Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
16. HUKUK DAİRESİ
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
DOSYA NO: 2021/561 Esas
KARAR NO: 2021/1686
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 16. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 01/10/2020
NUMARASI: 2019/71 2020/429
DAVANIN KONUSU: Alacak (Cari Hesap Veya Ticari Kredi Sözleşmesi Kaynaklı)
KARAR TARİHİ: 06/10/2021
İstinaf incelemesi için dairemize gönderilen dosyanın ilk incelemesi tamamlanmış olmakla, HMK 353. Maddesi gereğince dosya içeriğine göre duruşma yapılmasına gerek görülmeden dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili şirket ile davalı şirket arasında 06/03/2007 tarihli iki ayrı akaryakıt istasyonu için iki ayrı işletme sözleşmesi akdedilerek müvekkili şirket ile davalı şirket arasında bayilik ilişkisi kurulduğunu, Balıkesir İli, Merkez İlçesi, …’de kain bulunan İstasyona ilişkin olarak 03.01.2007 tarihli şerh edilmiş kira sözleşmesi ile anılan akaryakıt istasyonu üzerinde bayilik faaliyeti yapılması için 17 yıllık süre öngörüldüğünü ve bu kapsamda kira sözleşmesi için davalı tarafa 1.072.000,00TL ödeme yapıldığını, Balıkesir İli, Merkez İlçesi, … Mevkiinde kain istasyon için ise 14.09.2007 tarihli … yevmiye numaralı resmi senet ile 17 yıl süre ile intifa hakkı tesis edilerek intifa hakkı için davalı tarafa 950.000,00TL ödeme yapıldığını, ancak Rekabet Kurulu kararı ile bayilik sözleşmelerinin süre açısından sınırlandırılması sebebiyle beş yılı aşan kısım yönünden davalıya ödenen kira ve intifa bedellerinin Mülga BK’nun 61.maddesi (TBK’nun 77.maddesi) mucibince müvekkili şirkete iadesinin gerektiğini, davalı tarafından geri ödenmeyen bedeller neticesinde müvekkili şirketin zarara uğradığını beyanla; neticeten davalarının kabulü ile fazlaya ve ticari diğer hususlara ilişkin hak ve alacakları saklı tutularak, her iki istasyon üzerinde müvekkili şirket lehine konulan hakların süresinden önce sona ermesinden dolayı davalı tarafından haksız zenginleştiği tutar olan 1.426.000,00.-TL’nin ödemenin yapıldığı tarih itibariyle hesaplanacak ticari faiz ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, taşınmazların 3. şahıslara devrinin önlenmesi için ihtiyati tedbir konulmasına, karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
AÇIKLAMA;Davacı vekilinin yargılama aşamasında mahkemece verilen süre içerisinde sunmuş olduğu 25.06.2015 tarihli celse 2 nolu ara karara yönelik beyan dilekçesinde; kira sözleşmesi yönünden taleplerinin 756.019,782TL; intifa sözleşmesi yönünden ise 669.980,218TL olduğunu beyan etmiştir.
CEVAP:Davalılar vekili cevap dilekçesinde; müvekkillerinden …, … ve …’in intifa sözleşmesi ve kira sözleşmesi ile hiçbir ilişkisinin mevcut olmadığını, intifa ve kira sözleşmesinin tarafı olmayan müvekkillerinin sözleşmeler karşılığı davacıdan hiçbir bedel almadıklarını, müvekkili şirketin de intifa sözleşmesinin tarafı olmamakla birlikte yine sözleşme karşılığında hiçbir bedel almadığını, Rekabet Kurulu kararına göre bayilik sözleşmelerinin azami 5 yıl süreli olması gerektiğini, 5 yılı aşan sözleşmelerin geçersiz olduğunu, bu itibarla davacı ile davalı bayi arasında akdedilen bayilik sözleşmelerinin azami 5 yıl süre ile yapılmış sözleşmeler olduğunu, bu sözleşmelerin 17 yıl yapılmasının hukuken mümkün olmadığını, somut olayda beyan edilen sözleşmelerin 2007 yılından itibaren taraflar arasında kurulan bayilik ilişkisi ile gerçekleştiğini, dikey ilişkinin ve Petrol piyasasının özelliği gereği, dağıtıcılar bayi ağını korumak için bayilere ciddi miktarlarda yatırım destekleri sağladığını, dağıtıcılar tarafından yapılan bu yatırımların hibe niteliğinde olduğunu, davacı tarafından yapılan bu hibelerin istasyonun yapımı ve hizmetlerin sağlanmasında ve bayinin ticaretini temin ve istikbalini sağlamak için kullanıldığını, dava konusu 14/09/2007 tarihli intifa sözleşmesinin üçüncü şahıs …Ltd.Şti. ile yapıldığını, davacı tarafından bu intifa hakkının tesisi için davalılardan hiçbirine herhangi bir ödeme yapılmadığı, intifa ivaz bedeli olarak tapuda gösterilen 300.000,00-TL’nin davalılara ödenmediği gibi tapu maliki dava dışı şirkete de ödenmediğini, davacı tarafından böyle bir intifa talep hakkı tüm davalılar açısından da bulunmadığını, hibe ödemeleri davalı şirket ile davacı arasında yapılan bayilik sözleşmeleri çerçevesinde yapılmış ödemeler olduğunu, anılan hibeler sadece ve sadece akaryakıt bayiliği karşılığında ve geri ödemesiz şekilde verilmiş olduğunu, sözleşmede kararlaştırılan hibelerin … Köyünde bulunan istasyon için 850.000,00-TL … Mevkiinde bulunan istasyon için 950.000,00-TL KDV dahil olarak verilmesi kararlaştırıldığını, davacı tarafından müvekkiline sadece 918.222,12-TL nin hibe olarak verildiğini, hibelerin akaryakıt alımı paralelinde mal karşılığı dönemsel olarak verildiğini, anılan hibelerin intifa bedeli niteliğinde olmadığını, dava konusu olayda kıstelyevm kuralının uygulanamayacağını, dava konusu sözleşmelere konu akaryakıt istasyonlarına ilişkin müvekkili şirket tarafından KDV Dahil 1.779.772,26-TL miktarında zorunlu harcama yapıldığını, bu tutarın fatura karşılığında alınan mal ve hizmetlerin toplamı olduğunu, yapılan yatırımların davacı yanca ödenen hibe ile ödendiğini beyanla tüm davalılar adına husumet itirazlarının kabulü ile. davanın tüm davalılar lehine husumet yönünden reddine, zamanaşımı itirazlarının kabulü ile tüm davalılar lehine davanın zamanaşımı yönünden reddine, davanın esastan da reddine, karar verilmesini talep etmiştir.
