Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.
T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
45. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2020/1107
KARAR NO: 2023/54
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL ANADOLU 5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2016/861
KARAR NO: 2019/518
DAVA TARİHİ: 26/07/2016
KARAR TARİHİ: 24/04/2019
DAVA: Alacak (Sigorta Poliçesinden Kaynaklanan)
KARAR TARİHİ: 11/01/2023
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353. Maddesi uyarınca dosya incelendi,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirket tarafından işletilen markette 06/01/2016 tarihinde çıkan yangın sonucunda davalı … tarafından poliçe ile teminat altına alınan eşya ve malların yandığını, iş yerinde zarar meydana geldiğini, bazı emtianın is ve dumandan zarar gördüğünü, davacının emtia dışındaki mallar için 930.000,00 TL, emtia için 283.000,00 TL olmak üzere toplam 1.214.000,00 TL’lik zararının doğduğunu, 931.000,00 TL tutarındaki zarar için %20 oranında uygulanması gereken yıpranma payının düşülmesinden sonra ortaya çıkan 744.000,00 TL’lik emtia dışı zararla birlikte toplam zararın 727.000,00 TL olduğunu, bu miktardaki zarara karşılık davalı … şirketinin 309.000,00 TL ödeme yaptığını bildirmiş, davacının ödediği zarar dışında kalan 727.000,00 TL yangın nedeniyle oluşan zarara bağlı tazminatın borcun muaccel olduğu tarihten işleyecek olan faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir. Dava dilekçesinde zarar kalemlerinin açıklaması;1.Yangından Kaynaklanan zararlar;A) Demirbaş zararları (tamamı kullanılamaz ve onarılamaz olan); – Kasalarıyla birlikte 7,5 metre şarküteri, 10 metre kasap, 3 metre içecek dolaplarının tesisatlarıyla birlikte yeniden imali için (72. 939 Euro + KDV) 285.272,00 TL, – 20 adet hoparlör ve altyapıda kullanılan kablo tesisatı ses amplifakörü ve müzik çalar dvd için 5.605,00 TL, – 1 adet 32’lik soğutmalı kıyma makinası, 3 adet stretch makinesi ve 1 adet gıda dilimleme makinesi için 11.398,00 TL, – 2 adet otomatik kepenk, alüminyum doğramalar cam dahil, 2 adet fotoselli kapı ve doğramalar için 35.400,00 TL – İşletmeye ait olan güvenlik sistemi için (537 USD) 1.611,00 TL – Elektrik kablo ve markete ait panolar için 42.104,00 TL – Markete ait olan televizyonlar ve televizyonlara ait elektrik tesisatı için (1.250,00 USD) 3.750 TL, B) Makine zararları; – 3 adet sahte para kontrol dedektörü 1.239,00 TL C) Dekorasyon zararları; -Yangından dolayı yanan yer granitleri ve duvardaki seramik ve domaltaşlar 58.280,00 TL, 2. Yangın sonucu duman ve isten kaynaklanan zararlar: A) Emtianın is ve dumandan zarar görmesi dışındaki zararlar; -Çıkan yangın sonucunda markete ait olan duvarların kısmen yanması, tüm duvarların isle kaplanması, marketin bu haliyle ticari faaliyetlerde bulunmasının imkansız hale gelmesi nedeniyle 18.268,76 TL,-Markete ait olan klima ve klima sistemleri isten dolayı kullanılamaz hale geldiğinden 63.950,00 TL-Market rafları, kasa altlıkları ve raf gondol başlıkları yoğun is ve duman sebebiyle kullanılamaz hale geldiğinden 221.316,47 TL,-Alüminyum destekli ahşap kolan kaplamalar, aynalı manav reyonu, orta manav reyonu, ahşap standlar, gondol başlar, ahşap standı, çorap reyonu, kanallı ve kancallı pano is ve dumandan dolayı tamamen kullanılamaz hale geldiğinden 130.791,20 TL,-Kamera ve kamera sistemleri yüksek ısı ve duman sonucu kullanılamaz hale geldiğinden 16.941,85 TL B) Emtianın duman ve isten dolayı zarar görmesinden kaynaklanan zararlar; -Emtianın tamamen kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle 283.000,00 TL şeklindedir.
