirkişi , taşıma sektör bilirkişisi ve SMMM bilirkişiden oluşturulacak üç kişilik bilirkişi kurulu vasıtasıyla bilirkişi incelemesi yaptırılması için Ankara Asliye Ticaret Mahkemesi’ne talimat yazılmış , talimat mahkemesince alınan , 31/01/2023 tarihli bilirkişi kurulu raporunda; Yargıtay bozma kararı gözetilerek dava dosyası ve eki dosyalar ile davalı taraf ticari defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede edinilen bilgiler neticesinde mahkemenin belirlediği uyuşmazlık konuları ve verilen görev kapsamında, dosya içerisindeki bilgi ve belgeler, bilirkişi raporları, dikkate alınarak gerekli incelemeler yapıldığı, Muhasebe ve Ticaret Hukuku, yönünden Kök ve Ek Rapor’da açıklanan sonuçlara göre farklı tespitler olduğu, Taşıma yönünden Kök ve Ek Raporlar’dan farklı olarak aşağıdaki sonuçlara varıldığı; (a) Davacı ve davalı arasında Konya – Afganistan 22 tır tank malzemesinin Gürcistan güzergahı şartlı, beher tır için 14.700.-USD peşin, 27 gün teslimat süreli 30.06.2011 tarihli nakliye sözleşmesi imzalandığı , karşılıklı mutabık kalınarak imzalanan bu sözleşmeden önce davacı firmanın davalı firmadan iki yönlü nakliye navlun teklifi alındığı, (b) Davalı firmanın 23.06.2011 tarihli e-mailinde Gürcistan üzeri 14.700.-USD, İran üzeri: 8.800.-USD teklif verdiğinin görüldüğü , anılan her iki belgenin, (sözleşme ve e-mail teklifi) dikkate alınması gerektiği, (c) Davacı firmanın İran güzergahında Amerikan mallarına uygulanan ambargo nedeniyle riske girmeyerek pahalı sevkiyat olmasına rağmen ikinci teklif olan 14.700.-USD’yi kabul ettiği ve sözleşmede güzergahı özellikle Gürcistan üzeri olarak belirttiği, (d) Sözleşmeye göre güzergah Türkiye/Konya-(çıkış kapısı…) – Gürcistan- Azerbaycan – Hazar Denizi – (Ro-Ro) Türkmenistan – Afganistan (Giriş Gümrüğü ….. Aktarmalı) Kandahar teslim şekilli anlaşıldığı görüldüğü, (e) İç gümrükte gümrük beyannamesine hangi gümrük çıkış kapısının yazılacağının nakliyecinin sorumluluğunda olan bir durum olduğu , ihracat gümrük beyannamesini ve ekli evrakları nakliyeciye teslim etmek ise göndericinin sorumluluğunda olan bir durum olduğu , burada göndericinin sorumluluğunda olan şeyleri yaptığının görüldüğü, (f) Araçların günlük seyri sefer konum bilgilerini göndericiyi bildirirken araçlar İran güzergahını kullanıyorken sanki Gürcistan üzeri hareket etmiş gibi/ediyor gibi belirttiğinden dolayı davalı taşımacı firmanın güzergah değişikliğini kasıtlı olarak yaptığı görüşünde olunduğu , (g) Davalı İran Güzergah teklifinde 8.800.-USD , İran giriş kapısı Bazargan gümrüğünde aktarma yapacağını fakat araçların Afganistan giriş gümrüğüne direkt gittiklerini beyan ettiği , bu aktarma gerçekleşmiş olsa idi nakliyecinin araç başı 1.200.-USD avantajı olacağı yani navlunun 10.000.-USD’ye tekabül edeceği ,buna göre; 22 tır x 10.000.-USD = 220.000.-USD tutacağı ,bu bedelin davacının ödediği toplam 325.000.-USD ‘ den düşürülünce kalan 105.000.-USD’nin davacıya iadesinin tespit edildiği fakat İran üzeri teklif şeklinde olduğu , buradaki 8.800.-USD tutarınında piyasa tekliflerinden fazla olduğu için , aktarma şekli navlun artışı, mahkemenin takdirinde olduğu, (h) güzergah değişikliğinin davacı firmanın bilgisi dışında yapıldığından; 22 tır için ödenen toplam tutar 325,000.-USD’den İran üzeri: 8.800.-USD x 22 tır = 193.600.-USD’den 325.000.-USD – 193.600.-USD = 131.400.-USD’nin davacıya iade edilmesi görüşünde olunduğu ayrıntılı ve gerekçeli olarak belirtilmiştir.
