Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.
T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
13. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2020/60 Esas
KARAR NO : 2020/667 Karar
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEME : İSTANBUL 17. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ( Denizcilik İhtisas Mahkemesi Sıfatıyla)
TARİH: 09/10/2019
DOSYA NUMARA : 2018/79 Esas – 2019/402 Karar
DAVA: Alacak (Gemi Ve Yük Alacaklılığından Kaynaklanan)
KARAR TARİHİ : 25/06/2020
İlk Derece Mahkemesinde yapılan yargılama sonucunda verilen karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulmuş olmakla dava dosyası incelendi:
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin Hırvatistan’da mukim bir sigorta şirketi, davalılardan … ise … IMO nolu … isimli geminin işleteni, diğer davalı … ise geminin mali mesuliyet sigortacısı olduğunu, … A.Ş’nin davalı … Türkiye temsilcisi olduğundan TTK 105.maddesine göre … izafeten … davanın yöneltildiğini, dava konusu edilen olayda … gemisinin 16/09/2016 tarihli konişmento tahtında Fas’tan Hırvatistan’a taşıyacağı 8.800,000 metrikton mono alüminyum fosfat yükünün dava dışı … ve müvekkili arasında düzenlenen sigorta poliçesi ile sigortalandığını, geminin seyir sırasında Sicilya’da bilinmeyen sebeplerle yan yattığını, daha sonra seferine devam ettiğini, bu tarihten üç ay sonra Yunanistan açıklarında kötü hava koşulları nedeniyle yükle birlikte batarak tüm yükün zayi olduğunu, müvekkilinin 27/03/2017 tarihinde sigortalısı … 3.325.520,00 USD tutarında sigorta tazminatı ödeyerek sigortalısının haklarına halef olduğunu, davalılardan …sigortacısı … yükün zayi olması nedeniyle ortaya çıkan zarardan sorumlu olduklarını, davalı sigorta şirketinin acentesinin Türkiye’de bulunması nedeniyle davalı sigorta şirketi yönünden Türk Mahkemelerinin yetkili olduğunu, ayrıca haksız fiil hükümleri gereğince de Türk Mahkemelerinin yetkili bulunduğunu, TTK 1478.maddesi gereğince müvekkilinin davalı sigorta şirketine karşı dava açma hakkının mevcut olduğunu, ayrıca davalıların haksız fiil hükümleri gereğince de müvekkiline karşı müşterek ve müteselsil sorumluluklarının bulunduğunu, davalı … Denizcilik’in … gemisinin işleteni olarak müvekkilinin sigortalısına ait olan emtiayı sevkiyatı sırasında gemiyi yüke, denize ve yola elverişli halde bulundurma yükümlülüğüne aykırı hareket ettiğini, konişmentoda yer alan clean shipped on board kaydı uyarınca emtianın sağlam ve hasarsız bir şekilde gemiye yüklendiğini, geminin seyir sırasında yaklaşık 3 ay boyunca yönetiminin ve kontrolünün de gerektiği gibi yapılmadığı, geminin batmasından sonra Lloyd’s tarafından tanzim edilmiş olan 19/01/2017 tarihli kaza raporunda davalıların sorumlu olduğu, hatta kasıt ile hareket ettikleri hususunda şüphe uyandıracak hususlara yer verildiğini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 10.000 USD alacağın 27/03/2017 tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir, Davalı ….Ticaret Ltd. Şti’nin ticaret sicil adresine TK 35.maddesine göre tebligat yapılmış olup, davaya cevap verilmemiştir. Diğer davalı … vekili cevap dilekçesinde özetle; … Şirketinin müvekkilinin Türkiye temsilcisi yada acentesi sıfatına haiz olmadığını, bu durumda MÖHUK 46.maddesi gereğince Röterdam Mahkemelerinin yetkili olduğundan dava dilekçesinin yetki yönünden reddi gerektiğini, 1 nolu davalının yöneticisi dolayısıyla temsilci olması nedeniyle kendisine husumet yöneltilemeyeceğini, davacı husumeti yanlış kişiye yönelttiğinden müvekkilinin de herhangi bir sorumluluğunun doğmayacağını, dava