MAHKEME KARARI:İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 08/06/2017 tarihli 2014/763 Esas 2017/532 Karar sayılı kararıyla; davacı tarafın Balıkesir Savaştepe Yolu … Mevkiindeki taşınmaz üzerindeki istasyona yönelik olarak yanlar arasında yapıldığı beyan edilen kira sözleşmesi kapsamında iade istemine konu ettiği kira alacağı açısından mahkemenin görevli olmadığı gerekçesiyle; 756.019,78 TL kira alacağı talebi yönünden mahkemenin görevsiz olduğuna, dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine, -Mahkemenin Balıkesir Merkez Bursa Yolu … Mevkiinde bulunda … Parselde kayıtlı taşınmaza ilişkin intifa bedeli alacağı yönünden ise dava dışı … Ltd Şti ile davacı … AŞ arasında 14.09.2007 tarihli ve 8010 yevmiye numaralı resmi senet ile davacı lehine 17 yıl süre ile intifa hakkı tesis edildiği, intifa ödemesini dava dışı … Petrol Ltd Şti’ye yapıldığı ve bu şirkete karşı İstanbul Anadolu 6 ATM’nin 2014/1419 esasında davadan daha sonra açılan davanın derdest olduğu, davalılar ile yapılan bayilik sözleşmesinin intifa sözleşmesinden sonra yapıldığı, davalıların kefalet akdinin bayilik sözleşmesine ilişkin olup, intifa sözleşmesini kapsamadığı, davalıların malik olmadığı, ödemenin davalılara yapılmadığı, dolayısıyla intifa bedeli alacağının davalılardan talep edilemeyeceği gerekçesiyle; davacı tarafın 669.980,21 TL intifa bedeli alacağının ispatlanamadığından reddine karar verilmiştir. Davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
DAİREMİZİN KARARI; Dairemizin 08/06/2017 tarihli 2014/763 Esas-2017/532 Karar sayılı kararıyla; “… ön protokolde tapuya şerh verilecek 17 yıl süreli kira akdi gereğince yapılan ödemelerin, bayilik sözleşmesinin 5 yıl sonunda feshedilmesi ve bu nedenle kira sözleşmesinin de erken feshedildiği iddiasıyla fazla ödendiği iddia edilen bedelin iadesi talebinin taraflar arasında imzalanan bayilik sözleşmesiyle birlikte değerlendirilmesi gerektiği, tarafların tacir olduğu bayilik ilişkisinden kaynaklanan alacak davasının 6102 sayılı TTK 4/1 ve TTK 5. maddesi gereğince Ticaret Mahkemesinin görevi dahilinde bulunduğu … Mevkiinde bulunan taşınmaz yönünden yapılan ön protokolde davacı tarafından davalı şirkete 950.000 TL tutarında hibenin protokolde kararlaştırılan aşamalarda tarafların edimlerini yerine getirmesi üzerine ve belli miktarlarda verileceğinin düzenlendiği, davacının da ödemeleri davalılara yaptığını iddia ettiği anlaşılmakla, dosyada alınan bilirkişi raporlarının davacı defter ve kayıtları ile davalı defter ve kayıtları üzerinde taraflar arasındaki ön protokoller ve sözleşme hükümlerine uygun ödemelerin yapılıp yapılmadığı konusunda yeterli ve usulüne uygun inceleme içermediği” gerekçesiyle; ” 6100 sayılı HMK.’nın 353/1-a-6 maddesi gereğince davacı vekilinin istinaf isteminin KABULÜNE, İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 08/06/2017 tarih ve 2014/763 E., 2017/532 K.sayılı kararının KALDIRILMASINA, Davanın tümü yönünden yargılamaya devam edilmek üzere dosyanın mahkemesine GÖNDERİLMESİNE” karar verilmiştir.
MAHKEME KARARI: İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi 01.10.2020 tarihli 2019/71 E. – 2020/429 K. sayılı kararıyla; davanın ispatlanamadığından bahisle davanın reddine, karar verilmiştir.
