Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.
T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
13. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2021/1429 Esas
KARAR NO: 2023/1762 Karar
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
B Ö L G E A D L İ Y E M A H K E M E S İ K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
NUMARASI: 2020/270 Esas – 2021/358 Karar
TARİH: 26/04/2021
DAVA: Menfi Tespit (Kambiyo Senetlerinden Kaynaklanan)
KARAR TARİHİ: 08/11/2023
İlk derece Mahkemesinde yapılan inceleme sonucunda verilen karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulmuş olmakla dava dosyası incelendi:
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesi ile, müvekkili tarafından ticari ilişki neticesinde alınan keşidecisi … San. Tic. Ltd. Şti., … Turgutlu Şubesine ait, … seri numaralı, keşide yeri Turgutlu olan, keşide tarihi 05/04/2020 ve 23.464,80 TL bedelli çekin müvekkili tarafından müşterisine gönderilmek üzere dava dışı … Kargo’ya verildiğini, … Kargo tarafından dağıtıma çıktığı esnada çekin çalındığını, çekin çalınmasının ardından müvekkili tarafından savcılığa şikayette bulunulduğunu, soruşturmanın hala devam ettiğini, çalıntı çekin bankaya ibraz edildiğini, çek hamilinin davalı şirket olduğunun müvekkili tarafından öğrenildiğini, davalının haksız şekilde elinde bulundurduğu çekin istirdatı ile müvekkilinin borçlu olmadığının tespitini talep etmekle davanın kabulüne, davalı açısından çek tutarının %20’sinden az olmamak kaydı ile kötüniyet tazminatına hükmedilmesine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.Davalı vekili cevap dilekçesi ile, müvekkili ile müşterisi dava dışı … San. Ve Tic. Ltd. Şti. Arasında imzalanan 26/11/2019 tarihli Faktoring sözleşmesi uyarınca ilgili çekin müvekkiline ciro edilmek suretiyle devredildiğini, müvekkili şirketin faktoring müşterisi adına 22.368,41 TL finansman sağladığını, müvekkilinin alacağın tahsili için çeki ibraz ettiğini ancak çek bedelini alamadığını, alacağını alamayan müvekkilinin İstanbul … İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı icra dosyası ile icra takibine geçtiğini, takibe konu alacağın keşideci tarafından ödendiğini, çeki ödeyenin davacı olmadığını, keşideci olduğunu ve bu sebeple davacının müvekkiline dava ikame etme hakkının bulunmadığını bildirmekle davanın reddine, davaya konu alacağın %20’den az olmamak kaydı ile davacıya kötüniyet tazminatı hükmedilmesine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davacı üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARININ ÖZETİ:İlk Derece Mahkemesi 26/04/2021 tarih 2020/270 Esas 2021/358 Karar sayılı kararında;”……Dava konusu çeki davalı … temlik eden cirantanın sunulan faturada alacaklı olarak görülen …San ve Tic Ltd. Şti (faktoring sözleşmesinin tarafı olan müşteri) ondan bir önceki cirantanın ise faturada borçlu olarak görünen … olduğu, fatura ile çek bedelinin de uyumlu bulunduğu anlaşılmakla dava konusu çekin 6361 sayılı Yasanın 9/2 ve yönetmeliğin 8. maddesi hükmüne uygun şekilde faktoring şirketine devredilmiş olduğu görülmüştür. Dava tarihinde yürürlükte bulunan 6102 sayılı T.T.K.’nun 790. maddesine göre; “cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişi, son ciro beyaz ciro olsa bile kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde yetkili hamil sayılır”. Somut olayda dava konusu çekte lehtardan hamile ciro silsilenin tam olduğu, herhangi bir kopukluk bulunmadığı anlaşıldığından davalı … A.Ş.’nin yetkili hamil olduğunun kabulü gerekir. 6102 sayılı T.T.K.’nun 792. maddesine göre; “çek herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790. maddesine göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çek geri vermekle hükümlüdür.” 