CEVAP Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davalıya 309.390,66 TL ödeme yapıldığını, ödemenin poliçede yazılı bedellere ve rizikolara uygun olarak yapılan hesaplama sonucu yerine getirilmesi nedeniyle davacının davasının reddi gerektiğini, davacının eksik sigorta yaptırdığını, bu nedenle belirtilen miktarda ödemelerin yapıldığını, davacının iddia ettiği zararlar, her bir zarar kalemi hakkında yaptığı açıklamalar ve talep ettiği sigorta tazminatının haksız ve hatalı olduğunu, demirbaş olarak bildirdiği çok şeyin demirbaş sınıfında olmayıp makine sınıfında olduğunu, bazı zararların ise dekorasyon zararı türünden olduğunu, ekspertiz kesim raporunda açıklandığını, davacının raflar ve kasalara ilişkin gerçek zararının 5.000,00 TL tutarında olduğunu, dava dilekçesinde yer alan talep ve açıklamalar ışığında davacının demirbaş olarak üç adet televizyon için 900,00 TL bir adet sahte para kontrol cihazı için 175,00 TL ve raflar ile kasalar için 5.000,00 TL olmak üzere toplam 6.075,00 TL olduğunu, bunun yanında makine zararları başlığı altında değerlendirilmesi gereken şarküteri kasap ve dolapları için gerçek zararın toplam olarak 31.602,22 TL olarak hesaplandığını ayrıca davacının klimalarla ilgili gerçek zararının 15.000,00 TL olduğunu, makinelerin sigorta değerinin 124.823,66 TL olmasına rağmen davacının 55.000,00 TL sigorta bedeli bildirdiğini, davacının kepenklerle ilgili zararının 2.992,50 TL, cam bedelinin 4.320,00 TL doğramalarla ilgili zararının 2.331,00 TL, ses sistemine ilişkin zararın 2.304,23 TL, fotoselli kapı zararının 6.750,00 TL, zemin seramiğin zararının 7.069,50 TL, eskime tenzili yapıldıktan sonra dekorasyon 10.750,40 TL elektrik sistemi ile ilgili zararının 10.588,50 TL, kamera sistem ve cihazlarına ilişkin zararının 5.450,00 TL, ahşap tavan kaplama, reyon ve stantlara ilişkin gerçek zararının 5.400,00 TL olduğunu, emtia zararlarının 267.837,48 TL olarak hesaplandığını, sovtaj indirimi yapılmadan demirbaş zararları, makine zararları, dekorasyon ve emtia zararlarının toplam olarak 320.839,66 TL olup davacıya kalan eşyanın sovtajı düşüldükten sonra davalıya 309.390,66 TL ödenmiş olmakla zararının tamamının karşılandığını beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI Mahkemece; “…Tüm dosya kapsamı, toplanan deliller, mahkememizce usul, yasa ve dosya kapsamına uygun görülen gerekçeli ve denetime elverişli nitelikteki bilirkişi kurulu raporu ile 06/01/2016 tarihinde davacı şirketin işletmekte olduğu ve davalı … tarafından marketin paket sigorta poliçesi ile sigortalanan market nitelikli iş yerinde meydana gelen yangında iş yerinde bulunan emtia, makine, demirbaş, dekorasyon, kasa ve diğer malzemelerin yandığı, tarafların yangın nedenine göre zararın davalı … tarafından karşılanması gerektiği konusunda bir uyuşmazlıklarının bulunmadığı, uyuşmazlığın davalının eksik ödeme yaptığı noktasında toplandığı, yangından sonra iş yerinin yenilenerek faaliyetine devam ettiği, bilirkişi kurulunun yangın sonrası bağımsız eksperin yaptığı tespitleri ve değerlemeleri uygun bulduğu, eksper tarafından toplam zararın 342.055,66 TL olarak belirlendiği, davalının 32.665,00 TL sovtaj tenzili yaparak ortaya çıkan tüm zarar için davacıya 309.390,66 TL ödediği, ancak sovtaj tenzili yapılmasını gerekli kılacak hiçbir tespite yer verilmediği gibi davalı tarafça bu tenzilin yapılmasını gerektirir nedenlere dayalı belge ve delillerin dosyaya sunulmaması karşısında davalı tarafın sovtaj bedelini ödediği bedelden düşmesi sigorta poliçesine uygun bulunmamakla ve her ne kadar davacı tarafça gerçek zararın 1.027.000,00 TL olduğu iddia edilerek 727.000,00 TL daha ödenmesi gerektiği iddia edilmiş ise de toplanan tüm deliller ve bilirkişi kurulu raporu ile 32.665,00 TL’lik sovtaj tenzili dışında kalan diğer alacak bölümüne ilişkin iddiasını kanıtlayamadığı dikkate alınarak davanın kısmen kabulü ile 32.665,00 TL tazminat alacağının her ne kadar raporda avans faizine hükmedilmesi gerektiği belirtilmiş ise de davacı tarafın dava dilekçesinde avans faizi nitelikte talepte bulunmadığı dikkate alınarak davalı … tarafından davacı şirkete yapılan ilk ödeme tarihi olan 21/02/2016 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine” karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ Davacı vekili yasal süre içerisinde sunmuş olduğu istinaf dilekçesinde özetle; Ekspertiz raporunda meydana gelen zararın hayatın olağan akışına, ticari örf ve adete aykırı olarak teminat kapsamı az olan kalemlere sokularak teminat kapsamı dışına çıkarılıp eksik sigorta olduğunun belirtildiğini, Ekspertiz raporundaki sınıflandırmada aynalı manav reyonu, orta manav reyonu, çorap reyonu, markete ait güvenlik sistemi, otomatik kepenk kapı, alüminyum doğrama ve camlar, elektrik tesisatı ve diğer birçok zararın poliçede teminat altına alınan dekorasyon zararlarına ait olduğunun belirtildiğini, çorap reyonunun bir market için dekorasyon olup olmadığı hususunda verilecek olan