İSTİNAF BAŞVURUSU: Davacı vekilinin süresinde ibraz ettiği istinaf dilekçesinde; davalılar ile müvekkili şirket arasında imzalanmış olan akaryakıt istasyonu bayilik sözleşmesinde ve kira kontratosunda müvekkili şirket tarafından ödemelerin nasıl yapılacağının ayrıntılı bir şekilde belirlendiğini, bu kapsamda müvekkilinin ödediği ve sektörel jargonda karşılıksız kazandırma anlamına gelmeyen “hibe”nin kullanılmayan kısmını kıstelyevm usulüne göre iade alabileceğini, mahkemece alınan bilirkişi raporunda da akaryakıt sektöründe ifade edilen “hibenin” karşılıksız olarak verilen bir para yahut bağış anlamına gelmediğinin ifade edildiğini. -Taraflar arasında imzalanmış olan 01.03.2007 başlangıç tarihli sözleşmenin 17 yıl süreliğine akdedildiğinin açıkça yazıldığını, davalının bayilik sözleşmelerinin sadece 5 yıl süreliğine akdedilebileceği ve ödemelerin 5 yıllık bayilik sözleşme bakımından verildiği iddialarının yerinde olmadığını, bayilik sözleşmesinin imza itibari ile Rekabet Kurumunca 5 yıllık sınır getirilmediğini, dağıtıcı firmaların da kira ve intifa sözleşme sürelerini uzun tuttuklarını, davalı beyanlarının dayanaksız ve yanıltıcı olduğunu. – Kira sözleşmesinde süre, tutar ve ödeme koşullarının belirlendiğini, ödemelere ilişkin makbuzların da dosyada mevcut olduğunu, müvekkilinin satışını yaptığı akaryakıt ve sair ürünleri hibe olarak davalıya vermeyeceğinin açık olduğunu, müvekkilinin verdiği akaryakıt cinsi ürünlerin davalının borcuna mahsuben verildiğini, tarafların 17 senelik ilişki karşılığında yükümlülüklerini belirlediklerini, hem akaryakıtla hem de nakdi olarak borcunu ödeyen müvekkilinin sözleşmenin erken sona ermesi halinde kıstelyevm usulü iade hakkının doğduğunu. -Müvekkilinin mahkemenin talimatı üzerine 2007 senesine uzanan kayıtlarını incelediğini, kullanılmış eski muhasebe sisteminde davalıya yapılan ödemelerin kira olarak kaydedildiğini ve kira ödemesi olarak muhasebeleştirildiğini, dilekçe ekinde sunulan görüntüler üzerinde inceleme yapılması taleplerinin kabul edilmeyerek, henüz yeterli inceleme yapılmadan dosyanın karara çıkarıldığını, mahkemenin tek bir bilirkişi heyetinden kök ve ek raporlar aldığını, malum olduğu üzere bilirkişilerin kök rapordaki görüşlerini değiştirmeme eğiliminde olduklarını. -Mahkemenin muhasebeleştirme yönünde kurduğu ara kararlar uyarınca davalılara yapılan ödemelerin nasıl muhasebeleştirildiğinin, eski muhasebe sisteminin bilgisayara kurularak, kayıtlar çekilerek elde edildiğini, eski muhasebe sisteminde davalıya yapılan ödemelerin kira olarak muhasebeleştirildiğini, ilgili sistem analizi ve ödeme tutarlarının belirlenebilmesinin ancak mali müşavir bilirkişi tarafından yapılabileceğini, mahkemenin eksik inceleme ile karar verdiğini beyanla; mahkeme kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.Davalılar vekili istinaf dilekçesine karşı cevap vermemiştir.
DELİLLER: Taraflar arasında 02/03/2007 tarihli ön protokol yapıldığı, … Köyünde bulunan taşınmazlar için bayi adayına hibe verileceği, 250.000 TL + KDV’nın kısmi ipoteklerin tesisi,teminat mektubunun alınması,Akaryakıt istasyon sözleşmesinin imzalanması ve bayi adayı ile yapılacak kira kontratının tapu sicil müdürlüğüne şerh verilmesini müteakip nakit olarak verileceğini kira sözleşmesine mahsup edileceğini, 150.000 TL + KDV’nin, ipoteklerin tesisi,teminat mektubunun alınması, bayilik lisansının alınması ve bayi adayı ile yapılacak kira kontratının tapu sicil müdürlüğüne şerh verilmesini müteakip nakit olarak verileceğini kira sözleşmesine mahsup edileceğini ve bayilik lisansı alındıktan sonra istasyonun ticari faaliyete başlaması