Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. İstanbul Anadolu 8. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2015/210
KARAR NO: 2019/1238
BİRLEŞEN DOSYA
İSTANBUL ANADOLU -. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
– ESAS- -KARAR SAYILI DOSYA
DAVA : Tazminat (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Maddi-Manevi)
BİRLEŞEN DAVA : Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak
DAVA TARİHİ: 06/04/2015
BİRLEŞEN DAVA TARİHİ : 06/02/2018
KARAR TARİHİ: 11/12/2019
Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Maddi-Manevi) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalı arasında — tarihli iki ayrı eser sözleşmesi imzalandığını, bu hususun taraflar arasında uyuşmazlık konusu olmadığını, ilk sözleşmenin %50 tutarındaki bedelinin ödendiğini davalının ödemeleri ihtirazi kayıt koymadan aldığını davalının ise ilk sözleşmede öngörülen sürede edimlerini tam ve eksiksiz şekilde yerine getirmediği gibi makinenin ön kabulünün de davalıdan kaynaklanan sebeplerden ötürü yapılamadığını, ilk makinenin imalat ve teslimi yönünden tekrar mutabakata varmak için tarafların — tarihinde karşılıklı imza ile tutanak düzenlemiş olmalarına rağmen davalının yine edimlerini ifa etmediğini, tüm iyi niyetli çabalarına rağmen davalı yanın sözleşmeye konu makinaları tam ve eksiksiz olarak süresinde teslim edemeyeceğinin anlaşılması üzerine mehil verilmek suretiyle davalıya ihtarname gönderilerek ürünlerin teslimi, aksi halde sözleşmenin tek taraflı ve haklı nedenle feshedileceğinin bildirildiğini, —.Sulh Hukuk Mahkemesinden — tarihli D.İŞ dosyasında da davalının edimini yerine getirmediğinin belirlendiğini, ilk sözleşmeye konu makineye takılacak — —- sisteminin ücretinin de % 60 ına tekabül eden kısmının ödendiğini kalanın makine tesliminde ödeneceğini davalı ile aralarında düzenlenen— tarihli 2.sözleşmeye konu imalatın da davalı tarafından tam ve eksiksiz olarak teslim edilmediği gibi mevcut üretimin yeterlilik testinden dahi geçemediğini, 2.sözleşmeye konu makine yönünden de — tarihli toplantı tutanağının düzenlendiğini, — tarihinde yapılan toplantıda da makinenin ön kabule hazır hale dahi getirilmediğinin tutanak altına alındığını,–tarihinde yapılan yeterlilik testinden de geçemediğini, bu hususların yine -.Sulh Hukuk Mahkemesinin -Dİş sayılı dosyası ile belirlendiğini, sözleşme bedelini tamamının davalı tarafça ihtirazi kayıt ileri sürülmeden tahsil edildiğini , ancak davalının kendisini oyaladığını, basiretli bir tacir gibi davranmadığını davalının sözleşmeye aykırı davranışlarından ötürü bir kısım masraflar yapılmak zorunda kaldığını, yeni sözleşme ve ek malzeme satın aldığını, gecikmelerden dolayı zarara uğradığını, aynı şekilde davalıya gönderilen ihtarname ile mehil verildiğini, daha sonra da edimin yerine getirilmemesinden ötürü sözleşmenin haklı sebeple feshedildiğini, sözleşme ile kararlaştırılan edimlerin davalı tarafından yapılmasının beklenmesinde hukuki yararları kalmadığını, davalının sözleşmede kararlaştırılan ücrete hak kazanmadığını, bu nedenle davalıya ödenen tutarların iadesi gerektiğini, davalının cevabi ihtarnamelerde talep ettiği kur farkının usul ve yasaya aykırı olduğunu, aynı şekilde 2.sözleşmeye konu makine için yapıldığı iddia edilen ek masraflar nedeniyle sözleşmede kararlaştırılan götürü bedelden başka ek ücret talep edilemeyeceğini, davalının sözleşmelere aykırı davranarak şirketin kişilik haklarını ihlal ettiğini, bu nedenle manevi tazminata hükmedilmesi gerektiğini belirterek davaya konu sözleşmelerin haklı ve tek taraflı olarak feshedilmesi nedeniyle belirlenen alacak kalemleri ile yapılan her türlü masraf, zarar ve sözleşmeden kaynaklanan davalıya ödenen bedellerin iadesi karşılığı- TL.ile -TL.manevi tazminatın davalıdan tahsiline, talep edilen miktarlara akdin feshi tarihinden itibaren temerrüd faizi aksi takdirde yasal faiz işletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA: Davalı vekili cevap ve karşı dava dilekçesinde özetle; taraflar arasındaki anlaşmalar uyarınca tüm imalatların tamamlanarak taahhütlerin yerine getirildiğini, davacının sipariş bakiye bedellerini ödememek için kötü niyetle ihtarname gönderdiğini, verilen tekliflerin davacı tarafından kabul edildiğini, buna rağmen davacının makinaların yapımına ilişkin olarak teknik şartname ve teknik resimleri hazırlayıp müvekkiline vermediğini, bu bakımdan temerrüde düştüğünü, bu hususun davacıya ait beyan ve tutanaklarla da sabit olduğunu, tekliflerin kabulünden sonraki süreçte davacının yapılacak makinelere ilişkin teknik verileri sürekli değiştirip ilave imalatlar istediğini, yeni süreler belirleyip teslim süresini sürekli uzattığını, davacının temin ve tedarik etmek durumunda olduğu makine parçalarını geç temin ve teslim ettiğini, bu nedenle de temerrüdünün söz konusu olduğunu, imalat sürecinin uzamasına ve tamamlanamamasına davacının sebebiyet verdiğini, davacının temin etmekle yükümlü olup teslim ettiği parçaların aynı zamanda yanlış ve kullanılamaz halde teslim edildiğini, bu parçaların kendileri tarafından düzeltildiğini bu durumun davacının da kabulünde olduğunu, yine davacı tarafça hazırlanacağı taahhüt edilen kesici takım ve aparatların hazırlanıp süresinde teslim edilmemesi nedeniyle de davacının temerrütünün doğduğunu, ödeme yükümlülüğü kendisine ait olmasına rağmen — sisteminin satın alma bedelini ödemediğinden bu sistemin kendilerine tesliminin yapılmadığını, makine yapımının ilerletilemediğini, davacının öncelikli olan yapım bedelini ödeme yükümlülüğünü de yerine getirmediğini, toplam -Eurodan ibaret- tarihli davacıya tebliğ edilen ve itiraz edilmeyen faturaya konu ödenmeyen -TL alacaklarının bulunduğunu, ek harcamalardan ötürü kendilerine verilen çeklerin TL cinsinden olması nedeniyle doğan kur farkından ve yapım bedelinin %18 KDV.sinden ibaret bu tutarın hala ödenmediğini davacının para borcunun ödenmesi konusunda da temerrüte düştüğünü, – eksenli makinenin davacıya teslim ve gerekli eğitimlerin verildiğini, teslimin davacı tarafından da kabul edildiğini, aksi iddiaların doğru olmadığını, – istasyonlu transfer makinesinin %90’ının tamamlandığını, eksik kalan kısmın ise davacı tarafından ilave edilmesi gereken zerapoint sistemi ve bağlantılarından ibaret olduğunu, davacının bu sistemi temin etmediğini, bu suretle imalatın tamamlanmasına kendisinin engel olduğunu, bakiye imalat bedeli olan — euro+KDV.nin de davacı tarafça ödenmediğini, mukabil ve asıl edimini ifa etmeyen davacının tek taraflı ve haksız olarak sözleşmeyi feshinin mümkün olamayacağını, kendi kusuruna dayanarak talepte de bulunamayacağını, davacının kabul sonrasında yasal süre ve usuller dışında yapılmış ayıp ve eksik ihbar ve iddialarını kabul etmediklerini, D.İş dosyasında alınan bilirkişi raporuna itiraz ettiklerini belirterek davanın reddini savunmuş, sözleşme kapsamında davacı tarafça ödenmesi gereken halen ödenmeyen bakiye imalat bedeli – Euro ile -keşide tarihli fatura bedeli — TL nin işleyecek faizleri ile birlikte karşı davalıdan tahsiline, ayrıca uğradıkları her türlü zararın ve mahrum kalınan kâr’ın da tespiti ile fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik — TL.lik kısmının karşı davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı karşı davalı vekili karşı davaya cevap dilekçesinde özetle; makinelerin teslimi yapılmadan KDV talep edilmesi hukuka aykırı olduğu gibi taraflar arasındaki 2.sözleşmede KDV ödeneceğinin kararlaştırılmadığını, alınan teşvik belgesi gereği KDV ödemekten muaf olduklarını, KDV.nin istenebilmesi için mal teslimi veya hizmet ifası gerektiğini, 2.sözleşmede götürü bedel kararlaştırıldığından bu bedelin içinde davalının hakkını saklı tutmamasından ötürü de KDV talep edilemeyeceğini, KDV.nin de bu tutara dahil olduğunun kabulü gerektiğini, götürü bedelle kararlaştırılan miktarın dışında ek ücret ve maliyet talebinde bulunulamayacağını, davalıya çek ile yapılan ödemelerden kaynaklı olarak davalının kur farkı talep ettiğini, sözkonusu çekleri ihtirazı kayıt koymaksızın teslim alıp tahsil eden davalının bu hakkını yitirdiğini, bu talebe yönelik faturaya itiraz da ettiklerini belirterek karşı davanın reddini savunmuştur.
Davacı vekili birleşen davada dava dilekçesinde özetle; mahkememizde görülen asıl dava dosyasına konu ettiği sözleşme bedelleri ve alacak kalemleri için TL cinsinden tahsili talebi ile dava açtıklarını ancak sözleşmede alacakların Euro cinsinden kararlaştırıldığını belirterek- Euro ve – TL zarar alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili birleşen dosyaya cevap dilekçesinde özetle; davacı taleplerinin zaman aşımına uğradığını, asıl davada talep edilen bedellerin birleşen dosya ile de talep edildiğini ve mükerrerlik itirazında bulunduklarını, davacının belirttiği şekilde herhangi bir alacağı olmadığını, davacının kur farkı hakkının bulunmadığını belirterek birleşen davanın reddini savunmuştur.
İNCELEME ve GEREKÇE: Dava ve birleşen dava hukuki niteliği itibariyle eser sözleşmesinden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemlerine ilişkindir. Karşı dava ise karşı davacı tarafça sözleşmelerdeki tüm edimlerin yerine getirdiği, karşı davalının imalat bedelinin bir kısmını ödemediği iddiasıyla açılmış olup ödenmeyen imalat bedelleri ile uğranılan zararın ve mahrum kalınan karın tespit ve karşı davalıdan tahsili istemine ilişkindir. Dava / karşı davalı iş sahibi, davalı / karşı davacı ise yüklenici durumundadır.
Dilekçeler aşamasının tamamlanmasından sonra asıl ve karşı dava yönünden mahkememizin — günlü ön inceleme duruşmasında dava şartları ve ilk itirazlar incelenmiş tarafların sulh olma imkanının bulunmadığı anlaşılmakla uyuşmazlık noktaları belirlenip tahkikat aşamasına geçilerek deliller toplanıp bilirkişiden rapor alınmak suretiyle sonuca gidilmiştir.
Taraflar arasında iki ayrı makina için eser sözleşmesi düzenlenmiştir. Bunlardan biri 7 eksenli özel makine ( CNC yatay işleme tezgahı) olarak adlandırılan makine olup davacı bu makine için davalının ilk olarak — tarihli teklifi sunduğunu, daha sonra yapılan görüşmeler ile — tarihli teklif üzerinde anlaşıldığını ileri sürmüş, davalı vekili ise söz konusu makine için düzenlenen- tarihli teklif olduğunu, tarafların bu metin üzerinde anlaştığını beyan etmiştir. Davacı taraf – tarihli teklifi kabul etmemiştir.
Diğer makine ise robot beslemeli – istasyonlu CNC kontrollü dik transfer makinesidir. Davalı yüklenici olarak bu makine için — tarihli teklifi verdiğini ileri sürmüş, davacı da söz konusu makine için sunulan teklifin — tarihinde kabul ve imzalandığını beyan etmiştir.
Davacı 8 istasyonlu dik transfer makinesi için sözleşme bedelinin — Euro olup %50’sinin peşin kalan %15’in ön kabul, kalan %35’inde kesin kabul de ödeneceğinin kararlaştırıldığını, %50 karşılığı — Euro ödemenin – TL olarak -tarihinde ödendiğini, – tarihinde de – Euronun karşılığı – TL’nin davalı hesabına yatırıldığını, %50’nin kalan miktarının çek ile -Euro karşılığı – TL olarak — tarihinde ödendiğini, davalının ödemeleri hiç bir ihtirazi kayıt koymadan aldığını, böylece kendi ödeme taahhütleri yerine getirilmiş iken davalının yapmayı taahhüt ettiği makinenin halen imalat aşamasında olup ön kabulünün dahi yapılmadığını, bu yüzden tarafların – tarihinde bir araya geldiklerini ve durumun tutanakla tespit edildiğini, davalının makineyi süresinde bitirmediği, teknik ve fiziki yapısının sözleşmeye ve eklerine uygun olmadığı hususlarının belirlenerek imza altına alındığını, bu makine için sözleşmedeki teslim tarihi değiştirilmemek kaydıyla ——sisteminin monte edilmesine karar verildiğini, — — sisteminin bedelinin %60’ının da davalıya ödendiğini, sistemin bedelinin – Euro olarak kararlaştırılmış olup – Euro bedelin – tarihinde davalı hesabına gönderildiğini, kalan kısmın ise makine tesliminde ödeneceğinin kararlaştırıldığını, tüm bunlara rağmen makinenin eksiksiz olarak süresinde teslim edilemeyeceği anlaşılınca davalıya-Noterliği’nin – tarihli ihtarnamesinin gönderilip – gün mehil verildiğini aksi halde sözleşmenin haklı nedenle tek taraflı olarak feshedileceği bildirilmesine rağmen davalının ifadan kaçındığını, makinenin hangi aşamada olduğunun tespiti yönünden -.Sulh Hukuk Mahkemesinin — D.iş sayılı dosyasında yaptırılan tespitte makinenin natamam olduğunu ileri sürmektedir.
Davacı yan – eksenli özel makine imalatına ilişkin iddialarında ise, davalının bu makine için – tarihli teklifi sunduğunu, daha sonraki görüşmelerde – tarihli teklifin sunulduğunu, kendileri tarafından da kabul edildiğini, makinenin – ay içinde teslim edileceği hususu ile sözleşme bedelinin – Euro olduğu konusunda anlaşmaya varıldığını, bedelin -Euroluk kısmının – tarihindeki kur üzerinden – TL olarak davalı hesabına gönderildiğini, bakiye -Euro’nun da – tarihindeki kur fiyatı üzerinden hesaplanıp toplam 1- TL bedelli – adet çek verilmek suretiyle ödediğini, davalının sözleşme bedelini tahsil ederken hiç bir ihtirazi kayıt ileri sürmediğini, buna rağmen davalının makineyi imal ve süresinde teslim etmediğini, makinenin yeterlilik testinden geçmediğini, bu hususun – tarihinde yapılan toplantı ve düzenlenen tutanak ile davalı tarafça da kabul edildiğini, ek termin süresi kararlaştırıldığını, – tarihinde yapılan toplantıda da makinenin tam ve eksiksiz hale getirilmediği, ön kabul aşamasında olmadığı tespit edilip tutanak düzenlendiğini, durumun değişik iş dosyasında alınan rapor ile de sabit olduğunu belirtmiştir.
Davalı ise davacının makinelerin yapımına ilişkin teknik şartname ve teknik resimleri hazırlayıp vermediğini, bu yüzden temerrüde düştüğünü, — tarihli tutanakta ve diğer toplantılarda şartname hazırlanacağı belirtilmiş olmasına rağmen davacının vermediğini, her yeni toplantı sonrasında makinelere ilişkin ayrıntıların değiştirilmesi ve ilave isteklerin ileri sürülmesi ile teslim sürelerinin tadil edilip uzatıldığını, davacının temin ve tedarik etmekle yükümlü olduğu bir kısım makine parçalarını geç temin ve teslim ettiğini, bu yüzden de temerrüde düştüğünü, temin ve tedarik ettiği parçaların ise aynı zamanda yanlış ve kullanılamaz halde olduğunu bu yüzden kendileri tarafından düzelttirildiğini, bu durumun davacı tarafça da kabul edildiğini, davacının hazırlaması gereken kesici takım ve aparatları hazırlayıp süresinde teslim etmediğini, dikey transfer makinesinin önemli bir parçası olan ve takılması daha sonradan kararlaştırılan —— sisteminin temin, tedarik ve satın alma bedelini ödeme yükümlülüğü davacıya ait olmasına rağmen yerine getirilmediğini, yapım bedelini ödeme yükümlülüğü yanı sıra KDV ödeme yükümlülüğünü de yerine getirmediğini,– eksenli özel makinenin davacıya süresinde teslim edildiğini, gerekli eğitimlerinde verildiğini, dik transfer makinesinin de %90’ının tamamlanmış olup eksik kısmın davacı tarafça makineye ilavesi gereken — sistemi ve bağlantıları olduğunu, davacının sistemi temin etmeyerek imalatın tamamlanmasına bizzat kendisinin engel olduğunu, bu makinenin bakiye imalat bedelinin ödenmediğini, kendi edimini yerine getirmeyen bu yüzden temerrüde düşen davacının tek taraflı olarak sözleşmeyi haksız feshetmesinin mümkün olmadığını, davacıdan halen – Euro bakiye yapım bedeli ve KDV’den oluşan alacaklarının olduğunu, ek harcamalardan ve çeklerin TL cinsinden verilmiş olmasından doğan kur farkı ile 7 eksenli özel makinenin yapım bedelinin %18’i oranında KDV alacaklarının olup, bunların davacı karşı davalıdan tahsiline karar verilmesini istediklerini bildirmiştir.
Davalı karşı davacı şirket vekili ve şirket yetkilisi — günlü duruşmada davaya konu her iki makinenin halen davalı karşı davacı şirket uhdesinde olduğunu beyan etmişler, makineler ve tarafların ticari defter ve dayanak kayıtları üzerinde bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiştir. Alınan –tarihli raporda teknik yönden yapılan değerlendirme sonuç kısmında aynen”….. Davacı davalıdan iki adet tezgâh için teklif almıştır:
a. Yarım/tam otomatik olarak teknik resmine göre — silecek konsülü, soğutucu ve ayrıca silecek kolları işlemek için — işleme tezgâhı ve
b. —-
Dosyada bu tezgâhlar için “sözleşme” adı altında belge yoktur. Buradan tarafların teklifleri sözleşme olarak nitelendirdikleri anlaşılmaktadır.
Tekliflerde, tezgâhların imalatına ilk taksit ödemesinden sonra başlanacağı belirtilmiştir. Defter incelemesine göre ilk ödemenin – tarihinde yapıldığı görülmektedir. İlk sözleşmeye göre tezgâh teslim süresi- ay, ikinci sözleşmeye göre — ay olarak belirtilmiştir. İlk sözleşmenin tarihi – ikinci sözleşmenin tarihi -. Son yapılan toplantı tutanağının tarihi –. Bu tarihe kadar tezgâhlar davalı tarafından davacıya teslim edilmemiştir. İlk ödeme yapıldıktan sonra – aya kadar yakın bir süre geçmiştir. Her iki tezgâh için de teklifte ön görülen sürenin aşıldığı görülmektedir.
Toplantı tutanaklarının tarihleri — dür. Bu toplantılarda her iki tezgahın tamamlanmış, eksik bölümleri ve bu eksikliklerin giderilmesinin kimin sorumluluğunda olduğu, hangi tarihlerde tamamlanacağı hakkında karşılıklı mutabakatlar yer almaktadır.
Transfer makina imalatı —- ile ilgili toplantı tutanağında, — hatasından kaynaklanmaktadır (Gecikme toplam 5 hafta)” ve – tarihinde — ve döner sıkma elemanlarının montajı tamamlanacak” maddeleri yer almaktadır. Buna göre davalı gecikmenin kendisinden kaynaklandığını kabul etmiş olmaktadır. Tezgâh için gerekli olan – sisteminin de toplantı tarihinde monte edilmemiş olduğu anlaşılmaktadır.
—- tezgahı —- için satın alınmasına karar verilen – sisteminin %60 lık bedelinin ödemesi defter kayıtlarına göre – Euro nun %60’lık kısmına denk gelen -Euro – tarihinde o günkü kur üzerinden hesaplanarak – TL olarak davalı hesabına yatırdığı , davacının – ödemesi konusunda yükümlülüğünü yerine getirdiği görülmektedir. Keşif sırasında davalı beyanına göre — aparatlarının ödemesi için ödemesinde %50 peşin, %50 daha sonra şeklinde anlaşıldığını, — —ödemesinin yapılmadığını aparatların eksik kaldığım” ifadesinin defter kayıtları ile örtüşmediği anlaşılmaktadır. Ödeme yapılmasına rağmen bu sistemin temin edilmemiş olduğu ve – sisteminin davalı tarafından temin edilmesi gerektiği, dosyadaki belge ve bilgilerden anlaşılmaktadır.
– sisteminin kullanılmasına tezgâh teklifi yapıldıktan ve imalatı başlandıktan sonra karar verildiği görülmektedir. Dosyada belgelere göre karar tarihinin – olduğu anlaşılmaktadır. Bu tarih imalatın başlamasından 10 hafta kadar sonrasındadır. Bu tarihe kadar daha önceki– sistemini kapsamayan anlaşma kapsamında sipariş edilen özellikteki tezgâh tamamlanmamıştır. Bu konuda davacının bir itirazı veya ihtarının olmadığı, yapılan toplantıların ise tarihlerinin — olduğu, bu toplantılarda tezgâhların tamamlanması için faaliyet ve temrin planları yapıldığı görülmektedir.— sistemi takılması kararı ile tezgâhın teslim tarihinin daha da gecikeceği taraflarca değerlendirilmiştir.— sistemi için davacı ödeme görevini yerine getirmesine rağmen sistemin temin edilmemiş olduğu, tezgahın tamamlanmadığı görülmektedir.
-eksenli özel işleme makinasında kullanılmak üzere -derece dönen hidrolik bağlantı silindirleri (sağ ve sol) için davacı şirkete — tarihli – TL bedelle fatura kesilmiş olduğu, davacının bu bedeli – tarihinde davalıya ödediği defter kayıtlarından görülmektedir. Buna göre davacının davalı tarafından istenen aparatları tedarik için ödeme yaptığı anlaşılmaktadır.
Kesici takımların davacı tarafından İtalya’dan ithal edildiği, arızalanması sebebiyle tekrar geri gönderilerek tamir ettirildiği dosyadaki gümrük belgelerinden anlaşılmaktadır. Kesici takım temini için davacı gerekli işlemi yapmıştır. Bu takımların uygun olmadığını belirtir, davalı tarafından sunulmuş bir belge dosyada mevcut değildir.
-(Yarım / tam otomatik olarak teknik resmine göre – silecek konsülü, soğutucu ve ayrıca silecek kolları işlemek için — yatay işleme tezgahı) ile ilgili – tarihli toplantı tutanağında “Yeterlik tekrarı yapılacak. —- yapılacak. Kontrol ve raporlama – tarafından yapılacak” ifadesi yer almaktadır. – tarihli toplantı tutanağında- tarafından yeniden yeterlilik yapılıp uygunluğu tespit edilecek ifadesi yer almaktadır.
Buna göre davalı, yeterlilik kontrolünün davacı tarafından yapılmasını kontrol etmiş bulunmaktadır. Aynı toplantı tutanağında “Yeterlilik uygun çıkmaz ise sorun analizi için yeniden toplantı yapılıp—- liderliğinde sorun çözümü aranacak” denerek yeterlilik ile sorumluluğun davalıya bırakıldığı görülmektedir.
– (Yarım / tam otomatik olarak teknik resmine göre – Döküm silecek konsülü, soğutucu ve ayrıca silecek kolları işlemek için— yatay işleme tezgahı) ile ilgili yapılan yeterlilik testlerinde istenen değerlerin sağlanmadığı bilirkişi ve davacı tarafından belirlenmiştir.
Yarım / tam otomatik olarak teknik resmine göre —silecek konsülü, soğutucu ve ayrıca silecek kolları işlemek için — yatay işleme tezgâhı için gerekli olan spindel head parçasının davacı tarafından İtalya’dan temin edildiği dosyadaki gümrük beyannamelerinden ve faturalardan anlaşılmaktadır.
Davalı, “davacı tarafın yapımını istediği makinaların projesini, teknik şartnamesi, fiziksel özellikleri ve diğer yapılması istenen teknik ve mekanik özelliklerini ve donanımlarını kendisine vermediğini” ifade etmiştir. Kamera destekli——– yer almaktadır. Müşteri sipariş ettiği tezgahın sahip olmasını istediği teknik özellikleri belirtir. Yüklenici ise bu ihtiyaçları yerine getirir ve günün bilim ve teknolojisine uygun tezgahı projelendirir ve hizmet alarak projelendirir, gerekli detaylar konusunda müşteriden teyid alır ve tezgahı hazırladığı projeye göre imal eder. Buna göre tezgahın projesinin yapılması sorumluluğu davalı/yükleniciye aittir.
Davalı, “davacı tarafın yapım bedellerini ödemediğini, kendisinin temin etmek durumunda olduğu — sistemini ve diğer donanımları temin etmediğini, buna rağmen davalının hatasız üretim yapan makinaları tam ve eksiksiz imal ederek davacıya teslim ettiğini—-” ifade etmektedir. Defter kayıtlarından davacının davalıya ödemeler yaptığı, yukarıda açıklandığı gibi— sistemi için %60 oranında ödeme yaptığı görülmektedir. Tezgâhın teslim edildiğine dair bir tutanak dosyada mevcut değildir.
Davacı, dava dışı — tarihinde sözleşme imzalayarak, — gövdesi işleyen— imalatını sipariş etmiştir.
Keşif sırasında tarafların teknik bilirkişiye beyanları aşağıda gibidir.
Makinada üretilen parçaların verilen toleranslar içinde olduğunu, bilirkişinin imal edilen parçaları ölçerek toleranslar içinde olduğunu tespit ettiğini, ölçümlerin davacının fabrikasında da yapıldığını, işleme takımlarının davacı tarafından yaptırıldığını, — aparatlarının ödemesi için %50 peşin, %50 daha sonra şeklinde anlaşıldığını,— ödemesinin yapılmadığını aparatların eksik kaldığını, davacının önce — istemediğini daha sonra karar verdiğini, — teklifinin kabul edildiğini, paranın bir kısmı verildiği için sistemin tamamlanamadığını, ilk çizimin — yapıldığını, – firmanın gelmesi sonucunda — istediklerini, — göre tasarımda değişiklik yapıldığında makinanın mevcut haliyle —– çalışabileceğini, ancak tolerans konusunda bir tespit yapılamayacağını ifade etmiştir.
Ayrıntıları yukarıdaki bölümlerde arz edilen incelemeler neticesinde;
İncelenen davacı şirket ticari defter kayıtlarına göre davacının davalıdan dava tarihi itibariyle -TL alacaklı olduğu görülmüştür.
İncelenen davalı şirket ticari defter kayıtlarına göre davalının davacıya dava tarihi itibariyle – TL borçlu olduğu görülmüştür.
— yılına ilişkin faturalar yönünden mutabık oldukları tespit edilmiştir. Ancak ödemeler yönünden —TL tutarında farklılık olduğu bu farklılığın kur farklarından kaynaklandığı tespit edilmiştir.
– yılına ilişkin yapılan incelemede ise; davalı tarafından davacıya tanzim edilen — TL tutarlı faturanın davacı kayıtlarında yer almadığı tespit edilmiştir. Ödemeler yönünden bakıldığında ise ilgili yılda tarafların kayıtları arasında — TL tutarında kur farkı oluştuğu tespit edilmiştir. Tüm bu bilgiler ışığında dava konusu alacağın dayanağının aşağıda yer alan 1 adet faturadan kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
2) – otomatik olarak teknik resmine göre– silecek konsülü, soğutucu ve ayrıca silecek kolları işlemek için -işleme tezgâhı ve kamera ve—- tezgahı davalının teklifinde belirtilen sürelerde tam ve çalışır olarak tamamlanıp davacıya teslim edilememiştir.
Davacı tarafından davalıya, tezgahların imal edilmesi için ödemelerin yapıldığı defter kayıtların tespit edilmiştir.
Kamera ve Robot Beslemeli — tezgâhı için—sisteminin ilavesine sözleşme tarihinden yaklaşık 10 ay sonra karar verilmiştir. Tezgâhın, teklifte belirtilen tamamlanma süres— aydır. Taraflar arasındaki varılan mutabakata qöre davacı -sisteminin %60 oranındaki gerekmektedir. — sisteminin davalı tarafından tedarik edilmediği dosyada belgelerden anlaşılmaktadır. Bu sebeple tezgâh yapımı tamamlanamamıştır. Dosyadaki belgelerden davacının satın alması, temin etmesi gerektiği takım ve aparatları temin ettiği anlaşılmaktadır. 7 eksenli özel işleme makinasının (Yarım / tam otomatik olarak teknik resmine göre –silecek konsülü, soğutucu ve ayrıca silecek kolları işlemek için-yatay işleme tezgâhı ) üzerinde çeşitli tarihlerde yapılan yeterlilik testlerinden dosyadaki belgelere göre olumsuz sonuç elde edilmiştir.
— tarihli toplantı tutanağında — tarafından yeniden yeterlilik yapılıp uygunluğu tespit edilecek” ifadesi yer almaktadır. Buna göre davalı yeterlilik kontrolünü davacı tarafından yapılmasını kontrol etmiş bulunmaktadır. ——– yer almaktadır.Tezgahların, davacı tarafından verilen teknik özelliklere göre projelendirilmesi ve davacı onayına sunma görevi davalınındır. Makinelerin üzerinde yapılan keşif incelemesi ve dava dosyasına sunulan belgelerin incelenmesi sonunda, dava konusu her iki makinenin, sözleşmede tanımlanan özellikleriyle imal edilerek davacıya teslim edilmemiş olduğu, bazı eksik parçalarının bulunduğu ve dolayısıyla makinelerin bu haliyle sözleşmede tanımlanmış işlevini tamamen yerine getiremeyeceği ve bu durumda makinelerin gizli ayıplı ürün sayılacağı görüş ve kanaatinin oluştuğu, Dava konusu davalı alacağının dayanağının — tarihli — TL tutarlı faturadan kaynaklandığı, faturanın davacı kayıtlarında bulunmadığı, iş bu fatura içeriğinin —— yapılan harcamalar” dan oluştuğu,
A- ASIL DAVANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
1) işbu asıl davada davacı, “davalı/yüklenicinin eser sözleşmelerinden kaynaklanan borçlarını ifada temerrüde düştüğünü, bu nedenle sözleşmeleri haklı olarak feshettiğini” iddia etmekte ve “önceden ödemiş olduğu sözleşme bedellerinin iadesini ve uğramış olduğu zararların tazminini” talep etmektedir.
Dava dosyası içeriği ile raporumuzun TEKNİK KISMINDAKİ tespitlerden anlaşıldığı üzere; Davalı ile davacı arasında, davalının sözleşmede belirtilen 2 adet makineyi imal edip davacıya teslim etmesini konu edinen, iki adet eser sözleşmesi akdedilmiştir. Davalı/yüklenici, eser sözleşmelerinin konusunu oluşturan 2 adet makineyi sözleşmede kararlaştırılan tarihlerde sözleşmeye uygun şekilde imal edip teslime hazır hale getiremediği gibi, daha sonra yapılan mutabakat ve toplantılarda davalıya tanının ek süreler içinde de teslime hazır hale getirememiştir. Bunun üzerine, davacı/iş sahibi tarafından davacıya ihtar çekilerek 30 günlük bir mehil verilmiştir. Fakat davalı/yüklenici bu mehil içinde de sözleşme konusu makineleri sözleşmeye uygun şekilde imal edip teslime hazır hale getirememiştir. Bu durum nedeniyle kanaatimizce davacı/iş sahibi, davalı/yüklenicinin borçlarını ifada temerrüdü nedeniyle sözleşmeleri geçmişe etkili olarak feshetmeye (yani sözleşmelerden dönmeye) hak kazanmıştır (TBK.md.117, md.123, md.125/f.2). Davalı/yüklenici her ne kadar “makinelerin imalindeki gecikmenin davacı/iş sahibinin kendisine düşen yükümlülüklerini yerine getirmemesinden kaynaklandığı” iddia etmişse de, raporumuzun TEKNİK KISMINDAKİ ve MALİ KISMINDAKİ tespitlere göre, davalı/yüklenicinin bu iddiası hukuken yerinde değildir. Zira davacı/iş sahibi, makinelerin tesliminden önce ödemesi gereken sözleşme bedelleri tutarını ödemiş olduğu gibi, kendisi tarafından yerine getirilmesi gereken diğer yükümlülüklerini de yerine getirmiştir.
3) Davacı/iş sahibi, davalı/yüklenicinin temerrüdü nedeniyle sözleşmeleri haklı olarak feshetmiş olduğu için, ödemiş olduğu sözleşme bedellerinin iadesini ve uğramış olduğu menfi zararların tazminini (zarara uğradığını ispat etmek şartıyla) talebe hak kazanmıştır (TBK.md.125/f.3)
Davacının dava dilekçesinde yer alan, yapmış olduğu ödemelere ilişkin beyanları ile raporumuzun TEKNİK ve MALİ kısmındaki tespitlere göre, davacı sözleşme bedellerine istinaden toplam — TL ödeme yapmıştır. Bu nedenle kanaatimizce davalıdan bu tutarda bedel iadesi alacağı bulunmaktadır. Nitekim davacının ticari defterlerinde de davacının davalıdan bu miktarda alacağı olduğu hususu kayıtlıdır.
Davacı her ne kadar, bir takım zararlara da uğradığını iddia etmişse de, raporumuzun TEKNİK ve MALİ KISMINDAKİ tespitlerden, davacının iddia ettiği gibi zararlara uğradığı hususu anlaşılmamaktadır. Nitekim davacının ticari defterlerinde de, sadece davalıdan — TL alacağı bulunduğu hususu kayıtlıdır.
4) Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacının eser sözleşmelerini haklı olarak feshettiği (döndüğü) ve davalıdan —- TL bedel iadesi alacağının bulunduğu kanaatine varılmıştır. Davacı, bu alacağına, sözleşmenin feshedildiği tarihten itibaren temerrüt faizi (yasal faiz) işletilmesini talep etmiştir. Davacı— tarihli fesih ihtarnamesinde, yukarıda belirttiğimiz bedel alacağının 10 gün içinde ödenmesini talep etmiştir. Dolayısıyla davalı, ihtarnamenin tebliğinden itibaren 10/gün sonra temerrüde düşmüştür, işbu ihtarnamenin – tarihinde tebliğ edildiği anlaşılmaktadır. Buna göre davalı,- tarihinde temerrüde düşmüştür. Bu nedenle davacı alacağının, — tarihinden itibaren işletilecek temerrüt faizi (davacının talebi gibi yasal faizi) ile birlikte tahsili gerektiği kanaatine varılmıştır.
5) Son olarak şu hususu da belirtelim ki, eser sözleşmeleri, davacının bu sözleşmeleri haklı olarak feshetmesiyle (dönmesiyle) geçmişe etkili olarak ortadan kalktıkları için, davalının makinelerini teslim etme borcu da ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla davalının artık böyle bir borcu bulunmamaktadır.
B- KARŞI DAVANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
1) İşbu davada davalı (karşı davacı) özetle;
Eser sözleşmelerinin davacı/iş sahibi tarafından haksız olarak feshedildiğini;
Bu nedenle davacının, henüz ödememiş olduğu sözleşme bedeli tutarlarını KDV’si ile birlikte ödemekle yükümlü olduğu;
Ayrıca davacının, ödemiş olduğu sözleşme bedeli tutarlarının KDV’sini ödemediğinden işbu KDV tutarını da ödemekle yükümlü olduğunu;
Bundan başka, davacının -tarihli fatura bedeli olan — TL’yi de ödemekle yükümlü olduğunu;
Ayrıca davacının, davalının uğramış olduğu maddi ve manevi zararları da ödemekle yükümlü olduğunu;
İddia etmekte ve bütün bu alacaklarının tahsiline talep etmektedir.
2) ASIL DAVA kısmında açıklandığı üzere, kanaatimizce, davacı/iş sahibi davalı/yüklenicinin borçlarını ifada temerrüdü nedeniyle eser sözleşmelerini haklı olarak feshetmiştir, yani bu sözleşmelerden dönmüştür. Bu nedenle davacının, henüz ödememiş olduğu sözleşme bedeli tutarlarını davalıya ödeme borcu da ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla davalının davacıdan, gerek henüz ödememiş olan sözleşme bedellerinden kaynaklanan bir alacağı, gerekse bunların KDV’sinden kaynaklanan bir alacağı bulunmamaktadır. Zira davalının bu alacakları, sözleşmenin feshiyle birlikte ortadan kalmıştır, yani sona ermiştir. Davacı (karşı davalı), davalının temerrüdü nedeniyle sözleşmeleri haklı olarak feshetmiş olduğu için, davalının davacıdan tazminat alacağı da bulunmamaktadır. Davalının (karşı davacının) – tarihli ve — TL bedelli faturadan kaynaklanan alacağı olup olmadığına gelince:
-İşbu fatura tutarının bir kısmının, davacının sözleşme bedellerinin bir kısmını çek ile ödeme yapmış olmasından kaynaklanan kur farl^ alacağı olduğu belirtilmektedir. Ne var ki sözleşmeler fesihle birlikte geçmişe etkili olarak ortadan kalktıkları için, davacı çek olarak ödemiş olduğu sözleşme bedellerinin de iadesini (geri verilmesini) talebe hak kazanmıştır. Dolayısıyla davalının davacıdan bu çek bedellerinden kaynaklanan bir alacağı kalmamıştır (bu alacak ortadan kalkmıştır).
Dolayısıyla da, davalının davacıdan herhangi bir kur farkı alacağı da kalmamıştır.
-İşbu fatura alacağının diğer bir kısmının, 7 eksenli özel makinenin (CNC yatay işleme tezgahının) yapım bedelinin KDV’sinden kaynaklanan KDV alacağı olduğu iddia edilmiştir. Ne var ki işbu makineye ilişkin eser sözleşmesi de (diğer makineye ilişkin eser sözleşmesiyle birlikte) ortadan kaktığı (sona erdiği) için, davalı/yüklenicinin bu makine bedeline ilişkin alacağı da ortadan kalkmıştır. Bedel alacağı ortadan kalktığı için, bedelin KDV’sinden kaynaklanan alacak da ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla davalının davacıdan böyle bir alacağı bulunmamaktadır.
-İşbu fatura alacağının diğer bir kısmının ise, davacının 7 eksenli özel makineye (CNC yatay işleme tezgahına) ilişkin ek talepleri doğrultusunda davalının yaptığı masraflardan kaynaklanan alacağı olduğu iddia edilmiştir. Ne var ki raporumuzunTEKNİK KISMINDA, davacının ek talepleri doğrultusunda davalının böyle bir ek masraf (davacının ödemekle yükümlü olduğu ek masraf) yaptığı hususu tespit edilmemiştir. Bu nedenle davalı böyle bir alacağının varlığını ispat edememiştir.
Yukarıda açıklanan gerekçelerle;
ASIL DAVADA;
Taraflar arasındaki eser sözleşmesinin, davacının fesih işlemi ile birlikte geçmişe etkili olarak ortadan kalktığı, bu nedenle davacının ödemiş olduğu satım bedellerinin iadesini talebe hak kazandığı; ödememiş olduğu satım bedelleri tutarını ödeme borcunun bulunmadığı (zira bu borcun da ortadan kalktığı); davalının ise makineleri teslim etme borcunun ortadan kalktığı, dolayısıyla davalının artık böyle bir borcunun bulunmadığı;
Davacının davalıdan, dava tarihi itibariyle davalıdan, – TL tutarında bedel iadesi alacağının bulunduğu;
Bu alacağın, — tarihinden itibaren işletilecek temerrüt faizi (davacının talebi gibi yasal faizi) ile birlikte tahsili gerektiği;
Davalının (karşı davacının) davacıdan (karşı davalıdan) herhangi bir alacağının bulunmadığı;”sonucuna varılmıştır. Alınan rapora her iki taraf vekilince itiraz edildiğinden, makinelerin bulunduğu mahalde — tarihinde keşfe gidilmiş, dava konusu yedi eksenli özel makine olarak tabir edilen makine ,davacı tarafça keşif sırasında kesici aparatlar hazır edilmediğinden çalıştırılmış ancak üretim yapılamamıştır. Teknik bilirkişi heyeti makinenin hassas yani davacı tarafça iddia edilen rulman ve mil parçalarının hassas çalışıp çalışmadığı hususunda bu haliyle tespit yapılamayacağını beyan etmiştir. Dava konusu kamera destekli robot beslemeli – istasyonlu – kontrollü dikey transfer makinesi davalı karşı davacı şirket yetkilisi ve aynı zamanda makinenin tasarımını da yaptığını beyan eden – tarafından çalıştırılmış, —-tasarımı da bana aittir. Davacı karşı davalı taraf ile çalışanı olduğum şirket arasındaki ilk teklif bu makinenin — olmaksızın üretilmesi yönünde idi. Daha sonra davacı karşı davalı taraf makinenin — sistemi ile birlikte üretilmesini istedi. Bunun üzerine tasarımda değişiklik yaptık. Makinede kullanılacak — — sisteminin model, marka, fiyat ve teslim süresini bildirdik. Bu konuda — görüştük. — sisteminin fiyatının -.euro civarında olduğunu, yüzde 35’inin peşin olarak verilmesi halinde sipariş verebileceğimizi söyledik. Davacı karşı davalı taraf yüzde elli tutarını yatırmıştır. Biz de siparişini verdik. Teslim zamanı gelip mal hazır olduğunda durumu –ilettim. Durumu şirket işlerinde daha yetkili olan —iletmem söylendi. Yaklaşık 1 ay kadar beklememize rağmen kalan ücret yatırılmadı. Bana sistemi alıp takmamı parasını daha sonra vereceklerini söylediler. Bunu yapamayacağımızı söyledik ve bu şekliyle — sistemi alınamadı. Bakiye yüzde elli tutar ödenmedi. Gördüğünüz makine – sistemi olmadan çalıştırılır ancak üretim yapılamaz.”demiştir.
Düzenlenen— tarihli ek raporda teknik heyet – eksenli özel makine yönünden tezgah çalıştırılmakla birlikte tezgah üzerinde parça işleme / kesme takımlarının mevcut olmaması nedeniyle imalat yapılamadığından, parça imalatının istenen hassasiyette yapılıp yapılmadığının ve istenen hassasiyetlerin sürekli imalatta tekrarlanır olup olmadığının belirlenemediğini açıklamıştır. Diğer makine de ise – sistemi mevcut olmadığından parça imalatı yapılamamış olup, tezgahın bu sistem haricinde diğer mekanik ve elektronik donanımının tamamlanmış olduğu belirtilmiş, istenen hassasiyetle üretim yaptıkları görülmedikçe tezgahların kısmi olarak tamamlanmış olmasının teknik açıdan bir anlam ifade etmeyeceğini, dolayısıyla tamamlanma oranından bahsedilemeyeceğini, tamamlanmamış olarak kabulünün gerektiğini, tezgahların ayıplı kabul edildiğini, bu haliyle davalının ücret talebinde bulunamayacağını belirtmiştir.
Dava konusu – eksenli özel makinenin üretim yapabilmesi için gerekli aparatlar davacı tarafça hazır edilmek kaydıyla bu makine üzerinde tekrar -tarihinde keşfen inceleme yapılmış, bilirkişiler eşliğinde çalıştırılıp üretim yapılması sağlanarak, bu makineye ilişkin olarak teknik bilirkişi heyetinden— tarihli ek rapor alınmıştır. Bilirkişi heyeti makineyi dosyaya sunulan davacının dayandığı – ve davalının dayandığı – tarihli teklifler uyarınca ayrı ayrı değerlendirmiş, yapılan üretimler neticesinde dosyaya sunulan tekliflerin her birinde imalat sürelerini belirten farklı veriler olduğunu, keşif sırasında bir parça için üretim süresinin 32 saniye olduğunun belirlendiğini,—- tarihli teklifte 2 parçanın 13-14 saniyede işleneceğinin, – tarihli teklifte ise 2 parçanın 12-13 saniyede işleneceğinin kabul edilmesi karşısında mevcut üretimin bunu sağlanamadığını bunun yanı sıra sözleşme koşullarından olan tolerans ölçülerinde işlenme koşulunun da %96 oranında yerine getirildiğini, bu durumda makinenin sözleşme koşullarına uygun üretim yapmadığını belirtmişlerdir.
Yapılan yargılama, toplanan deliller, alınan bilirkişi raporları ve tarafların beyanları uyarınca davacı / karşı davalı iş sahibi, davalı / karşı davacı yüklenici sıfatıyla olmak üzere 2 adet makinenin yapılıp teslim edilmesi hususunda eser sözleşmelerinin yapıldığı, sözleşme konularından birinin 7 eksenli özel makine olup davacının dosyaya sunduğu – tarihli teklife dayandığı, davalının ise bu makine için daha sonra– yeni bir teklif sunulup makinenin imalinin bu teklif esas alınarak yapıldığını ileri sürdüğü, davacı taraf – tarihli teklifi kabul etmediklerini beyan etse de davalı tarafa gönderdiği – tarihli ihtarnamede bu makine için — tarihli tekliflerden sonra son teklifte çalışma yapılıp bir kısım revize ile anlaşma sağlandığının ifade edildiği görülmüştür. Davalı yan davacının resim, şartname … vs. belgeleri vermediğini, makinenin kullanımı için teminle yükümlü olduğu parçaların yanlış ve kullanılamaz durumda olduğunu, kesici aparatları ve takımları da geç teslim ettiğini, yaşanan gecikmenin de bundan kaynaklandığını ileri sürmektedir. TBK 472/ son maddesinde, Eser sözleşmelerinde eser meydana getirilirken iş sahibinin sağladığı malzemenin veya eserin yapılması için gösterdiği yerin ayıplı olduğu anlaşılır veya eserin gereği gibi yada zamanında meydana getirilmesini tehlikeye düşürecek başka bir durum ortaya çıkarsa yüklenici bu durumu hemen iş sahibine bildirmek zorundadır. Aksi halde bundan doğacak sonuçlardan sorumlu olur denilmiştir. Dosya kapsamında davalının, bu gecikmeler için yahut davacı tarafından sağlanan malzemenin yanlış ve kullanılamaz olduğuna ilişkin davacı tarafa yaptığı bir bildirim yahut delil sunulmamıştır. Davacı yan da davalının bu yönde bir ihtarı olmadığını beyan etmektedir. Bu makine için gerek – gerekse – tarihli tekliflerde ön görülen teslim süreleri- olarak belirlenmiştir. Makine için yapılan toplantı tutanakları — tarihli olup her iki tarih itibariyle makinelerin davacı tarafa teslimi yapılmış değildir. Tutanaklarda makinelerin tamamlanmış ve eksik kalan bölümleri belirlenip, giderilmesinin kimin sorumluluğunda olduğu, hangi sürede tamamlanacağı da tespit edilmiştir. 7 eksenli özel makine için — tarihli tutanakta “mevcut ısınma probleminin giderileceği yeterlilik tekrarı yapılacağı, ilk ayarın davalı tarafça yapılıp kontrol ve raporlamasının davacı tarafça yapılacağı, yeterlilik uygun çıkmazsa vidalı mil değişimine gidileceği, yeni mil montaj yapılacağı … vs” hususların yazılı olduğu, — tarihli toplantı tutanağında da makinede yapılan değişiklikler uyarınca yeniden yeterlilik testi yapılacağının iki tarafça kabul edildiği görülmüştür. Gelinen noktada makine halen davalı uhdesinde olup bilirkişi heyetince çalıştırılıp üretim yapıldığında da bu makine için taraflarca kabul edilen tekliflerdeki işlem hızını sağlayamadığı gibi, tolerans ölçülerinde işlenmesi koşulunun %96 sağlandığı, bu haliyle makinenin sözleşme koşullarına uygun olarak üretilmediği anlaşılmıştır.
Dava konusu kamera ve robot beslemeli –dikey transfer tezgahı için düzenlenen teklifte teslim süreleri – ay olarak belirlenmiş olup — tarihli toplantı tutanağı itibariyle bu makinenin de davacı tarafa teslim edilmediği anlaşılmaktadır. Nitekim tutanakta “tabla montajının – biteceği —ve döner sıkma elemanlarının montajının tamamlanacağı, gecikmenin tedarikçiden kaynaklı olduğu, ünite gecikmelerinin tamamiyle davalı hatasından kaynaklı olduğu” belirtilmiş, ayrıca – döner sırma elemanlarının- itibariyle siparişinin geçildiği de yazılmıştır. Davalı şirket yetkilisi – tarihli keşifte dikey makinenin – sistemi ile birlikte üretilmesi yönündeki davacı talebi doğrultusunda tasarımda değişiklik yapıldığını,– sisteminin model, marka, fiyat ve teslim süresini davacıya bildirdiklerini, fiyatın — civarında olup %35’inin peşin ödenmesi halinde sipariş verebileceklerini, davalı yanın %50’si kadar bedeli yatırması ile siparişi verdiklerini, mal hazır olunca davacıya bildirdiklerini, bakiye tutar yatırılmadığı için sistemin alınamadığını ifade etmiştir. Davalı taraf bu sistemin davacı tarafça temin edileceğini ileri sürmüş ise de davacının bedelin bir kısmını ödemesi ile siparişin davalı tarafından verildiği, montajında davalı tarafça yapılacağı anlaşıldığından, sistemin temin yükümlülüğünün davalıya ait olduğu mahkememizce kabul edilmiş, aksi savunma yerinde görülmemiştir. Bilirkişi heyeti davacının– sisteminin bedelinin %60’ı kadar davalıya ödeme yaptığını da tespit etmiştir. Zera point sistemini temin etme yükümlülüğü davalıda iken bu yükümlülük yerine getirilip tezgah yapımı tamamlanarak davacıya teslim edilmiş değidir.
Davacı yan davalıya gönderdiği ihtarname ile sözleşme konusu 2 adet makinenin imal ve teslimi için 30 günlük süre vermiş ancak bu süre içinde makineler sözleşmeye uygun şekilde tamamlanıp teslim edilmediğinden davacı sözleşmeyi feshetmiştir. Mahkememizce yapılan yargılamada alınan bilirkişi raporlarıyla her iki makinenin de verilen tekliflere uygun olarak üretilmediği belirlenmiş olduğundan davacının sözleşmeyi feshinin haklı olduğu, dolayısıyla her iki makine nedeniyle davalıya ödediği tutarların iadesini talep edilebileceği gibi uğradığı menfi zararları da isteyebileceği anlaşılmıştır. Bilirkişi raporuyla davacının her iki makina için davacıya sözleşme bedeline istinaden ödediği tutarın — TL. ( – bedeli dahil)olduğu bunun yanısıra davacının eser sözleşmeleri nedeniyle yaptığı masraflar olup karşılığının – Euro ve — TL.ye tekabül ettiği ettiği belirlenmiştir. Davacı davalıya gönderdiği fesih ihtarnamesi ile ödediği bedelin 10 gün içinde iadesini talep etmiş olup ihtarnamenin tebliği ve verilen süre hesaplandığında davalıdan ödediği bedel için – tarihinden itibaren talebi gibi yasal faiz isteyebileceği de kabul edilmiştir. Öte yandan davacı dava dilekçesinde tüm taleplerini TL.olarak istemiş olduğundan bilirkişi tarafından Euro para cinsinden belirlenen tutarınında dava tarihindeki TL.karşılığının davalıdan tahsili uygun görülmüş, sözleşmeye aykırılık nedeniyle tacirler arasındaki ticari ilişkide manevi tazminata hükmedilmesini gerektiren koşullar mevcut olmadığından davacının bu talebi yerinde görülmemiştir.
Davacının sözleşmeleri haklı nedenle feshetmiş olması karşısında karşı davadaki taleplerinin reddi gerektiği, davacı sözleşmeden döndüğünden karşı tarafa bedel ödeme yükümlülüğünün kalmadığı kabul edilerek karşı davadaki talepler bakımından davacı karşı davalının ödeme yükümlülüğü kalmadığından karşı davanın reddine karar verilmiştir.
Birleşen davada ise davacı yan taraflar arasındaki sözleşmelerde bedellerin Euro cinsinden kararlaştırıldığını, açtıkları ilk davada bu bedellerin TL.karşılığının talep edildiğini belirterek – Euro sözleşme bedeli ile — TL.zararın davalıdan tahsilini istediklerini bildirmiştir. Davacı yan açtığı ilk davada ödediği tutarları Euro para birimi ile talep edebilecekken bu hakkını kullanmaktan vazgeçmiş ve Euro alacağının TL.karşılığı üzerinden dava açarak taleplerini TL.ye çevirmiştir. Sonradan açtığı dava ile ilk davada talep ettiği tutarları bu kez Euro cinsinden talep etmesi mümkün olmadığı gibi, bu yüzden oluşan kur farkını istemesi de mahkememizce yerinde görülmeyerek birleşen davanın reddine karar verilip aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Asıl davanın maddi tazminat talebi yönünden kısmen kabulüne, – TL’nin davalı taraftan tahsili ile davacı tarafa ödenmesine, hükmedilen tutarın -TL’sine — tarihinden, kalan kısmına dava tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesine, fazla talebin reddine,
Asıl davadaki manevi tazminat talebinin reddine,
2- Karşı davanın reddine,
3- Birleşen davanın reddine,
4- Asıl davada karar harcı 59.870,98 TL ‘den davacı tarafça peşin olarak yatırılan 15.551,39 TL harcın mahsubu ile bakiye 44.319,59 TL harcın davalı taraftan tahsili ile hazine adına irad kaydına,
5-Asıl davada davacı tarafından peşin olarak yatırılan 15.551,39 TL harcın davalı taraftan tahsili ile davacı taraf ödenmesine,
6-Asıl davada davacı tarafından yapılan 32,40 TL ilk masraf, 667,10 TL tebligat ve müzekkere gideri, 3.400 TL bilirkişi ücreti 110,90 TL. keşif gideri, 200,00 TL. araç yolluğu, 734,50 TL. değişik iş tespit dosyası gideri olmak üzere toplam 5.144,90 TL yargılama giderinden davadaki haklılık oranına göre (%96) 4.940,00 TL.nin davalı taraftan tahsili ile davacı tarafa ödenmesine,
7-Asıl davada davacı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde geçerli A.A.Ü.T. deki esaslara göre belirlenen 49.008,40 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
8-Asıl davada davalı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden reddedilen manevi tazminat talebi yönünden karar tarihinde geçerli A.A.Ü.T. deki esaslara göre belirlenen 2.725,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
Asıl davada davalı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden reddedilen maddi tazminat talebi yönünden karar tarihinde geçerli A.A.Ü.T. deki esaslara göre belirlenen 2.901,10 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
9-Asıl davada davalı tarafça yapılan 2.622,90 TL.yargılama giderinin davanın reddedilen kısmı göz önünde bulundurularak 104,91 TL.sinin davacı taraftan tahsili ile davalı tarafa ödenmesine, kalanın davalı üzerinde bırakılmasına,
10-Karşı davada karar harcı 44,40 TL ‘nin karşı davacı tarafça peşin olarak yatırılan 9.106,36 TL harçtan mahsubu ile bakiye 9.061,96 TL harcın karar kesinleştiğinde karşı davacı tarafa iadesine,
11-Karşı davada karşı davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
12-Karşı davada karşı davalı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde geçerli A.A.Ü.T. deki esaslara göre belirlenen 48.718,48 TL vekalet ücretinin karşı davacıdan alınarak karşı davalıya verilmesine,
13-Birleşen davada karar harcı 44,40 TL ‘nin davacı tarafça peşin olarak yatırılan 11.022,17 TL harçtan mahsubu ile bakiye 10,977,77 TL harcın karar kesinleştiğinde davacı tarafa iadesine,
14- Birleşen davada davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
15-Birleşen davada davalı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde geçerli A.A.Ü.T. deki esaslara göre belirlenen 39.766,80 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
16- Taraflarca dava ve birleşen dava dosyasında dosyaya yatırılan ve sarf edilmeyen gider avansının karar kesinleştiğinde ilgili taraflara iadesine,
HMK 345. Maddesi hükmü uyarınca kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde istinaf yolu açık olmak üzere davacı-karşı davalı- birleşen dosya davacı vekili ile davalı-karşı davacı-birleşen dosya davalı vekilinin yüzlerine karşı oy birliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 11/12/2019