Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 13. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2023/1454
KARAR NO: 2023/1837
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
B Ö L G E A D L İ Y E M A H K E M E S İ K A R A R I
İNCELENEN KARARI VEREN
MAHKEME: BAKIRKÖY 5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 16/02/2023
DOSYA NUMARASI: 2022/801 Esas – 2023/135 Karar
DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Zayi Nedeniyle)
KARAR TARİHİ: 23/11/2023
İlk Derece Mahkemesinde yapılan inceleme sonucunda verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuş olmakla dava dosyası incelendi:
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; … Bankası A.Ş. Avcılar Çarşı Şubesi’nin … çek numaralı, 30.06.2018 keşide tarihli 33.000,00 TL bedelli ödenen çekin iş yerinde çıkan yangında zayi olduğunu belirterek dava konusu çekin zayi nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARININ ÖZETİ: İlk Derece Mahkemesi 16/02/2023 tarih ve 2022/801 Esas – 2023/135 Karar sayılı kararı ile; ” Dava; 6102 sayılı TTK.nun 818/s maddesi delaletiyle 757 ve devamı maddeleri kapsamında düzenlenen zayi nedeniyle çek iptaline ilişkin çekişmesiz yargı işidir. Bu nitelikteki davanın mutlak olarak çek hamili tarafından açılması gerektiği gerek yasadaki düzenlemeler ve gerekse de Yargıtay kararları ile sabittir. TTK’nun 818/1-c madde ve bendi yollamasıyla aynı kanunun 680. madde hükmü uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş ya da sadece imzalanmış olması halinde, tedavüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup, böyle bir çek için 757. vd. maddeleri uyarınca, iptalini isteme hakkı sadece hamiline aittir. Böyle bir iddiaya sahip keşideci, elinden rızası hilafına çıkan, bir başka anlatımla imzasını içeren ve fakat kaybettiği çekin bedelinin kendisinden istenmesi halinde borçlu olmadığının tespiti yönünde dava açma olanağına sahiptir. Görüldüğü gibi keşideci yetkili hamil olmadığından, keşidecisinin zayi nedeni ile çekin iptalini isteme hakkı bulunmamaktadır. Keşideci tarafından ancak keşide edilen çek nedeni ile menfi tespit isteminde bulunulabilir. Belirtilen gerekçe ile davacının keşideci olması, çekin hamili olmaması nedeni ile TTK’nun 818/1-s madde ve bendi yollaması ile TTK 757 maddesi gereğince kıymetli evrakın iptalini talep hakkı hamile ait olduğundan keşidecinin ödemeden men isteği ile çek iptali davası açma hakkı bulunmadığından talebin reddine karar verilmiştir. ” gerekçeleri ile; ” 1-Davanın REDDİNE, … ” karar verilmiş ve verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Dava konusu çekişmenin, müvekkilin zilyedi olduğu … Bankası A.Ş. Avcılar Çarşı Şubesi’nin … çek numaralı, 30.06.2018 keşide tarihli 33.000,00 TL bedelli çekin zayi nedeni ile iptali istemine ilişkin olduğunu, Yerel mahkemece, eksik ve hatalı gerekçelerle davanın reddine karar verilmiş olduğunu, işbu kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, Müvekkil …’ın, … Bankası A.Ş. Avcılar Çarşı Şubesi’nin … çek numaralı, 30.06.2018 keşide tarihli 33.000,00 TL bedelli çekin zilyedi ve yetkili hamili olduğunu, Dava konusu çekin, keşide edildikten sonra 3. kişilere ciro edildiğini, müvekkilin çek bedelini yetkili hamile ödeyerek çeki teslim aldığını ve yetkili hamil konumuna geçtiğini, ancak mahkemece bu durumun hiç dikkate alınmadığını ve değerlendirilmediğini, Zayi olan kıymetli evrakın ziyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişinin senedin iptaline karar verilmesini isteyebileceği hususunun TTK m.651 maddesi kapsamında sabit olduğunu, TTK m. 651 maddesinin; “(1) Kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. (2) Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.” şeklinde olduğunu, TTK m.651 de zayi olan kıymetli evrakın ziyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişinin senedin iptaline karar verilmesini isteyebileceği hususunun hüküm altına alındığını, işbu nedenle senedin yetkili hamili konumunda olan müvekkilin iş yerinde muhafaza ettiği senedin ekinde dilekçeleri ekinde sundukları yangın raporundan da anlaşılacağı üzere zayi olduğunu, “..Talep, zayi sebebiyle çek iptali istemine dair olup, mahkemece, iptali istenen çeklerde davacının yetkili hamil olduğunu kanıtlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Esasen hasımsız olarak açılan bu davada iptal talebinde bulunan şahsın ispat etmesi gereken husus zilyedi bulunduğu çekin rızası hilafına elinden çıkmasıdır. Ancak, iptal davasında kesin ispat aranmayıp çekin kaybolduğunun “kuvvetle muhtemel” olduğunu göstermesi yeterlidir (6102 Sayılı TTK. m. 760). Davacı, çeklerin lehtarı ve hamili olduğu ileri sürerek iptalini talep ettiği çeklere dair bilgileri mahkemeye bildirmiştir. Davacının daha fazlasını ispata zorlanması, zayi