konusu talep bakımından TTK 1188.maddesinde öngörülen bir yıllık hak düşürücü sürenin dolduğunu, davacının sigortalısına yaptığı ödeme hatır ödemesi niteliğinde olduğundan aktif husumet ehliyetinin bulunmadığını, geminin kötü hava koşulları nedeniyle seferini tamamlayamadığını, bu nedenle meydana gelen yük zararından dolayı TTK 1182.maddesi (a) bendi gereğince müvekkilinin sigortalısı olan donatanın sorumlu tutulamayacağını savunarak davanın yetkisizlik, husumet yokluğu, zamanaşımı ve esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.Davacı vekili 13/12/2018 tarihinli ıslah dilekçesinde özetle; fazlaya dair hakların saklı kalması kaydıyla müvekkilinin 3.325.520,00 USD tutarındaki alacağının, işbu alacağa ödeme günü olan 27 Mart 2017 tarihinden itibaren işleyecek devlet bankalarının USD ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek orandaki faizi birlikte müşterek ve müteselsil sorumlu davalılardan tahsiline, yargılama giderleri, avukatlık ücreti ve davanın sair tüm sonuçlarının davalılar üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ:İlk derece Mahkemesi 09/10/2019 tarih ve 2018/79 Esas – 2019/402 Karar sayılı kararında;”…Dava; yük sigortacısının açmış olduğu rücuen tazminat davası olup, davacı vekili tarafından davalıların işleteni ve…. sigortacısı olduğu … IMO nolu …gemisi ile taşınacak olan mono alüminyum fosfat türü emtianın, geminin seferine başladıktan sonra Yunanistan açıklarında batması sonucu yükün zayi olmasından dolayı sigortalıya ödenen hasar tazminatının davalılara rücu edilmesi talep edilmektedir. HMK 114/d maddesi gereğince taraf sıfatı dava şartlarından olduğundan öncelikle tarafların husumet ehliyetine haiz olup olmadıklarının değerlendirilmesi gerekmektedir. Dava dilekçesinde geminin işleteninin davalı ….. San. Tic. Ltd. Şti olduğundan bahisle yük hasarından dolayı bu davalıya husumet yöneltilmiş ise de, gemiye ait equasis kaydında … olarak gösterilmiştir, yine davacı tarafça sunulan sigorta poliçesinde (sertifikasında) … sıfatıyla yer aldığı belirli olup, davacı vekili cevaba cevap dilekçesinde gemi işleteninin … olduğunu kabul etmiştir. Manager yani gemi yöneticisi, gemi yönetim sözleşmesi uyarınca belli bir ücret karşılığında geminin işletilmesini malik adına ve hesabına üstlenen kişidir. Yönetici TBK’nun 40.madde (f.1) fıkrasına anlamında bir temsilci, 6102 sayılı TTK 102.maddesi çerçevesinde de bir acente niteliğindedir. (Ülgener, Gemi Yönetim Sözleşmesi, Sayfa 140) Bu nedenle manager yöneticinin temsilcisi (vekil) sıfatıyla hareket ettiğinden yetkisi kapsamında yaptığı hukuksal işlemlerden dolayı yönetici yani manager değil temsil ettiği kişi sorumlu olacaktır. (Atamer, Deniz Ticaret Hukuku, Sayfa 823-824) Uygulamada gemi maliklerinin bağımsız şirketler kurmak suretiyle gemilerini bu şirketler üzerinden yönettikleri bilinmektedir. Bu durumda geminin equasis kaydı, sigorta poliçesindeki bilgilere göre… gemisinin manageri yani gemi yöneticisi olan davalı … karşı gemide taşınan yük hasarından dolayı doğrudan doğruya dava açılamayacağı değerlendirildiğinden, bu davalı hakkındaki davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar vermek gerekmiştir. 2 nolu davalı Raetsmarine Insurance BV’nin vekili tarafından yetki itirazında bulunmuş olup, her iki tarafında yabancı şirket olması nedeniyle yetki itirazının MÖHUK hükümlerine göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Davacı tarafça … Sigorta Şirketinin bu davalının Türkiye acentesi olduğundan bahisle Raetsmarine’ye izafeten .. Sigorta şirketine karşı dava yöneltilmiş ise de, …Sigorta’nın acente olmadığından bahisle tebligata iade etmesi nedeniyle davalıya yurt dışında istinabe yoluyla tebligat yapıldığı belirlidir. 