nihai kararın mahkemeye ait olduğunu, demirbaş için teminat 580.000 TL, makine zararları için ise söz konusu tutarın 55.000 TL olduğunu, iktisadi olarak büyük değer ifade eden bir çok şeyin demirbaş kalemi yerine makine kalemi altında sınıflandırılmasının hayatın olağan akışına uygun olmadığını, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2015/1937 sayılı ilamında zarara uğrayan kalemlerin hangi teminat kapsamına girdiği hususunda uyuşmazlık olması halinde ihtilafın bilirkişiye müracaat edilerek çözüleceğinin belirtildiğini, mahkemece hasarın kapsamı ve hangi malların hangi teminat kalemlerine girdiği hususunda bilirkişi incelemesi yaptırılmasına rağmen sigorta konusunda uzman olan bilirkişinin beyanlarının hukuka ve vicdana uymadığını, market sektörü açısından yapılan değerlendirmede, sigorta yaptıranın hangi malların sigorta poliçesinin kapsamına girdiğini daha önceden sigorta edene bildirmesi, mallara ilişkin olarak sigortalıya bir liste verilmesi gerektiği belirtilmiş ise de bu tespitin TTK 1409 maddesi ile bağdaşmadığını, Zararın tespitine ilişkin olarak ise; ekspertiz raporunda bile malların tamamen kullanılamaz hale geldiğinin tespit altına alındığını, malların zararın meydana geldiği andaki değerlerine ilişkin olarak taraflar arasında ihtilaf bulunmadığını, market sektörü açısından değerlenlendirmelerde bulunan bilirkişinin hiç bir açıklama, gerekçe göstermeden raporunu ekspertiz incelemesindeki değerlendirmelere göre temellendirdiğini, zarara uğrayan malların hangi sigorta kalemine girdiği, malların zararın meydana geldiği andaki değerlerinin tespiti defalarca istenmesine, ekspertiz raporunda belirtilen değerleme ile müvekkili tarafından alınan teklifler arasında bazı kalemler için 10 kata kadar fark bulunmasına rağmen hiç bir gerekçe gösterilmeden ekspertiz raporunun dikkate alındığını belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında inceleme; 6100 sayılı HMK’nın 355.maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılmış, kamu düzenine aykırılık olup olmadığı ise re’sen gözetilmiş ayrıca HMK’nın 357. maddesindeki “İlk derece mahkemesinde ileri sürülmeyen iddia ve savunma istinafta dinlenemez ve istinafta yeni delillere dayanılamaz” kuralı nazara alınmıştır. Dava, davacı şirkete ait market niteliğindeki iş yerinde meydana gelen yangın olayı nedeniyle zarar gören demirbaş, emtia ve diğer sigortalı olduğu iddia edilen malzemelere ilişkin ödenmeyen sigorta bedelinin tahsili istemine ilişkindir. Poliçe, teminat ve klozlar; Davacı şirkete ait Hamidiye Mahallesinde bulunan market vasfındaki işyeri, davalı şirket tarafından 25/07/2015-2016 tarihlerini kapsayan Marketim Paket Sigorta Poliçesi ile teminat altına alınmış, poliçede teminatlar emtia (yangın) 580.000,00 TL, makine (yangın) 55.000,00 TL, demirbaş (yangın) 525.000,00 TL, dekorasyon (yangın) 55.000,00 TL, ek teminat grubu 1.230.000,00 TL olarak belirtilmiştir. Poliçede; “Enflasyon klozu; ilişik özel şartlar kitapçığında yazılı enflasyon klozunun 1.paragrafı iptal edilmiş olup, aşağıda kayıtlı kloz geçerlidir. Sigortacı ve sigorta ettiren, işbu poliçenin diğer hükümleri saklı kalmak kaydıyla temin edilen kıymetlerin yıllık poliçede belirtilen oranda enflasyona endeksli olarak sigorta edilmesi hususunda peşinen anlaşmış bulunmaktadır. Buna göre bu kıymetlerin sigorta dönemi başındaki sigorta bedeli, hasar anında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanmış TÜFE enflasyon oranını aşmamak kaydıyla, sigorta süresi içindeki her gün yukarıda kayıtlı enflasyon oranının 1/365’i kadar artarak sigorta süresi sonunda tamamına ulaşacaktır. Hasar vukuunda mutabık kalınan oran 365’e bölünerek bulunan günlük oran sigorta başlangıç tarihinden hasar tarihine kadar işleyen gün sayısı ile çarpılır ve hasar tarihinde geçerli olan sigorta bedeli enflasyon koruma oranı bulunur. Ek teminat grubu ticari; Ek Teminatlar; Dahili Su, Fırtına, Kara Taşıtları Çarpması, Hava Taşıtları Çarpması, Deniz Taşıtları Çarpması, Duman, Kar Ağırlığı ve Yer Kayması nedeniyle meydana gelebilecek zararlar Yangın Sigortası Genel Şartları ve ilgili kloz hükümleri doğrultusunda teminata dahil edilmiştir. Emtia, makine, demirbaş kayıt klozu; Poliçe teminatına giren bir hasar gerçekleştiğinde tazminat ancak sigortalının beyanının, giriş çıkış ve envanter kayıtları ile diğer bütün kanuni defter ve evrakın incelenmesi ve saptanması sonucunda ödenebilir. Sigortalı, varlığını belge ile kanıtlayamadığı emtia, makine ve demirbaş için herhangi bir tazminat talebinde bulunamaz. Eksik sigorta bedeli; Yangın Sigortası Genel Şartiarı A.5 maddesi dahilinde sigorta sözleşmesi kapsamında olabilecek herhangi bir hasar sonucu ödenecek azami tazminat poliçede yazılı sigorta bedelleri ile sınırlı olacaktır. Kısmi hasarlarda poliçede belirtilen sigorta bedeli ile sigorta değeri arasındaki fark % 10 veya daha az ise eksik sigorta uygulaması yapılmayacaktır, aksi halde bu kloz geçerli olmayıp, Yangın Sigortası