Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
43. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2020/817
KARAR NO: 2022/297
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL ANADOLU 5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 12/03/2019
NUMARASI: 2015/810 Esas – 2019/296 Karar
DAVA: Tazminat
İSTİNAF KARAR TARİHİ: 17/03/2022
Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükme karşı süresi içinde davalı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine dosya içerisindeki tüm belgeler okunup, incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ
DAVA: Davacı vekili, müvekkilinin 60 yıldır inşaat ve iş makineleri sektöründe faaliyet gösterdiğini, sektörde önde gelen markaların Türkiye distribütörlüğünü yaptığını, 2014 yılından itibaren distribütörlüğü yapılan bir kısım firmalar tarafından distribütörülük anlaşmalarının sonlandırıldığına ilişkin ihtarnameler gönderildiğini, fesih ihtarlarının müvekkili ile aynı sektörde faaliyet göstermeye başlayan dava dışı … A.Ş’nin sicile tescili ile aynı döneme denk geldiğini, söz konusu firmanın haksız rekabet niteliğindeki faaliyetlerine başladığını ve faaliyetinin halen devam ettiğini ve haksız rekabetine ilişkin görülmekte olan mevcut dava bulunduğunu, davalı ile müvekkili arasında 09/05/2012 tarihinde hizmet akdinin imzalandığını, davalının müvekkili nezdinde satış temsilcisi olarak görev yaptığını, davalının 19/09/2014 tarihinde, bu görevinden istifa etmek suretiyle ayrıldığını ve akabinde müvekkili firma ile aynı alanda faaliyet gösteren … Ltd Şti ve onu takiben de dava dışı … A.Ş’de çalışmaya başladığını, davalının satış temsilcisi olması sebebiyle ticari sır niteliğindeki müşteri portföyüne sahip olduğunu, davalı ile imzalanan 09/05/2012 tarihli sözleşmenin 4. maddesinde rekabet etme yasağının düzenlendiğini ancak davalı ile aynı dönemde 66 çalışanın beraberce istifa ederek söz konusu maddeye aykırı davrandığı, bu nedenle maddede belirlenen cezai şart bedelinden sorumlu olduğunu ileri sürerek sözleşmede belirtilen 12 net maaş tutarındaki cezai şarttan fazlaya ilişkin hakları saklı kamak kaydıyla şimdilik 10.000,00 TL cezai şartın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP: Davalı vekili, davacı şirketin mali ve finansal açıdan durumunun son yıllarda hızla düşüş gösterdiğini, bu nedenle küçülme kararı aldığını, bu kapsamda işçi ve personel azalımı yoluna gittiğini, birçok çalışanın iş akdinin “yurt dışı markalarında yaşanan azalma sebep gösterilerek” feshedildiği, bir kısım çalışanların ise mali haklarının (ücret, prim vs.) zamanında ve tam olarak ödenmemesi gibi fınansal zorluklar ve gelecek endişesi yüzünden davacı şirketten ayrılmak zorunda kaldığını, işten ayrılmasının haklı nedene dayandığının kabulü gerektiğini, distribütör firmaların müvekkilinin eylemi neticesinde … şirketine geçmediğini, tam aksine bu markaların davacı şirket tarafından kaybedilmesinin davalının istifa tarihinden çok önceki bir tarihte oluştuğunu ve bunun nedeninin davacı şirketin yönetimsel hatalarından kaynaklandığını, dava dışı şirketin rakip firma olarak kabul edilmeyeceğini, müvekkilinin satış temsilcisi olması sebebiyle davacının ticari sırlarını bilmesi veya stratejik bilgilere ulaşması gibi bir durumu söz konusu olmadığını, davacıyı zarara uğratma tehlikesinin bulunmadığını, rekabet yasağının yer, zaman veya işin türü bakımından sınırlı olarak kararlaştırılmadığında geçersiz olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARININ ÖZETİ İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda, taraflar arasındaki 09/05/2012 tarihli hizmet akdi uyarınca davalının davacı firmada satış temsilcisi olarak işe başladığı, sözleşmenin 4/d maddesinde rekabet etmeme hükmünün düzenlendiği, davalının iş akdini 19/09/2014 tarihi itibariyle istifa ederek sonlandırdığı, davalının Ağustos 2014 maaş bordrosu kayıtlarına göre kendisine ödenen net ücretin 2.669,11-TL olduğu, daha