Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
13. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2023/50 Esas
KARAR NO: 2023/982 Karar
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
B Ö L G E A D L İ Y E M A H K E M E S İ K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 16. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
NUMARASI: 2021/638 Esas – 2022/724 Karar
TARİHİ: 24/11/2022
DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Zayi Nedeniyle)
KARAR TARİHİ: 08/06/2023
İlk derece Mahkemesinde yapılan inceleme sonucunda verilen karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulmuş olmakla dava dosyası incelendi:
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, Keşideci … LİMİTED ŞİRKETİ tarafından müvekkili adına keşide edilen; … A.Ş. Bahçelievler İstanbul Şubesine ait … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 35.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 35.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 35.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 60.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 65.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 70.000,00 TL Bedelli çek, … T.A.O. Beşiktaş Çarşı İstanbul Şubesine ait … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı toplam 487.000,00 bedelli çek koçanı … T.A.Ş. Perpa Şubesine ait … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 40.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 40.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 38.500,00 TL Bedelli çek, yetkili hamil olan müvekkili uhdesinde iken kaybolduğunu, yetkili hamil olan kişi müvekkili iken zayi ettiği ve rızası hilafına elinden çıkan bu çeklerin, müvekkilinin tanımadığı kötü niyetli üçüncü kişilerin eline geçmesi, haksız olarak piyasaya sunulması ve bankalardan tahsil edilme tehlikesinin söz konusu olduğunu, İşbu nedenlerle telafisi mümkün olmayan başkaca zararlara maruz kalınmaması amacı ile söz konusu çekler üzerine öncelikle teminatsız aksi kanaat halinde mahkeme tarafından belirtilecek teminatın tedbiren yatırılması ile ödemeden men yasağı konulması gerektiğini, açıklanan ve re’sen gözetilecek hususlar kapsamında, öncelikle çekler ile ilgili dava süresince … A.Ş. Bahçelievler İstanbul Şubesine, … T.A.O. Beşiktaş Çarşı İstanbul Şubesine ve … T.A.Ş. Perpa Şubesine müzekkere yazılarak seri numaraları belirtilen çekler üzerine ödemeden men yasağı konulmasını ve söz konusu kaybolan çeklerin İPTALİNE karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARININ ÖZETİ: İlk Derece Mahkemesi 24/11/2022 tarih 2021/638 Esas – 2022/724 Karar sayılı kararında; “Mahkememizce davacının dosyaya sunduğu deliller ve bilgiler celp ve incelenmiş, çek kayıtları ve muhatap bankadan ibraz edilip edilmediğine ilişkin belgeler getirtilmiştir. Davacıya dava devamı sırasında ibraz edildiği tespit edilen çeklerde hamilin kendisi olmadığı anlaşılmakla, mahkememizin 04/10/2022 günlü kararı ile Mahkememizde açılan iş bu dava, TTK 818/s maddesi yollaması ile TTK 757 ila 763/1 maddelerine dayalı zayi nedeni ile kıymetli evrakın iptalidir. TTK 757/1 maddesi gereğince “iradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi bilinmiyorsa, poliçenin iptaline karar verilmesi istenebilir. İptal isteminde bulunan kişi poliçe elinde iken zıyaa uğradığını inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sağlamak ve senedin bir suretini ibraz etmek veya senedin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür.” Davacıya dava devamı sırasında ibraz edildiği tespit edilen çeklerde hamilin kendisi olmadığı anlaşılmakla, mahkememizin 04/10/2022 günlü kararı ile dava konusu; “1)Dava dilekçesinde iptali istenen çeklerin keşide tarihi ve meblağı belirtilmeyen çekler yönünden keşide tarihleri ve çekte yazılı meblağların açıklanması TTK’nın 780/1 maddesi gereğince zorunlu unsurlar olduğu, işbu unsurların bildirilmemesi halinde 781 maddesi gereğince çek niteliğini taşıyıp taşımadığından 6100 sayılı HMK’nın 119/d-e-f ve ğ maddeleri gereğince neticei talebin açık bir sonucu içermeyen dilekçedeki eksikliklerin 119/2 maddesi gereğince 1 haftalık kesin süre verilmesine, aksi halde unsurları bildirmeyen çekler yönünden TTK’nın 757 ila 763 ve 764 maddeleri gereğince zayi nedeniyle çek iptali talep etme koşulları oluştuğu iddiasından vazgeçmiş sayılacağı ve işbu çekler yönünden davanın açılmamış sayılacağı hususunda karar verileceğinin ihtarına, (tebliğin ihtar sayılmasına) 2)Dava konusu; a)… A.