5718 sayılı MÖHUK’un 46.maddesinde “bir davada ileri sürülen alacak talebi sigorta sözleşmesinden kaynaklanıyor ise, davaya bakmaya yetkili olan mahkemenin sigortacının esas işyeri veya sigorta sözleşmesini yapan şubenin yada acentesinin Türkiye’de bulunduğu yer mahkemesi” olarak düzenlenmiştir. Davacı taraf 2 nolu davalıya karşı ileri sürdüğü rücu talebini bu davalı ile donatan arasındaki sorumluluk sigortasına dayandırmış olduğundan, yetkili mahkeme MÖHUK 46.maddesine göre belirlenmelidir. Mahkememizin davacı ile davalı sigorta şirketi arasındaki uyuşmazlığa yetkili mahkeme olarak bakabilmesi için… sigorta sözleşmesinin, sigortacının Türkiye’de bulunan bir şubesi yada acentesi tarafından düzenlenmiş olması gerekmektedir. Davalı … Hollanda’da mukim bir şirket olduğu, taşımayı yapan gemiye ilişkin sigorta poliçesinin de yurt dışında düzenlendiği anlaşılmakta olup, … Sigortanın da sigorta poliçesinin düzenlenmesine aracılık ettiği ve … Türkiye acentesi olduğu ispatlanamadığından MÖHUK 46.maddesine göre işbu dava yönünden mahkememizin yetkisiz olduğu, yetkili mahkemenin davalı …. faaliyet merkezinin bulunduğu Röterdam Mahkemeleri yetkili olduğu kanaatine varıldığından, bu davalı hakkındaki davanın da yetkisizlik nedeniyle dava şartı yokluğundan reddine karar vermek gerekmiştir. …”gerekçesi ile;”1-1 nolu davalı …Sanayi Ticaret Ltd. Şti hakkında açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle REDDİNE, 2-2 nolu davalı … .’nin milletlerarası yetki itirazının kabulü ile mahkememizin yetkisizliği nedeniyle bu davalı hakkındaki davanın usulden REDDİNE, ” karar verilmiş ve karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Yerel mahkemenin … ’nin acentesi olmadığından bahisle yetki yönünden davayı reddetmesinin hukuka ve usule aykırı olduğunu, yerel mahkeme gerekçeli kararında bu hususu denetlenebilir biçimde açıklığa kavuşturmadığını, yerel mahkeme kararı gerekçesinin hukuka ve usule aykırı olarak gerekçelendirildiğini,Sigorta sözleşmesi uyarınca işbu davada Türk Mahkemelerinin yetkili olduğunu,
Somut uyuşmazlık, yabancılık unsuru barındırdığından, Türk Mahkemelerinin yetkisi, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (“MÖHUK”) md.1 hükmü uyarınca belirleneceğini, MÖHUK’un sigorta sözleşmelerine ilişkin yetkili mahkemenin tayinini düzenleyen 46. maddesinde sigortacının acentesinin Türkiye’de bulunması halinde Türk Mahkemelerinin yetkili olacağını hükmünün amir olduğunu, omni sigorta’nın … acentesi sıfatıyla hareket ettiğini, ticari merkezinin Beşiktaş/İstanbul olduğunu, TTK’ nın md.105/2 hükmü uyarınca, işbu davanın …’e izafeten acente …’ya ikame edilmesinin mümkün olduğunu, TK md.105/2 hükmü uyarınca işbu dava açısından pasif husumet ehliyetine haiz olduğunu, Dosyada mubrez ve tekrardan sunulan … yetkilisi …. yetkilisi …. ve gemi yöneticisi firma temsilcisi … arasında gerçekleşen e-posta yazışmalarında, geminin taşıma ve sevkiyatına ilişkin tüm bilgilendirmelerin yer aldığını, işbu e-posta yazışmaları incelendiğinde görülecektir ki, …, TTK md.102 vd. hükümleri uyarınca, …’in yetkili acentesi sıfatıyla hareket ettiğini,Yerel mahkeme tarafından haksız fiil taleplerinin hiçbir şekilde değerlendirilmediğini, yerel mahkeme gerekçeli kararında işbu taleplerinin neden dikkate alınmadığına ilişkin hiçbir açıklama yapmadığını, haksız fiil taleplerinin tahtında Türk Mahkemelerinin yetkili olduğunun sabit olduğunu,Haksız fiil hukuku uyarınca işbu davada türk