Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
14. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2023/320
KARAR NO: 2023/665
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 06/12/2022
NUMARASI: 2022/827 E. – 2022/767 K.
DAVANIN KONUSU: Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali )
Taraflar arasındaki çek iptali davasının ilk derece mahkemesince yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerle davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine dair verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Dairemize gönderilmiş olan dava dosyası incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ: Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; müvekkili Müvekkil …nin, … Bankası Dolapdere/İstanbul Şubesi’nin TR… IBAN numaralı hesabı üzerinden keşide edilen … seri numaralı, 54.796,12-TL tutarındaki 16.11.2021 tarihli çekin zilyedi olduğunu, müvekkilin zilyedi olduğu, … San. Dış. Tic. AŞ’nin lehtarı olduğu iş bu çekin 21.11.2022 tarihinde … Kargo Dilovası Şubesinden … takip numaralı gönderi ile ”.. Mh. …. Cd. No:.. Yenimahalle/Ankara” adresine teslim edilmek üzere kargoya verildiğini, ancak kargo paketinin içerisinden söz konusu çekin çıkmadığının müvekkiline bildirildiğini, muhatap bankaya gerekli talimatın verildiğini, ancak çeki eline geçiren kişinin, çek karşılığını bankadan tahsil etmesi veya çeki işletmesi tehlikesinin halen söz konusu olduğunu ileri sürerek, … seri numaralı, 54.796,12-TL tutarındaki 16.11.2021 tarihli çekin zayii nedeniyle iptaline karar verilmesini talep etmiş, 13.01.2023 tarihli dilekçesi ile çekin keşide tarihinin sehven 16.11.2022 olarak belirtildiğini, doğru tarihin 13.01.2023 olduğunu bildirmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; ” … Dava konusu çek incelendiğinde; … Bankası A.Ş., 1017 Dolapdere / İstanbul şubesine ait, … seri numaralı, İstanbul, 13/01/2023 keşide yer ve tarihli, 54.796,12TL bedelli olduğu görülmüş, çekin lehtarının / hamilinin dava dışı … Tic. AŞ., keşidecisinin ise davacı … San. ve Tic. Ltd. Şti. olduğu anlaşılmıştır. Davaya konu çek suretinden ve davacının dava dilekçesindeki anlatımlarından sabit olduğu üzere, davaya konu çekin keşidecisinin davacı olduğu noktasında tartışma bulunmamaktadır. Bu takdirde davacının keşidecisi olduğu çekin iptalini isteyip isteyemeyeceği yönünde bir inceleme yapılmalıdır. TTK.757-764.maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir.(TTK.652.m) Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Ancak, keşideci çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca menfi tespit davası açma imkanı bulunmaktadır. HMK.114/h maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır.Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1379 Esas, 2021/1197 Karar sayılı ilamı) Zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup, keşidecinin işbu davayı açma hakkı bulunmadığından, davacının aktif husumet ehliyeti yoktur. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1206 Esas, 2021/1162 Karar; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2022/1609 Esas, 2022/1149 Karar) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 818/1-s bendi yollamasıyla çekler hakkında da uygulanacak olan Türk Ticaret Kanunu’nun 651, 757 ve 765.maddeleri gereğince zayi nedeniyle çek iptali davası açma hakkı kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyaın ortaya çıktığı anda senet (çek) üzerinde hak sahibi olan kişiye ait olduğu (651/2.madde) yani çekte hamil olan kişinin ancak zayi nedeniyle çekin iptaline karar verilmesini isteyebileceği, dava dilekçesindeki anlatımlardan ve dilekçe ekinde sunulan çek suretinden de açıkça görüleceği üzere davacının çek hesabı sahibi ve keşideci olduğu, keşidecinin zayi nedeni ile iptal davası açma hakkı ve yetkisi olmadığı gerekçesiyle davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine dair karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. … ” gerekçesiyle, davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.Bu karara karşı, davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili, istinaf başvuru dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin … Bankası Dolapdere/İstanbul Şubesi’nin TR… IBAN numaralı hesabı üzerinden keşide edilen … seri numaralı, 54.796,12-TL tutarındaki 16.11.2021 tarihli çekin zilyedi olduğunu, lehtarının … San. Dış. Tic. AŞ olduğunu, çekin 21.11.2022 tarihinde kargoya verildiğini, ancak kargo içerisinden çekin çıkmadığını, her ne kadar husumet yokluğu ile dava reddedilmiş olsa da, çekin zayi olması nedeniyle iptal davası açma hakkına sahip kişilerle ilgili kanunda açık bir düzenleme bulunmadığını, hamil ibaresi yer almadığını, bunun mahkemece yanlış yorumlandığını, çek elinden iradesi dışında çıkan davacının hukuki yarar bulunduğunu, çekin üçüncü kişilerin eline geçmesi halinde telafisi güç zararların doğacağını, bu nedenlerle, ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasına ve talebin kabulüne karar verilmesini istemiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Dava, hukuki niteliği itibariyle TTK’nın 818/1.s maddesi atfıyla aynı Kanun’un 757 ve devamı hükümleri uyarınca, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiş; bu karara karşı, davacı vekilince, yasal süresi içinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi, HMK’nın 355. maddesi uyarınca, ileri sürülen istinaf başvuru nedenleriyle ve kamu düzenine aykırılık yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. Kıymetli evrakın iptali müessesesi TTK’nın 651 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup, kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. Senedin iptaline karar verilmesini, kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi isteyebilir. Kıymetli evrakta hakkın çeke bağlı olması nedeniyle, çekin zayi edildiği durumlarda, çeke bağlı hakkın çeksiz de ileri sürülebilmesi için TTK’nın 651. ve 652.maddelerinde hamile iptal davası açma hakkı getirilmiştir. İptal kararı alan hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin veya temsilcisinin TTK’nın 757 ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Dava dilekçesi ekinde dosyaya sunulan çekin incelenmesinde; çekin … Bankası AŞ Dolapdere / İstanbul şubesine ait, … seri numaralı, İstanbul, 13/01/2023 keşide yer ve tarihli, 54.796,12 TL bedelli olduğu, çekin lehtarının dava dışı … Endüstri Ürünleri … Tic. AŞ, keşidecisinin ise davacı … San. ve Tic. Ltd. Şti. olduğu anlaşılmıştır. Yukarıda da belirtildiği üzere, çekin keşidecisinin çek iptali davası açamayacağı, dava konusu çekin keşidecisinin de davacı şirket olduğu ve çek iptali talep etme hakkı bulunmadığı, bu yönde talepte bulunmakta hukuki yararının da bulunmadığı anlaşıldığından, mahkemece davanın reddine karar verilmesinde usul ve yasaya aykırılık görülmemiştir. Açıklanan bu gerekçelerle, HMK’nın 353/1.b.1 maddesi uyarınca dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda, davacı vekilince ileri sürülen istinaf nedenleri yerinde görülmediğinden, istinaf başvurusunun esastan reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçelerle; 1-HMK’nın 353/1.b.1.maddesi uyarınca, davacının istinaf başvurusunun esastan reddine, 2-Davacı tarafından yatırılan istinaf başvuru ve peşin harçlarının Hazineye irat kaydına,3-Davacı tarafından istinaf kanun yoluna başvuru için yapılan masrafların kendi üzerinde bırakılmasına,4-Gerekçeli kararın ilk derece mahkemesince davacı vekiline tebliğine,5-Dosyanın kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilmesine dair; HMK’nın 353/1.b.1. maddesi uyarınca dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, 13.04.2023 tarihinde oybirliğiyle ve kesin olarak karar verildi..
KANUN YOLU: HMK’nın 362/1.ç maddesi uyarınca, karar kesindir.