Ş. Bahçelievler İstanbul Şubesine ait; … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 60.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 65.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 70.000,00 TL Bedelli çekler, b) … T.A.Ş. Perpa Şubesine ait; … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 40.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 40.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 38.500,00 TL Bedelli çekler, c)… T.A.O Beşiktaş Çarşı İstanbul Şubesine ait; … seri numaralı 75.000,00-TL bedelli, … seri numaralı 46.000,00-TL bedelli, … seri numaralı 46.000,00-TL bedelli, … seri numaralı 30.000,00-TL bedelli, … seri numaralı 50.000,00-TL bedelli, çeklerin ilgili bankalara sunan şahısların çeklerde ciranta ve lehtarın davacı olmadığı anlaşılmakla, işbu çekleri yasal hamili olduğuna dair davacıya varsa çekler dışındaki delillerin 2 haftalık kesin süre içerisinde dosyaya ibraz etmesi ve aynı zamanda bu çeklerin istirdatı için 6102 sayılı TTK’nın 763 maddesi gereğince davacı hamili olduğu iddia edene 4 haftalık kesin süre verilmesine, bu süre içinde dava açmadığında dosya kapsamına göre başkaca delil toplanmalarının 3.şahıslarca muhatap bankalara ibraz edilen çekler yönünden dosya kapsamına karar verileceği hususunun davacı yana ihtarına, (tebliğin ihtar sayılmasına)” şeklinde ara karar oluşturularak dava konusu çekler hakkında, TTK 780/1 maddesi gereğince çekin zorunlu unsurlarının açıklanması aksi halde TTK 781.maddesi gereğince talep konusu çeklerin çek niteliğini taşıyıp taşımadığı, 6100 sayılı HMK’nın 119.maddesi gereğince açıklamanın yapılması halinde değerlendirilebileceğinden davacı yana verilen bir haftalık süre içerisinde herhangi bir açıklama yapılmadığı gibi istirdat davası da açılmadığı tespit edilmiştir. Davacı vekili duruşmaya gelerek çekler hakkında açıklama dilekçesi sunmadığını ve istirdat davası açmadığını mevcut delil duruma göre karar verilmesini talep etmiştir. Mahkememizce, keşidecinin taraf ehliyeti ve hukuki menfaati bulunup bulunmadığı yönünden dava şartları öncelikle incelenmiştir. 6102 sayılı TTK’nun 757 vd. Maddelerinde düzenlenen, poliçeye ilişkin düzenlemeler yapılan atıf ile bono ve çekler hakkında da, hamilin iradesi dışında elinden çıkan bono ve çekin ödenmesine muhatabın men edileceği düzenlenmiş olup, iş bu dava sonucunda verilecek iptal kararının hamile sağladığı fayda, hamilin keşideci ve muhataba iptal kararını ibraz etmek suretiyle, kambiyo senedi bedelini talep hak ve yetkisini vermektedir. Yani senedin teşhis fonksiyonunu, böylece mahkemmizce verilen karar sağlamaktadır. Bu nedenle yasa koyucu tarafından 6100 sayılı TTK’nın 757/1 maddesi gereğince çek iptali davası açma hakkı hamile ait olduğu düzenlenmiş olup, ayrıca davacının çekin yetkili hamili iken kendisi tarafından zayi edildiğinin 6102 sayılı TTK’nın 759/2 maddesi gereğince inandırıcı bir şekilde gösterilen deliller ile senedin bir suretini ibraz etmek veya senet içeriği hakkında zorunlu unsurları gösterir şekilde bilgiyi vermekle mükellef olup, bu şekilde gerekli unsurları içermesi halinde TTK’nın 760 ve 761,762 maddeleri gereğince yapılacak ilan sonrasında 3 aylık yasal süreyi geçmesi halinde kambiyo senetlerinin iptal edilebileceği açıktır. Mahkememiz tarafından davacıya ibraz edilen unsurları içeren çekler yönünden istirdat davası açmak üzere süre verilmiş, TTK 758.maddesi gereğince verilen süre içerisinde istirdat davası açıldığı belgelendirilmediği gibi çeklerin keşide tarihi konusunda mahkemeye bilgi verilmemiş ve mahkemece dava konusu çekler yönünden bir kısmı bakımından ibraz edilip edilmediğine ilişkin araştırma yapılmadığı gibi çeklerin haklı ve yasal hamili olduğuna ilişkin herhangi bir belge sunulmadığı gibi çeklerin ibraz edilenler üzerinde davacıya ait herhangi bir ciro yer almadığı gibi 3.