Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
14. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2020/63
KARAR NO: 2023/147
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi
TARİHİ: 14.06.2019
NUMARASI: 2017/793 Esas – 2019/511 Karar
DAVA: Çek istirdadı
Taraflar arasındaki istirdat davasının ilk derece mahkemesince yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerle davanın reddine dair verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Dairemize gönderilmiş olan dava dosyası incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; müvekkil … Tic. Ltd. Şti. tekstil ürünleri ticareti ile ticari faaliyette bulunan bir şirket olduğunu, müvekkil şirket yetkilisi … 21.06.2017 tarihinde saat 18:30 sıralarında işyerini kilitleyerek ayrıldığını, müvekkil şirket yetkilisi ertesi gün yani 22.06.2017 saat: 08:45 sularında işyerine tekrar geldiğinde işyerinin penceresinin açık, etrafın dağınık, içerdeki dolap kapaklarının açık olduğunu gördüğünü, bunun üzerine … hemen polisi aramış ve durumu bildirdiğini, müvekkil şirket yetkilisi meydana gelen bu hırsızlık olayı sonrasında işyerinin ofis kısmında bulunan kilitli kasanın açık olduğunu gördüğünü ve içindekilerin çalındığını tespit ettiğini, müvekkil şirketin iş yerinden çalınan çeklerden; … Laleli şubesine ait … seri numaralı … San. Ltd. Şti.’ne ait 30.06.2017 vadeli 2.500 USD, … Pazarlama Ltd şirketinden müvekkil şirkete geçtiğini, … Güneşli Şubesi’ne ait … seri numaralı … Tic. A.Ş. ‘ne ait 30.06.2017 vadeli 50.000 TL, … Tic.Ltd Şti den müvekkil şirkete ciro yolu ile geçmiş çekler İçin İstanbul 7. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2017/579 E. sayılı dosyasıyla ödeme yasağı alındığını ve bankalara bildirildiğini, ödeme yasağı alınan ve yukarıda dökümü yapılan çeklerden 30.06.2017 tarihli 2.500 Usd tutarlı çek İstanbul … İcra Müdürlüğünün … E. sayılı dosyasıyla takibe konmuş çek sureti incelendiğinde çek lehtarı … İth. İhr. Ltd. Şti.’nin cirosu unvanı elle yazılmak suretiyle sahte olarak atıldığı ondan sonra … tarafından ciro edildiğini, sonra … Soğutma Isıtma – … akaya tarafından ciro edilerek … Bankası Haznedar İstanbul Şubesine verildiğini ve banka tarafından ibraz edildiğini ve banka tarafından takip işlemi başlatıldığı görüldüğünü, 30.06.2017 tarihli 50.000 TL’lik çek ise müvekkil şirkete ciro ederek teslim eden … San. ve Tic. Ltd. Şti.’nden sonra yine İstanbul … İcra Müdürlüğünün … E. sayılı dosyasıyla takibe konmuş sonra … Turz. İnş. San. ve Tic. A.Ş. tarafından ciro edildiğini, sonra … Isıtma – … tarafından ciro edilerek … Bankası Haznedar İstanbul Şubesine verildiği ve banka tarafından ibraz edildiği ve banka tarafından takip işlemi başlatıldığı görülmektedir. 22.06.2017 tarihinde kasası kırılarak müvekkil şirket işyerinden çalınan yukarıdaki çeklerin hemen birkaç gün içinde cirolanarak ve arkası yazılarak ödeme yasağından dolayı çalıntı olduğu bilinmesine rağmen bankaya ibraz edilerek derhal icra takibi yapılması iyi niyetle bağdaşamayacağını, çeki elinde bulunduran ve de ibraz ederek ödeme yasağının kaldırılmasını talep eden davacı banka hiçbir şekilde iyi niyetli olmadığını, öncelikle tedbir kararı verilerek çalıntı … Laleli Şubesi … nolu çek 30.06.2017 keşide tarihli 2500 USD bedelli ve … Güneşli Şubesi … nolu 30.06.2017 tarihli 50.000 TL’lik çek veya tahsil edilmiş olması halinde bedellerinin istirdadı ile yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin davacıya tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.Davalı, … San. ve Tic. AŞ. vekili savunmasında özetle; … Bankası A.