sonrasında işletici bayinin her bir tanker normal mal alışı sonrasında, bir tanker ve kalan 600.000 TL kira bedeline mahsup edilmek üzere verileceği, 17 yıl süreli kira akdi yapılıp tapuya şerh verileceğinin kararlaştırıldığı, 06/03/2007 tarihli Bayilik Sözleşmesinin EPDK’ya ibraz edildiği,09/05/2007 tarihli bayilik lisansı alındığı görülmüştür. Taraflar arasında ikinci istasyon için … Mevkiinde bulunan taşınmaz üzerinde 17 yıl süreli intifa tesis edileceği, toplam 950.000 TL tutarında hibe verileceği, teminatların intifa + ipotek + banka teminat mektubu tamamlanması ve akaryakıt istasyonu bayilik sözleşmesi imzalanması halinde 150.000 TL, istasyon binası ve saha düzeninin tamamlanması halinde 150.000 TL, kanopi ve yer altı tesisatının tamamlanması halinde 150.000 TL, bakiye kısım için 500.000 TL (lisans alınmasından sonra taahhütleri paralelinde ayda iki tanker yakıt verilmesi şeklinde bayi adayına verilecektir. Bayi adayı hibenin verilmesini müteakip her yıl sonu fatura kesecek olup beş yılda hibe tutarının faturalandırılacağının) düzenlendiği, 07/09/2007 tarihli Bayilik Sözleşmesinin EPDK’ya ibraz edildiği,25/01/2008 tarihli bayilik lisansı alındığı, görülmüştür. Davalı şirketin davacıya Balıkesir … Noterliğinin 20/01/2012 tarihli … yevmiye numaralı ihtarnamesiyle taraflar arasındaki sözleşmenin 06/03/2012 tarihinde sona ereceğinin ve bu sözleşmenin uzatılmayacağının bildirildiği görülmüştür. Dosya kapsamında alınan 16/12/2016 tarihli bilirkişi heyet raporunda; sektörel değerlendirme başlıklı kısımda “akaryakıt dağıtım sektöründe uzun yıllar boyunca yerleşik uygulama 10-15-20 yıl şeklinde süreli bayilik sözleşmeleri imzalanması ve bu sözleşmelerin yürürlükte kalacağı sürede istasyonda satışı gerçekleştirilecek olan akaryakıt oto LPG ve madeni yağ ürünlerine yönelik tahmini satış rakamına dayalı olarak hazırlanan fizibiliteyle belirlenen toplam satıştan elde edilecek karın bir kısmının sözleşmenin başlangıcında dağıtım şirketi tarafından bayisine peşin olarak ödenmesi olup, istasyon sahibi veya işleticilerine yapılan bu tür ödemeler, transfer bedeli, inkişaf bedeli, satış teşvik primi, bayilik hizmet bedeli, HİBE vs olarak adlandırılmaktadır. Uzun süreli bayilik sözleşmesi süresince istasyonun dağıtım şirketinin bayisi sıfatıyla işletilmesini garanti etmek amacıyla istasyon taşınmazı üzerinde dağıtım şirketi lehine bayilik sözleşmesinin süresiyle aynı süreli olarak intifa hakkı tesis edilmesi veya kira sözleşmesi akdedilerek tapuya şerh edilmesi ve kira bedeli ya da intifa ivazı ödemesi yapılması da bu yaygın uygulamanın bir unsuru olarak uygulanmıştır.” denilmiştir. Mahkemece istinaf incelemesinden sonra alınan 23/09/2019 tarihli bilirkişi heyet raporunda; davacı tarafça ibraz edilen ödeme dekontlarında üzerinde kira bedeli için mi, yoksa intifa hakkı için mi ödendiğine dair açıklama bulunmadığı, dekontların toplam tutarının 922.000 TL olduğu, faturalar üzerinde “BAYİ HİBE TESLİMATI” açıklaması bulunduğu ve toplamının 1.130.609,95 TL olduğu, dekontlar üzerinde kira bedeli için mi, yoksa intifa hakkı için mi ödendiğine dair açıklama bulunmadığından davalı yandan talep edebileceği bir alacak bulunmadığı; ancak Mahkemece aksi görüşün kabul edilmesi halinde; 755.751,37-TL kira sözleşmesi için + 671.578,10-TL intifa bedeli ödemesi için olmak üzere toplam = 1.427.329,47-TL meblağın davacı tarafından talep edilebileceği kanaatine ulaşıldığının mütalaa edildiği, itiraz üzerine alınan ek bilirkişi heyet raporunda ise; bilirkişi heyetince daha önceki raporlardaki tespit, hesaplama ve görüşlerin aynen muhafaza edildiğinin mütalaa edildiği görülmüştür.