Toplanan tüm delillerin değerlendirilmesi sonucunda ; taraflar arasında 30/06/2011 tarihli taşımaya ilişkin anlaşma yapılarak davacıya ait 22 adet boş Fuel Oil tankerinin Afganistan’a karayolu ile nakliyesinin ve …. isimli firmaya tesliminin Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan-Türkmenistan-Afganistan (….. aktarma) Kandahar Boşaltma olarak tespit edildiği, dava konusu taşımanın CMR Hükümlerine tabi olduğu ve CMR ‘nin 11.madde hükmünde malların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin yerine getirilmesi için göndericinin lüzumlu belgeleri taşımacıya vereceği ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacağı, taşımacının bu belgelerde verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini inceleme zorunluğunun bulunmadığı, göndericinin bu belgelerin bulunmaması, yetersiz olması veya usulüne aykırı oluşundan doğacak zarar, ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumlu olacağının belirtildiği, CMR 11.madde hükmü ve taraflar arasındaki 30/06/2011 tarihli sözleşmenin 1.maddesine göre gümrük beyannamelerinin sorumluluğunun davacıda olduğu ve 22/07/2011 tarihli gümrük beyannamesinde tescil gümrüğünün Konya, çıkış gümrüğünün …. olarak belirtildiği, 19/08/2011 tarihli gümrük beyannamesinde çıkış tescil gümrüğünün Konya, çıkış gümrüğünün …., 08/08/2011 tarihli iki adet beyannamede tescil gümrüğünün Konya, çıkış gümrüğünün …, 19/08/2011 tarihli ……. nolu beyannamede, 26/08/2011 tarihli …… nolu beyannamede, 26/08/2011 tarihli … nolu beyannamede, 27/10/2011 tarihli ……. nolu beyannamelerde tescil gümrüğünün Konya, çıkış gümrüğünün …. Gümrük Müdürlüğü olarak belirtildiği, buna göre taraflar arasındaki sözleşmede belirtilen… Gürcistan sınır kapısı yerine …. (İran) ve … (Suriye) sınır kapılarının çıkış gümrüğü olarak belirtildiği ve sözleşmede belirtilen yol güzergahının davacının sorumluluğunda ve rızası ile değiştirilmiş olduğu, dosyadaki elektronik posta iletilerinin ilk gümrük beyannamesinin düzenlendiği 22/07/2011 tescil tarihli … nolu gümrük beyannamelerinden sonra gönderildiği nazara alındığında sonuca etkili olmadığı ve sözleşmede belirlenen yol güzergahının davacının rızası ile değiştirildiği ve bu nedenle davalı tarafın sözleşmeye konu taşımayı İran’dan geçen yol güzergahını izleyip Afganistan ….. sınır kapısından giriş yaparak gerçekleştirmiş olmasında taşıma sözleşmesine aykırılık bulunmadığı ve bu nedenle davacıya karşı sorumlu tutulamayacağı gibi davacı tarafın taşıma ücretinin indirilmesi konusunda davalıdan bir talepte bulunmadığı nazara alındığında sözleşmede kararlaştırılan taşıma ücretinin gümrük beyannamelerinde belirtilen rota üzerinden yapılan taşıma için de benimsenmiş olduğu, bozma ilamı sonrasında Yargıtay bozma ilamı doğrultusunda aralarında taşıma uzmanı sektör bilirkişisinin de bulunduğu yeni üç ayrı heyetten 3 ayrı rapor alındığı ancak alınan üç raporunda dosyaya herhangi bir katkı sağlamadığı , üç raporda da taşımanın yapıldığı tarih itibariyle rayiç taşıma ücretleri konusunda bir belirleme ve değerlendirme yapılamadığı yalnızca güncel rayiçler belirlenerek değerlendirmeler yapıldığı , her üç raporun da birbiriyle çeliştiği , karar vermeye yeterli ve elverişli nitelikte olmadığı ve bozma ilamı kapsamında kalan fazladan taşıma ücreti ödenip ödenmediğinin tespiti yönünden Mahkememizin sözleşmede belirtilen yol güzergahının davacının sorumluluğunda ve rızası ile değiştirilmiş olduğu, davalı tarafın sözleşmeye konu taşımayı İran’dan geçen yol güzergahını izleyip Afganistan ….. sınır kapısından giriş yaparak gerçekleştirmiş olmasında taşıma sözleşmesine aykırılık bulunmadığı ve bu nedenle davacıya karşı sorumlu tutulamayacağı gibi davacı tarafın taşıma ücretinin indirilmesi konusunda davalıdan bir talepte bulunmadığı nazara alındığında sözleşmede kararlaştırılan taşıma ücretinin gümrük beyannamelerinde belirtilen rota üzerinden yapılan taşıma için de benimsenmiş olduğu, görüşünde bir değişikliğe sebebiyet vermediği, davacının güzergah dışına çıkılması nedeniyle hasar ve gösterge saatleri için yapılan masraflara ilişkin talebinin davacı tarafından hazırlanan gümrük beyannameleriyle yol güzergahının değiştirilmiş olması nedeniyle subut bulmadığı, taşımaya konu mallar ile ilgili gümrük belgelerinin ….. yerine İslamkale şeklinde düzenlenmiş olduğu ve taraflar arasındaki sözleşmenin 1.maddesi ve CMR 11.madde hükümleri nazara alındığında gümrük belgelerinin davacı sorumluluğunda olduğu, bu nedenle malların ….. gümrüğünde beklemiş olmasından kaynaklanan gecikmeden dolayı zarardan ve ödenen ardiye ücretinden davalı taşıyıcının sorumlu olmayacağı, davaya konu edilen tanklardan 4 adetinin Afganistan ….. sınır kapısından Kandahar’a kadar taşıma ücretinin tahsiline yönelik taleplerin ise tüm dosya kapsamıyla subut bulmadığı ve asıl dava dosyası yönünden davanın reddinin gerektiği,
Karşı dava yönünden ise Mahkememizce verilen 20/10/2016 tarihli karar bozma ilamı kapsamı dışında kalmakla kesinleştiğinden karşı dava ile ilgili yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesinin gerektiği incelenen tüm dosya kapsamı ile anlaşılmış , asıl dava dosyası yönünden davanın reddine, karşı dava yönünden ise karar verilmesine yer olmadığına karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM:Yukarıda açıklanan nedenlerle;
A-ASIL DAVA DOSYASI YÖNÜNDEN;
1-Davanın REDDİNE ,
2-Alınması gerekli 179,90-TL harcın peşin alınan 9.630,50-TL harçtan mahsubu ile fazladan yatan 9.450,60-TL harcın karar kesinleştiğinde ve istek halinde davacı tarafa iadesine,
3-Davalı taraf lehine Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 89.337,00 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalı tarafa verilmesine,
4-Davacı tarafça yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
B-KARŞI DAVA YÖNÜNDEN;
Karşı dava dosyası ile ilgili Mahkememizce verilen 20/10/2016 tarihli karar bozma ilamı kapsamı dışında kalmakla kesinleştiğinden karşı dava dosyası ile ilgili YENİDEN KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
Dair tebliğden itibaren 2 haftalık süre içinde Yargıtay yolu açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar davacı vekili Av. … ile davalı vekili Av. …’ün yüzüne karşı açıkça okunup usulen anlatıldı.30/03/2023

Başkan …
E-imzalıdır
Üye …
E-imzalıdır
Üye …
E-imzalıdır
Katip …
E-imzalıdır