Genel Şartlarının A.5 maddesi ile ilgili hükümleri tatbik edilecektir.” şeklinde düzenlenmiştir. İstanbul Şişli Bölge Grup Amirliği tarafından hazırlanan 08/01/2016 tarihli Yangın Raporunda; yangın yerinde yapılan araştırma ve incelemede, marketin sağ arka bölümünde bulunan buzdolabı ile yakın çevresinin yangın merkezi olduğu tespit edildiği, bu kısımda bulunan kablolu grup prizin elektrik tesisatında herhangi nedenle oluşan aşırı ısınmanın kablo izolelerini tutuşturmasıyla yangın olayının başladığı, yakınında bulunan yumurta kolileri ve akabinde ahşap rafa sirayet ederek geliştiği kanaatine varıldığı ifade edilmiştir. Ayrıca markete girişe göre sağ arka dip köşenin yakın çevresinde bulunan muhtelif market ürünleri, iki adet buzdolabı, raflar, elektrik tesisatının yanması, kırılması ve deforme olması, market dahilinin tamamen islenmesi, kısmen ıslanması, alçıpan tavan kaplamaları, iki adet vitrin camı, iki adet cam kapı, iki adet panjurlu kapının itfaiye ekipleri tarafından kırılması suretiyle zarar gördüğü belirtilmiştir. … Ltd. Şti. tarafından düzenlenen 25/01/2016 tarihli Kesin Ekspertiz Raporunda; 1-Dekorasyon; Motorlu panjurlar, fotoselli kapılar, dış cephe alüminyum doğramaları, camlar, dahili dekorasyon ve sair tesisat olarak belirtildiği, motorlu panjurlar, fotoselli kapılar ve camların itfaiyenin müdahalesi sırasında kısmen tahrip edildiği, doğramaların yangın esnasında bölgesel olarak hasar gördüğü, enflasyonlu dekorasyon sigorta bedelinin 55.947,28 TL, sigorta değerinin 149.500,00 TL olup eksik sigorta söz konusu olduğu ve eksik sigorta çarpanının 0,625 olduğu, 2-Makine; Soğutucular, dolaplar, klimalar, vb olarak belirtildiği, kısmen yanmak ve ağırlıklı olarak islenmek suretiyle hasar gördüğü, enflasyonlu makine sigorta bedelinin 55.947,28 TL, sigorta değerinin 124.823,66 TL olup eksik sigorta söz konusu olduğu ve eksik sigorta çarpanının 0,5517 olduğu, 3-Demirbaş; Raflar, yazar kasalar, kasa bankoları, para kontrol cihazları, telsiz telefonlar, tv’ler, elektronik teraziler vb olarak belirtildiği, islenmek suretiyle hasar gördüğü, enflasyonlu demirbaş sigorta bedelinin 534.042,23 TL, sigorta değerinin 170.000,00 TL olup aşkın sigorta söz konusu olduğu, 4-Emtia; Gıda maddeleri, içecek, temizlik malzemeleri vb olarak belirtildiği, kısmen yanmak genelde islenmek suretiyle hasar gördüğü, enflasyonlu emtia sigorta bedelinin 589.989,51 TL, sigorta değerinin 375.888,31 TL olup aşkın sigorta söz konusu olduğu belirtilmiştir. Birinci ekspertiz (06/01/2016); hasarın binanın giriş katındaki markette meydana geldiği, sigortalının tüm binanın maliki olduğu, yangın nedeniyle dekorasyon, makine, demirbaş ve emtianın hasar gördüğü, bodrum katta bulunan depoda ve üst katlarda hasar oluşmadığı, yangının marketin dip kısmında bulunan soğutucu dolabın üst kısmından çıktığı, itfaiyenin içeri girebilmek için camları kırdığı, motorlu kepenk ve sürgülü kapıları tahrip ettiği, itfaiyenin sıktığı sular ile doğrudan alev ve hararet sonucunda bölgesel hasar oluştuğu, islenme nedeniyle marketin tamamında hasar meydana geldiği, elektronik cihazların servis kontrolünün talep edildiği, görüşmeler sırasında sigortalının emtia için tam zayi talebine bulunduğu, muhasebe yetkilisinden stok envanteri ve alt ürün gruplarına göre listelerin talep edildiği liste hazırlanması akabinde emtia sayım ve imha çalışmalarının yapılmasının planlandığı, sayım sonrasında emtianın bodrum kattaki depoya aktarılmasının uygun görüldüğü, itfaiye raporu temin edilinceye kadar sigortalıdan yangın merkez noktasını bozmamasının talep edildiği, İkinci ekspertiz (07/01/2016); Stok listesi hazırlanması üzerine sayım yapıldığı, liste kontrol edildiğinde miktarların makul olduğunun tespit edildiği, sayım sonrasında soğuk dolaplarda bulunan ürünler ile açıkta bulunan ürünlerin atılmasına onay verildiği, sigortalının ise sayımın hemen akabinde emtianın komple kaldırılmasını ve sigorta şirketi tarafından alınmasını istediği, emtianın pert olarak kabul edilemeyeceği, bu nadenle sigorta şirketi tarafından alınamayacağı, sayımın henüz tamamlanmış olduğu ve sovtaj firmaları mahalle yönlendirilmemiş olduğundan raftan alınmasına da onay verilemeyeceğinin ifade edildiği, sigortalının ısrarı üzerine, hasar tespit ve sovtaj çalışmalarına kolaylık sağlayacak alt ürün gruplarına ait emtia listeleri ibraz edilmek ve tüm emtia bodrum kattaki sigortalıya ait depoya aktarılmak kaydıyla emtianın raflardan toplanması talebi makul görüldüğü, Üçüncü Ekspertiz; İkinci ekspertiz esnasında sigortalı ile mahalde yapılacak temizlik ve boya işleri kapsamında görüşüldüğü, mahalle yönlendirilmiş olan asistan firmalardan (… ve …) gelecek tekliflerin sigortalı ile paylaşılacağı ve sigortalının da teklif almasının uygun olacağının izah edildiği, sigortalının is temizliği için su ile yıkama yapma düşüncesi üzerine ek olarak … firmasının mahalle yönlendirildiği ancak … firması yetkilisinin inceleme sonrasında (08/01/2016) sigortalının