6361 sayılı Yasa’nın 9/2 maddesi hükmü ve yukarıda sözü edilen yönetmeliğin 8. maddesi, faktoring şirketlerine, kambiyo senetlerine dayalı olsa bile temlike konu alacağın bir mal veya hizmet satışından doğduğunu fatura ile tevsik etme ve kambiyo senedi ile faturanın uyumlu olduğunu araştırma yükümlülüğünü yüklemiş, 6102 sayılı T.T.K.’nun 790. maddesi ise ciro silsilesinde dış görünüş itibari ile kopukluk olup olmadığını inceleme yükümlülüğünü yüklemiştir. Faktoring şirketlerine bunların dışında daha fazla yükümlülük yükleyen bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır. Sonuç olarak; davalı faktoring şirketinin dava konusu çeki iktisap ederken yasa, sözleşme ve objektif iyi niyet kurallarına uygun hareket ettiği, davalı uhdesinde bulunan dava konusu çekin çalıntı olduğunun davacı tarafça davalı şirkete direkt olarak bildirilmemiş olduğu, davalı faktoring şirketinin iktisapta iyiniyetli yetkili hamil olduğu, davalının çeki iktisap ederken kötüniyetli olduğunu, çekin çalıntı olduğunu bilerek davacının zararına hareket ettiği gösteren bir delil bulunmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm oluşturulmuştur…”gerekçesi ile, Davanın REDDİNE, karar verilmiş ve karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili istinaf dilekçesi ile, müvekkili şirket ticari ilişki içinde bulunduğu dava dışı …San. Ve Tic. Ltd. Şti.’den 2019 yılı sonu itibari ile 23.464,80 TL alacaklı olup, dava dışı firma bu alacağı ödemek için alacak tutarında müvekkiline çek keşide ettiğini, keşidecisi dava dışı …, San. Ve Tic. Ltd. Şti., … Turgutlu Şubesi’ne ait … seri numaralı , keşide yeri Turgutlu , keşide tarihi 05.04.2020 olan 23.464,80 TL bedelli çek müvekkil şirket namına düzenlenerek alacak karşılığı müvekkiline teslim edildiğini, Müvekkili alacağına karşılık aldığı bu çeki, ticari ilişki içinde olduğu ve borçlu bulunduğu dava dışı … San. Ve Tic. Ltd. Şti.’ye göndermek üzere çeki 09.01.2020 tarihinde … Kargo aracılığı ile …’a gönderdiğini, müvekkili tarafından müşterisine gönderilmek üzere … Kargo’ya verilen çekin, 09.01.2020 tarihinde … Kargo’ya ait olan … plakalı … Marka aracın içerisinden saat 12.30 sularında … Mah. … Cad. civarında dağıtım esnasında çalındığını, dağıtımda görevli olan … isimli şahıs 09.01.2020 tarihinde Esenkent Gazi Turgut Aslan Polis Merkezi Amirliği giderek gerekli şikayette bulunduğunu, 09.01.2020 tarihli şikayetçi tutanağı ve olay yeri inceleme tutanağı dosyada mevcut olduğunu, Kargo firması tarafından durumun müvekkiline bildirilmesi akabinde hemen gerekli başvurular yapılarak; 14.01.2020 tarihinde Bakırköy Nöbetçi Cumhuriyet Başsavcılığı vasıtasıyla … Muhabere numarası ile Malkara Cumhuriyet Başsavcılığına şikayette bulunulduğunu ayrıca çalıntı çek hakkında tedbiren ödeme yasağı ve bloke yasağı konulması ve zayi çekin iptali talebiyle dava ikame edildiğini ve Malkara Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/215 E.sayılı dosya, 06.04.2020 tarihli karar ile çek hakkında ödeme yasağı konulmasına yönelik ihtiyati tedbir kararı verildiğini,Davaya ilişkin tüm iddiaları kanıtlar somut delillerin dosyaya sunulduğunu ve resmi kayıtların incelenmesi sonucu beyanların, bilirkişi raporunda yer alan tespitler ile tevsik edildiğini, Çekin, müvekkilin alacaklı olduğu keşideci … alındıktan sonra ticari defterlere Çekler Hesabına Makbuz: 001083 açıklaması ile kaydedildiğini, Çek alıcı …’a ulaşmadığından ve yolda çalındığından …’a olan borç ödenmediği için … 320 hesabına işlenmediğini, gerçeğe uygun şekilde 101.01.0002 Çalınan Çekler Hesabına virmanlandığını,Müvekkili şirketin dava dışı … çek tutarınca alacaklı olduğu ticari defter ve kayıtlar ile ispatlanabilir olup yerel mahkemece alınan bilirkişi raporunda müvekkiline ait ticari defter ve kayıtlar incelenerek müvekkilinin …’den çek tutarınca 23.464,80 TL alacaklı olduğu tespit edildiğini, Müvekkili şirketin dava dışı …’a çek tutarınca borçlu olduğu ticari defter ve kayıtlar ile ispatlanabilir olup yerel mahkemece alınan bilirkişi raporunda müvekkiline ait ticari defter ve kayıtlar incelenerek müvekkilinin …’a 20.358,45 TL borçlu olduğunun tespit edildiğini,Müvekkilinin, çeki kargoya vermeden önce, çeki gönderdiği … yetkilisine çekin görüntüsünü gönderdiğini ve altına ”’Yolladığımız çek” mesajını yazdığını, müvekkili davacı … Limited Şirketi tarafından dava konusu çekin ticari ilişkiler dâhilinde alıcısı … Ltd. Şti.’ye gönderilmek üzere kargoya verilerek çekin gönderildiğine ve çek kargoya verilmeden önce çek görüntüsünün anılan firma muhasebe finans yetkilisine gönderildiğini ve kargoya verildiğini ispatlar nitelikte 08.01.2020 tarihli müvekkil şirket finans yetkilisi …’a ait … numaralı telefon ile … Ltd. Şti. yetkilisi … ait … numaralı telefon arasında yapılan whatsapp yazışma kaydı dosyada mevcut olduğunu, …’ın müvekkili şirket adına yetkili olduğuna dair imza sirküleri ve münferiden temsile yetkili müdür olduğunu gösterir Malkara Ticaret Sicili Müdürlüğü’nce tanzim edilmiş sicil tasdiknamesi ekte sunulduğunu, Çalıntı çek, davalı deniz faktoring tarafından tahsili talepli bankaya ibraz edildiğini ve tedbir kararı gereği ödeme yapılmadığını, davalı yanca, keşideci … redüktöre karşı başlatılan karşılıksız çek düzenleme konulu şikayet üzerine müvekkili şirket durumdan haberdar olduğunu, Çalıntı çekin, müvekkili haricinde kimselerce müvekkili şirketin hiç tanımadığı ve ticari ilişkisinin bulunmadığı şirketlere cirolanmak suretiyle adeta usulsüz bir ciro zinciri kurularak kötüniyetli hamil olan davalı, yektili hamil kılınmak istendiğini, çalınan çek çalınma tarihi 09.01.2020 günü üç kere cirolanmak suretiyle aynı gün davalı faktoring şirketine kaydı yapıldığını, bu husus dahi tek bşaına ciro zincirinin usulsüz olduğunu gösterdiğini, çek üzerinde yer alan … isimli cirantanın ticaret sicilinde kaydı bulunmadğından, ticaret kayıtlarında olmayan şirketin yapmış olduğu ciro zincirinin bozulduğunu, yerel mahkeme tarafından bu hususların incelenmediğini,Çekin davalı uhdesinde olduğunun ortaya çıkması ile çek suretinin incelendiğini ve müvekkili şirketin kargoya verildiği sırada çalınan çekin başka şirketlerce cirolandığı ve neticeten yetkili hamil olarak davalı … gözüktüğü, lakin çek üzerinde yer alan cirantaların müvekkil şirket tarafından tanınmayan ve ticari ilişkisinin bulunmadığı şirketler olduğunun tespit edildiğini, Dosya kapsamından açıkça anlaşıldığı üzere müvekkili şirket tarafından gönderi teslim edildikten sonra kargo firmasından çalınan çek bilinmeyen kimselerce cirolanmış ve neticeten davalıya ciro edildiğini ve bütün bu sürecin aynı gün içerisinde gerçekleştiğini, Çek suretinin incelenmesi sonrasında ciro silsilesinde çekin ilk olarak … sonra … San. Ve. Tic. Ltd. Şti. ‘ye cirolandığı ve davalı yanca ibraz edildiği görüldüğünü, bu şirketlerle müvekkilinin hiçbir ilgisi ve ticari ilişkisi mevcut olmayıp isimleri çek suretinde görülmekle öğrenildiğini ve haklarında araştırma yapıldığını, Cirantalardan … San. Ve. Tic. Ltd. Şti. İsimli bir şirket ticaret sicil kayıtlarında bulunmadığını, bir ticari şirketin kaşesinde ticari unvanının doğru yazılmaması hayatın olağan akışına ve basiretli tacir olmanın gereklerine aykırı olduğunu, … ile yapılan görüşmede kendi çeklerinin de kargodan çalındığını, çeklerinin çalınmasından sonra kaşelerinin taklit edilmeye başlanarak faktoring şirketlerinin eline geçtiğini, bu hususta avukatlarının birçok şikayette bulunduğunu, davalar açtığını, faktöring şirketlerine, finansal kurumlar birliğine, BBDK’ya ihtarnameler keşide ederek durumu bildirdiklerini belirttiğini, yapılan görüşmede kendilerine ait çalınan çeklerin de … isimli şirket tarafından cirolanmak suretiyle faktoring şirketine verildiğinin öğrenildiğini, … Kargo Silivri Şubesi aracının içinden yapılan 16.01.2020 tarihli hırsızlık neticesi çalınan çeklerine yine kendilerinin kaşelerinin ve …San. Tic. Ltd. Şti.’nin kaşesinin basılarak yine … Faktoring eline geçmiş olduğunu bildirildiğini, ispatı olarak … Kargo firması çalışanının 16.01.2020 tarihli Selimpaşa J. Krk. K.’lığına verdiği ifade tutanağı yine sahte şekilde …’ın kaşesi ve … ’ya cirosu ile oluşturulan 30.07.2020 tarihli, 7.650 TL bedelli … … no’lu çek sureti dosyaya sunulduğunu, … Esenyurt Çek sureti incelendiği taktirde bu defa …’nın ticari ünvanını ticaret sicil kaydına uygun şekilde düzelterek “…” şeklinde yeni kaşe ile bastığının görüleceğini, bu çek üzerindeki kaşe her ne kadar … işaret etse de cirodaki imzanın gerçekte …’ye ait olmadığı bu nedenle tahsil amaçlı olarak takibin … yöneltilmesi halinde işbu durumun ortaya çıkacağı anılan çekin de tarafı olan davalı … tarafından bilindiğini, bu nedenle faktoring şirketi ile … arasında protokol imzalandığını ve … takip dışı bırakıldığını, böyle bir protokolün tek başına mevcudiyeti ve tahsil kabiliyeti olan … takip dışı bırakılması davalı faktoring şirketinin yetkisiz ve kötü niyetli hamil olduğunun göstergesi olduğunu, … – … ile yapılan görüşme neticesinde, başka bir olayda … müşterisinden aldığı … Bankası, 21.719 TL bedelli çeki cirolayarak borçlu bulunduğu … A.Ş.’ye gönderdiği sırada anılan çekin … Kargo firması Galata Şubesi’ne ait araçtan çalındığı öğrenildiğini, hırsızlığın gerçekleştiği araç şoförünün 14.11.2019 Tarihli Karaköy Polis Merkezi’nde vermiş olduğu ifade tutanağı ve bu çekin kargo ile gönderildiği alıcı sıfatını haiz … A.Ş. Tarafından kargo şirketine ithafen yazılmış evrak da dosyaya sunulduğunu, çalınan çeki de şu an elinde bulunduranın işbu davanın davalısı … olduğunu, çeklerinin çalınması, kaşe ve imzalarının taklit edilmesi suretiyle çeklerinin davalı … cirolanması, … karşı başlatılacak olan olası takiplerde kaşe ve imza sahteliği ortaya çıkacağı için … takip dışı bırakılmasına ilişkin davalı … ile … arasında protokol imzalandığı hususlarında … davanın ihbarı talep edilmiş olup, ilk derece mahkemesince talebin kabul edildiğini, İhbar olunan … tarafından dosyaya sunulan dilekçe ile kendilerine ait çeklerin de kargo firmalarında çalındıktan sonra farklı faktoring şirketleri tarafından tahsil talepli ibraz olunduğu, kaşe ve imzaların kendilerine ait olmadığı, aleyhlerine başlatılan takiplere imza itirazında bulundukları ve çekteki imzaların kendilerinden sadır olmadığının tespit olunduğunu, hamili … olan çalıntı çeke ilişkin takipte ise imza itirazında bulundukları fakat bu sırada PROTOKOL imzalayarak sulh oldukları hususları ihbar olunan tarafından da doğrulandığını, davalı … ile imzalanan protokolün sunulmasından imtina edildiğini,… paravan bir şirket olup, kargolardan çalınan çekleri sahte faturalar tanzim ederek kendisinden bir önceki ciranta kaşesini de sahte şekilde basarak, yani çeki çalınan firmadan bu sayede iki firma atlatarak işbirlikçisi olduğu davalı … şirketi yolu ile nakte çevirdiğini, … Faktoring de bu işten haksız kazanç elde ettiğini, çek bedellerini … ’dan oldukça düşük bir fiyatla almakta ve nasıl olsa çeki çalınan firmalardan işbu davamızda olduğu gibi tahsil konusunda sıkıntı yaşamadığını, müşterek hareket eden bu firmalar tahsil kabiliyeti olan müvekkili şirket gibi güvenilir ve sağlam şirketleri adeta hedef seçtiklerini, Cİro silsilesi tamamen davalı … yetkili hamil kılınması adına gerçekleştirildiğini, çekte bulunan … ait kaşe ve imza gerçek olmadığı için ve bu durum davalı yanca da bilindiğinden aralarında yapılan protokol gereği … takip dışı bırakıldığını, Müvekkili şirketin çeki çalındığını, aynı gün içinde tanımadığı iki şirket tarafından cirolandığını ve faktoring şirkete geçtiğini, tüm bu hususların aynı gün olması, çekteki cirantalardan bir tanesinin (…) ticari şirket kaydının dahi bulunmaması, diğer cirantanın da (…) müvekkili şirket gibi çeklerinin çalınması ve imza ve kaşelere ait şikayetlerinin bulunması durumu özetlemekte ve davalı şirketin kötü niyetli ve yetkisiz hamil olduğunu gösterdiğini, Bilirkişi Raporu’nda davalı ile … arasında Faktoring Sözleşmesi’nin olduğunun yer aldığını, bu doğrultuda davalı şirket çeki alırken çek üzerinde yeterli incelemeyi yapmak zorunda olup yüzeysel bir inceleme ile dahi kaşede yazan unvanın farklı olduğunu göreceğini, faktoring şirketi gibi sorumluluğu yüksek şirketlerin ayrıca özen göstereceği ve ticaret ünvanına ilişkin bir değişikliğin fark edilmesinin mümkün olmadığını, tüm bu hususların ilk derece mahkemesince değerlendirilmediğini, Davalı … kötüniyetli hamil olduğunu, Davalı kendisi ile faktoring sözleşmesi imzalayan firma ile danışıklı şekilde hareket ettiğini, faktoring kiralama, faktoring ve finansman şirketleri kanununa aykırı olarak hareket ettiğini, basiretli bir tacir gibi gerekli araştırma yükümlülüğünü yerine getirmediğini, eğer davalı bu yükümlülüğünü yerine getirmiş ve haksız kazancı hedefleyerek hareket etmemiş olsa idi ciro zincirinin de bizzat kendilerine çeki ibraz eden … gıda firması tarafından koparılmış olduğunu ve kendilerine çalıntı çek dolayısıyla tedbir şerhi ile ibraz edilen çekin durumunu kolaylıkla anlayabileceklerini, Faktoring şirketleri gerçek bir alacağı temlik almadıkları takdirde bu alacağa ilişkin kambiyo senedinde iyiniyetli 3. kişi konumundan yararlanamayacağı- 19. HD. 07.02.2018 T. E: 2016/11775, K: 439 “…2-Faktoring şirketleri reel sektörde gerçekleşen alacakları, alacaklıdan temlik alarak faaliyet göstermektedir. Bu alacak bir kıymetli evraka bağlansa bile durum değişmez ve faktoring şirketleri gerçek bir alacağı temlik almadıkları takdirde bu alacağa ilişkin kambiyo senedinde iyiniyetli 3. kişi konumundan yararlanamaz. Bu durumda mahkemenin faktoring şirketine yönelik red kararı yerinde olmamış ve kararın bozulması gerekmiştir.” (19. HD. 07.02.2018 T. E: 2016/11775, K: 439) Dosyaya sunulan bilirkişi raporu, davalı ile cirantaların hukuki ve ticari ilişkisini inceleme hususunda yetersiz kaldığını ve eksik inceleme neticesi tanzim olunan bilirkişi raporuna karşı itirazların ilk derece mahkemesince dinlenmediğini ve ek rapor alınmadığını, Dava konusu çekte ciranta olarak gözüken firmanın kaşesi “…” değil “…” şeklinde olduğunu ve İstanbul Ticaret Sicil Memurluğu tescil kayıtları tetkik edildiğinde kaşede yazıldığı unvan ile yani “… San. ve Tic. Ltd. Şti.” isminde bir şirket kaydı olmadığını, Dosya kapsamındaki tüm deliller ile çalıntı bir çekin müvekkilinden sadır bir ciro olmaksızın, müvekkilinin ticari ilişki içerisinde olmadığı … ve ticaret sicilinde kaydı olmayan … gıda isimli firmalara yapılan gerçeğe aykırı cirolar ile son olarak çekin davalı faktoring şirketine geçmesi hususunda davalı şirketin ağır kusurlu olduğu ve çek iktisabında gerekli özen ve inceleme yükümlüğünü yerine getirmediği, hayatın olağan akışında çalınan ve hakkında tedbir kararı olan çekin basit bir inceleme ve araştırma neticesinde tespit edilebileceği, çalınan çekin cirolanmak sureti ile üç farklı şirkete geçtiği ve hepsinin çalındığı gün ile aynı gün gerçekleştiği hususlarından, ayrıca çek bedelinin keşideci tarafından icra tehdidi altında ödediği ve isitrdatının talep edilmesi olasılığında müvekkilinin de hukuki yararının bulunduğu gözetilerek, müvekkili şirketin davalı yana borçlu bulunmadğının tespitine karar verilmesini gerektiğini, İleri sürerek istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının istinaf incelemesi sonucunda kaldırılmasına, dava konusu çek bakımından müvekkil şirketin borçlu bulunmadığının tespitine, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yüklenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: HMK’nın 355. maddesine göre istinaf incelemesi; istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırılık görüldüğü takdirde ise resen gözetilmek suretiyle yapılmıştır. Dava, 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesi uyarınca açılmış bulunan çek istirdadı ve menfi tesbit istemine ilişkindir. Dava tarihi olan 12/06/2020 tarihinden sonra çek bedelinin keşideci tarafından 26/06/2020 tarihinde ödenmesi nedeniyle davanın çek bedelinin istirdadı davasına dönüştüğü anlaşılmıştır.Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş ve karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Somut olayda, dava konusu … Turgutlu Şubesine ait, … seri numaralı, 05/04/2020 keşide tarihli , 23.464,80 TL bedelli çekin keşidecisinin… San. Tic. Ltd. Şti., lehtar-birinci cirantanın davacı … Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi, ikinci cirantanın …, üçüncü cirantanın … San Ve Tic. Ltd. Şti. olup bu şirket tarafından davalı … ciro edilmesi üzerine Davalı Faktoring Şirketinin ciro yoluyla hamil olduğu görülmüştür.Dava konusu çekin çalındığı iddia edilen söz konusu hırsızlık olayı ile ilgili hırsızlık olayının gerçekleşmiş olduğu tarihte dağıtımda görevli olan … Kargo personeli tarafından Esenkent Gazi Turgut Aslan Polis Merkezi Amirliği’ne giderek 09/01/2020 tarihinde ifade verdiği, 09.01.2020 tarihli şikayetçi ifade tutanağı ile olay yeri inceleme tutanağı ve davacı tarafça Malkara Cumhuriyet Başsavcığı’na şikayette bulunulduğuna dair şikayet dilekçesinin örneğinin dosyaya sunulduğu halde mahkemece söz konusu soruşturmaların akıbetinin sorulmadığı ve dosyaların getirtilip incelenmediği anlaşılmıştır. 6102 sayılı TTK’nin 792. maddesi, “Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790. maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” hükmünü haiz olup, davacı, zikredilen madde gereği üzerine düşen ispat külfetini yerine getirmesi halinde çek bedelinin istirdadını çeki kötüniyetle veya ağır kusurlarıyla iktisap etmiş olan hamilden talep edebilecektir. Davacı lehtar, çekin rızası hilafına elinden çıktığını ileri sürerek işbu davayı açmış, Davalı Fakoring Şirketi ise çekin yetkili hamili olduğunu savunmuştur.Yargıtay 11 Hukuk Dairesi’nin 2018/5363 Esas, 2018/7977 Karar sayılı ilamında belirtildiği üzere davalının yetkili hamil olması için ciro silsilesinde yer alan imzaların gerçek cirantalara ait olup olmadığını tahkik zorunluluğu bulunmayıp, 6102 sayılı TTK’nın 686. maddesi hükmüne göre, bu hususta, ciro silsilesinin görünüşte düzgün olması yeterlidir. Yargıtay 11 HD.nin 2019/4107 Esas-2020/1903 Karar sayılı içtihadında da belirtildiği üzere somut uyuşmazlığın, TTK’nın kambiyo senetlerine ilişkin genel hükümlerine nazaran faktoring işlemleri bakımından özel bir hüküm niteliğinde olan ve uyuşmazlığın çözümünde öncelikle uygulanması gereken 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ve buna ilişkin Yönetmelik ile BDDK Genelgeleri çerçevesinde değerlendirilip, çözüme kavuşturulması gerekmektedir. 6361 sayılı Finansal Kiralama Faktoring ve Finansman Şirketler Kanunu’nun 9/2. maddesine göre; “faktoring şirketi kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile kurulaca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamaz ve tahsilini üstlenemez,” hükmü düzenlenmiştir.Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, BDDK. Tarafından 04/02/2015 tarihli ve 29257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandığı ve Yönetmelik 11 maddeye göre yürürlük tarihi 01/01/2015 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir.04.02.2015 tarih ve 29257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “faktoring işlemlerinde uygulanacak usul ve esaslar hakkında yönetmelik” 8/1 madesinde ise; “faturalı alacağa istinaden kambiyo senedi veya diğer senetlerin alınması halinde alınan kambiyo senedi veya diğer senetteki ciro silsilesinde kuruluşa kambiyo senedi ve diğer senedi ciro edip veren kişinin, devralınan faturada alacaklı olarak gözüken kişi ve bu kişiden bir önceki cirantanın veya keşidecinin de faturadaki borçlu ile aynı kişi olması gerekir. Fatura ile kambiyo senedi veya diğer senetteki tutarın uyumlu olmasına dikkat edilir” düzenlemesine yer verilmiştir. 04.02.2015 tarih ve 29257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “faktoring işlemlerinde uygulanacak usul ve esaslar hakkında yönetmelik”in İstihbarat çalışması başlıklı 5 madesinde ise;” (1) Kuruluş tarafından müşteriyi yeteri kadar tanıyacak şekilde istihbarat çalışmalarının yapılması, sadece müşterilerin beyanı veya sözlü teyidi ile işlem yapılmaması gerekir. İstihbarat çalışması;a) Öncelikle ilgili mevzuatta yer alan faturanın tarifi, şekli ve nizamına ilişkin düzenlemeler de dikkate alınarak faturadaki bilgilerin kontrol edilmesi, b) İç kontrol sisteminin devralınan faturalara ilişkin gerekli istihbarat ve araştırma yapılmasını sağlayacak ve Merkezi Fatura Kaydı Sisteminde bu faturaların mükerrer olmadığının kontrolü tamamlanmaksızın kullandırım yapılamayacak şekilde oluşturulması,c) Müşterilerin mali durumlarının değerlendirilerek bunların itibarı ve işlem geçmişleri de dikkate alınmak suretiyle gerektiğinde fatura borçlusu ve kambiyo senedi veya diğer senedin keşidecisine de başvurularak borcun teyit edilmesini sağlayacak yöntemler geliştirilmesi ve ulaşılabilmesi mümkün olan ilgili veri tabanlarından yararlanılması yoluna gidilmesi hususları dâhil olmak üzere asgari olarak yukarıda belirtilen usul ve esasları içerecek şekilde yapılır ve bunların yetersiz kalması durumunda ilave yöntemlere başvurulur,” hükmü düzenlenmiştir.Bu açıklamalar karşısında somut olayın değerlendirilmesine gelince, dava konusu çekin davalı faktoring şirketine, dava dışı … San. Ve Tic. Ltd. Şti. tarafından faktoring sözleşmesi kapsamında temlik edildiği, Dava konusu çekte ciranta olarak bulunan ve davalı … ciro eden şirketin ciro silsilesinde bulunan ünvanının … San. Ve Tic. Ltd. Şti. Olduğu, dosyaya ibraz edilen 26/11/2019 tarihinde imzalanan faktoring sözleşmesindeki müşterinin …SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Olduğu, sözleşme ekinde sunulan 22/12/2019 tarihli 23.600,00 TL. miktarlı irsaliye faturanın … SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Tarafından … adına düzenlendiği, yine ödeme araçları tevdi bodrosu ile alacak bildirim formunda … San. Ve Tic. Ltd. Şti. kaşesinin basılı olup üzerinin imzalandığı, İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünden gelen 13/10/2020 tarihli cevabi yazıda …San. Ve Tic. Ltd. Şti.’nin kaydının olmadığının bildirildiği, İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünden gelen 12/11/2020 tarihli cevabi yazıda …SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.’ne ait sicil kaydının çıkartılarak gönderildiği belirtildiği, mahkemece bu ünvan farklılığının nereden kaynaklandığı, ve …SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ ile …SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.’nin aynı şirket olup olmadığı yönünde inceleme ve değerlendirme yapılmadığı anlaşılmıştır.İhbar olunan … vekili tarafından verilen beyan dilekçesi ile; müvekkilinin sahte kaşe ve imzası kullanılmak suretiyle çok sayıda çek cirolandığını, bunlarla ilgili gerekli şikayetlerin yapıldığı belirtilmiştir. TBK’nın 74. maddesi uyarınca ceza mahkemesince saptanacak maddi vakıalar hukuk hakimini de bağlayacağından, bu itibarla mahkemece, söz konusu hırsızlık olayı ile ilgili yukarıda belirtilen ceza soruşturma dosyalarının akıbetlerinin sorulup getirtilip incelenmek suretiyle ve Yargıtay 11 HD. nin 2019/4611 Esas – 2020/3330 Karar sayılı içtihadı , Yargıtay 11 HD.nin 2019/4107 Esas-2020/1903 Karar sayılı içtihadı , Yargıtay 11 HD.nin 2015/7185 Esas – 2016/3507 Karar sayılı içtihadındaki tespitler doğrultusunda ve yukarıda açıklanan mevzuat hükümleride dikkate alınarak bu doğrultuda, ibraz edilen irsaliye faturasının sözleşmenin tarafı dava dışı … Makina-… tarafından BA formu ile dava dışı … SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.’nin ise BS formu ile ilgili vergi dairesine bildirilip bildirilmediği, yukarıdaki tesbitlerde gözetilerek davalı faktoring şirketinin dava konusu çeki alırken gerekli istihbarat çalışmasını yapıp yapmadığı, şirketin mali durumlarına ilişkin değerlendirme yapıp yapmadığı ve diğer yükümlülükleri yerine getirip getirmediği hususlarında araştırma yapıldıktan sonra açıklanan hususlar ve davaya konu çeke dayalı alacağın sahih fatura ile tevsik edilip edilmediğinin araştırılması, oluşacak sonuca göre davalı faktöring şirketinin çeki iktisabında ağır kusurlu veya kötüniyetli olup olmadığı, çekin/bedelin istirdadına karar verilip verilmeyeceği yukarıda açıklanan mevzuat çerçevesinde değerlendirilerek bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ve inceleme doğrultusunda yukarıdaki gerekçeyle davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş davacı vekilinin istinaf sebepleri yerinde görülmüştür. HMK.nın (Değişik:22/07/2020-7251/35md.)353/1-a6 maddesinde; “Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli bir kısmı hakkında karar verilmemiş olması.” hali, kararın kaldırılarak, dosyanın mahkemesine iadesi sebepleri arasında gösterilmiştir. Açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, ilk derece mahkemesi kararının HMK’nun 353/1-a.6 maddesi uyarınca kaldırılmasına, dosyanın davanın yeniden görülmesi için mahkemesine iadesine karar verilmesi gerektiği kanaatine varılarak aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davacının istinaf başvurusunun KABULÜ ile; İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 26/04/2021 tarih ve 2020/270 Esas – 2021/358 Karar sayılı kararının HMK.’nun 353/1-a6 maddesi uyarınca KALDIRILMASINA, dosyanın mahkemesine İADESİNE, 2-Harçlar Kanunu gereğince istinaf eden tarafından yatırılan istinaf kanun yoluna başvurma harcının hazineye gelir kaydına, istinaf karar harcının talep halinde iadesine, 3-İstinaf başvurusu için yapılan yargılama giderlerinin esas hükümle birlikte ilk derece mahkemesince yargılama giderleri içinde değerlendirilmesine, 4-Artan gider avansı bulunması halinde yatıran tarafa iadesine, 5-Kararın ilk derece mahkemesince taraflara tebliğe gönderilmesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda 08/11/2023 tarihinde HMK’nın 362/1-g maddesi gereğince kesin olarak oy birliği ile karar verildi.