Ş. Tarafından İstanbul … İcra Dairesinin … E. Sayılı dosyası ile Hesap Numarası … ÎBAN numaralı hesaba ait 06 Mart 2017 basım tarihli … seri numaralı keşidecisi …Ticaret ve Sanayi Limited şirketi olan 30.06.2017 keşide tarihli ve 2500 dolar bedelli çek takip dayanağı yapılarak tarafımıza örnek 10 ödeme emri tebliğ edildiğini, bu takibe karşı İstanbul … İcra Mahkemesi’nin … E. Sayılı dosyası ile imzaya itiraz davası açıldığını, çeki tarafına ciro eden … Limited Şirketi ile hiç bir ilgi ve ticareti olmadığını, yine çekleri ciro etmiş gibi gözüken … Soğutma Isıtma Sistemleri-… ile bu çeklere ilişkin herhangi bir ticaretimiz bulunmadığını, çek ticari defterlerimizde kayıt da olmadığını, yine aym davalı tarafından İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … E dosyası ile hesap numarası … İBAN numaralı hesaba ait 17 Ocak 2017 basım tarihli … seri numaralı keşidecisi … Tic. A.Ş. Olan 30.06.2017 tarihli ve 50.000 TL bedelli çek dayanağı yapılarak tarafına Örnek 10 Ödeme emri tebliğ edildiğini, bu takibe karşı İstanbul 12. İcra Mahkemesinin 2017/535 E. Sayılı dosyası ile imzaya itiraz davası açıldığını, çeki tarafına ciro eden … Tic. Limited Şirketi ile hiç bir ilgi ve ticaret olmadığını, yine çekleri ciro etmişiz gibi gözüken … Soğutma Isıtma Sistemleri-… ile bu çeklere ilişkin herhangi bir ticaret bulunmadığını, çek ticari defterimizde de kayıtlı olmadığını, müvekkil bu iki çeki de kendisine ödeme emirleri tebliğ edildiğinde öğrenmiş bulunup çekin arkasmda tarafımıza ait olmayan kaşe ile sahte imza atılmak suretiyle müvekkil ciranta durumuna düşürülmeye çalışıldığını, gerçekten de icra mahkemesi yaptığı imzaya itiraz dilekçesinde de değindiği üzere kaşe tarafına ait bir kaşe olmadığını, kaşeleri logolu kaşeler olup sahtecilik yapan kişi bunun dahi farkında olmadan sahtecilik yaptığını, tarafın borçlu duruma düşürüldüğü için bu çekler nedeni ile mağdur duruma düştüğünü, fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydı ile; borçlusu olmadığı çeke ilişkin olarak davacının aleyhimize açtığı davanın reddine, masrafların karşı tarafta bırakılmasına ve lehinize karşı vekalet ücretine hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı … AŞ ve … Isıtma-…’ya usulüne uygun dava dilekçesi tebliğ edilmiş ise de; davalılar tarafından cevap dilekçesi ibraz edilmediği anlaşılmıştır.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; “…Dava, TTK’nun 792. maddesi uyarınca açılan çek istirdadı istemine ilişkindir. Tüm dosya kapsamı ve toplanılan delillerin bir bütün olarak değerlendirilmesi sonucunda; Davacı tarafça; davacı şirketin yetkili hamili olduğu çeklerin rızası dışında elinden çıktığını ileri sürerek haklı bir neden olmaksızın çeki elinde bulunduran davalılara karşı istirdat davası açmıştır. 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesinde, “Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790’ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” belirtildiği üzere istirdat talebiyle açılan işbu davada ispat yükü davacıda olup, davacının senedin rızası hilafına elinden çıktığını ve senedi elinde bulunduran şahsın kötüniyetli ve iktisabında ağır kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekir. Somut olayda; davaya konu 2.500,00-USD bedelli … Laleli İstanbul Şubesi’ne ait 30/06/2017 