mahalde bulunan tüm duvar kaplamalarını, manav reyonunu, rafları, soğutucu dolapları, kasa bankolarını söktüğünü, bu nedenle teklif verseler bile mahalde temizlenecek bir kıymet kalmadığını bildirdiğini, bu gelişme sonrasında sigortalı firma yetkilisinin tüm kıymetler için tam hasar talebinde bulunduğunu, acente yetkilisi ile birlikte 13/01/2016 tarihinde sigortalı ile görüşmek üzere riziko mahalline gidildiğini, tavan yüzeylerinde is temizliği ve boya işleri yapıldığının, zemin kaplaması seramiklerin kırılmakta olduğunun görüldüğünü, sigortalı tarafından komple bir tadilat çalışmasının yapıldığı kanaatine ulaşıldığını, emtia hasarı kapsamında tenekede bulunan ve hava almayan kıymetler ile vakumlu ambalajlar için hasar oluşmayacağı görüşü ile temizlik maddeleri, vb. gıda harici kalemler için temizlik ile hasarın giderilmesi görüşünün tekrar izah edildiği fakat görüş birliği sağlanamadığı, Dördüncü Ekspertiz (15/01/2016); 13/01/20116 tarihli toplantıda ibraz edilen evrakın incelenmesi akabinde talebe konu olan yazar kasalar, klimalar, vb. cihazların kontrolü için mahalle elektronik cihaz ve makine hasarları alanında uzman Dijitel firmasının yönlendirildiği, 14/01/2018 tarihli Dijitel kontrolü sonrasında talebe konu kıymetler incelenmek için tekrar riziko mahalline gidildiği, ekspertiz esnasında marketin alt katında bulunan iki deponun da gezildiği, depolarda markette kullanılan raflar, soğutucu dolaplar, muhtelif makine ve ekipman bulunduğu, kasa bankolarının dışarı kaldırım üstüne istif edildiği, sigara stantlarının ise atılacağının öğrenildiği, sigortalıdan kati raporun yazılması için gerekli evrakların temininin istenildiği, Hasarın niteliği ve miktarı; sigortalının talebini ibraz ettiği tekliflere değil poliçedeki sigorta bedellerine dayandırdığı, tüm sigorta grupları için (Dekorasyon, Makine, Dermirbaş, Emtia) sigorta bedelleri üzerinden tam ziya hasar talebinde bulunulduğu, gerekçesinin ise poliçede yer alan Duman Klozu kapsamı ve itfaiye raporuna istinaden mahalde komple islenme meydana geldiğinin tespiti olarak ifade edildiği, tekliflere dayalı talep tutarı toplamı 1.275.585,35 TL’nin, aynı kıymet grupları için sigorta bedelleri toplamı 1.215.000,00 TL’den yüksek olduğu, sigortalının yazılı talebi 1.042.000,00 TL olup talebin tekliflere ve beyana göre mukayesesinin ekli tabloda sunulduğu, Dekorasyon hasarı incelendiğinde; otomatik kepenkler, alüminyum doğrama ve camlar , fotoselli kapılar, doğrama tamiratları, yer seramiği, boya ve inşaat işleri, elektrik tesisatı malzeme ve işçilik, ses sistemi (hoparlörler, kablo, işçilik, vs donanımları ile komple sistem), kamera sistemi, ahşap kolon kaplama, reyon ve stantlar, genel temizlik, moloz atma ve ozonlama, cam filmi için sigortalının toplam talebinin 285.619,89 TL, ilk tespit tutarının 68.689,63 TL olduğu, bu bedelden 0,625 eksik sigorta çarpanı uyarınca 42.931,02 TL tenzili ile 25.758,61 TL hesaplandığı, Makine hasarı incelendiğinde; soğutucu dolaplar, klimalar, kıyma dilimleme ve streç makineleri için sigortalının toplam talebinin 309.297,79 TL, ilk tespit tutarının 47.219,65 TL olduğu, bu bedelden 0,5517 eksik sigorta çarpanı uyarınca 26.051,08 TL tenzili ile 21.168,57 TL hesaplandığı, Demirbaş hasarı incelendiğinde; yazar kasalar, para kontrol cihazları, telefon sistemi, tv’ler, sunucu/server, raflar ve kasalar, diğer cihazlar için sigortalının toplam talebinin 304.779,37 TL, ilk tespit tutarının 27.291,00 TL olduğu, Emtia hasarı incelendiğinde; muhtelif gıda maddeleri, hava alan ambalajlı ürünler, içecek, sıvı yağ, sigara, temizlenebilir emtia, motorin için sigortalının toplam talebinin 375.888,31 TL, ilk tespit tutarının 267.837,48 TL olduğu, Bu tespitler uyarınca toplam (25.758,61 TL + 21.168,57 TL + 27.291,00 TL + 267.837,48 TL) 342.055,66 TL hesaplandığı belirtilmiştir. Sigorta şirketi tarafından, emtia zararı bakımından sovtaj çalışmaları neticesinde tüm emtia için biri 46.000,00 TL diğeri 25.000,00 TL olmak üzere iki teklif alındığı, iki sovtaj teklifi değerlendirilerek takdiren 32.665,00 TL sovtaj indirimi uygulanarak sigortalıya 342.055,66 TL – 32.665,00 TL = 309.390,66 TL ödeme yapıldığı ifade edilmiştir. Bilirkişi Raporu; Mahkemece yargılama aşamasında inşaat mühendisi, elektrik mühendisi, makine mühendisi, işletme/operasyon ve işletme/market bilirkişilerinde oluşturulan heyetten alınan 19/11/2018 tarihli bilirkişi heyet raporunda özetle; Market sektörü yönünden tespit ve değerlendirmeler; Mali mesuliyet hariç olmak üzere, davacının işyerinin emtia, makine, demirbaş, dekorasyon, kasa olmak üzere toplamda 1.230.000 TL’ye yangına karşı koruma sağladığı, Emtia ve kasanın tanımı yapılmasa da açık, belli ve herkesçe anlaşılabilir nitelikte olduğu ancak makine, demirbaş, dekorasyon teminatların tanımlanarak hangi malların hangi teminat dahilinde olduğunun belirtilmesi gerektiği, Taraflar arasındaki ihtilafın da eksperin ve eksper raporunu esas alan sigorta şirketinin, yanan ya