şahıs şirketlerin lehdar olduğu ve çeklerin tedavül gördüğü anlaşılmakla davacının açtığı çek iptali davasının, bir kısmının ibraz edilmiş ve kimin elinde olduğu bilinmesine rağmen istirdat davası açılmamış olması ve bir kısmının da zorunlu unsurlarının mahkememize bildirilmemesi nedeniyle davacının dava konusu çeklerin zorunlu unsurları içerdiği ve yasal ve haklı hamil olduğu ispat edemediği mahkememizce benimsenmekle davanın REDDİNE, ilişkin aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir. “gerekçesi ile, “Zayi nedeniyle dava konusu çeklerin iptal koşulları oluştuğu ispat edilemediğinden istemin REDDİNE,” karar verilmiş ve karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle, İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/638 E., 2022/724 K. sayılı ve 24.11.2022 tarihli kararı ile ikame etmiş oldukları davanın reddedildiğini, işbu karara karşı süresi içerisinde istinaf kanun yoluna başvurma gereğinin hasıl olduğunu, Keşideci … TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ tarafından müvekkili adına keşide edilen; … A.Ş. Bahçelievler İstanbul Şubesine ait … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 35.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 35.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 35.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 60.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 65.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 70.000,00 TL Bedelli çek, … T.A.O. Beşiktaş Çarşı İstanbul Şubesine ait … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı, … seri numaralı toplam 487.000,00 bedelli çek koçanı, … T.A.Ş. Perpa Şubesine ait … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 40.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 50.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 40.000,00 TL Bedelli çek, … seri numaralı 38.500,00 TL Bedelli çek, yetkili hamil olan müvekkili uhdesinde iken kaybolduğunu, Yetkili hamil olan kişi müvekkili iken zayi ettiği ve rızası hilafına elinden çıkan bu çeklerin, müvekkilinin tanımadığı kötü niyetli üçüncü kişilerin eline geçmesi, haksız olarak piyasaya sunulması ve bankalardan tahsil edilme tehlikesi söz konusu olduğundan, telafisi mümkün olmayan başkaca zararlara maruz kalınmaması amacı ile ödemeden men yasağı talepli görülen davanın ikame edildiğini, Yukarıda açıklanan sebeplerle taraflarınca ikame edilen davanın, ilk derece mahkemesince “zayi nedeniyle dava konusu çeklerin iptal koşulları oluştuğu ispat edilemediği” gerekçesi ile reddedildiğini; Türk Ticaret Kanunun 651. Maddesinde çekin zayi olması nedeni ile iptal davası açılabileceğinin düzenlendiğini; kanun koyucunun, iptal davasını “Kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.” hükmü ile düzenlediğini, İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 13. HUKUK DAİRESİ 2019/1353 E. 2019/1033 K. ve 12.07.2019 tarihli kararında, “Davacı taraf dava dilekçesi ekinde çeklerin içinde bulunduğu cüzdanın düştüğüne dair karakol beyanları, çeklerin dökümü ile istinaf dilekçesi ekinde davaya konu bir kısım çeklere ilişkin tahsilat makbuzlarının ibraz ettiği görülmüştür. TTK’ nun 757. maddesi uyarınca iradesi dışında çek ve bono kaybedenlerin ödemeden men talep hakları vardır. Somut olayda ibraz olunan belgelerle, davanın mahiyeti ve hukuki sonuçları ile bu konudaki yerleşik Yargıtay kararları doğrultusunda, davacının yetkili hamil olduğu ve ödemeden men talebinin kabul koşullarının oluştuğu kabul edilmelidir. Mahkemece davacıya 759/2 maddesi kapsamında yükümlülüklerini hatırlatmaksızın veya gerekli olan belgeleri istemeksizin ödeme yasağı talebini reddine karar verilmesi, hukuki dinlenme hakkının (HMK 27) ihlali mahiyetinde olduğu gibi diğer tensip kararları ile de çeliştiğinden dosya kapsamı, usul ve yasaya aykırı olmuştur. Sonuç itibari ile; yukarıda açıklanan nedenlerle davacının istinaf nedenleri yerinde görüldüğünden ilk derece mahkemesinin 353 1/b-2 maddesi uyarınca kaldırılarak davaya konu çeklere ilişkin olarak % 15 teminat ile tedbiren ödemeden men kararı verilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.” şeklinde hüküm tesis edildiğini, İptal davasında kesin ispat aranmayıp çekin kaybolduğunun “kuvvetle muhtemel” olduğunun gösterilmesi yeterli olmakla beraber işbu hususa ilişkin Yargıtay 11. HUKUK DAİRESİ E. 2016/3882 K. 2017/6192 ve 15.11.2017 tarihli kararında “Esasen hasımsız olarak açılan bu davada iptal talebinde bulunan şahsın ispat etmesi gereken husus zilyedi bulunduğu çekin rızası hilafına elinden çıkmasıdır. Ancak, iptal davasında kesin ispat aranmayıp çekin kaybolduğunun “kuvvetle muhtemel” olduğunu göstermesi yeterlidir (6102 Sayılı TTK. m. 760). Davacı, çeklerin