keşide tarihli çek yönünden davacı taraf çekin hamili olduğunu ve çekin rızası hilafına elinden çıktığını ispatlayamamış ve çeki elinde bulundurduğuna dair herhangi bir delil ibraz edememiş olması sebebiyle bu çek yönünden açılan davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar vermek gerekmiştir. Davaya konu 50.000,00-TL bedelli … Güneşli Şubesine ait 30/06/2017 keşide tarihli çek yönünden ise; her ne kadar ilgili çekin davacı taraf ticari defterlerinde 15.06.2017 tarihinde dava dışı … Tic. Ltd. Şti.’ den alınarak 101 “Alınan Çekler” hesabına kaydedildiği ve bu kapsamda çekin hamili iken elinden rızası hilafına çıktığı anlaşılmışsa da; davaya konu çeki elinde bulunduran davalı …. Bankası A.Ş.’nin kötüniyetli ve çeki iktisabında ağır kusurlu olduğunun ispat edilememesi nedeniyle bu davalı yönünden davanın reddine karar vermek gerekmiş, eldeki davanın istirdat davası olması ve menfi tespit istemi içermediği…” gerekçesiyle, davaya konu 2.500,00-USD bedelli … Laleli İstanbul Şubesi’ne ait 30/06/2017 keşide tarihli çek yönünden davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine; davaya konu 50.000,00-TL bedelli … Güneşli Şubesine ait 30/06/2017 keşide tarihli çek yönünden davanın reddine, karar verilmiştir. Bu karara karşı, davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ Davacı vekili, istinaf başvuru dilekçesinde özetle; 22.06.2017 tarihinde kasası kırılarak müvekkili şirket işyerinden çalınan çeklerin hemen birkaç gün içinde cirolanarak ve arkası yazılarak ödeme yasağından dolayı çalıntı olduğu bilinmesine rağmen bankaya ibraz edilerek derhal icra takibi yapılmasının iyi niyetle bağdaşmayacağını, Dosyada bilirkişilerce usulüne uygun tutulan müvekkili şirketin ticari defterleri incelenerek müvekkili şirketin davalı şirketler ile aralarında herhangi bir ilişkinin mevcut olmadığının tespit edildiğini, … Laleli şubesine ait … seri numaralı, dava dışı … San. Ltd. Şti.’ne ait, 30.06.2017 vadeli, 2500 USD tutarlı çekin müvekkili ticari defterlerinde kayıtlı olmadığı tespitinde bulunmuşlar ise de bu çekin müvekkili şirkete teminat çeki olarak verilmiş olup mal tesliminin henüz gerçekleşmediğinden müvekkili şirketin ticari defterlerine yansıtılmadığını, … Güneşli Şubesi’ne ait … seri numaralı … San ve Tic. A.Ş’ ne ait 30.06.2017 vadeli 50.000 TL tutarlı 15.06.2017 tarihinde davadışı … San. Ve Tic. Ltd. Şti’den alınan çekin ise müvekkili şirketin alınan çekler hesabında kayıtlı olduğunun tespit edildiğini, mahkemeden ilgili Antalya Mahkemesine talimat yazılarak firmanın ticari defter ve belgelerinin incelenmesi talep edilmişse de taleplerinin değerlendirmeye dahi alınmadığını ve inceleme yapılmadığını, Diğer davalı … Teknik Soğutma-Isıtma-… incelemeye gelmemesi ve ticari deftelerlerini ibraz etmekten kaçınmasının da iddiaların haklılığını kanıtlar mahiyette olduğunu, mahkemece 02.01.2019 tarihli duruşmada verilen ara karar ile davalı … Soğutma Isıtma-… unvanlı şirketin 13.06.2018 tarihli 9599 sayılı Ticaret Sicil Gazetesi ilanında ticaret sicilden terkin edildiği belirlendiğinden ihyası hususunda dava açılması ve davanın açıldığına ilişkin evrakları mahkemeye sunulması istendiğini, ara karar doğrultusunda; taraflarınca 24.01.2019 tarihinde Bakırköy 5.Asliye Ticaret Mahkemesi nezdinde 2019/51 Esas numarası ile şirketin ihyası davası açılmış olsa da şirketin şahıs şirketi olması bu nedenle şahsi sorumluluğunun devam ettiği şirketin