İstanbul Anadolu 6. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/109 Esas sayılı dosyasında; davacı … Ltd. Şti. tarafından davalı …Ş. aleyhine Balıkesir Merkez … İlçesindeki … Parsel numaralı taşınmaz için intifa tesis edildiği, intifa bedelinin ödenmediğinden bahisle yapılan takibe itirazın iptali davası açıldığı, Mahkemece yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verildiği, kararın temyizi üzerine; Yargıtay 19. Hukuk Dairesi Başkanlığı’nın 2018/478 Esas ve 2019/2336 Karar sayılı ilamı ile onanmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE; Davacı vekilinin dava dilekçesinde; davacı şirket ile davalı şirket arasında iki ayrı işletme sözleşmesi ile bayilik ilişkisi kurulduğunu, Balıkesir …de bulunan taşınmaz için tapuya şerh edilen 17 yıllık kira sözleşmesi için davalı tarafa 1.072.000,00 TL, Balıkesir … Mevkiinde bulunan taşınmazda 17 yıl süreli intifa hakkı tesis ederek davalı tarafa 950.000 TL ödeme yapıldığını, rekabet kurulu kararıyla bayilik sözleşmeleri 5 yıl ile sınırlandığından davalının haksız zenginleştiği iddia edilen kira sözleşmesi yönünden 756.019,782 TL intifa sözleşmesi yönünden 669.980,218 TL’nin tahsilini istediği, dosyaya her iki taşınmazlar için yapılan ön protokollerin ibraz edildiği, protokollere göre taraflar arasında davacı tarafın, belli aşamalarda karşılıklı olarak edimlerin yerine getirilmesi ile, belli miktarlarda ödeme yapacağının kararlaştırıldığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulundan celp edilen kayıtlardan davacı ile davalı şirket arasında yapılan 07/09/2007 tarihli 5 yıl süreli sözleşme ile Balıkesir ili … mevkiindeki taşınmaz için akaryakıt bayilik sözleşmesi imzalandığı ve davalı şirket adına 25/01/2008 tarihli istasyonlu bayilik lisansı alındığı, yine 20/04/2007 tarihli sözleşmeyle Balıkesir … mevkiindeki taşınmazlar için akaryakıt istasyonu işletme sözleşmesi imzalandığı ve davalı şirket adına bayilik lisansı alındığı görülmüştür. Balıkesir … Mevkiinde bulunan istasyon için yapılmış ön protokol de;”17 yıl süreli intifa hakkı tesis edileceği, 5- 3. maddede belirtilen teminatlar verildiğinde ve Akaryakıt istasyonu Bayilik Sözleşmesi imzalandığında bayi adayına aşağıda belirtilen hibe verilecektir. İşbu hibe aşağıda belirtilen şartlarda kullandırılacaktır. -Toplam 950.000 (Dokuzyüzellibin) YTL. (KDV dahil) tutarında hibe verilecek olup; -Teminatların(intifa+İpotekt+Banka Teminat Mektubu) tamamlanması ve Akaryakıt İstasyonu Bayilik Sözleşmesi imzalanması halinde 150.000 (Yüzellibin) YTL., -İstasyon Binası ve saha düzeninin tamamlanması halinde 150.000 (Yüzellibin)YTL. -Kanopi ve yer altı tesisatının tamamlanması halinde 150.000 (Yüzellibini-YTL., -Bakiye kısım olan 500.000( Beşyüzbin) YTL. ise Lisans alınmasından sonra taahhütleri paralelinde ayda 2 tanker akaryakıt verilmesi şeklinde, Bayi adayına verilecektir. Bayi Adayı, hibenin verilmesine müteakip her yıl sonu fatura kesecek olup, 5 yılda hibe tutarı faturalandırılmış olacaktır.” şeklinde düzenlemeler getirilmiştir. Taraflar arasında Balıkesir … Mevkiinde bulunan taşınmaz için yapılan 07/09/2007 tarihli akaryakıt sözleşmesinin “Müddet” başlıklı 13. Maddesinde, sözleşmenin süresinin 5 yıl olduğu, tarafların yazılı bir mutabakat ile sözleşmeyi, kira ve intifa sürelerine dayalı olarak 5 yılı geçmemek üzere uzatabileceği düzenlenmiştir. Balıkesir … Mevkiinde bulunan taşınmazın malikinin dava dışı … Ltd. Şti. olduğu, 17 yıl süreli intifa hakkı tesis edildiği ve İstanbul Anadolu 6. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/109 Esas sayılı dosyasında; davacı … Ltd. Şti. tarafından davalı … aleyhine Balıkesir Merkez … İlçesindeki … Parsel numaralı taşınmaz için tesis edilen intifa hakkı bedelinin ödenmediğinden bahisle yapılan takibe itirazın iptali davası açıldığı, mahkemece davalının … Ltd. Şti’ne ödeme iddiasının ve şirketler arasında organik bağ bulunduğuna yönelik savunmanın kabul edilmediği ve intifanın fek edildiği 16/10/2012 tarihine kadar, 5 yıllık süre için 89.879,13 TL ödeme yapılması gerektiğinin kabul edilerek, takip bu miktar ve işlemiş faizi üzerinden başlatıldığından, davalı …’nin itirazının iptaline karar verildiği, kararın temyizi üzerine; Yargıtay 19. Hukuk Dairesi Başkanlığı’nın 2018/478 Esas ve 2019/2336 Karar sayılı ilamı ile onanmasına karar verildiği anlaşılmıştır. Somut uyuşmazlıkta, davacı tarafça 17 yıllık sözleşme yapıldığı, bu taşınmaz yönünden davacı tarafça davalıya 17 yıl için 950.000 TL