da is ve kokudan zarar gören demirbaşları, makineleri, dekorasyon malzemelerini yanlış tanımladığı ve kategorilendirdiği için aşkın veya eksik sigortaların ortaya çıkması ve bunun kendisi aleyhine sonuçlar doğurduğunu belirten davacı iddialarından kaynaklandığı, Sigortacılık açısından bu teminatların aslında farklı şeyler olduğu davalı tarafından iddia ediliyorsa, o taktirde işin başında ya tek tek döküm olarak poliçe ek’inde belirlenmesi ya da açıkça tanımlarının yapılması gerektiği, liste yada tanım yapılmaksızın zarar gerçekleştikten sonra hasar gören eşyaların başka bir teminat kalemi kapsamında olduğu yönündeki iddianın doğru olmadığı, Poliçede tanım yapılmadığı ve liste verilmediği için bu durumda market sektöründe hangi eşyanın dekorasyon, hangi eşyanın demirbaş, hangisinin makine olduğunun tespit edilmesi gerektiği, Dekorasyon’un; dekor yapma işi, iç mimari, süsleme, yapıların içinde veya dışında uygulananı bezeme işi, bu iş ve işlemlerde kullanılan malzemelerin de dekorasyon malzemesi olduğu, Demirbaş’ın; hizmetlerin yürütülmesi amacıyla, belli bir zamana bağlı kalmaksızın devamlı ve uzun süre bir yerde kullanılan, kullanıldığı sürece tükenmeyip özelliklerini muhafaza eden, bir kişiden diğerine teslim edilip zimmete alınan ve sabit kıymetler kayıtlarına alınmasında yarar görülecek düzeyde kıymet taşıyan, amortismana tabi mallar olduğu, demirbaşların tabi olduğu amortismanların ise hangi mallara uygulanacağıın … sitesinde kamuya açık olarak bulunduğu, … sitesinde yer alan ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerden 3 nolu “demirbaş” başlığı altında geçen kıymetlerin, davacı ve davalı arasında ihtilaf konusu tanımlamalara açıklık getirir mahiyette olduğu, eksper raporunda, “market sektörü açısından” yanlış teminat alanlarında incelenerek yanlış sonuca ulaşıldığı, ekspertiz raporunda makine olarak değerlendirilen soğutucu dolapların, ekspertiz raporunda dekorasyon olarak değerlendirilen manav reyonu, bakliyat reyonu, kozmetik reyonu, ahşap standlar ve ekmek standı, çok amaçlı her türlü ahşap yada metal stand ve reyonların market demirbaşlarından olduğu, yine ekspertiz raporunda dekorasyon olarak değerlendirilen anons ve hoparlör tesisatı, amplifikatör, güvenlik kameralarının demirbaş olduğu, Davacı tarafça demirbaş olduğu belirtilen streç makinesi, dilimleme makinesi ve kıyma makinesinin, eksper raporundaki gibi makine olduğu, Davacı tarafça makine olduğu belirtilen sahte para makinesinin eksper raporundaki gibi demirbaş olduğu, Bu nedenle aşkın ve eksik sigortaların bu yeni teminat başlıklarına göre yeniden hesaplanması gerektiği, (Bu bölümde oluşturulan tabloya göre, marketçilik konuları uzmanlık alanı dışında taraflar arasında ihtilaflı olan davacı tarafça demirbaş olduğu belirtilen ancak ekspertiz raporunda dekorasyon olarak değerlendirilen otomatik kepenkler, alüminyum doğrama ve camlar, fotoselli kapı ve doğramalar, elektrik kablo ve pano zararları yönünden de ihtilaf bulunduğu anlaşılmaktadır. Ancak bu konulara yönelik bir değerlendirme yapılmamıştır) Makine mühendisliği yönünden tespit ve değerlendirmeler; Keşif günü davacı asilin yer göstermesi ve beyanlarına göre, yangın öncesi markette split klima ve yer kliması ile soğutma ve havalandırmanın yapıldığı, yine yangın öncesi dört adet kasa bulunduğu, yangın sonrası ise yerinde de mevcut bulunan kaset türü tavan kliması ile ısıtma ve havalandırma yapıldığı, market çıkışına iç tarafta üç adet kasa ünitesi bulunduğu, ayrıca önceden ahşap olarak bulunan ürün raflarının çelik raf olarak yenilendiği, bu halde kullanılmakta olduğu, Elektrik mühendisliği yönünden tespit ve değerlendirmeler; Keşif günü yapılan incelemede, market arka kısmında yer alan ve yangına sebebiyet veren buzdolabı ve grup prizlerin yenilendiği ve yerlerinin değiştirildiği, eskiye ait elektrik tesisatı ve elektrikli cihazların yenilendiği, işyerinde birden fazla taşınabilir soğutucu (meşrubat, su, ayran ve buna benzer ürünlerin teşhir ve satış yapıldığı) buzdolapları, bir adet takribi 3mx3m ebatlarında sabit et reyonu, 3 adet kasa tertibatı, tavanlarda birden çok fazla spot aydınlatma, kamera, ses yayını için hoparlör bulunduğu, İnşaat mühendisliği yönünden tespit ve değerlendirmeler; Keşif sırasında davacının, yangın sırasında market içinin gerek duman ve gerekse de duman isine bağlı olarak aşırı hasar gördüğünü, bu sebeple market içi dekorasyonun tamamıyla yenilendiği beyan ettiği, yangın öncesi tavanlar alçıpan iken yangın sonrası taş yünü asma tavan yapıldığı, taban kaplaması olan seramiklerin yenilendiği, kolon kaplamalarının değiştirildiği, kolonların mdf lam ile kaplanmış olduğu, markete giriş ve çıkışların denetimli bir halde alüminyum çerçeveli otomatik kapı ile sağlandığı, Teknik değerlendirme sonucu; Ekspertiz tarafınca yangın hasarına ilişkin “dekorasyon, makine ve demirbaş” tutarı olarak hesap edilen toplam (25.758,61 TL + 21.168,57 TL + 27.291,00 TL) 74.218,18TL’nin teknik yönden