ihyasına karar verilmesinde hukuki yarar bulunamadığı gerekçesiyle ihya davasının usulden reddedildiğini, Davalı … AŞ.’nin gerek diğer davalı … Soğutma-Isıtma-…’nın ticari defterlerini sunmaktan ısrarla kaçınmış olmaları göz önüne alındığında; … Soğutma-Isıtma-… firmasının … Bankası AŞ. ‘ye söz konusu çeki hangi amaçla ve nasıl bir ilişkiye dayanarak ciro ettiğinin tespiti de yapılamadığını, ancak davalı … ve diğer davalı …. arasındaki ilişkinin dolayısıyla ‘çekin ciro edilmesinin dayanağı’nın tespit edilmesi halinde davalı … AŞ. ‘nin çekleri iktisap anında kötü niyetli olup olmadığı anlaşılacak iken yapılan itirazların hiçbir surette dikkate alınmadan ve davalı lehine deliller tamamen gözardı edilerek düzenlenen hüküm kurmaya elverişli olmayan rapora istinaden karar verilmesi hatalı olduğunu, Bu nedenlerle ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE Dava, TTK’nın 792. maddesi uyarınca, rıza hilafına elden çıktığı iddia edilen çekin istirdadı istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince davanın reddine karar verilmiş; bu karara karşı, yasal süresi içinde, davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.İstinaf incelemesi, HMK’nın 355. maddesi uyarınca, davacı vekili tarafından ileri sürülen istinaf nedenleri ve kamu düzeni yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. TTK’nın 792. maddesine göre; “Çek herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790. maddesine göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle hükümlüdür.”. Aynı Kanunun 790.maddesinde ise “Cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişi, son ciro beyaz ciro olsa bile, kendi hakkı müteselsil ve bir birine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde yetkili hamil sayılır. Çizilmiş cirolar yazılmamış hükmündedir. Bir beyaz ciroyu diğer bir beyaz ciro izlerse, bu son ciroyu imzalayan kişi çeki beyaz ciro ile iktisap etmiş sayılır” düzenlemesi bulunmaktadır. Dava konusu çeklerden … Laleli Şubesine ait … seri nolu dava dışı …San.Tic. Ltd. Şti’ne ati 30.06.2017 tarihli 2.500 USD tutarlı çekin davacı defterlerinde kayıtlı olmayıp, davacının yetkili hamili olduğunu kanıtlayamadığı gibi, bu çek ile birlikte dava konusu yapılan … Güneşli Şubesine ait … seri nolu dava dışı …Tic. Ltd. Şti’ ne ati 30.06.2017 tarihli, 50.000 TL tutarlı çeklerin incelenmesinde; ciro silsilesinde görünürde herhangi bir kopukluk olmadığı anlaşılmaktadır. Çeklerin davacı elinde zayi olması başlı başına ciro yoluyla çekleri iktisap eden davalıların kötü niyetli veya ağır kusurlu olduklarını göstermez. Mevcut ciro silsilesinde bir kopukluk olmadığı anlaşılmakla, çekin borçtan mücerret olma niteliği karşısında, davanın tarafları ile cirosu bulunanlar arasında taraf ticari defterlerine göre herhangi bir ticari ilişki bulunmaması, davalı tarafın çeki kötü niyetli ve ağır kusurlu olarak iktisap etmiş olduğu anlamına gelmeyeceğinden, çeklerde ciro imzası ile takip alacaklısı … Bankası’na çekleri veren … Isıtma- …’ nın ticari defterlerini incelemeye sunmaması karşısında ciro silsilesinde kopukluk olduğunun ve … Bankasının kötü niyetli hamil olduğunun kabulü gerekeceği yönündeki istinaf nedeni yerinde görülmemiştir.Davacı vekilinin çekte ciro imzası bulunan … Tic. AŞ’nin kaşe ve imzasının kendisine ait olmadığı, yine bu şirketin ticari defterlerinin incelenmesi için taleplerinin karşılanmadığı, ileri sürülmüşse de TTK’nın 677. maddesindeki düzenlemeye