Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
16. HUKUK DAİRESİ
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
DOSYA NO: 2018/2671 Esas
KARAR NO: 2021/1082
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 2.FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
TARİHİ: 06/03/2018
NUMARASI : 2017/217 2018/42
DAVANIN KONUSU: Tazminat (Fikir Ve Sanat Eserleri Sahipliğinden Kaynaklanan)
KARAR TARİHİ: 28/05/2021
İstinaf incelemesi için dairemize gönderilen dosyanın ilk incelemesi tamamlanmış olmakla, HMK 353. Maddesi gereğince dosya içeriğine göre duruşma yapılmasına gerek görülmeden dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:İLK DERECE MAHKEMESİNE AÇILAN DAVADA A-)Açılan dava ve iddia : Davacılar vekili dava dilekçesinde; müvekkili … firmasının atık toplama araçlarının üretimi konusunda dünyanın önde gelen firmalarından biri olduğunu, diğer müvekkilinin ise üretilen atık toplama araçlarının pazarlama ve satışını gerçekleştiren alt şirketi olduğunu, bu araçlar ve bağlantılı parçalar için dünyanın pek çok ülkesinde geçerli patent belgeleri aldığını, dava konusu olan … ürününün de 41 m3 yük kapasitesi ile üretip piyasaya sunulduğunu, müvekkili tarafından gönderilen davet mektubu ile …’ın çöp süpürücüleri incelemek için müvekkilini 01.04.2007-04.04.2007 tarihleri arasında ziyaret ettiğini, daha sonra İstaç yetkililerinin temasa geçerek ziyaretleri sırasında görüp beğendikleri … ibareli ürünler için teklif verilmesini talep ettiğini, ürünlerin Türkiye’de satışını gerçekleştiren firma yetkilileri ile müvekkili şirket yetkilileri tarafından ürünlerin satışı hususunda …’a ziyarette bulunulduğunu, Türkiye temsilcisi Koluman tarafından 02.06.201l tarihinde …’ a veni bir teklifte bulunduğunu, ancak bu teklifin de nihai anlaşma ile son bulmadığını, 09.09.2013 tarihinde Koluman’un müvekkiline bir mektup ile atık toplama araçları için İstaç tarafından ihale açıldığı ve 119 adet çekici ile 135 adet atık toplama aracının talep edildiğinin belirtildiğini, bir teklif hazırlanarak Koluman’a sunulduğunu, … ihaleye katılarak çöp treyleri için fiyat teklifi verdiğini, ancak ihaleyi daha az fiyat veren davalılara ait iş ortaklığının kazandığını, yapılan araştırmada davalıların üretilip satılan … ürünün, müvekkili tarafından üretilen … ürünün aynısının temin ettiklerinin belirlendiğini, davalıların bire bir müvekkilinin ürünlerini taklit etmek suretiyle ihaleye katıldığı ve ihaleye kazanarak zarara uğrattığını, davalıların eylemlerinin haksız rekabet teşkil ettiğinin tespiti, haksız rekabetin önlenmesi, zararın giderilmesi tedbiren üretimin durdurulmasını,50.000,00 TL maddi ve 100.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN DAVA Davacılar vekili davacı … vekili tarafından Eskişehir 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/1292 esas sayılı dosyasında açılan dava dilekçesinde özetle; davalı … San. ve Tic. AŞ tarafından TPE nezdinde yapılan ihale sonrasında ihaleyi kazanıp ihale tarihinden sonra faydalı model başvurusu gerçekleştirdiği, tescilin müvekkiline ait orijinal … ürünleri ile fonksiyonel olarak aynı unsurlardan oluşması ve faydalı model belgesinin yenilik özelliği içermemesi nedeniyle KHK’nin 129. maddesi çerçevesinde davalı adına tescilli 25.02.2014 tarih ve… nolu faydalı model tescilinin hükümsüzlüğü ile TPE sicilinden terkinini talep etmiştir.
B-) Cevap ve Karşı Talepler : Davalı … San. Tic. A.Ş.’nin vekili cevap dilekçesinde; davacı yanın iddialarının hukuki dayanağının bulunmadığı, davanın zaman aşımına uğradığı dava konusu edilen çöp toplama aracının müvekkili şirket adına patentinin alındığını, tüm telif ve kullanıma ilişkin hakların müvekkiline ait olduğunu, dava konusu ürünün müvekkili adına patentli olduğunu, taklit ürün ve haksız rekabetten bahsedilemeyeceği, manevi tazminat talep hakkı bulunmadığı, tazminatın zenginleşme aracı olmadığı, talep olunan tazminatın fahiş olduğu, tedbir taleplerinin kabulü halinde müvekkilinin telafisi imkansız zararlara uğrayacağını belirterek davanın reddini talep etmiştir. Diğer davalılar vekili cevap dilekçesinde; davacıların taleplerinin yersiz olduğu görevli mahkemenin İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesi olduğundan görevsizlik karar verilmesi gerektiğini, davanın zaman aşımına uğradığını ve reddi gerektiğini, davacıların taklit edildiğini ileri sürdükleri çöp toplama aracının günümüz teknolojisinde bir buluş niteliği taşımadığı, aracın teknik akşamının, iç ve dış donanımının aynı sektörde kullanılan pek çok araç ile neredeyse aynı olduğu, müvekkili şirketler ile diğer davalının uzun yıllardır bu sektörün içinde oldukları ve sürekli olarak teknik araştırmalar yaptıklarını, ürünü özel kılan bir niteliğinin bulunmadığını, taklit edilmesine ihtiyaç olmadığını, teknik ilerlemenin doğal bir sonucu olarak rahatça üretilebilecek bir ürün olduğunu, davacının Türkiye’ de tescilli patentinin bulunmadığını bu nedenle korunamayacağını, haksız rekabetten söz edilebilmesi için iltibasın aranması gerektiğini, davacının tedbir taleplerinin kabulü halinde ürünlerin satışından zarara uğrayacağını, sektörden çekilmek zorunda kalacağını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
C-)İlk Derece Mahkemesi Kararı :İlk derece mahkemesince; “…Alınan bilirkişi kök ve ek raporu ışığında davalı … adına TPE nezdinde tescilli faydalı modelin Alman faydalı modeli karşısında yeni ve ayırt ediciliğin bulunmadığı bu nedenle hükümsüzlüğüne karar verilmesi gerektiği anlaşılmakla, birleşen dosyada davanın kabulüne karar verilmesi gerekmiştir.Asıl davada her ne kadar davacılar tarafından haksız rekabet iddiasıyla dava açılmış ise de davacı yanın kendi patentlerine ilişkin dava dışı ihbar olunan İstaç’a tanıtım yapmış oldukları, davalılarla bu konuda herhangi bir irtibatlarının bulunmadığı, davaya konu ürünün ihale öncesi davalılar tarafından herhangi bir üretim yahut satışının bulunmadığı ihale sonrasında TPE nezdinde yapılan faydalı model tescili sonrası üretimin gerçekleştiği, davacı yanın patentinin Türkiye’ de tescilli bulunmaması nedeniyle 551 sayılı KHK hükümleri uyarınca bir korumanın sağlanamayacağı haksız rekabete ilişkin TTK 54.maddesi kapsamındaki aldatıcı ve dürüstlük kuralına aykırı davranışların da ispat edilememiş olması nedeniyle asıl davanın da reddine… Karar verilmiştir.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ:Kararı davalı yan istinaf etmiş ve dilekçesinde “…1.Öncelikle yerel mahkeme tarafından hükme esas alınan bilirkişi raporunda müvekkilimin “İstaç ihalesine davacıya ait tasarım ve fonksiyonelliğe sahip ürün teklifi ve projesiyle katıldıkları” yönünde son derece hatalı bir yorum yapılmıştır. Müvekkil şirket İhaleye … Tic. Ltd. Şti, … San. Tic. Ltd. Şti. ve … San. Ve Tic. A.Ş. (…) İş Ortaklığı ile girmiş ve teklifini vermiştir. Nitekim müvekkil şirket dışında davacı tarafın da aralarında bulunduğu dört şirket daha ihaleye başvuru yapmıştır. İhale neticesinde müvekkil şirketin içinde olduğu İş Ortaklığı’nın ihaleyi kazanması ile tüm teknik özellikleri Şartname ile belirlenen ürün Türkiye’deki çöp standartları ve kalitesine uygun olarak üretilerek, … adlı 135 adet çöp toplama aracı İSTAÇ’a teslim edilmiştir. İhale konusu ürüne ilişkin ne davacı taraf ne de başka bir firmaya ait ürünler taklit edilmiş değildir. Zira, bilindiği üzere ihale katılımcıları ihale teknik şartnamesi ile birebir bağlı olup insiyatif kullanma hak ve yetkileri yoktur. Nitekim, İSTAÇ tarafından açılan ihalede satın alınmak istenen çöp toplama aracının tüm teknik özellikleri birebir sayılmış ve müvekkil şirket dahil ihaleye katılan tüm şirketler bu şartname çerçevesinde üretim yapmak ve teslim etmek üzere teklif vermiştir. Nitekim, müvekkil şirket iş ortaklığının ihaleyi alamaması halinde aynı ürün ihaleyi alacak diğer firma tarafından üretilecek ve satılacaktır. İSTAÇ tarafından yukarıda belirtilen teknik şartname içeriği doğrultusunda müvekkil şirket tarafından üretilen davaya konu ürünün davacı şirketlere ait tasarımından yararlanılarak üretildiğine ilişkin değerlendirmede bulunulan Bilirkişi Raporlarının maddi gerçeğe aykırı oldukları açıktır.2. Müvekkil şirketin TPE nezdindeki “tescil önceliği” bilirkişi heyeti ve yerel mahkeme tarafından değerlendirmeye alınmamıştır. Davacı şirket tarafından işbu dava ile iptaline karar verilmesi talep edilen faydalı model, Türk Patent Enstitüsü (TPE) nezdinde 2014/02179 numarası ile müvekkil şirket adına tescilli olup, 25.02.2014 tarihinden 10 yıl süre ile korunmaktadır..Davacı Tarafın Türkiye’de aynı ya da benzer bir konuda tescilli bir patenti bulunmamaktadır. Davacı Tarafın Türkiye’de aynı ya da benzer bir konuda tescilli bir faydalı modeli bulunmamaktadır. 3.Bilirkişiler ve yerel mahkeme tarafından tarafımızca ortaya konan teknik farklılıkların detay olduğu belirtilmiş, faydalı modelin esasına ve istem içeriğine etki etmeyeceğinden benzerliği/ayniyeti kaldırmayacağı ifade edilmiştir. Ancak davaya konu ürünler arasındaki farklılıkların ancak tarafımızca belirtilen teknik farklılıklar ile tespit edilebileceği ortadayken bilirkişiler ve yerel mahkeme tarafından işbu husus hatalı değerlendirilmiştir.Çöp toplama aracı teknik bir üründür, dünyanın her yerinde fonksiyonellik ve tasarım açısından benzer ya da aynıdır. Zira fonksiyonellik açısından dünyadaki tüm çöp toplama araçları aynı işlevi yerine getirmek üzere üretilmiş ve kullanılmaktadır. Yine modelleri incelendiğinde hepsinin dış görüntüsünün bir bütün olarak birbiri ile benzeştiği ve iç aksamının da teknik olarak birbirine yakın özellikler taşıdığı görülmektedir. Ne davacı taraf ne de müvekkillerim adına Türkiye’de tescilli bir faydalı model/endüstriyel tasarım olmadığından ürünler arasında farklılık yaratan bilirkişilerin DETAY diye adlandırdığı teknik unsurlardır. Zira müvekkil şirkete ait faydalı modelin davacı tarafın tasarımı ile benzer olup olmadığı hususu ancak söz konusu teknik özelliklerin detaylı değerlendirilmesi ve hükme esas alınacak Bilirkişi raporu ile açıklanması yoluyla mümkündür. Bu nedenle ürünlerde ayniyet ve kuvvetli benzerlik tespiti yapabilmek için teknik özelikler üzerinde de karşılaştırma yapmak gerekmektedir. 4. Yerel mahkemenin, bilirkişi raporları ile istanbul teknik üniversitesi makine fakültesi öğretim üyelerince hazırlanmış 04.04.2016 tarihli bilimsel mütalaa arasındaki tenakuzu gidermeden karar vermesi hatalıdır. 5.Yerel mahkeme kararında faydalı modellerin ülkeselliğinin göz ardı edilmesi kabul edilemez. ….” Denilerek kararın kaldırılması talep ve istinaf edilmiştir.
DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE GEREKÇE :Dava ; ana dava açısından TTK hükümleri uyarınca açılmış haksız rekabetin tespiti, durdurulması, önlenmesi, maddi ve manevi tazminat talepli birleşen dava ise 551 sayılı KHK hükümleri uyarınca açılmış faydalı model belgesinin hükümsüzlüğü ve sicilden terkini taleplerinden ibarettir. İnceleme, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun(HMK) 355. maddesi hükmü uyarınca istinaf dilekçelerinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırı hususların olup olmadığı gözetilerek yapılmıştır.Tarafların bildirdiği tüm deliller toplanarak konusunda uzman bilirkişi heyetlerinden alınan rapor ve ek raporlara göre “…davacıya ait … kodlu ürün ile davalı tarafla it … ve dava dışı … kodlu ürünlerin benzer tasarımlara sahip olduğu, tüm ürünlerin çöp treyleri fonksiyonuna sahip olduğu, davacının dayandığı … adlı ürün ile davalı tarafa ait ürünlerin önemli ölçüde aynı ve/veya kuvvetli seviyede benzerlik arz ettiği, incelenen ürünlerin de tasarım ve fonksiyonellik bakımından önemli ölçüde ayniyet ve/veya kuvvetli seviyede benzerlik gösterdiği, davacı tarafın dayandığı yurtdışı tescilli patentlerin Türkiye’de geçerlilik başvurularının yapılmadığı ve Türkiye’de koruma sağlamadıkları, davalı tarafın bu ürününün, davalılardan … şirketine ait 2014/02179 sayılı faydalı model belgesi kapsamında kaldığı ;incelenen çöp toplama aracının davacıya ait çöp toplama araçlarıyla çözdüğü teknik problem, çalışma hizmetleri sistemleri, fonksiyonellik bakımından birbirlerine benzer sistemler olduğu tahrik motorunun nerede olduğu çember dişlinin yerleştirme biçimi ve benzeri teknik detaylar bakımından farklılıkların bulunduğu, davalı itirazlarına ilişkin olarak faydalı model korumasının daha çok yöresel ihtiyaçlara cevap verdiği uluslararası düzeyde korumanın patent tesciliyle mümkün olduğu 551 sayılı KHK’nın 156.maddesine göre faydalı model başvurularında da dünyada yenilik kriterinin arandığı 26/03/2009 tarihli DE. 2009 2004244U nolu Alman faydalı model belgesinin dava konusu faydalı modelin istemi açısından yenilik kırıcı olduğu davalı ürünlerinin İstaç şirketine ait İstanbul Okmeydanı’ndaki adreste detaylı bir şekilde incelendiği, incelenen ürünlerin fonksiyonellik ve tasarım bakımından davacı ürünüyle eşdeğer olduğu, davalıların İstaç ihalesine davacıya ait tasarım ve fonksiyonelliğe sahip ürün teklifi ve projesiyle katıldıkları ihaleye verilen teklif ve teslim edilen ürünlerin davacının İstaç şirketine tanıttığı teslim edebileceğini bildirdiği ürünlerle eşdeğer olduğu, bu ürünün davacıya ait üründen yararlanılarak meydana getirilmiş olduğu bildirilmiş olmakla … adına TPE nezdinde tescilli faydalı modelin Alman faydalı modeli karşısında yeni ve ayırt ediciliğin bulunmadığı nedenle hükümsüz kararı verilmesi yerinde görülmüştür. Davalı yanca sunulan teknik raporda marka/patent uzmanı bilirkişi bulunmadığından, sadece makine tekniği açısından yapılan inceleme ile hukuki sorunun çözümlenmesi mümkün olmadığından mahkemece alınan rapor ve ek raporlarda hem makine tekniği hem de patent konusunda uzmanlar bulunması ve faydalı model tescil süreç ve buna ilişkin inceleme basamaklarına uygun inceleme yapılmış olması nedeni ile özel rapor ile çelişkili bir rapor olmadığı kabul edilmelidir.Davalı yanın tescilli patentinin dünyanın bir başka yerinde ve davacının tescil başvurusundan önce kamuya sunulmuş olması da dikkate alındığında ülkesellik ilkesinin uygulama alanı olmadığının kabulü gerekmiştir.Yine ihale teknik şartnamesine uygunluk hususu tek başına davalının savunmasının kanıtı olamayacağından, teknik şartanameyle örtüşen ancak davacı yanın faydalı modelinden farklı çöp toplama aracının imali de mümkün olmakla davalıl yanın istinaf başvurusu yerinde görülmemiştir.HMK 355. Maddeye göre yapılan incelemede, mahkemenin görevli olduğu, kesin yetki kuralına tabi bir dava olmadığı, zorunlu arabuluculuk konusunda dava şartı eksikliğinin bulunmadığı, taraf ehliyetlerinde bir eksiklik bulunmadığı, taraf teşkilinin sağlandığı , tarafların ikili ve çok taraflı anlaşmalara göre teminat yükümlülüklerinin bulunmadığı, vekaletnamelerin dosyada olduğu, davada hukuki yarar bulunduğu, hak düşürücü süre uygulanmasını gerektirir bir uyuşmazlığın bulunmadığı, derdestlik veya kesin hüküm bulunmadığı ,harcın dava değerine ve niteliğine nazaran doğru hesaplandığı, gerekçeli karar ile hüküm fıkrası arasında çelişki bulunmadığı görülmüştür.Açıklanan tüm bu gerekçeler ile davalıların istinaf başvurusun esastan reddine karar vermek gerekmiştir.
H Ü K Ü M :Yukarıda açıklanan gerekçe ile 1 – Davalı yanın istinaf başvurusunun HMK 353/1-b-1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE 2- Alınması gereken 59,30 TL karar ve ilam harcından peşin alınan 35,90 TL harcın mahsubu ile bakiye 23,40 TL harcın davalıdan alınıp Hazineye gelir yazılmasına 3- Davalı tarafından yapılan yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına 4- İstinaf incelemesi duruşmasız olarak yapılmış olmakla ücreti vekalet tayin ve takdirine yer olmadığına Dair; dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu HMK 361.madde uyarınca gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık yasal sürede Yargıtay’a temyiz yolu olanaklı şekilde 31/05/2021 tarihinde ve oy birliği ile karar verildi.