Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
16. HUKUK DAİRESİ
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
DOSYA NO: 2019/1591 Esas
KARAR NO: 2022/223
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 1.FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
TARİHİ: 17/01/2019
NUMARASI: 2015/226 2019/23
DAVANIN KONUSU: Fikir Ve Sanat Eseri (Maddi Tazminat İstemli)
KARAR TARİHİ: 16/02/2022
İstinaf incelemesi için dairemize gönderilen dosyanın ilk incelemesi tamamlanmış olmakla, HMK 353. Maddesi gereğince dosya içeriğine göre duruşma yapılmasına gerek görülmeden dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davaya konu “…-…” isimli kitabın kapağında ve kitabın kapağı ve 83ncü sayfalarında kullanılan fotoğraf ve görsellerle ilgili olarak davalılar tarafından davacıdan herhangi bir izin alınmadığını, davalıların, davacının fotoğraflarının davaya konu kitapta kullanılması için müvekkilden izin almış olsa idi davalıların müvekkile ödemesi gereken ücretin en az 50.000,00 TL olacağını ancak, davalılar izinsiz kullanım gerçekleştirdiğinden FSEK 68’nci madde gereği (rayiç bedel x 3 katı) davacı müvekkilin yasal olarak talep edebileceği tutarın 150.000,00 TL olduğunu, ancak, rayiç ve emsal bedel, bilirkişiler ve ajanslara yazılacak tezkereler sonrasında netleşeceğinden fazlaya dair tüm hak ve alacakları saklı tutulmak kaydı ile iş bu davaya konu maddi tazminat taleplerinin şimdilik 10.000,00 TL olarak ikame edildiğini, davacı sanatçı müvekkilin fotoğraflarının dava konusu kitapta izinsiz kullanılmış olmasının müvekkilini üzdüğünü ve manevi olarak zarar verdiğini ayrıca, davalıların iş bu ihlali gerek Medeni Kanun’un ilgili maddeleri gerekse FSEK’in manevi haklar başlığı altında sayılan haklarının da ihlali olup, Davalılardan 25.000,00 TL manevi tazminat talebinin zaruri olduğunu, davalıların bu haksız eylemi Müvekkil’in başta Anayasa, MK, TTK ve 5856 sayılı FSEK ve TCK kapsamında korunan kişilik haklarına saldırı oluşturduğundan, davalılar hakkında Cumhuriyet Savcılıkları nezdinde suç duyurusu ve cezai işlem haklarının şimdilik saklı tutulduğunu, FSEK 68nci madde gereği fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik 10.000 TL (Onbin Türk Lirası) maddi tazminatın iş bu dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan alınarak, davacı müvekkile ödenmesine karar verilmesini, 25.000 TL (Yirmibeşbin Türk Lirası) manevi tazminatın iş bu dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikle davalılardan alınarak, davacı müvekkile ödenmesine karar verilmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin de davalılara yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davacı vekili Islah dilekçesi ile maddi tazminat talebinin 40.000,00 TL’ye yükselttiklerini, bu tutarın 10.000,00 TL lik kısmına dava tarihinden ıslah ettikleri 30.000 TL lik kısmına ıslah tarihinden itibaren faiz işletilmesini istemiştir. Davalı … Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; fotoğrafın eser niteliğinde olmadığını, akademik gaye için kullanılması nedeniyle FSEK 86 ve 34. madde hükümleri dikkate alındığında maddi ve manevi tazminat şartlarının oluşmadığını, davacının toplum içindeki içtimai hayatı dikkate alınarak akademik gaye için kullanıldığından davanın reddine karar verilmesi gerektiğini beyan etmiştir. Davalı … beyanında; kapak fotoğrafının sadece popüler bir sanatçı fotoğrafı değil, muhalif, politik ve kamuoyunda tartışmalı bir karakterdeki icracı sanatçının resmi olduğundan ve kitap, devlet arşivinden doğrudan ücretsiz de edinilebilen, basılı bir doktora tezi niteliğinde ve tamamen eğitim ve öğretim amaçlı hazırlandığını, eserde analiz edilen son politik dizi … bir kişilik/ kimlik olarak değil, bir karakterin muhalif-politik açıdan kamuoyuna mâl oluşuyla incelendiğini,dizinin içeriğine ilişkin; kamuoyunda, o dönem iddia olunan … ve Cemaat tartışmalarının bulunduğunu, kamuoyunda politik biçimde ve haber değeriyle sürekli tartışılan bir dizi olduğunu, FSEK Madde 86 Fıkra-1 ‘e İsabet eden …’nın aşın siyasi ve ideolojik