sebebiyle çek iptali hükümlerinin uygulanmasını imkânsız hale getirecektir. Kaldı ki, dosya kapsamında davacının iddiasının aksini kanıtlayacak somut bir delil bulunmamaktadır. Her ne kadar, karar gerekçesinde davacının keşideci şirketin ortağı ve yetkilisi olduğu ve çeklerin yasal hamili olduğunu ispat edemediği ifade edilmiş ise de, davacının ortağı ve yetkilisi olduğu keşideci şirketten 2014 yılında ayrıldığı; mahkemece talebin kabulü halinde ilanın ve kararın “keşidecisi … İmalat San. Tic. Ltd. Şti. lehtarı … olan” çeklere dair yapılacağı ve zayi kararlarının kesin hüküm teşkil etmediği de gözetildiğinde davacının davaya konu ettiği ve bilgilerini sunduğu 21 adet çekin lehtarı ve yasal hamili olduğunun kabulü gerekirken yazılı gerekçelerle davanın reddi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir. ”(Yargıtay 11. HD E. 2016/3882 K. 2017/6192 T. 15.11.2017) Müvekkilin, çekin bedelini ödedikten sonra çeki … isimli işyerinde muhafaza ettiğini, çekin müvekkilin iş yerinde muhafaza edilirken 27.10.2018 tarihinde iş yerinde yangın çıktığını, müvekkilin iş yerinde yangın çıktığı hususunun 30.10.2018 tarihli yangın raporu ile sabit olduğunu, meydana gelen yangında müvekkilin iş yerinde bulunan makineler ve evrakların zayi olduğunu, Müvekkil … Bankası’ndan yeni bir çek koçanı almak istediğinde … Bankası A.Ş. Avcılar Çarşı Şubesi’nin … çek numaralı, 30.06.2018 keşide tarihli 33.000,00 TL bedelli çekin eksik olduğu bilgisinin verildiğini, bunun üzerine müvekkilin uhdesinde bulunan dava konusu çeki iş yerinde muhafaza ederken çıkan yangında zayi olduğunu fark ettiğini, bu nedenle müvekkilin işbu davayı açmakta hukuki yararı bulunmakta olduğunu, Tüm bu nedenlerle yangın sebebiyle zayi olan işbu çekin iptaline karar verilmesi gerekirken davanın reddine karar verilmesi hukuka aykırı olduğundan, yerel mahkeme kararının istinaf incelemesi neticesinde ortadan kaldırılmasına karar verilmesi gerektiğini beyanla; Açıklanan nedenlerle; Bakırköy 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2022/801 E ve 2023/135 K sayılı kararının ortadan kaldırılmasına ve … Bankası A.Ş. Avcılar Çarşı Şubesi’ne ait … çek numaralı, 30.06.2018 keşide tarihli 33.000,00 TL bedelli çekin zayii nedeniyle iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: HMK’nın 355. maddesine göre istinaf incelemesi; istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırılık görüldüğü takdirde ise resen gözetilmek suretiyle yapılmıştır. Dava, TTK’nın 818/s atfıyla uygulanması gereken 757- 764. madde hükümlerine göre zayii nedeniyle çek iptali talebine ilişkindir. Mahkemece keşidecinin çek iptali davası açma hakkı bulunmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş, karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur. TTK’nın 757-764.maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK’nın 651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir. Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı menfi tespit davası açma imkanı mevcuttur. HMK’nın 114/h maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır. Yine TTK’nın 651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. Keşidecinin iptal kararı almakta hiç bir hukuki yararı bulunmamaktadır. Davacı keşidecinin, hamil adına bu davayı açmakta hukuki yararı ve aktif husumet ehliyeti bulunmamaktadır. Bu hususlar gözetilerek Mahkemece dava konusu çekin keşidecisi tarafından açılan iş bu davanın reddine karar verilmesi isabetli olup, davacı vekilinin aksi yöndeki istinaf sebebi yerinde görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle; ilk derece mahkemesi karar ve gerekçesi usul ve yasaya uygun olup, kamu düzenine aykırılık da tespit edilmediğinden, davacının istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’nun 353/1-b1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmesi gerektiği kanaatine varılarak aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davacının istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’ nın 353/1-b-1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE, 2-Harçlar Kanunu gereğince istinaf eden tarafından yatırılan istinaf kanun yoluna başvurma harcının hazineye gelir kaydına, 3-Karar tarihi itibariyle Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken 269,85 TL istinaf karar harcı peşin olarak yatırılmış olmakla, başkaca harç tahsiline yer olmadığına, yatırılan harcın hazineye gelir kaydına, 4-İstinaf yargılama giderlerinin istinaf talep eden üzerinde bırakılmasına, 5-Artan gider avansı bulunması halinde yatıran tarafa iadesine, 6-Kararın ilk derece mahkemesince taraflara tebliğe gönderilmesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda 23/11/2023 tarihinde HMK’nın 362/1-ç maddesi gereğince kesin olarak oy birliği ile karar verildi.