lehtarı ve hamili olduğu ileri sürerek iptalini talep ettiği çeklere dair bilgileri mahkemeye bildirmiştir. Davacının daha fazlasını ispata zorlanması, zayi sebebiyle çek iptali hükümlerinin uygulanmasını imkânsız hale getirecektir….Davacının davaya konu ettiği ve bilgilerini sunduğu 21 adet çekin lehtarı ve yasal hamili olduğunun kabulü gerekirken yazılı gerekçelerle davanın reddi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir.” şeklinde hüküm tesis edildiğini, Üçüncü kişiler tarafından müvekkillerinin çek hamili olmadığı ya da kendilerinin veya bir başkasının çek hamili olduğuna dair herhangi bir iddia veya müdahillik talebinin dosyada yer almadığını; bu sebeple re’sen menfaat araştırması yapılmak sureti ile kaybolmuş bir çekin sahipliği hususunda müvekkilinin imkanı bulunmayan bir ispata zorlanmasının kanaatlerince bozmayı gerektirmesi gerektiğini, İleri sürerek, yukarıda açıklanan ve re’sen gözetilecek hususlar kapsamında; öncelikle ilk derece mahkemesinin verdiği kararın bozularak istinaf başvurularının kabulüne, seri numaraları belirtilen çekler üzerine ödemeden men yasağı konulmasına ve söz konusu kaybolan çeklerin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: HMK’nın 355. maddesine göre istinaf incelemesi; istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırılık görüldüğü takdirde ise resen gözetilmek suretiyle yapılmıştır. Dava, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 818/1. maddesinin atfı ile 757 vd maddeleri gereği zayii olduğu iddiası ile çekin iptali talebine ilişkindir. Mahkemece zayi nedeniyle iptal koşullarının oluşmadığından bahisle talebin reddine karar verilmiş karara karşı davalı vekilince süresi içerisinde istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. 6102 Sayılı TTK’nun 818/1-s bendi atfı aynı kanunun 757/1 ve 759/1 fıkraları uyarınca; iradesi dışında çek elinden çıkan hamil, çekin kimde olduğu bilinmiyorsa, çekin ödeme yeri veya hamilin yerleşim yerinden çekin iptaline karar verilmesini talep edebilir. Çekin zayii nedeniyle iptali davası açma hakkı, hamile ait olup, zayi nedeniyle iptal talebinde bulunan kişi , çekin hamili bulunduğunun ve çekin kaybolduğunun “kuvvetle muhtemel” olduğunu ispata elverişli deliller sunmalıdır. Somut olayda davacının; zayi nedeniyle iptalini talep ettiği çeklerin keşideci, keşide tarihi bilgilerini vermediği, bir kısım çeklerin seri numaralı ile bedellerini, bir kısım çeklerin ise yalnızca seri numaralarını bildirdiği, mahkemece tensiben davacı vekiline eksik bilgilerin sunulması için süre verildiği, bu konuda herhangi bir beyanda bulunulmadığı, muhatap bankalara yazılan yazı cevaplarından, ibraz edildiği anlaşılan çeklerin ciro silsilesinde davacının gözükmediği, ibraz edilmeyen çeklerin hamili olunduğunu ispata yarar delillerin sunulması için davacı vekiline kesin süre verildiği, ancak davacının iptalini talep ettiği tüm çeklerin yetkili hamili olduğunu kesin olmamakla birlikte kuvvetli düzeyde ispata yarar herhangi bir delil sunmadığı anlaşılmış olup, mahkemece davacının çeklerin yetkili hamili olduğunu ispatlayamayan davacını talebinin reddine karar vermesinde isabetsizlik bulunmadığı, ilk derece mahkemesi karar ve gerekçesinde istinaf sebeplerinin karşılandığı, kararın usul ve yasaya uygun olduğu, kamu düzenine aykırılık da mevcut olmadığı anlaşılmış olup, davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 Sayılı HMK’nun 353/1-b1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davacının istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’ nın 353/1-b-1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE, 2-Harçlar Kanunu gereğince istinaf eden tarafından yatırılan istinaf kanun yoluna başvurma harcının hazineye gelir kaydına, 3-Karar tarihi itibariyle Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken 179,90 TL istinaf karar harcı istinaf eden tarafından peşin olarak yatırıldığından yeniden harç alınmasına yer olmadığına, yatırılan harcın hazineye gelir kaydına, 4-İstinaf yargılama giderlerinin istinaf talep eden üzerinde bırakılmasına, 5-Artan gider avansı varsa talep halinde yatıran tarafa iadesine, 6-Kararın ilk derece mahkemesince taraflara tebliğe gönderilmesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda 08/06/2023 tarihinde HMK’nın 362/1-ç maddesi gereğince kesin olarak oy birliği ile karar verildi.