içerimden (“Memleketin siyasi ve İçtimai hayatında rol oynayan kimselerin resimleri” ve “Günlük hadiselere müteallik resimlerde radyo ve film haberleri”), bir oyuncu olarak sıkılmış olduğunu, 18.05.2013 tarihli haber de ve İlişkili 19.01.2015 tarihli görüntüde seyircinin kendisini İdeolojik bir simge halinde değerlendirdiğini ve bundan vazgeçmesi gerektiğini belirttiğini, davacının beyanının aksine, 83. sayfada kullanılan bir fotoğraf değil, harflerden yapılı bir taklit tipografi olduğunu, tipografın sorumlu olduğunu, tipografiyi yapan sanatçı …’olup, bu tipografi için yine 84. sayfada açık referans verildiğini, tipografi yayım için …’dan https://…com sitesi aracılığıyla izin de alındığını, …’nin imajının tipografısinin yapılması için bile izin gerekmekteyse, bu sorumluluğun …’a ait olabileceğini, davacının beyanının aksine, eser, reklam ve ticari amaçlı bir yayın niteliğinde olmadığını, devlet tarafından Tübitak bursuyla desteklenmiş, Yök sitesinden ücretsiz ve doğrudan indirilen doktora tezi niteliğinde ve tamamen eğitim amaçlı bir akademik metin olduğunu, basılı metin ödülü aldığını, Akademik bir kitap olduğu için (son 3 yılda) 1.000 rakamını bile göremediğini,İstanbul Bilgi Üniversitesi her bastığı kitapta sadece 500 civarında satış yapabilerek, her yıl çok büyük zarar etmekte olduğunu, kullanımın bilimsel amaçlı olduğunu, istisnalar kapsamında olduğundan davanın reddine karar verilmesini istemiştir. Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre; “FSEK’in 86/2-1 maddesinde fotoğraflı isim koşulunun aranmayacağı hallerin düzenlendiği, buna göre Memleketin siyasi ve içtimai hayatında rol oynayan kimselerin resimleri için muvafakat alınmadan kullanılmasının hukuken mümkün olduğu, bu kapsamda politikacılar, sinema/tiyatro oyuncuları, sunucular, spikerler v.b. Sair kimselerin fotoğraflarının izin alınmadan kullanılabileceği önemli olan hususun bu fotoğrafın kullanımının kişinin içtimai ya da siyasi/toplumdaki rolüyle ilgili olması olduğu, somut uyuşmazlıkta bu fotoğrafın kullanımındaki ana temel hususun akademik bir çalışmaya temel alındığı olduğu, fotoğrafın davacının kendi kişisel özelliklerinin karşılaştırdığı bir kitap olmayıp dizide canlandırdığı bir karakterle ilgili kullanıldığı, bu açıdan FSEK in 86/2-1 maddesindeki istisna kapsamında değerlendirilmesi gerektiği.. Yine FSEK 34. Madde düzenlemesinde; Eğitim ve öğretim istisnaları kapsamında ; dizi sahibi yapımcının ve icracı sanatçının, fotoğrafı çekenin iznine gerek olmayabilir. FSEK 34/I. madde uyarınca da maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde yararlanma yapılmak suretiyle, hal ve vaziyetinden eğitim ve öğretim gayesine tahsis edildiği anlaşılan seçme ve toplama eserler vücuda getirilmesi serbesttir. Davalı akademisyenin yazdığı kitap, kendi alanında topluma ve birçok öğrenciye aydınlatıcı ve yol gösterici olacak akademik bir çalışmanın ürünüdür. Kitabın içerdiği dikkate alındığında kitabi ancak talep edecek kesim bilimsel faydalanma kasdı ile hareket eden akademik çevre yada öğrenciler olacaktır. Davalı best seller niteliğinde bir konuda kitap yazmamış, akademik ilerleme için bilimsel bir eser meydana getirmiş,eserinde işlediği karaktere ait fotoğrafı da kitabında kullanmıştır, dolayısıyla eğitim – öğretim ve bilim gayesi ile hukuk düzenince öngörülen şartlarda kullanım gerçekleşmiştir. Fsek 34. maddesi kapsamında bilimsel bir eserin bir yayıncı tarafından basılması onu tek başına ticari bir meta haline getirmez. Zira yazarın asıl amacının akademik bir çalışma meydana getirmek olduğu hususu değerlendirildiğinde, somut olayda fsek 68 ve 84.madde kapsamında maddi ve manevi tazminat ödenmesi şartlarının oluşmadığının anlaşıldığı” gerekçeleriyle “davanın reddine” karar vermiş, kararı davacı vekili istinaf etmiştir. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davaya konu kitapta kullanılan davacının fotoğrafının FSEK kapsamında eser olduğunu, bu fotoğrafın davacı …’nun gerçek kişi görüntüsünden farklı bir tipleme olmadığını, kaldı ki mahkemede görülen davanın eser sahibi sıfatı ile açılmadığını, müvekkilinin hem gerçek kişi hem icracı sanatçı olduğunu, bilindiği üzere FSEK in eser sahiplerine ilişkin hükümleri icracı sanatçılar için de kıyasen uygulandığını, bu sebeplerle mahkeme kararı gerek gerçek kişi olarak fotoğraf üzerindeki kişisel hakları, manevi hakları gerekse icracı sanatçıların FSEK çerçevesinde korunan hakları bakımından kararın hukuka aykırı olduğunu, davaya konu kitapta davacının fotoğrafının kullanılması davacının muvafakatine bağlı olduğunu, ünlü kişilerin fotoğraflarını kullanarak bir kitabın kapağı yapıp o kitabı ticaret mecrasına koyup satmak suretiyle ticari kazanç elde etmek hukuka aykırılık teşkil ettiğini, davalının beyanlarının aksine davaya konu kitabın eğitim ve öğretim amaçlı olmadığını, kitabın para ile satıldığını, müvekkilinin fotoğrafını sadece kitap içinde değil kitabın kapağı da yapılarak kitabın tanıtımı ve reklamı niteliğinde kullanıldığını, bu durumun davacının haksız eyleminin amacını ve ticari gayesini net biçimde ortaya koyduğunu, dolayısıyla kitabın davalı yayın evinden çıkmasının kitabın eğitim ve öğretim amaçlı olduğunun kabulünü haklı kılmayacağını, davalıların eylemlerinin kişilik haklarına saldırı niteliğinde bulunduğunu beyanla mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir. Ajanslardan alınan rayiç bedellerle ilgili cevabi yazıların incelenmesinde; … Ltd. Şti. nin 02/10/2017 tarihli yazısında davacı … ve kariyerdeki bir oyuncunun herhangi bir kitapta fotoğrafının kullanılması durumunda talep edilebilecek ücretin 40.000,00 ile 75.000,00 TL arasında olduğunu, … tarafından verilen 02/10/2017 tarihli yazıda davacı … ve kariyerdeki bir oyuncunun herhangi bir kitapta fotoğrafının kullanılması durumunda talep edilebilecek ücretin genel olarak 70.000,00 TL olduğunu, … Ltd. Şti. Tarafından verilen 02/10/2017 tarihli yazıda davacı … ve kariyerdeki bir oyuncunun herhangi bir kitapta fotoğrafının kullanılması durumunda talep edilebilecek ücretin 40.000,00 TL ile 70.000,00 TL olduğunu, … oyunculuk ajansı tarafından gönderilen 29/09/2017 tarihindeki yazıda ise davacı … ve kariyerdeki bir oyuncunun herhangi bir kitaptafotoğrafının kullanılması durumunda talep edilebilecek ücretin 50.000,00 TL 100.000,00 TL arasında değişkenlik gösterdiğinin bildirildiği görülmüştür. 13/01/2017 tarihli bilirkişi raporunda; davaya konu fotoğrafın yüksek sanatsal estetik niteliklere sahip olmadığı, davaya konu fotoğrafın sahibinin hususiyetini taşımadığı, davaya konu fotoğrafların FSEK anlamında “eser” vasfını haiz olmadığı, tüm bunlarla birlikte, davalıların, davacı yanın fotoğraflarını davaya konu kitapta kullanmak için davacı yandan izin almadıkları açık olduğundan, davacı yanın maddi tazminat hakkının bulunduğu, ancak tazminat bedelinin belirlenebilmesi için, davacı yanın emsal ve kariyerindeki bir oyuncunun fotoğraflarının herhangi bir kitapta kullanılması durumunda, oyunculuk sektöründe oyuncuların bundan hangi miktarda ücretler almakta ya da talep etmekte olduğu hususunun, ancak kast ajansı ya da reklam ajanslarında sektörel tecrübesi oları bir uzman bilirkişi vasıtası ile tespit edilebileceği, bu hususta takdirin Mahkemeye ait olduğu yolunda kanaat bildirildiği görülmüştür. 04/09/2018 tarihli ek bilirkişi raporunda; dava konusu olan … tiplemesinin/karakterinin fotoğrafının anonim olmaması (fotoğrafı çekenin belli bir kişi olması), fotoğrafın bir dizi seti fotoğrafı özelliği taşımasını değiştirmeyeceği ve fotoğrafa eser özelliği kazandırmayacağı, … tiplemesinin/karakterinin “bir kitle ve popüler kültür ürünü olarak yüksek sanat anlamında bir estetik değer sunmazken, enformasyon ve meta estetiği (yüksek rating alma, sayısal çokluğa bağlı beğeni) anlamında bir estetik değer sunduğunu” kök raporda da belirttiklerini, bu karakter ve tipleme özgün bir yaratım olabilecekse de, (kitapta karakterin özellikleri tartışılıyor olsa dahi) burada söz konusu olan belli bir fotoğraf olduğundan fotoğrafın eser özelliği bağlamında kök rapordaki görüşlerinin değişmediği yolunda görüş bildirildiği görülmüştür.
GEREKÇE: Dava, davacıya ait fotoğrafın izinsiz kullanılması nedeniyle FSEK’i 68. Maddesi uyarınca maddi tazminat ile manevi tazminat talebine ilişkindir. Davalı taraf davanın reddini istemiştir. Dava konusu davacıya ait fotoğraf davalı şirket tarafından basımı yapılan kitabın kapak fotoğrafı olarak kullanılmıştır. Dava konusu fotoğrafın FSEK anlamında eser niteliği bulunmamakla birlikte davalı tarafın davacıya ait fotoğrafı dava konusu kitapta kullanmak için izin almadıkları anlaşılmaktadır. Söz konusu fotoğraf davalılardan … tarafından hazırlanan tez çalışmasının basımı yapılarak kitaba dönüştürüldüğü ve bu kitabın kapağında kullanılması nedeniyle davacının izni gereklidir. Mahkemenin bu konuda FSEK’in 86/II maddesi kapsamındaki değerlendirmesi hatalıdır. Dolayısıyla davacı taraf maddi ve manevi tazminat isteyebilecektir. Dava dosyası içeriğinde bu konuda deliller toplanmış olup, bu husus Dairemizce değerlendirilmiştir. Buna göre dava dosyasına değişik ajanslardan gelen cevabi yazılar birlikte değerlendiriliğinde davacının fotoğrafın izinsiz kullanımı nedeniyle 40.000-TL maddi ve yine uğranılan manevi zararlar da dikkate alındığında 15.000-TL manevi tazminat isteyebileceği kanaatine varılmış olup, davacı vekilinin istinaf talebinin kısmen kabul, kısmen reddi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davacı vekilinin istinaf talebinin KISMEN KABULÜNE, KISMEN REDDİNE, 2-İstanbul 1. Fikri ve Sınai Hukuk Mahkemesi’nin 17/01/2019 tarih, 2015/226 E. – 2019/23 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, 3-Davacının FSEK’in 68. Maddesine dayalı maddi tazminat talebinin kabulü ile 40.000-TL maddi tazminatın 10.000-TL lik kısmına dava tarihinden, 30.000-TL lik kısmına ise ıslah tarihi olan 28/12/2018 den itibaren reeskont faizi işletilmek suretiyle davalılardan alınarak davacıya verilmesine, 4-Davacının manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile 15.000-TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalılardan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine, 5-Alınması gereken 3.757,05 TL karar ilam harcından, peşin alınan 597,72 TL harç ile ıslah harcı 512,32-TL nin mahsubu ile bakiye 2.647,01 TL bakiye harcın davalılardan alınarak hazineye irat kaydına, 6-Davacı tarafından yatırılan peşin harç tutarı olan 597,72 TL’ ile 512,32-TL ıslah harcının davalılardan alınarak davacıya verilmesine, 7-Davacı tarafından yapılan 27,70-TL başvuru harcı ile 1500-TL bilirkişi ücreti ve 545,3-TL posta ve tebligat gideri olmak üzere toplam yargılama gideri olan 2,073-TL’den davanın kabul ve red oranına göre belirlenen 1.753,96-TL’sinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına, 8-Davalılardan …Ltd.Şti. tarafından yapılan yargılama gideri olan 42-TL’den davanın kabul ve red oranına göre belirlenen 6,47-TL’sinin davacıdan alınarak bu davalıya verilmesine, bakiye kısmın bu davalı üzerinde bırakılmasına, 9-Kabul edilen maddi tazminat üzerinden davacı lehine Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 7.375-TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, 10-Kabul edilen manevi tazminat üzerinden davacı lehine Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 7.375-TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, 11-Reddedilen manevi tazminat talebi üzerinden kendisini vekil ile temsil ettiren davalı … yararına AAÜT uyarınca belirlenen 7.375-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak bu davalıya verilmesine, 12-İstinaf peşin harcının talebi halinde davacıya iadesine, 13- İstinaf aşamasında davacı tarafından yapılan yargılama gideri olan 121,30 TL istinaf yoluna başvurma harcı ile 115,40-TL posta ve tebligat masrafı olmak üzere toplam 236,70-TL’nin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, 14-İstinaf incelemesi duruşmalı yapılmadığından vekalet ücreti takdirine yer olmadığına, 15-Gerek ilk derecede gerekse istinaf aşamasında yatırılan gider avanslarından kullanılmayan kısımların karar kesinleştiğinde ve talep halinde ilk derece mahkemesince yatıran tarafa iadesine, Dair, dosya üzerinden yapılan inceleme sonunda, oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.16/02/2022