mahkemelerinin yetkili olduğunu, (HMK 6. Maddesi – HMK Madde 7 – Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2016/4150 Esas, 2019/445 Karar sayılı, 22.01.2019 sayılı)Davalılar, müvekkilinin zararından haksız fiil hükümleri uyarınca sorumlu olduğunu, Yerel Mahkeme… karşı ileri südükleri talepleri sözleşmesel sorumluluk tahtında değerlendirdiklerini, ancak yerel mahkeme tarafından göz ardı edilen hususun, … her ihtimalde geminin alabora olmasına müteakip batması nedeniyle yükün zayi olmasından haksız fiil hükümleri uyarınca da sorumlu olduğunu, Yerel mahkeme tarafından TTK 1478 uyarınca doğrudan dava hakkına dayanan taleplerinin hiçbir şekilde değerlendirilmediğini, yerel mahkeme gerekçeli kararında işbu taleplerinin neden dikkate alınmadığına ilişkin hiçbir açıklamada bulunulmadığını,TTK madde 1478 uyarınca müvekkilinin, davalı …. aleyhine doğrudan dava açma hakkının mevcut olduğunu, Yerel mahkeme gerekçesinin tarafların iddia ve savunmalarının gereği gibi aydınlatılması ve incelenmesi ilkesine aykırı nitelikte olduğunu, bu yönüyle denetime elverişli olmayan yerel mahkeme kararının kaldırılmasının gerektiğini, (Yargıtay HGK, 2006/620 Esas, 2006/659 Karar, 18.10.2006 T – Yargıtay 21. HD. İse 2001/2458 Esas, 2001/2542 Karar sayılı, 03.04.2001)İleri sürerek istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının istinaf incelemesi sonucunda kaldırılmasına, yeniden yargılama yapılarak talepleri doğrultusunda; davanın kabulü ile fazlaya dair hakların saklı kalması kaydıyla müvekkilinin 3.315.520, USD tutarındaki alacağına ödeme günü olan 27 Mart 2017 tarihinden itibaren işleyecek devlet bankalarının USD ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek orandaki faizi birlikte müşterek ve müteselsil sorumlu davalılardan tahsiline, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ: HMK’nın 355. maddesine göre istinaf incelemesi; istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırılık görüldüğü takdirde ise resen gözetilmek suretiyle yapılmıştır.
Dava, deniz taşımasından kaynaklanan rücuen tazminat istemine ilişkindir.Mahkemece, Davalı … Sanayi Ticaret Ltd. Şti hakkında açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, Davalı … milletlerarası yetki itirazının kabulü ile mahkememizin yetkisizliği nedeniyle bu davalı hakkındaki davanın usulden reddine karar verilmiş ve karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Davacı vekilinin yerel mahkemenin … acentesi olmadığından bahisle yetki yönünden davayı reddetmesinin hukuka ve usule aykırı olduğuna yönelik istinaf sebebi incelendiğinde,5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK)’un 46.maddesi uyarınca bir davada ileri sürülen alacak talebi sigorta sözleşmesinden kaynaklanıyorsa davaya bakmaya yetkili olan mahkeme; sigortacının esas işyeri veya sigorta sözleşmesini yapan şubesinin veya acentasının Türkiye’de bulunduğu yer mahkemesidir. Ancak sigorta ettirene, sigortalıya veya lehdara karşı açılacak davalarda yetkili mahkeme, onların Türkiye’deki yerleşim yeri veya mutad meskeni mahkemesidir. Davacı tarafça …Şirketinin bu davalının Türkiye acentesi olduğundan bahisle Raetsmarine’ye izafeten … şirketine karşı dava yöneltilmiş ise de, … acente olmadığından bahisle tebligata iade etmesi nedeniyle davalıya yurt dışında istinabe yoluyla tebligat yapıldığı dosya kapsamından belirlidir. Davacı taraf 2 nolu davalıya karşı ileri sürdüğü rücu talebini bu davalı ile donatan arasındaki sorumluluk sigortasına dayandırmış olduğundan, yetkili mahkeme MÖHUK 46.maddesine göre belirlenmelidir. Mahkemenin, davacı ile davalı