Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
14. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2022/365
KARAR NO: 2022/806
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesi
TARİHİ: 07.12.2020
NUMARASI: 2019/389 Esas – 2020/778 Karar
DAVA: Zayi Belgesi Verilmesi
Zayi belgesi verilmesi davasının ilk derece mahkemesince yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerle davanın reddine dair verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Dairemize gönderilmiş olan dava dosyası incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; dava dışı … A.Ş.’nin bankacılık, finans, sigorta gibi pek çok sektöre arşiv hizmeti sunduğunu, müvekkili şirketin de bilgi, belgelerini arşivlenmesi için dava dışı şirkete teslim ettiğini, ancak 11.06.2019 tarihinde depolama alanında yangın meydana geldiğinin … şirketince gönderilen 14.06.2019 tarihli ihtar ve 25.06.2019 tarihli bilgi yazısı ile öğrenildiğini, yangın nedeniyle müvekkiline ait 6 adet arşiv kutusunun zayi olduğunu, evrakların zayi olmasında müvekkilinin kusurunun bulunmadığını, hak düşürücü süre içerisinde zayi davası açılması gerektiğinden … kod numaralı 2016/Ocak-Şubat ayları, … kod numaralı 2016/Mart-Nisan ayları,… kod numaralı 2016/Eylül-Ekim ayları, … kod numaralı 2016/Mayıs-Haziran ayları, … kod numaralı 2016/Temmuz-Ağustos ayları, … kod numaralı 2016/Kasım-Aralık aylarına ait alış faturaları ve harcama formlarının zayi olduğunun tespit edildiğini, tespit edilen bu evrakların ve dava sırasında tespit edilebilecek belgelerin zayi nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; “…Dava; davacı şirkete ait ticari belgelerin zayi olması nedeniyle TTK’nın 82/7 maddesi uyarınca zayii belgesi verilmesi istemine ilişkindir. Davacı taraf, ticari işletmesinde yeterli depolama alanı bulunmadığından ticari belgelerin muhafazası için arşiv ve depolama şirketi olan … şirketi ile anlaştığını, 11.06.2019 tarihinde … isimli şirketin Gebze 01 adlı depolama tesisinde çıkan yangında tutmakla yükümlü olduğu belgelerin zayi olduğunu iddia etmiş, zayi olan ticari belgeler hakkında TTK m.82/7 gereğince zayi belgesi verilmesini talep etmiştir. Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu belgeler, TTK’nın 82. maddesinin 1.fıkrasında; ‘Her tacir; a) Ticari defterlerini, envanterleri, açılış bilançolarını, ara bilançolarını, finansal tablolarını, yıllık faaliyet raporlarını, topluluk finansal tablolarını ve yıllık faaliyet raporlarını ve bu belgelerin anlaşılabilirliğini kolaylaştıracak çalışma talimatları ile diğer organizasyon belgelerini, b) Alınan ticari mektupları, c) Gönderilen ticari mektupların suretlerini, d) 64 üncü maddenin birinci fıkrasına göre yapılan kayıtların dayandığı belgeleri, sınıflandırılmış bir şekilde saklamakla yükümlüdür.” şeklindeki düzenlemeyle hüküm altına alınmıştır. TTK’nın 82. maddesinde neler için zayi belgesi verilmesi istenebileceği tahdidi olarak gösterilmemiş, bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defter ve belgelerden söz edilmiştir. Yine TTK’nın 82. Maddesinin (7) numaralı fıkrasında, “Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir,’ hükmü düzenlenmiştir. Somut olayda, yangın olayı 11.06.2019 tarihinde gerçekleşmiş, iş bu dava ise 26.06.2019 tarihinde, olay tarihine göre 15 günlük hak düşürücü süre içerisinde açılmıştır. Dosya kapsamındaki itfaiye raporunun, … şirketinin müzekkere yanıtının, bilirkişi raporunun ve tüm bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi sonucunda; davacının zayi olduğunu iddia ettiği …, …, … kod numaralı kutuların zayi olduğu, ancak bu kutuların içerisinde ne olduğuna ilişkin bilgi ve belge bulunmadığı, davacı tarafın zayi olduğunu iddia ettiği …, …, … kod numaralı kutuların ise zayi olan kutular arasında yer almadığı, ancak davacının zayi olduğu yönünde iddia da bulunmadığı …, …, … kod numaralı kutuların zayi olduğu, bu kutuların içerisinde 2015 yılı Ocak-Haziran ayları arası muhtasar beyannameleri, fatura ve kurumlar vergisi beyannameleri, 2013 yılı Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve 2014 yılı Ocak ayları faturalarının bulunduğu, ayrıca dönemleri belli olmayan personel iş sağlığı belgeleri, banka kredi belgeleri ve BSMV beyannamaleri, sözleşmeler ve banka ekstrelerine ilişkin evrakların bulunduğu anlaşılmıştır. Zayi olduğu tespit edilen …, …, … kod numaralı kutuların içerisinde davacı tarafça 2016 yılına ilişkin Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Eylül