göre, imzaların istiklali prensibi benimsenmiş olup, ciro imzalarından biri sahte bile olsa, düzgün ciro silsilesine göre çeki iktisap edenin, çeki iktisapta ağır kusurunun bulunduğunun ayrıca kanıtlanması gerekir.Mahkemenin de kabulünde olduğu gibi, dava konusu çeklerdeki ciro silsilesi düzgün olup, aksi ispatlanamadığı için davalı taraf iyi niyetli yetkili hamil konumundadır. TTK’nın 792. maddesine göre, çek eline geçmiş bulunan yeni hamilin ancak kötüniyetle iktisap etmiş olması veya iktisapta ağır bir kusurunun bulunması halinde çeki iade ile yükümlü olup çek istirdadına ilişkin işbu davanın davalı banka yönünden reddi isabetlidir. Diğer davalılar yönünden ise çekin hamili olmamaları nedeniyle, bu davalılar hakkındaki davanın pasif husumet ehliyeti bulunmaması nedeniyle reddi gerekirken, esas yönünden reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olmuştur. Bu husus HMK’nın 33 ve 355. maddeleri uyarınca resen gözetilerek kararın bu yönden düzeltilmesi gerekmiştir.Açıklanan bu gerekçelerle, davalı banka yönünden istinaf başvurusunun HMK 353/1/b1 maddesi uyarınca reddi , diğer davalılar yönünden HMK 353/1-b2 maddesi uyarınca karar düzeltilerek, bu davalılar yönünden davanın pasif husumet yokluğundan reddine dair dairemizce aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçelerle;Davacı vekili tarafından ileri sürülmüş olan istinaf nedenleri yerinde görülmemiş olmakla birlikte, HMK’nın 33 ve 355. maddeleri uyarınca kararın resen düzeltilmesi gerektiğinden, aynı Kanun’un 353/1.b.2 maddesi uyarınca ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının resen düzeltilmek üzere kaldırılmasına, davanın esası hakkında Dairemizce yeniden hüküm verilmesine, bu doğrultuda; 1-Davaya konu 2.500,00 USD bedelli … Laleli İstanbul Şubesi’nden verilme, 30/06/2017 keşide tarihli çek yönünden davanın aktif husumet ehliyeti yokluğu nedeniyle reddine, Davaya konu 50.000,00 TL bedelli … Güneşli Şubesine ait 30.06.2017 keşide tarihli çek yönünden ise; davalı banka yönünden davanın esas bakımından reddine; diğer davalılar yönünden bu çeke ilişkin davanın pasif husumet ehliyeti yokluğu nedeniyle reddine, 2-Davacı tarafından yatırılan 853,88 TL harçtan 44,40 TL’nin mahsubu ile artan 673,98 TL’nin talep halinde davacıya iadesine, 3-Davalı … Bankası AŞ ile …, kendilerine vekille temsil ettirmiş olduklarından (aleyhe karar verme yasağı dikkate alınarak) karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T. göre hesaplanan 9.200,00-TL avukatlık ücretinin davacıdan alınıp ile davalılara verilmesine,4-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına, 5-Taraflarca yatırılan gider avanslarının kullanılmayan kısımlarının yatıran taraflara iadesine, 6-İstinaf aşamasındaki harç ve yargılama giderleri yönünden; a-Davacı tarafından yatırılan istinaf başvuru harcının Hazineye gelir kaydına; istinaf peşin karar harcının, talep halinde, ilk derece mahkemesince davacıya iadesine, b-Davacı tarafından yapılan kanun yolu giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına, 8-Gerekçeli kararın ilk derece mahkemesince taraf vekillerine tebliğine, 9-Dosyanın, kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilmesine dair; HMK’nın 353/1.b.1 maddesi uyarınca dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, oy birliğiyle ve kesin olarak karar verildi. 03.02.2023
KANUN YOLU: HMK’nın 362/1.a maddesi uyarınca, dava konusunun değerine göre karar kesindir.