sonrasında rakip firma olan dava dışı … AŞ’de satış temsilcisi olarak işe başladığı, davalının davacı firmadaki unvanı (satış temsilcisi) itibariyle, davacı firmanın ticari sırlarına vakıf olduğu hususunun sabit olduğu, davacı tarafından davalıya ücret ödemelerinin her ay düzenli olarak yapıldığı anlaşıldığından TBK 447/2 m. hükmünün uygulama koşullarının mevcut olmadığı, sözleşme hükmünün davalı tarafça ihlal edildiği, hizmet akdinin rekabet yasağını düzenleyen maddesi TBK 445 maddesindeki koşullar uyarınca değerlendirildiğinde sözleşme hükmünün zaman ve işin türü bakımından sınırlama içermekle birlikte yer bakımından düzenleme içermediği, ancak, davalının davacı firmadaki işinden ayrıldıktan sonra davacı ile aynı ilde ve üstelik davacının eski faaliyet adresinde, faaliyet gösteren rakip firma durumundaki … A.Ş.de işe başlamış olmasına göre sözleşmede yer sınırının belirlenmemesi nedeniyle sözleşmeye geçersizlik atfedilemeyeceğinin açık olduğu, davacının cezai şart istemine ilişkin tüm koşulların oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne, 10.000,00 TL.nin davalıdan tahsili ile davacı tarafa ödenmesine, hükmedilen tutara dava tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesine, davacı tarafın fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulmasına karar verilmiştir. Bu karara karşı davalı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İSTİNAF SEBEPLERİ:Davalı vekilinin istinaf dilekçesinde özetle; TBK 420/1 maddesi uyarınca hizmet sözleşmelerine sadece işçi “aleyhine” konulan ceza koşulu geçersiz olduğunu, distribütürlük sözleşmelerinin davacı şirketin finansal yetersizlik sebebi ile feshedildiğini, müvekkilinin işten ayrılması ile ilgisinin bulunmadığını, küçülmeye giden davacının çok sayıda personeli işten çıkardığını, bir kısım personelde gelecek kaygısı nedeniyle iş arıyışına girmek ve işten ayrılmak zorunda kaldığını, haklı nedenlerle istifa edilmek durumunda kalındığını, sırf tazminat ödememek veyahut işe iade davası ile karşı karşıya kalmamak için söz konusu personelin fesih sürecini kendi oluşturan davacı şirketin söz konusu davayı açmasının kötü niyetin göstergesi olduğunu, davacı şirketin dava dışı … ile rekabet ortamının bulunmadığını, her iki şirketin faaliyet alanı kesinlikle farklı olup, farklı teknoloji ve farklı markalarda ürün satışı yaptıklarını, müvekkilinin davacı şirkette “Satış Temsilcisi” olarak çalıştığını, görev tanımı davacı şirketin ticari sırlarına vakıf olmaya imkan tanımadığını, davacıyı zarara uğratma tehlikesinin de bulunmadığını, bunun somut delille ispatlanması gerektiğini, iş sözleşmesinin 4. maddesinde yer alan rekabet yasağı düzenlemesi zorunlu unsur olan “yer” ve “konu” açısından bir sınır içermediğinden geçersiz olduğunu belirterek ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasını istemiştir.
GEREKÇE: Dava, işçinin rekabet yasağını ihlal etmiş olması nedeniyle, rekabet etmeme sözleşmesinde yer alan ceza koşulu alacağının tahsili istemine ilişkindir. Davacı, davalı ile aralarında imzalanan 09/05/2012 tarihli hizmet sözleşmesi gereğince, davalının davacı şirkette satış temsilcisi olarak çalışmakta iken, kendi isteğiyle 19/09/2014 tarihinde istifa ederek işten ayrıldığını, akabinde, davacı şirketin rakibi olan ve aynı yerde faaliyet gösteren davalı şirkette çalışmaya başladığını, rekabet yasağı kaydını ihlal nedeniyle, cezai şart alacağının doğduğunu iddia ederek cezai şart alacağın tahsilini istemiş, davalı ise, küçülmeye giden davacı şirketin çok sayıda personeli işten çıkarttığını ve bir kısım personelin de gelecek kaygısı nedeni ile işten ayrılmak zorunda kaldığını, haklı nedenle istifa ettiğini, dava dışı … firmasının rakip firma olmadığını, rekabet etmeme sözleşmesinin kanuni şartları haiz olmadığından geçersiz olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur. İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda, davanın kabulüne karar verilmiş, bu karara karşı davalı vekili tarafından, yasal süresi içerisinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi, HMK’nın 355. maddesi uyarınca istinaf başvuru nedenleriyle ve kamu düzenine aykırılık yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. Taraflar arasında imzalanan 09/05/2012 tarihli hizmet akdinin 4.maddesinin (d) bendinde ” personel, hizmet sözleşmesinin yürürlüğü süresinde yada hizmet sözleşmesinin her hangi bir sebeple sona ermesi halinde dahi içinde bulunduğu göreve nedeniyle veya her hangi bir suretle edindiği bilgileri şirket sırlarını, imalat ve yönetim usullerini müşteri ve portföyüyle buluş, tasarım, metot gibi her türlü teknik mali ve ticari bilgilerin gizli tutmayı, işverenin yazılı rızası olmaksızın açıklamamayı ve duyurmayı kabul ve taahhüt eder. ….Personel, sır saklama yasağına ve rekabet memnuniyetine ilişkin yukarıda yükümlülüklerinin her hangibir şeklinin ihlali halinde iş verene en son aylık net tutarının 12 katını cezai şart olarak gayrikabili rücu ve tenkis olarak ödemeyi kabul ve taahhüt eder.” şeklinde düzenleme yer aldığı ve davalının en son aylık net ücretinin 2.669,11-TL olduğu görülmüştür. Taraflar arasındaki hizmet sözleşmesi 09/05/2012 tarihli olup 818 sayılı BK yürürlükteyken imzalanmıştır. Ancak, davalı, 19/09/2014 tarihinde yani 6098 sayılı TBK yürürlüğe girdikten sonra hizmet akdini istifa suretiyle sona erdirmiştir. 6101 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 1.maddesi uyarınca, “Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten önceki fiil ve işlemlere, bunların hukuken bağlayıcı olup olmadıklarına ve sonuçlarına, bu fiil ve işlemler hangi kanun yürürlükteyken gerçekleşmişse, kural olarak o kanun hükümleri uygulanır”. Yine aynı Kanun’un 4.maddesi uyarınca, “Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce gerçekleşmiş olup da Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği sırada henüz herhangi bir hak doğurmamış fiil ve işlemlere Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır”. Taraflar arasında 818 sayılı BK yürürlükte olduğu dönemde akdedilen hizmet sözleşmesinde; işçinin, işten ayrıldığı takdirde 12 ay süreyle rekabet etmeme yükümlülüğü altına girdiği anlaşılmaktadır. Sözleşmenin bu hükmü, davalının işten ayrıldığı 2014 yılında hüküm doğurmaya başlamıştır. Bu durumda, 6101 sayılı Yasa’nın 4.maddesindeki düzenleme dikkate alınarak dava konusu rekabet yasağı ve ceazi şarta ilişkin sözleşme hükmü konusunda Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmalıdır (Yargıtay 11.H.D.’nin 2015/6975 E.- 2016/2969 K.sayılı, 16.03.2016 tarihli emsal kararı). Taraflar arasındaki sözleşmenin hem hizmet ilişkisinin devamı sürecinde geçerli olan bir hizmet sözleşmesini, hem de hizmet sözleşmesi sona erdirdikten sonra da yükümlülükler öngören bir rekabet etmeme sözleşmesini ihtiva ettiğinin kabulü gerekir. Bu durumda, hizmet sözleşmelerinde sadece işçi aleyhine konulan cezai şart hükümlerin geçersiz olduğunu hüküm altına alan TBK’nın 420. maddesinin taraflar arasındaki sözleşme kapsamında yer alan rekabet etmeme sözleşmesine de uygulanması söz konusu olmadığından, davalının bu yöndeki istinaf sebebi yerinde değildir (Yargıtay 11 HD, 2017/3977 K. 2019/990 T. 11.2.2019 tarihli kararı). Olaya uygulanması gereken TBK.’nın 445/1.maddesi uyarınca, “Rekabet yasağı, işçinin ekonomik geleceğine hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde, yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında iki yılı aşamaz”. Aynı maddenin 2. fıkrasına göre ise “Hakim, aşırı nitelikteki rekabet yasağını, bütün durum ve koşulları serbestçe değerlendirmek ve iş verenin üstlenmiş olabileceği karşı edimi de hakkaniyete uygun biçimde göz önünde tutmak suretiyle, kapsamı veya süresi bakımından sınırlayabilir”. TBK.’nın 445.maddesinde düzenlenen geçersizlik hali özel norm niteliğinde olup kesin hükümsüzlük olarak değerlendirilemez. Hakimin müdahalesi ile giderilebilecek bir hükümsüzlük hali olduğunun kabulü gerekir (Yargıtay 11.H.D.’nin 2015/12450 E – 2016/6672 K.sayılı, 16.06.2016 tarihli kararı). Bu açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında, davalının davacıya ait işyerinde satış temsilcisi olarak çalışmakta iken istifa sonucu işten ayrıldığı, akabinde davacı ile aynı konuda ve yerde faaliyet gösteren dava dışı … şirketinde işe başladığı hususunda ihtilaf olmayıp, davacı şirketin işten ayrılmalar öncesinde kar etmekte iken akabinde zarara geçtiği bilirkişilerce yapılan mali incelemelerde tesbit edildiği gibi, istifa dilekçesinde herhangi bir neden gösterilmediği, davalının işten ayrılmasında, davacının ekonomik küçülmeye girdiği, ekonomik sıkıntılar nedeniyle işçilik haklarını ödemekte güçlük yaşadığı, bu nedenle işten ayrılmak zorunda kalındığı ileri sürülmüş ise de, dosyada alınan bilirkişi raporu içeriğine göre, davalının çalıştığı dönemde davacı şirketin ekonomik darboğazda olmadığı, bilançosunun iyi durumda olduğu, davalılara maaş ödemelerinin tam olarak ve zamanında yapıldığının anlaşıldığı, davacının başka işçileri işten çıkarmasının söz konusu olmayıp, toplu işçi istifaların olduğu gözetildiğinde, davalının davacıdan kaynaklanan haklı sebeplerle işten ayrıldığına dair savunmasını dosya kapsamı itibariyle kanıtlayamamıştır. Rekabet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için coğrafi sınırlama yapılması zorunlu olmakla birlikte eğer sınırlama yapılmamışsa coğrafi sınır tüm Türkiye’dir. Dava konusu sözleşmede coğrafi sınırın kapsamı, Türkiye coğrafi bölgelerinin tamamını kapsadığından TBK.’nın 445/2.maddesi uyarınca hakim tarafından kapsam olarak yani coğrafi sınır yönünden sınırlandırılmalıdır. Sınırlandırma yapılırken davalının davacı nezdinde çalıştığı il sınırlarının esas alınması hakkaniyete uygun görülmüştür. Davalı, İstanbul’da davacı iş yerinde çalışırken, rekabet yasağı sözleşmesini imzaladığına göre, rekabet yasağı hükmünün İstanbul ili için geçerli olduğunun kabulü gerekir. Davalı İstanbul’daki çalışması için rekabet etmeme taahhüdünde bulunduğuna ve işten ayrıldıktan sonra da İstanbul’da aynı faaliyet kolunda faaliyet gösteren dava dışı … şirketinde işe başladığına göre, rekabet yasağı hükmünün geçersiz olduğunun ileri sürülmesi aynı zamanda TMK.’nın 2.maddesine de aykırıdır. Diğer yandan, davalının davacı şirkette “Satış Temsilcisi” pozisyonunda çalışmakta iken, istifa sonucu işten ayrılarak dava dışı … şirketinde benzer pozisyonda işe başladığı tarafların kabulünde olduğuna göre, davalının davacıyla aynı faaliyet kolundaki, aynı müşteri portföyü ile iş yapan … Şirketinde benzer pozisyonda çalışmakla rekabet yasağını ihlal ettiğinin kabulü gerekir. Zira, davacı şirketteki pozisyonu itibariyle ortak müşteri portföyü ve benzer ürün isim ve içerik bilgilerine sahip olan davalı işçinin, davacı şirketin gizli bilgilerine sahip olarak, ekonomik alanda davacı şirketi önemli ölçüde zarar yönünde etkileyebileceği sonuç ve kanaati hasıl olmakla somut olayda davalı işçinin rekabet yasağını ihlal ettiğinden davacının cezai şart talebi yerindedir (Yargıtay 11. H.D.’nin 2015/8396 E. – 2016/3470 K. sayılı, 30.03.2016 tarihli kararı). Açıklanan bu nedenlerle, davalının istinaf başvurusunun HMK 353/1.b.1 maddesi uyarıca, esastan reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
KARAR: Yukarıda ayrıntısı ile açıklanan nedenlerle; 1-Davalı vekilinin istinaf başvurusunun HMK’nın 353(1)b-1 maddesi uyarınca ESASTAN REDDİNE, 2-Davalı tarafından başvuru sırasında peşin olarak yatırılan 170,77 TL harcın, alınması gerekli olan 683,10 TL harçtan mahsubu ile eksik 512,33TL istinaf karar harcının davalıdan alınarak hazineye irat kaydına, 3-Davalı tarafından istinaf aşamasında yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına, Dair, dosya üzerinden yapılan inceleme sonunda, HMK’nın 362(1)a maddesi uyarınca kesin olarak oy birliğiyle karar verildi. 17/03/2022