yerinde, uygun ve orantılı olduğu, Yangın hasarına ilişkin olarak bağımsız eksper tarafından yapılan hesaplama şekli ile “dekorasyon, makine ve demirbaş” tutarı olarak belirlenen toplam 74.218,18 TL hasar bedeli işbu raporun bir üst bölümünde teknik yönden yerinde, uygun ve orantılı bulunduğu, emtia hasarı için ise talep edilen 375.888,31 TL üzerinden olmasa da (yangın rizikosunun vuku bulduğu sırada mahalde olmadığı, bir üst katta bulunduğu belirlenen sigaralar için 5.512,00 TL’lik talebin ve 241,20 TL’lik motorin bedelinin kabul edilmediği ve temizlenebilir ürünlerin bedeli için talep edilen 107.297,63 TL yerine bu ürünlerin temizliği için verilen teklife göre 5.000,00 TL üzerinden hasar hesaplaması yapıldığı anlaşıldığından; [(375.888,31 – 5.512,00 – 241,20 – 107.297,63 =) 262.837,48 TL + 5.000,00 TL)] 267.837,48 TL olarak belirlenen tutarın, somut olaya bağlı olarak oluşan ve dolayısıyla da telafisi gereken “emtia zararının miktarını” yansıttığı ancak davalının görevlendirdiği bağımsız eksper tarafından “ödenebilir hasar tutarı olarak saptanan” kümülatif (74.218,18 + 267.837,48) 342.055,66 TL yerine davalının, davacıya sovtaj tenzilli olarak 32.665,00 TL noksanı ile 309.3900,66 TL ödeme yapmasını gerekli kılacak türde herhangi bir tespite davalının hasar ödemesini dayandırdığı ekspertiz raporunda da rastlanmadığından; davalının noksan ödediği 32.665,00 TL’sını da somut olaya bağlı zarar karşılığı tazminat olarak davacıya ödemesi gerektiği belirtilmiştir. Uyuşmazlık noktalarının tespiti ve değerlendirme; Taraflar arasında, yangın olayının poliçe süresi içerisinde ve poliçe teminatı dahilinde meydana geldiği hususunda ihtilaf bulunmamaktadır. Uyuşmazlık hasara uğrayan eşyaların, poliçede hangi teminat grubu içerisinde yer aldığı ve davalı sigortalının yangın olayı nedeniyle uğradığı hasarın tazmin bedeli noktasında toplanmaktadır. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 11/1 maddesinde “Sigorta sözleşmelerinin ana muhtevası, Müsteşarlıkça onaylanan ve sigorta şirketlerince aynı şekilde uygulanacak olan genel şartlara uygun olarak düzenlenir. Ancak, sigorta sözleşmelerinde işin özelliğine uygun olarak özel şartlar tesis edilebilir. Bu hususlar, sigorta sözleşmesi üzerinde ve özel şartlar başlığı altında herhangi bir yanılgıya neden olmayacak şekilde açık olarak belirtilir.”, 11/4 maddesinde “Sigorta sözleşmelerinde kapsam dahiline alınmış olan riskler haricinde, kapsam dışı bırakılmış riskler açıkça belirtilir. Belirtilmemiş olan riskler teminat kapsamında sayılır.” 6102 Sayılı TTK’nın sigortanın kapsamı başlıklı 1409.maddesinde; “(1) Sigortacı, sözleşmede öngörülen rizikonun gerçekleşmesinden doğan zarardan veya bedelden sorumludur. (2) Sözleşmede öngörülen rizikolardan herhangi birinin veya bazılarının sigorta teminatı dışında kaldığını ispat yükü sigortacıya aittir.” TTK’nın aydınlatma yükümlülüğü başlıklı 1423. maddesinde; ” (1) Sigortacı ve acentesi, sigorta sözleşmesinin kurulmasından önce, gerekli inceleme süresi de tanınmak şartıyla kurulacak sigorta sözleşmesine ilişkin tüm bilgileri, sigortalının haklarını, sigortalının özel olarak dikkat etmesi gereken hükümleri, gelişmelere bağlı bildirim yükümlülüklerini sigorta ettirene yazılı olarak bildirir. Ayrıca, poliçeden bağımsız olarak sözleşme süresince sigorta ilişkisi bakımından önemli sayılabilecek olayları ve gelişmeleri sigortalıya yazılı olarak açıklar. (2) Aydınlatma açıklamasının verilmemesi halinde, sigorta ettiren, sözleşmenin yapılmasına ondört gün içinde itiraz etmemişse, sözleşme poliçede yazılı şartlarla yapılmış olur. Aydınlatma açıklamasının verildiğinin ispatı sigortacıya aittir. (3) Hazine Müsteşarlığı, çeşitli ülkelerin ve özellikle Avrupa Birliğinin düzenlemesini dikkate alarak, tüketiciyi aydınlatma açıklamasının şeklini ve içeriğini belirler.” hükümlerine yer verilmiştir. TTK’nın 1423.maddesi uyarınca aydınlatma açıklamasının verilmemesi halinde, sigorta ettiren, sözleşmenin yapılmasına ondört gün içinde itiraz etmemişse, sözleşme poliçede yazılı şartlarla yapılmış sayılacağı hükmü mevcut ise de poliçede demirbaş, makine ve dekorasyon teminatlarının kapsamının ne olduğu hususunda herhangi bir açıklama yer almadığı, bu teminatlar içerisine giren malların ayrı ayrı tespit edilmediği açıktır. Bu nedenle demirbaş, makine ve dekorasyon teminatlarının ayrı ayrı incelenmesi, hangi malların hangi teminat grubuna girdiğinin belirlenmesi gerekmektedir. Ancak bilirkişi heyetinde mali müşavir bilirkişi bulunmadığından davacı sigortalının defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılmadığı gibi alınan rapor bu yönden hükme elverişli değildir. Mali müşavir, market sektörü ve diğer teknik bilirkişilerin, açıklanan hususlar yönünden birlikte tespit ve değerlendirme yapmaları ve hangi mal grubunun hangi teminat içerisinde yer aldığını belirlemeleri gerekmektedir. Ayrıca bilirkişi raporunda; soğutucu dolapları, manav reyonu, bakliyat reyonu, kozmetik reyonu, ahşap