sigorta şirketi arasındaki uyuşmazlığa yetkili mahkeme olarak bakabilmesi için ….sigorta sözleşmesinin, sigortacının Türkiye’de bulunan bir şubesi yada acentesi tarafından düzenlenmiş olması gerekmektedir. Davalı … Hollanda’da mukim bir şirket olduğu, taşımayı yapan gemiye ilişkin sigorta poliçesinin de yurt dışında düzenlendiği dosya kapsamı ile sabit olup, …. da sigorta poliçesinin düzenlenmesine aracılık ettiği ve … Türkiye acentesi olduğu davacı tarafça ispatlanamadığından MÖHUK 46.maddesine göre davanın yetkisizlik nedeni ile usulden reddine karar verilmesi dosya kapsamına, usul ve yasaya uygun olup davacı vekilinin bu yöndeki istinaf sebebi yerinde görülmemiştir. (YARGITAY 11 HD.NİN 2015/11168 ESAS, 2016/6547 KARAR SAYILI İÇTİHADI VE YARGITAY 11 HD.NİN 2017/646 ESAS, 2018/7058 KARAR SAYILI İÇTİHADI BENZER MAHİYETTEDİR.)Davacı vekilinin, Yerel Mahkeme … karşı ileri südükleri talepleri sözleşmesel sorumluluk tahtında değerlendirdiklerini, ancak yerel mahkeme tarafından göz ardı edilen hususun, Alnak Denizcilik her ihtimalde geminin alabora olmasına müteakip batması nedeniyle yükün zayi olmasından haksız fiil hükümleri uyarınca da sorumlu olduğuna yönelik istinaf sebebi incelendiğinde, Dava konusu …. yabancı uyruklu (Panama Bandıralı) geminin donatanı ve sigortalının … Ltd. Olduğu anlaşılmıştır.Yabancı uyruklu gemilerde adresi yurtdışında ise donatana izafeten gemi kaptanı veya donatana izafeten gemi acentesine dava yöneltilebilir. Ancak buradaki kaptan veya acente borçlu değildir, sadece donatanın temsilcisi sıfatları vardır.Somut olayda, dava … (IMO …) GEMİSİ İŞLETENİ olarak …. San. Tic. Ltd. Şti. Açıldığı, gemiye ait equasis kaydında … ISM Manager olarak gösterilmiştir, yine davacı tarafça sunulan sigorta poliçesinde (sertifikasında) …. sıfatıyla yer aldığı belirli olup, davacı vekili cevaba cevap dilekçesinde gemi işleteninin …. etmiştir. Buna göre dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığı, ilk derece mahkemesince sunulan deliller, dava dosyasındaki tespitler ışığında kurulan hüküm gerekçesinde davacı vekilinin istinaf nedenleri de karşılanmış olmakla; yasa ve usule aykırılık bulunmadığı gibi kamu düzenine aykırılık da görülmediğinden, davacı vekilinin tüm istinaf sebepleri yerinde görülmemiştir.Sonuç olarak; dosya kapsamı, mahkemenin kabul ve gerekçesi ve istinaf sebepleri gözetildiğinde; mahkeme kararı usul ve yasaya uygun bulunduğundan davacı vekilinin istinaf başvurusunun HMK 353/1-b1 maddesine göre esastan reddine karar verilmesi gerektiği kanaatine varılarak aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davacının istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’ nın 353/1-b1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE, 2-Harçlar Kanunu gereğince istinaf eden tarafından yatırılan 121,30.TL istinaf başvuru harcının hazineye gelir kaydına, 3-Karar tarihi itibariyle Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken 54,40.TL istinaf karar harcından istinaf eden tarafından peşin olarak yatırılan 44,40.TL harcın mahsubu ile bakiye 10,00.TL’ nin davacıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına, 4-İstinaf yargılama giderlerinin istinaf talep eden üzerinde bırakılmasına, 5-Artan gider avansı varsa, karar kesinleştiğinde ve talep halinde avansı yatıran tarafa iadesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda HMK’nın 361/1. maddesi gereğince kararın taraflara tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içerisinde Yargıtay’ da temyiz yolu açık olmak üzere 25/06/2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi.