Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
12. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2019/2070
KARAR NO: 2022/365
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 02/04/2019
NUMARASI: 2017/867 Esas – 2019/300 Karar
DAVA: Çek İstirdadı
İSTİNAF KARAR TARİHİ: 10/03/2022
Asıl ve birleşen davanın reddine ilişkin kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine düzenlenen rapor ve dosya kapsamı incelenip gereği görüşülüp düşünüldü;
DAVA: Davacı vekili; davacı banka genel müdürlüğünden şubelerine dağıtılmak üzere kuryeye teslim edilen 22 adet çekin de içinde bulunduğu gönderilerin, kurye motorunu kullanan …’un uhdesindeyken 31/05/2017 tarihinde çalındığını, konu ile ilgili olarak Küçükçekmece C.Başsavcılığının … soruşturma sayılı dosyasında soruşturma başlatıldığını, davaya konu … Bolu Şubesine ait Bolu Belediye Spor Kulubü Derneği İktisadi İşletmesi tarafından Boluspor Kulübü adına keşide edilen, 30/06/2017 tarihli, … seri numaralı 15.000-TL bedelli çekin de çalındığını, çekin iptali talebiyle İstanbul 14. ATM’nin 2017/534 esas sayılı dosyası ile dava açıldığını ve mahkemece ödemeden men kararı verildiğini, ancak çekin İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … esas sayılı dosyası ile icra takibine konu edildiğini, çekin müvekkili tarafından tahsil cirosuyla ciro edildiğini, bu nedenle çekin piyasaya sürülmesinin davalıların kötü niyetli olduğunu gösterdiğini belirterek, çekin davalılardan istirdatına karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP: Davalı … Faktoring AŞ vekili; davaya konu çekin davalı şirket müşterisi …Metal Nak.Tic-… tarafından müvekkiline, aralarında olan sözleşmeye istinaden 04/05/2017 tarih ve … numaralı fatura ile kredinin tahsili amacıyla temlik edildiğini, müşterisinin çeki müvekkiline alacak bildirim formu ve çek çıkış bordrosu ile teslim ettiğini, müvekkilinin çeki teslim alırken keşideci ve çek hakkında gerekli araştırmayı yaptığını, kanunen gerekli koşulları yerine getirdiğini ve usulüne uygun bir şekilde çeki teslim aldığını, müvekkilinin iyi niyetli 3. kişi konumunda olduğunu, davacının yetkili hamil olmadığını, 6361 sayılı yasanın 9/3 maddesi gereğince çeki düzenleyenin müvekkiline karşı defi ileri sürmesinin mümkün olmadığını belirterek, davanın reddi ile davacı aleyhine %20 oranında tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.Diğer davalılar davaya cevap vermemiştir.
BİRLEŞEN İSTANBUL 10. ATM 2018/469 ESAS 2018/1058 KARAR SAYILI DAVA: Davacı vekili;aynı sebeblere dayalı olarak ,davaya konu … Bankası Yeşilpınar Şubesi’ne ait … tarafından hamiline olarak keşide edilen 30/06/2017 tarihli, … seri numaralı ve 5.000-TL bedelli çekin de çalındığını, çekin iptali istemiyle İstanbul 11. ATM’nin 2017/537 esas sayılı dosyası ile dava açıldığını ve mahkemece ödemeden men kararı verildiğini, ancak davaya konu çekin İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … esas sayılı dosyası ile icra takibine konu edildiğini, asıl dava konusu çek ile bu çekin de aynı ciro silsilesi ile yine davalı … Faktoring tarafından ibraz edildiğini, ticari itibarları olmayan kişilerden çeki alan faktoring firmasının da kötü niyetli veya ağır kusurlu olduğunu, bir bankanın tahsil cirosundan sonra temlik cirosunun gelemeyeceğini, Bolu Belediye Spor Kulubü keşideli çek üzerinde yer alan davacı banka tahsil cirosuna rağmen çekin temlik cirosuyla işleme konulmuş olmasının, çekin davacı bankanın rızası dışında tedavüle koyulduğunun açık göstergesi olduğunu, davaya konu çeki kabul ve ciro eden davalıların, çekin çalındığını gerek Ticaret Sicil Gazetesi ilanıyla gerekse KKB çek raporu ile öğrenmelerine rağmen çeki kabul ettiklerini belirterek, dava konusu çekin istirdatına karar verilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN DAVAYA CEVAP: Davalı … Faktoring vekili; davaya konu çekin müvekkilinin müşterisi … Nak.Tic-… tarafından müvekkiline, aralarında olan sözleşmeye istinaden 04/05/2017 tarih ve … numaralı fatura ile temlik edildiğini, müşterisinin çeki müvekkiline alacak bildirim formu ve çek çıkış bordrosu ile teslim ettiğini, müvekkilinin çeki teslim alırken keşideci ve çek hakkında gerekli araştırmayı yaptığını, kanunen gerekli koşulları yerine getirdiğini ve usulüne uygun bir şekilde çeki teslim aldığını, müvekkilinin iyi niyetli 3. kişi konumunda olduğunu, davacının yetkili hamil olmadığını, 6361 sayılı yasanın 9/3 maddesi gereğince çeki düzenleyenin müvekkiline karşı defi ileri sürmesinin mümkün olmadığını belirterek, davanın reddi ile davacı aleyhine %20 oranında tazminata hükmedilmesini talep etmiştir. Diğer davalılar davaya cevap vermemiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece; davacı bankanın genel müdürlüğünden şubelere dağıtılmak üzere kuryeye teslim edilen 22 adet çekin içinde bulunduğu gönderinin 31/05/2017 tarihinde çalındığı, dava konusu çekler hakkında ödemeden men kararı verildiği, kararın muhatap bankalara bildirildiği, bahse konu çeklerin lehtarının davacı banka olduğu, çeklerin davacının rızası hilafına elden çıktığı anlaşılmakla birlikte kaşe ve imza kullanılmak suretiyle ciro yoluyla davalılara ve son olarak davalı faktoring kuruluşuna ciro yoluyla devredildiği, kıymetli evrakın yetkili hamili olduğunu ve istem dışı elinden çıktığını ileri süren davacının, halen kıymetli evrakın hamili konumunda olan kişilere karşı istirdat isteminde bulunabileceği, böyle bir iddiada bulunan davacının söz konusu davadaki kanıt yükünün, kendisinin son yetkili hamil olduğu ve hali hazırda hamil konumunda olan davalının kıymetli evrakı iktisabında kötüniyetli yahut ağır kusurlu olduğunu ortaya koymak olduğu, somut olayda davacı vekilinin, davaya konu çekin hırsızlık sonucunda müvekkilinin elinden çıktığını iddia ederek çeklerin hırsızlık olayı öncesi ibraz anındaki ekran görüntüsünü ve çek tevdi bordrosunu sunduğu, davalı faktoring vekilinin ise dava dışı … Tic. – … ile müvekkili arasında düzenlenen faktoring sözleşmesi örneği ile ciranta tarafından önceki ciranta adına düzenlenmiş fatura örneğini, alacak bildirim ve tediye formunu ibraz ettiği, mevcut delil durumu itibari ile davalı faktoring şirketinin kötüniyetli olduğu kanıtlanamadığı gibi, ilgili mevzuat kapsamında davalıya yüklenen başkaca kontrol ediminin de bulunmadığı, bu durumda davalı hamilin ağır kusurundan söz edilmesinin de mümkün olmadığı, öte yandan davaya konu çeklerin bedeli ile cirantalar arasındaki ticari ilişkiyi gösterir fatura bedeli arasında fark olmasının da sonuca bir etkisinin bulunmadığı gerekçesiyle, asıl ve birleşen davanın ayrı ayrı reddine karar verilmiştir.
İSTİNAF NEDENLERİ: Davacı vekili; dava konusu 15.000-TL bedelli çek üzerinde müvekkilinin tahsil cirosunun bulunması nedeniyle çekin ancak tahsil cirosuyla ciro edilebileceğini, bu nedenle çeki temlik cirosuyla piyasaya süren davalıların kötü niyetli olduklarını, davalı faktoring şirketinin özen yükümlülüğü nedeniyle bu durumu anlayabilecek durumda olduğunu, birleşen davaya konu çekin de asıl dava konusu çek ile birlikte davalılarca kabul edildiğini, bu nedenle birleşen davaya konu çek yönünden de davanın kabulünün gerektiğini belirterek, kararın kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE: Dava, 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesine dayalı olarak çekin istirdatı istemine ilişkindir. TTK’nın 792. maddesine göre, “Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790’ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” TTK’nın 790. maddesinde ise, “cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişi, son ciro beyaz ciro olsa bile, kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde yetkili hamil sayılır” hükmü düzenlenmiştir. Çek istirdatı davalarında davacı çekin yetkili hamili olduğunu, çekin rızası hilafına elinden çıktığını ve davalının çeki kötüniyetle iktisap etmiş veya çeki iktisapta ağır kusurlu bulunduğunu kanıtlaması gerekmektedir. Çeki elinde bulunduran davalının çeki edinme nedenini açıklama mecburiyeti bulunmamaktadır, aksi düşüncenin kabulü çekin “mücerretlik” vasfını ortadan kaldırır. Somut olayda; dava konusu … Bolu Şubesine ait 30.06.2017 keşide tarihli, … çek no.lu, 15.000-TL bedelli, keşidecisi Bolu Belediye Spor Kulubü Derneği İktisadi İşletmesi, lehtarı Boluspor Kulübü olan çek ile … Bankası Yeşilpınar Şubesi’ne ait 30.06.2017 keşide tarihli, … çek no.lu, 5.000-TL bedelli, keşidecisi … olan çekin davacının elinden hırsızlık sonucunda rızası dışında çıktığı, her iki çekin de farklı müşterileri tarafından davacı bankaya verilmiş olduğu, asıl dava konusu çek cirantalarının sırasıyla Bolu Spor Kulübü, … İnşaat, …, davacı …, …, …, …, …-… ve … Faktoring; birleşen dava konusu çek cirantalarının ise sırasıyla …, …, …, …, …, …-… ve … Faktoring olduğu; çeklerin … tarafından düzenlenen 04.05.2017 tarihli faturaya istinaden bu kişi tarafından ciro yoluyla davalı … Faktoring’e verilerek faktoring işlemine tabi tutulduğu, her iki çek bakımından davacı tarafından zayi nedeniyle iptal istemli davalar açıldığı, çeklerin davalı … Faktoring tarafından İstanbul … İcra Dairesinin … ve … İcra Dairesinin … esas sayılı dosyalarında icra takibine konulduğu anlaşılmaktadır. İspat yükü üzerinde bulunan davacı, yukarıda da açıklandığı üzere öncelikle çekin yetkili hamili olduğunu ve çekin rızası dışında elinden çıktığını, sonrasında ise davalıların çeki iktisapta kötüniyetli veya ağır kusurlu olduklarını kanıtlamak zorundadır. Davacı bankanın çekler bakımından yetkili hamil olduğu ve her iki çekin de hırsızlık sonucunda davacının elinden çıktığı sabittir. Çek istirdatı davasının son hamile karşı açılması gerekmektedir. Somut olayda son hamil ise … Faktoring’dir. Bu durumda son hamil vasfı taşımayan diğer davalılar bakımından davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. 6361 sayılı yasanın 9/2. maddesi; faktoring şirketinin, BDDK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile yine BDDK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamayacaklarını ve tahsilini üstlenemeyeceklerini öngörmektedir. Faktoring şirketleri ancak gerçek ve fatura ile tevsik olunan mal veya hizmet satışına dayalı olup alacakları devralabilirler. Dolayısıyla faktoring işlemi bakımından mal veya hizmet satışının sadece fatura ile tevsik edilmesi yeterli olmayıp, faktoring şirketince faturaya konu mal veya hizmet satışının fiktif nitelikte olup olmadığı, işlem taraflarının ve faturanın güvenilirliği, ilgililerin mali durumları konularında araştırma ve istihbarat çalışması yapılması gerektiği, ayrıca temlik alınan alacağı temsil eden kambiyo senedinin fatura tutarı ile uyumlu olup olmadığına bakılarak açık uyumsuzluk halinde işlem yapılmaktan kaçınılması, senedi düzenleyen ve sair ilgililer açısından da borcun varlığı bakımından teyit işlemleri yapıldıktan sonra ve ancak tüm bu araştırma ve soruşturma sonucunda olumlu bir sonuca varılması halinde faktoring işlemi yapılmasının öngörüldüğü açıktır. Her iki çek faktoring işlemine esas olan ve dava dışı … tarafından düzenlenen 04.05.2017 tarih ve 31.376,20-TL bedelli faturaya istinaden, aralarındaki sözleşme gereğince alacak bildirim formu ve tevdi bordrosu düzenlenerek davalı … Faktoring’e teslim edilmiştir. Ancak davalı … Faktoring tarafından, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda istihbarat çalışması yapıldığı, dayanak faturanın gerçek bir mal-hizmet satışına dayalı olduğu, faturanın taraflarından da teyit alındığı yönünde herhangi bir delil sunulmamıştır. İlave olarak dava konusu 15.000-TL bedelli çek arkasında davacı bankanın tahsil cirosu bulunmaktadır. 