stantlar ve ekmek standı, çok amaçlı her türlü ahşap yada metal stand ve reyonların, anons ve hoparlör tesisatı, amplifikatör, güvenlik kameralarının demirbaş sınıfında bulunduğu, ekspertiz raporunda ise diğer teminat kalemleri içerisinde değerlendirildiği tespitine rağmen, herhangi bir bedel hesaplaması yapılmamıştır. Yine raporda, market sektörü yönünden yapılan inceleme kısmında oluşturulan tabloya göre, marketçilik uzmanlık alanı dışında taraflar arasında ihtilaflı olan, davacı tarafça demirbaş olduğu belirtilen ancak ekspertiz raporunda dekorasyon olarak değerlendirilen otomatik kepenkler, alüminyum doğrama ve camlar, fotoselli kapı ve doğramalar, elektrik kablo ve pano zararları yönünden de ihtilaf bulunduğu anlaşılmakla, diğer uzman bilirkişiler tarafından bu hususlara yönelik bir değerlendirme yapılmamıştır. Dosya kapsamında netliğe kavuşturulmayan diğer bir konu ise bir kısım eşyalara ilişkin davacının tam hasara uğradığı iddiasına karşılık, ekspertiz raporunda temizlenerek kullanılmasının uygun görülmesidir. Örnek olarak davacı tarafça şarküteri, kasap ve içecek dolaplarının tamamen kullanılamaz hale geldiği ileri sürülerek, bu iddiaya yönelik 11/01/2016 tarihli …Ltd. Şti’den makine mühendisi …’un durum tespit raporu ibraz edilmiştir. Raporda 7,5 metre şarküteri, 10 metre kasap, 3 metre içecek dolaplarının kasalarıyla birlikte motor grupları ve bakır boru, elektrik tesisatlarının çıkan yangın sebebiyle tamamen kullanılamaz hale geldiği ifade edilmiş ve 72.939 EURO + KDV fiyat teklif edilmiştir. Ekspertiz raporunda ise bunların doğrudan alev temasına maruz kalmadığı, temizlenerek kullanılmasının uygun olduğu ifade edilerek 2.000,00 TL ile 5.000,00 TL arasında değişen fiyat teklifleri alınarak bedel tespit edilmiştir. Diğer kalemler yönünden de farklılıklar mevcuttur. Ancak bilirkişi raporunda bu hususlara yönelik bir inceleme ve değerlendirme yapılmamıştır. Ayrıca herhangi bir tespit ve hesaplama yapılmaksızın, yukarıda açıklanan hususlar incelenmeksizin, eksper tarafından tespit edilen bedellerin uygun olduğu yönündeki bilirkişi heyet görüşü zararın tespiti noktasında yeterli değildir. Zira bedeller hususunda da taraflar arasında ihtilaf olduğu sabittir. Bilirkişilerin bu aşamadan sonra hasara yönelik fiili olarak inceleme yapma imkanları mevcut değil ise de, ekspertiz incelemesi sırasında çekilen fotoğraflar (renkli), varsa video kayıtları dosya kapsamına alınarak, davacının iddiaları, dava dilekçesi ekinde yer alan durum tespit raporları ve teklifler ile ekspertiz raporunun karşılaştırılması suretiyle, meydana gelen hasarın ve tazmin bedelinin denetime elverişli olacak şekilde tespit edilmesi gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle; eksik incelemeye dayalı olarak verilen karar hatalı olup, mahkemece mevcut bilirkişi heyetine mali müşavir ve sigorta uzmanı bilirkişiler eklenerek Yangın Sigortası Genel Şartları ile poliçede yer alan kayıtlar da dikkate alınmak suretiyle, hasara uğrayan her bir eşya yönünden ayrı ayrı olacak şekilde hangi teminat kapsamında olduğunun, davacı şirkete ait defter ve kayıtları incelenmek ve sektör uygulamaları da değerlendirilmek suretiyle tespit edilmesi, ekspertiz raporundaki bedeller ile davacı tarafından talep edilen bedeller ve dava dilekçesi ekinde sunulan teklifler incelenerek her bir talep kalemi için ayrı ayrı bedel tespiti yönünden değerlendirme ve hesaplama yapılması, davacı vekilinin bilirkişi raporuna karşı sunmuş olduğu itirazların değerlendirilmesi, oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerektiğinden davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının 6100 sayılı HMK’nın 353/1.a.6 maddesi uyarınca kaldırılmasına, Dairemizin kararına uygun şekilde yargılama yapıldıktan sonra yeniden karar verilmek üzere dosyanın mahkemesine iadesine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M: Gerekçesi yukarıda izah edildiği üzere; 1-Davacı vekilinin istinaf başvurusunun KABULÜ ile İstanbul Anadolu 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2016/861 E. 2019/518 K. sayılı 24/04/2019 tarihli kararının 6100 sayılı HMK’nın 353/1.a.6 maddesi uyarınca KALDIRILMASINA,2-Dosyanın, Dairemiz kararına uygun şekilde yargılama yapılarak yeniden bir karar verilmek üzere mahal mahkemesine İADESİNE,3-Davacı tarafça yatırılan 121,30 TL istinaf başvuru harcının Hazineye irat kaydına,4-Davacı tarafından yatırılan 44,40 TL istinaf karar harcının talep halinde ilk derece mahkemesince iadesine,5-Davacının yapmış olduğu istinaf yargılama giderlerinin ilk derece mahkemesince yeniden verilecek kararda dikkate alınmasına,6-İstinaf yargılaması sırasında duruşma açılmadığından vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,7-Kararın ilk derece mahkemesince taraflara tebliğine,Dosya üzerinden yapılan inceleme neticesinde, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 362/1.g bendi gereğince kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi. 11/01/2023