ve Ekim aylarına ilişkin alış faturaları ve harcama formları bulunduğu iddia edilse de söz konusu kutuların içerisinde bu belgelerin bulunduğuna dair somut bir delil sunulmadığından, bu kutuların içerisinde belgeler nitelik, sayı ve tarih gibi ayırt edici unsurlarla ispatlanamadığından bu kutuların içeriğindeki belgelere yönelik zayi belgesi verilmesi isteminin reddinin karar verilmiştir. Davacı tarafından zayi olduğu iddia edilen …, …, … kod numaralı kutuların ise zayi olan kutular arasında yer almadığı tespit edildiğinden kutuların içeriğindeki belgelere yönelik zayi belgesi verilmesi isteminin reddinin karar verilmiştir. Ek olarak davacı tarafın zayi olduğu yönünde iddiada bulunmadığı ancak yargılama sırasında zayi olduğu tespit edilen …, …, … kod numaralı kutular açısından yapılan değerlendirmede; bu kutuların içerisinde 2015 yılı Ocak-Haziran ayları arası Muhtasar Beyannameleri, faturalar ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri, 2013 yılı Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve 2014 yılı Ocak ayları faturalarının bulunduğu, ayrıca dönemleri belli olmayan personel iş sağlığı belgeleri, banka kredi belgeleri ve BSMV beyannameleri, sözleşmeler ve banka ekstreleri bulunduğu anlaşılmıştır. Zayi olduğu bilirkişi raporunda tespit edilen bu belgeler bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu belgelerdendir. Ancak Muhtasar Beyannameleri, Kurumlar Vergisi Beyannameleri Vergi Dairesi’nden veya Maliye’den temin edilebileceğinden, bankalara ilişkin ekstre ve diğer belgeler de ilgili bankalardan temin edilebileceğinden bu belgelerin zayi olduğu söylenemez ve bu nedenle belgeler hakkında zayi belgesi verilemez. Faturalar ve diğer belgeler tarih, seri numarası, sayısı gibi ayırt edici unsurlarıyla somut olarak tespit edilemediğinden bu belgeler hakkında hüküm verilemez. Ayrıca, net ve kesin olarak belirlenemeyen bu belgeler hakkında zayi belgesi verilmesi halinde belgeler ayırt edici unsurlarıyla somut olmayacağından hüküm hukuki sonuç doğurmayacaktır. Bu nedenle, zayi olan ancak somut olarak ayırt edici unsurlarıyla belirlenemeyen tüm belgeler belgeler yönünden zayi belgesi verilmesi talebinin reddine…” gerekçesiyle zayi belgesi verilmesi talebinin reddine, karar verilmiştir. Bu karara karşı, davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ Davacı vekili, istinaf başvuru dilekçesinde özetle; Mahkemece gerekçeli kararda, … A.Ş.’nin gönderdiği müzekkere cevabı ve bilirkişi raporlarına göre …, …, … kod numaralı kutuların zayi olduğu, ancak anılan kutuların içerisinde hangi belgelerin bulunduğuna dair somut delil sunulmadığından bu kutuların içerisindeki belgelere yönelik zayi belgesi verilmesi talebinin reddine karar verildiğini, mahkemece … Arşivleme Hlzmetleri A.Ş’nin müvekkili şirkete sunmuş olduğu dosyada bulunan CD’de yer alan delillerin değerlendirilmediğini, zira anılan CD’de …, …, … kod numaralı kutularda 2016 yılı Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Eylül ve Ekim aylarına ilişkin alış faturaları ve harcama formlarının yer aldığına ilişkin … Hizmetleri A.Ş. tarafından verilen bir tablo mevcut olduğunu, her ne kadar … Hizmetleri A.Ş.’nin mahkemeye sunmuş olduğu müzekkere cevabında anılan kutuların içeriği belirtilmese de mahkemenin bu kutularda hangi belgelerin yer aldığını araştırması. buna ilişkin her arşiv şirketinin müşterilerinden aldığı ve hangi belgeleri arsivlemek üzere teslim aldığını içerir arşiv teslim tutanağını istememesinin eksik inceleme niteliğinde olduğunu, Bu nedenlerle ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasına ve talebin kabulüne karar verilmesini istemiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE Dava, TTK’nın 82/7. maddesi gereğince zayi belgesi verilmesi istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince, yukarıda açıklanan gerekçeyle, talebin reddine karar verilmiş; bu karara karşı, davacı vekili tarafından, yasal süresi içinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi, HMK’nın 355. maddesi uyarınca, istinaf başvuru nedenleriyle ve kamu düzenine aykırılık yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. TTK’nın 82/1. maddesi gereğince, “Tacir, ticari defterlerini, envanterleri, finansal tablo, bilanço ve faaliyet raporlarını, aldığı mektupları (bir ticari işe ait yazışmaları), gönderdiği mektup suretlerini, kayıtlara esas olan belgeleri, sınıflandırılmış şekilde saklamakla yükümlüdür.” Saklama süresi on yıl