6102 sayılı TTK’nın 688. maddesine göre ise, tahsil cirosu bulunan çekin sonradan temlik cirosuyla ciro edilmesi mümkün olmayıp, ancak tahsil cirosuyla ciro edilebilecektir. Bu durumda kendisine bir takım imtiyazlar tanınan ve ilave özen yükümlülüğü bulunan davalı … Faktoring’in, bu durumu bilmesi gerekmekle, çeki kabulünde ağır kusurlu olduğu açıktır. Birleşen dava konusu 5.000-TL bedelli çek de aynı ciro silsilesiyle ve aynı müşterisi tarafından kendisine tevdi edilmiş olduğundan, bu çek yönünden de davalı ağır kusurlu kabul edilmelidir. Bu durumda davalı … Faktoring bakımından asıl ve birleşen davanın kabulü gerekirken reddine karar verilmesi hatalıdır. Açıklanan nedenlerle; asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken reddi doğru değil ise de, yapılan hata/eksiklik yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, davacı vekilinin asıl ve birleşen davaya yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile hükmün kaldırılmasına,yeniden hüküm verilerek”davanın kabulüne” karar verilmiştir.
HÜKÜM:Yukarıda açıklanan nedenlerle: Davacı vekilinin asıl ve birleşen davaya yönelik istinaf başvurusunun kabulüne; İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 02/04/2019 Tarih 2017/867 Esas 2019/300 Karar sayılı asıl ve birleşen dava yönünden kararın HMK.’nın 353(1)b-2 gereği KALDIRILMASINA; “Davalı … Faktoring AŞ aleyhine açılan asıl ve birleşen davanın ayrı ayrı kabulü ile; … Bolu Şubesine ait 30.06.2017 keşide tarihli, … çek no.lu, 15.000-TL bedelli, keşidecisi Bolu Belediye Spor Kulubü Derneği İktisadi İşletmesi olan çek ile … Bankası Yeşilpınar Şubesi’ne ait 30.06.2017 keşide tarihli, … çek no.lu, 5.000-TL bedelli, keşidecisi … olan çekin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, Diğer davalılar aleyhine açılan asıl ve birleşen davanın ayrı ayrı reddine,” İlk Derece yargılamasına ilişkin olarak; Asıl davada: “Alınması gereken 1.024,65-TL karar harcından, peşin yatırılan 256,17-TL harcın mahsubu ile bakiye 768,48-TL’nin davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak Hazine’ye gelir kaydına, Davacı tarafından yatırılan 287,57-TL peşin harçların davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, Davacı tarafından yapılan hakkındaki dava red edilen davalılar için yapılan giderler ayrık tutularak hesaplanan tebliğ giderinden ibaret 60-TL yargı giderinin davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, Davacı vekili için takdir olunan 5.100-TL vekalet ücretinin davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, Talep halinde kullanılmayan gider avansının yatıran tarafa iadesine” Birleşen davada: “Alınması gereken 341,55-TL karar harcından, peşin yatırılan 85,39-TL harcın mahsubu ile bakiye 256,16-TL’nin davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak Hazine’ye gelir kaydına, Davacı tarafından yatırılan 121,29-TL peşin harçların davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, Davacı tarafından yapılan hakkındaki davalar red edilen davalılar için yapılan yargı gideri ayrık tutularak hesaplanan 687,25-TL yargı giderinin davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, Davacı vekili için takdir olunan 5.000-TL vekalet ücretinin davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, Talep halinde kullanılmayan gider avansının yatıran tarafa iadesine” İstinaf yoluna başvuran asıl ve birleşen dava davacısı tarafından yatırılan toplam 88,80-TL peşin istinaf karar harcının istek halinde karar kesinleştiğinde davacıya iadesine, İstinaf yoluna başvuran davacı tarafından yapılan 448,93-TL istinaf yargı giderinin davalı … Faktoring A.Ş’den alınarak davacıya verilmesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda HMK 362(1)-a maddesi uyarınca kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi. 10/03/2022