intifa ödemesi yapıldığı ancak sözleşmenin 5 yılda sona erdiği ileri sürülmüşse de, intifa sözleşmesinin tarafının dava dışı …Ltd. Şti. Olduğu ve intifa bedeli adı altında davalı şirkete ödeme yapıldığının ispatlanamadığı gibi, taraflar arasındaki Balıkesir …köy Mevkiinde bulunan taşınmaz için yapılan 07/09/2007 tarihli akaryakıt sözleşmesinin de 5 yıl süreli olduğu, davacının davalıdan bu sözleşme kapsamında iadesini talep edebileceği bir bedel bulunmadığı anlaşılmakla, bu sözleşme kapsamında davanın reddi kararının yerinde olduğu kanaatine varılmıştır. Taraflarca Balıkesir … Köyü’nde bulunan taşınmaz için akdolunmuş 02.03.2007 tarihli ön protokol’ de ; “..Taşınmaz üzerinde 17 yıl süreli kira akdi yapılacağı ve tapuya şerh verileceği, 5. Madde de; Turkuaz 3. Madde de dökümü yapılan gerekli teminatların Bayi adayı tarafından verilmesi ve Akaryakıt Sözleşmesinin imzalanıp , bayilik lisansının alınması ile sözleşmenin yürürlüğe girmesini ve aşağıda belirtilen hibe tutarlarının tamamlanmasını müteakip, Bayi Adayına 1 tanker normal mal alımına karşılık 1 tanker kredi olarak, KDV dahil 510.000,00 YTL bedelli motorin cinsi akaryakıt kredisi verecektir. Bu kredi, kredinin ilk alınış tarihinden, itibaren 18 Ayı ödemesiz, 24 ay sıra çekle YTL olarak eşit taksitle geri ödenecektir. Bayi Adayına ayrıca, aşağıda belirtilen şekilde hibe verileceği; a-) Verilecek hibe tutarının 250.000,00.-YTL+KDV’ lik kısmı ipoteklerin tesisi, teminat mektubunun alınması, Akaryakıt İstasyonu İşletme Sözleşmesinin imzalanmasını ve Bayi adayı ile istasyon ve eklentilerinin bulunduğu taşınmaza ilişkin olarak yapılacak kira kontratının ilgili tapu sicil müdürlüğüne şerh verilmesini müteakip nakit olarak verilecektir. Bu ödeme kira bedeline mahsup edilecektir. b-) Verilecek hibe tutarının 150.000,00.-YTL+KDV’ lik kısmı ipoteklerin tesisi, teminat mektubunun alınması, Bayilik Lisansının alınması, Bayi adayı ile istasyon ve eklentilerinin bulunduğu taşınmaza ilişkin olarak yapılacak kira kontratının ilgili tapu sicil müdürlüğüne şerh verilmesini müteakip nakit olarak verilecektir.Bu ödeme kira bedeline mahsup edilecektir. c-) Verilecek hibe tutarının KDV dahil 600.000,00.-YTL’lik kısmı ise Akaryakıt İstasyonu İşletme Sözleşmesinin imzalanmasını ve Bayilik Lisansı alınmak suretiyle faaliyete başlanmasını müteakip, 1 tanker normal mal alımına karşılık 1 tanker olarak verilecektir. Bayi Adayı, kira kontratı süresi içerisinde her takvim yılı sonunda eşit meblağlı hibeye dair faturayı keserek Şirkete verecektir.
EK PROTOKOL; 02.03.2007 tarihinde akdedilen Bayilik Ön Protokolünün 5.maddesinin c fıkrası, aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 5-c- Verilecek hibe tutarının KDV dahil 600.000,00.-YTL’lik kısmı ise Akaryakıt İstasyonu İşletme Sözleşmesinin imzalanmasını ve Bayilik Lisansı alınmak suretiyle faaliyete başlanmasını müteakip, 1 tanker normal mal alımına karşılık 1 tanker olarak verilecektir. Bu ödemeler kira bedeline mahsup edilecektir.” şeklindedir. Taraflar arasında Balıkesir …’de bulunan taşınmaz için imzalanan 02/03/2007 tarihli bayilik ön protokolü 3. Maddesinde “…İşbu sözleşme; istasyon hakkında TC EPDK’dan alınan lisans verse akit tarihinden itibaren, yoksa alınacak lisans tarihinden itibaren geçerli olup, başka herhangi bir nedenle feshedilmediği taktirde 5 (Beş) yıl süreli olacaktır. Taraflar yazılı bir mutabakat ile sözleşmeyi kira sürelerine dayalı olarak 5 yılı geçmemek üzere uzatabilecektir.” hükmünün düzenlendiği taraflar arasında 06/03/2007 tarihli akaryakıt sözleşmesinin imzalandığı görülmüştür. Taraflar arasında Balıkesir …’de bulunan taşınmazın, davalı kiracı …’e 17 yıllık kira sözleşmesi ile davalı şirket tarafından kiralandığına dair kira sözleşmesi yapıldığı ve kira sözleşmesinde 17 yıllık kira bedelinin 1.072.000,00 YTL (KDV Dahil), 1 aylık kira bedelinin 5.254,90 YTL (KDV dahil) kararlaştırıldığı, kira karşılığının ne şekilde ödeneceğine ilişkin kısımda 02.03.2007 tarihli ön protokol’ deki, 5/a-b-c bentlerindeki hükümlerin aynen yazıldığı, kira akdi “Hususi Şartlar” 2. Bendinde, kiralananda bulunan akaryakıt istasyonunun işletme hakkının 5 yıl için kiralayan … şirketine verileceği, sözleşmenin 12. Maddesinde kiracının kira akdini müddetin hitamından evvel dilerse tek taraflı olarak ve bir ay önceden yazılı olarak ihbar etmek şartıyla feshetmeye selahiyettar olduğunun kabul edildiği görülmüştür. Davalı vekilinin intifa sözleşmesinin üçüncü kişi ile yapıldığını, intifa hakkının tesisi için müvekkiline hiçbir ödeme yapılmadığını, davacının yapmış olduğu ödemelerin hibe ödemesi olduğunu ve bu ödemelerin sözleşmede kararlaştırılmış olduğunu, ancak yapılması gereken 1.800.000 TL’lık ödemenin sadece 918.222,12 TL’sının ödendiğini beyan ettiği anlaşılmaktadır. Mahkemece alınan bilirkişi raporunda da davacı tarafça davalıya banka dekontları ile 922.000,00 TL ödeme yapıldığının tespit edildiği anlaşılmıştır. Davalı vekili ödemelerin hibe ödemesi olduğunu ileri sürmüştür. … Köyü’nde bulunan taşınmaz için akdolunmuş 02.03.2007 tarihli ön protokol’ de ve ek protokolde davacı tarafça yapılacağı kararlaştırılan 400.000 TL nakit ödemeler ile 600.000 TL hibe karşılığı bir tanker normal mal satışı sonrası bir tanker akaryakıt bedelinin kira bedeline mahsup edileceği düzenlenmiştir. Taraflar arasındaki Balıkesir … Mevkiinde bulunan akaryakıt istasyonu için ön protokolde de, toplam 950.000,00 TL hibe ödemesinin 450.000 TL’lık kısmının nakit, 500.000 TL’lik kısmının, ayda iki tanker akaryakıt şeklinde ödeneceğinin kararlaştırıldığı anlaşılmıştır. Mahkemece alınan 23/09/2019 tarihli bilirkişi heyet raporundan; davacının davalı şirkete 922.000 TL nakit ödeme yaptığı, ve 1.130.609,95 TL bedelli akaryakıt faturaları ibraz ettiği görülmüş , faturaların bir kısmının “Bayii Hibe Teslimatı” açıklamalı olduğu, davalı tarafça faturalara itiraz edilmediği, hibe olduğu geri istenemeyeceğinin ileri sürüldüğü anlaşılmıştır. Davacı vekili, Balıkesir …’de bulunan taşınmaz için tapuya şerh edilen 17 yıllık kira sözleşmesi için davalı tarafa 1.072.000,00 TL ödeme yapıldığı ve sözleşmenin 5 yılın sonunda sona erdiği ileri sürülerek, sebepsiz zenginleşme hukuki sebebine dayanarak kalan kısmın iadesi için dava açılmıştır.Mahkemece alınan bilirkişi raporlarından, davacı tarafça davalıya, dosyaya ibraz edilen ödeme dekontları ile toplamda 922.000 TL ödeme yapıldığı, ödeme dekontlarında ödemelerin hangi sözleşme kapsamında yapıldığına dair bir açıklama bulunmadığı anlaşılmıştır. Ancak her iki sözleşme kapsamında yapılacak nakit ödeme miktarı, …’de bulunan taşınmaz için 400.000 TL, … mevkiinde bulunan taşınmaz için 450.000 TL olmak üzere toplam nakit ödeme miktarı 850.000 TL olmakla, davacı tarafça yapılan 922.000 TL ödemeden bu miktar düşüldüğünde her iki bayilik sözleşmesi için 72.000 TL fazla nakit ödeme yapıldığı ve …’de bulunan taşınmaz için ödenecek 400.000 TL nakit ödemenin kira bedelinden mahsup edileceği kararlaştırılmakla, 400.000 TL nakit ödemenin kira bedeline mahsuben yapıldığını kabul etmek mümkündür. Taraflar arasındaki işletme sözleşmesinin 5 yılın sonunda sona erdiği, davacının davalıya 5 yıllık kira borcunun (1.072.000,00 / 17= 63.058,82 TL), (63.058,82 TLx5=315.294,11 TL) olduğu anlaşılmaktadır. Davacı tarafça istinaf dilekçesinde akaryakıt cinsi ürün de verildiği ve faturaların sunulduğu beyan edilmiş, bilirkişi raporunda da 1.130.609,95 TL bedelli akaryakıt faturası sunulduğu ve bir kısmında “Bayi Hibe Teslimatı ” açıklaması bulunduğu beyan edilmişse de, fatura adreslerinden, akaryakıt faturalarının bir kısmının …’de bulunan akaryakıt istasyonu için düzenlendiği, bir kısmında ise Hibe Teslimatı açıklamasının bulunmadığı anlaşılmıştır. “Hibe” açıklaması bulunan ve teslimat adresinden …’de bulunan akaryakıt istasyonu için düzenlendiği anlaşılan faturaların ; 14/05/2007 tarihli 36.493,14 TL, 22/05/2007 tarihli 38.500 TL, 12/06/2007 tarihli 37.958,79 TL, 15/06/2007 tarihli 36.185,48 TL, 20/06/2007 tarihli 34.016,96 TL, 28/06/2007 tarihli 39.339,23 TL, 10/07/2007 tarihli 39.156, 15 TL bedelli faturalar olduğu ve toplamının 261.650,62 TL olduğu, bilirkişi raporunda dökümü yapılan faturalardan 2008 tarihlilerin …’de bulunan istasyon adresli olduğu, 5. Sıradaki faturanın dava dışı … isimli şirket adına düzenlendiği, diğer faturalarda ise “Hibe” açıklamasının bulunmadığı, mal satış faturası olduğu anlaşılmıştır. Davacı tarafça davalıya yapılan ve kira bedelinden mahsup edileceği açıklanan 400.000 TL nakit ödeme, fazla ödenen 72.000 TL ile, Hibe açıklamasıyla yapılan 261.650,62 TL ödeme toplamı 733.650,62 TL dan, davacı tarafın 5 yıllık kira borcu 315.294,11 TL mahsup edildiğinde, davacı tarafça davalıya “kira bedelinden mahsup edileceği açıklanan hibe ödemelerinden” 418.356,51 TL fazla ödeme yapıldığı anlaşılmakla, mahkemece davalı şirket yönünden davanın kısmen kabulüne karar vermek gerekirken, reddine karar verilmesi yerinde görülmemiştir.Davacı tarafça ödemenin yapıldığı tarihten itibaren ticari faiziyle birlikte tahsilinin istendiği anlaşılıyorsa da, bayilik işletme sözleşmesinin feshi ile kira sözleşmesinin sona ermesinden itibaren davalının iade borcu doğacağından ve davalı şirketin davacıya Balıkesir … Noterliği’nin 20/01/2012 tarihli … yevmiye numaralı ihtarnamesiyle taraflar arasındaki sözleşmenin 06/03/2012 tarihinde sona ereceğinin ve bu sözleşmenin uzatılmayacağının bildirildiği anlaşılmakla, sözleşmenin sona erdiği 06/03/2012 tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte tahsilini talep edebileceği kanaatine varılmış, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, kısmen reddine, mahkeme kararının kaldırılmasına, davalılar …, … ve … (kira sözleşmesinde taraf olmadıkları anlaşılmakla) hakkında açılan davanın reddine, davalı şirket hakkında açılan davanın kısmen kabulüne kısmen reddine, (davacı vekilinin 25/06/2015 tarihli celse ara kararı gereğince açıklaması dikkate alınarak) kira sözleşmesi yönünden talebinin kısmen kabulü ile ; 418.356,51 TL’nın davalı … Ltd. Şti. ‘den 06/03/2012 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte tahsiline, fazlaya ilişkin 337.663,27 TL kira bedeli iadesi ile, 669.980,21 TL intifa bedeli iadesi talebinin reddine karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davacı vekilinin istinaf başvurusunun KISMEN KABULÜNE KISMEN REDDİNE, 2-İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi 01.10.2020 tarihli 2019/71 E. – 2020/429 K. sayılı kararının 6100 Sayılı HMK 353/1-b-2 maddesi gereğince KALDIRILMASINA, 3-Davalılar …, … ve … hakkında açılan davanın reddine, -Davalı … Ltd. Şti. Hakkında açılan davanın KISMEN KABULÜNE, KISMEN REDDİNE, – 416.356,51 TL’nın davalı … Ltd. Şti. ‘den 06/03/2012 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte tahsiline, fazlaya ilişkin 337.663,27 TL kira bedeli iadesi ile, 669.980,21 TL intifa bedeli iadesi talebinin reddine, 4-İlk derece yargılaması yönünden; A) Alınması gereken 28.441,31 TL nispi harçtan, peşin alınan 21.176,10 TL peşin harçtan mahsubu ile bakiye, 7.265,21 TL harcın davalı … şirketinden tahsili ile Hazine’ye irat kaydına, B) Davacı tarafça yapılan 21.176,10 TL peşin harç, 21,15 TL başvuru harcı, 3.30 TL vekalet harcı toplamı 21.200,55 TL harcın davalı … şirketinden tahsili ile davacıya ödenmesine, C) Davacı tarafça yapılan 1.800 TL bilirkişi ücreti,900 TL bilirkişi ücreti, 1.050 TL bilirkişi ücreti, 1.727,50 TL talimat gideri, 748,55 TL posta gideri olmak üzere toplam 6.226,05 TL yargılama giderinden, davanın kabul oranına göre, %29’a isabet eden, 1.805,55 TL’lık kısmının davalı … şirketinden tahsili ile davacıya ödenmesine, D) Davalı tarafça yapılan 102 TL posta giderinin, ret oranına göre %71’e isabet eden 72,42 TL’lık kısmının davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine, E) Davacı lehine, davanın kabul edilen kısmı üzerinden hüküm tarihinde yürürlükte olan A.A.Ü.T. Gereğince, 37.594,96 TL nispi vekalet ücreti taktirine, davalı … şirketinden tahsili ile davacıya ödenmesine, F) Davalı … Şirketi lehine davanın ret edilen kısmı üzerinden hüküm tarihinde yürürlükte olan A.A.Ü.T. Gereğince, 67.432,17 TL nispi vekalet ücreti taktirine, davacıdan tahsili ile davalı şirkete ödenmesine, G) Davalılar …, … ve … lehine davanın red edilen 756.019,782 TL’lık kira iadesi talebi yönünden husumet yokluğundan karar verildiğinden, 4.080 TL maktu, davanın ret edilen 669.980,218 TL’lık kısmı yönünden esastan ret kararı verildiğinden, 37.848,61 TL nispi vekalet ücreti taktirine, davacıdan tahsili ile kendisini vekil ile temsil ettiren davalılara ödenmesine,5-İstinaf yargılaması yönünden; A)İstinaf peşin harcının talebi halinde davacıya iadesine, B)- İstinaf aşamasında davacı tarafından yapılan yargılama gideri olan 162,10 TL istinaf yoluna başvurma harcı ile 47,00 TL posta ve tebligat masrafı olmak üzere toplam 209,10 TL’nin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, C)-İstinaf incelemesi duruşmalı yapılmadığından vekalet ücreti takdirine yer olmadığına, 6-Gerek ilk derecede gerekse istinaf aşamasında yatırılan gider avanslarından kullanılmayan kısımların karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine, Dair, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, HMK’nun 361.maddesi uyarınca tebliğden itibaren iki haftalık süre içerisinde Yargıtay ilgili hukuk dairesinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliği ile karar verildi.06/10/2021