olup sürenin başlangıcı da kanunda belirtilmiştir (TTK m.82/5-6). Defter ve belgelerin saklanması yükümü, gerçek kişi tacirlerde ticaretin terk edilmesinden sonra sürdüğü gibi, tacirin ölümü halinde mirasçılar bakımından da devam eder. Mirasın resmi tasfiyesi veya tüzel kişiliğin sona ermesi durumlarında, defter ve belgeler Sulh Hukuk Mahkemesince saklanır (TTK m.82/8). HMK’nın 385. maddesi uyarınca çekişmesiz yargı işlerinde resen araştırma ilkesi hakim olup, ayrıca TTK’nın 82/7. Maddesinde de mahkemenin gerekli gördüğü delillerin toplanmasını resen de emredebileceği hüküm altına alınmıştır. Davacı vekili dava dilekçesinde, davacı şirketin evraklarının arşivlendiği dava dışı şirkete ait depoda 11.06.2019 tarihinde meydana gelen yangında … kod numaralı 2016/Ocak-Şubat ayları, … kod numaralı 2016/Mart-Nisan ayları, … kod numaralı 2016/Eylül-Ekim ayları, … kod numaralı 2016/Mayıs-Haziran ayları, … kod numaralı 2016/Temmuz-Ağustos ayları, … kod numaralı 2016/Kasım-Aralık aylarına ait alış faturaları ve harcama formlarının zayi olduğunu belirterek zayi belgesi verilmesini talep etmiştir. Mahkemece yazılan müzekkere cevapları ve alınan bilirkişi raporları doğrultusunda, …, … ve … kod numaralı kutuların zayi olduğunu, ancak bu kutular içerisinde hangi belgelerin bulunduğunun ispat edilmediği gerekçesiyle, bu kısma ilişkin talebin reddine, …, … ve … kod nolu kutuların ise zayi olan kutular arasında yer almadığı gerekçesiyle talebin reddine karar verilmiştir. Yargılama sırasında dava dışı arşivleme şirketinden gönderilen 06.03.2020 tarihli yazı ekinde arşivlenen kutuların bulunduğu bildirilmiştir. Ancak davacı vekili sunduğu 10.11.2020 havale tarihli dilekçesinde arşiv şirketi avukatlarınca verilen belgeyi sunmuş ve belgede …, … ve … kod nolu kutuların yer aldığı anlaşılmıştır. Diğer yandan, davacı vekili tensip tutanağında yer alan ara kararlara ilişkin sunduğu 19.07.2019 tarihli dilekçe ekinde sunduğu cd’de zayi olan belgelerin arşivleme şirketi tarafından bildirildiğini ve zayi olduğu ileri sürülen tüm belgelerin arşiv şirketine teslim edildiğini ileri sürmüştür. Zayi olduğu ileri sürülen belgelerin iptale konu belgeler olduğu bilirkişi raporuyla tespit edilmiştir. Bu durumda, mahkemece re’sen araştırma ilkesi çerçevesinde arşivleme şirketine yazı yazılarak ve sunulan Cd’de belgeler dikkate alınarak, arşivleme şirketine teslim edilen tüm belgelerin, arşivleme şirketince incelenerek teslim alınıp alınmadığı bu şekilde bir uygulama olup olmadığı belirlenerek karar verilmelidir. Yapılacak inceleme sonucunda davacı gibi arşiv hizmeti alan müşterilerin arşivleme şirketine teslim ettikleri her bir belgenin şirketçe incelenerek teslim alındığı kabul edilir ise, mahkemenin ulaştığı sonuç yerinde olacaktır. Ancak, belgelerin içeriği incelenmeden kutular halinde teslim alınması halinde belgelerin yangından zayi olduğuna ilişkin karinenin aksine bir delil bulunmaması nedeniyle, davacının talebinin değerlendirilerek bir karar verilmesi gerekirken, işin esasına ilişkin tüm deliller toplanmadan talebin reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir. Diğer yandan mahkemece zayi olmadığı kabul edilen kutuların da yukarıda bahsedilen dava dışı şirket avukatlarınca verildiği ileri sürülen belge ve CD içeriğine göre değerlendirilmesi gerekirken, bu deliller değerlendirilmeden verilen karar yerinde değildir. İlk derece mahkemesince dava aydınlatılıp deliller taplanarak sonuca gidilmediğinden, HMK’nın 353/1.a.6. maddesi uyarınca, ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılmasına dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
KARAR: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere; 1-HMK’nın 353/1.a.6. maddesi uyarınca, işin esasına dair istinaf nedenleri incelenmeksizin, ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılmasına, 2-Yukarıdaki açıklamalar ışığında davanın yeniden görülmesi için dosyanın, kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilmesine, 3-Davacı vekili tarafından yatırılan istinaf peşin karar harcının, talep halinde, ilk derece mahkemesince iadesine, 4-Davacı vekili tarafından yapılan kanun yolu giderlerinin, ilk derece mahkemesince, esas hükümle birlikte yargılama giderleri içinde değerlendirilmesine dair; HMK’nın 353/1.a.6 maddesi uyarınca dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda, oy birliğiyle ve kesin olarak karar verildi. 09.06.2022
KANUN YOLU: HMK’nın 353/1.ç maddesi uyarınca karar kesindir.