Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C. İstanbul Anadolu 4. Asliye Ticaret Mahkemesi
ESAS NO : 2018/156 Esas
KARAR NO : 2020/638
DAVA : Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 30/01/2018
KARAR TARİHİ: 25/11/2020
Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, davalı ile davacının —— tarihinde —– imzaladıklarını, davacının ihracat kapsamındaki ticari alacağı ile ilgili üzerine düşen tüm yükümlülükleri yerine getirdiği halde alıcının karşılığını ödemediği —- ürünlerden kaynaklanan zararı için davalıdan aralarında imzalanan sigorta poliçesi kapsamında —— tazminat talep ettiğini, davalının düzenlediği poliçe kapsamında müvekkilinin aracı ihracatçı kanalıyla gerçekleştirdiği ihracattan doğan ticari alacaklarına sigorta güvencesi sağlandığını, dolayısıyla da müvekkilinin alıcı tarafından karşılanmayan ticari alacağını/alacaklarını davalının tazminle yükümlü olduğunu, bu kapsamda müvekkilinin —–kapsamında olan ürünleri alıcının belirlediği taşıyıcının —– plakalı aracına aynı tarihte düzenlenen irsaliye ile teslim ettiğini, bu tarihten itibaren müvekkilinin gerek aracı ihracatçıya gerekse yurtdışındaki alıcıya karşı teslime ilişkin tüm sorumluluğunun nihayete erdiğini, bu durumda —- işleyişine göre ihracatın, teslim işleminin ve sevkiyatın gerçekleştirildiği anlamına geldiğinden poliçede öngörülen sevkiyat kavramını da kapsadığını, dolayısıyla da sevkiyatın davalı tarafından müvekkiline bildirilen —–tarihi itibariyle tamamlandığını, ancak bu ürünlerin bedelinin tahsil edilemediğini, —-fiili ihraç tarihinin yer almadığını, davalının sağladığı —– tutarındaki sigorta limitinden daha önce müvekkiline ödediği bedeller gözetildiğinde ———-bedelli faturadan kaynaklanan ve sigorta kapsamında değerlendirilmesi gereken alacağın —– kısmının da davalı tarafından müvekkiline ödenmesi gerektiğini, bu nedenle —- tazminat alacağının, —- işleyecek avans faizi ile birlikte, fiili ödeme tarihindeki——davalı taraftan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA: Davalı vekili cevap dilekçesinde, müvekkilinin düzenlediği poliçede kararlaştırılan şartlar dâhilinde üzerine düşen yükümlülüğünü “davacının ——- kapsamında daha önce gerçekleştirilen ihracat işlemlerine dayalı olan ve vadeleri geldiği halde ödenmeyen —- sevkiyattan kaynaklanan alacağı için —– karşılığı olarak—– suretiyle yerine getirdiğini, işbu davada ise davacı tarafın geçerli bir alıcı limiti olmadığı halde alıcı limitinin geçerlilik süresi dışında kalan tarihte gerçekleştirilmiş sevkiyattan kaynaklanan zararını tazminat istemine konu ettiğini, poliçede sevkiyat kavramının gümrük beyannamesi tahtında yapılacak mal sevkiyatlarını kapsayacağının sarahaten belirtildiğini, dolayısıyla ilgili ———– herhangi bir taşıma aracı ile yola çıkmamış malın sevkiyatının tamamlanmış sayılmasının mümkün olmadığını, bu kapsamda davacının dava konusu —- tarihinde düzenlediği ————— olarak bildirdiğini, oysa söz konusu beyannamenin ancak —– tarihinde kapalı statüsüne geçtiğini, alıcı ile satıcının kendi aralarında kararlaştırdıkları —– teslim şeklinin müvekkili yönünden bağlayıcı olmadığını, müvekkilinin ————– tarihinden itibaren yapılacak sevkiyatların sigorta kapsamı dışında kalacağını sigortalı davacıya bildirdiğini, dolayısıyla davacının işbu davaya konu ettiği alacağının müvekkilinin düzenlediği poliçe kapsamında değerlendirilemeyeceğini, kaldı ki müvekkilinin düzenlediği ——— tazmin oranının %90 olduğu ifade edilmesine, müvekkili tarafından ————– kapsamda ——– için daha önceden tazminat ödenmesine ve müvekkilinin tazminat bağlamında alıcı limit onayındaki tutarın —– sorumluluk üstlenmesine rağmen, bir an için davacının poliçe hükümlerine riayet etmiş olduğu varsayılsa bile —-davacı talebinin —— arasındaki farkın çok üzerinde olduğunu, bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DAVANIN VE UYUŞMAZLIK KONULARININ TESPİTİ, DELİLLER, DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ, HUKUKİ NEDENLER VE SONUÇ:
1-Davanın ve uyuşmazlık noktalarının tespiti: Dava, ihracat kredi —– nedeniyle maddi tazminat istemine ilişkindir.
Davacı, davacının sigortalı alacağının davalı tarafından ödenmemesi nedeniyle ——- kapsamında olan alacağı olan ——— tarihinden itibaren avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmektedir.
Davalı, davaya konu alacağa ilişkin sevkiyatı kapsayan geçerli bir alıcı limiti onayı olmadığının tespit edildiğini, bu nedenle alacağın sigorta kapsamı dışında kaldığını, bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmaktadır.
Ön inceleme duruşmasında, “taraflar arasında kısa vadeli ihracat kredi sigortası genel poliçesi imzalandığı” hususunda uyuşmazlık bulunmadığı,
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın,
a-Davacının sigorta poliçe hükümlerine riayet edip etmediği,
b-Davaya konu alacağa ilişkin sevkiyatı kapsayan geçerli bir alıcı limiti onayı olup olmadığı,
c-Yani davacı alacağının sigorta kapsamı dışında kalıp kalmadığı,
ç-Davacı sigorta poliçe hükümlerine riayet etmiş ise davacının alması gereken tazminat miktarının ne kadar olduğu noktalarında toplandığı tespit olunmuştur.
2-Hukuki açıklama: Kredi sigortasının bir türünü oluşturan ihracat kredi sigortası, ihracatçının kredili mal veya hizmet ihracının, ticari ————- rizikolara karşı teminat altına alındığı sigortadır. Bu sigortada himaye altına alınan riziko, kredili mal veya hizmet bedelinin, ticari ya da politik nedenlerle tahsil edilememesidir. Sigortacı, rizikonun gerçekleşmesi sonucunda sigortalının uğradığı zararı, sigorta sözleşmesindeki şartlar çerçevesinde tazmin etmeyi üstlenir.
Genel olarak tüm zarar sigortalarında, sigortacı, sigorta himayesinin başlamasından sonra, sigorta süresi içinde meydana gelen ve sigorta sözleşmesi uyarınca teminat kapsamına dahil olan bir rizikonun gerçekleşmesi sonucu ortaya çıkan zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Dolayısıyla sigortacının tazmin yükümlülüğünün doğması için rizikonun teminat kapsamında olması ve sigorta süresi içinde meydana gelmesi şarttır. Kuşkusuz bu temel esas ihracat kredi sigortası bakımından da geçerlidir.
3-Deliller, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi, hukuki nedenler ve sonuç: Yukarıda birinci bentte belirtilen uyuşmazlık konuları ile ilgili olarak taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümü için gerekli deliller toplanıp, alanında uzman mali müşavir bilirkişi tarafından davacının ticari defter ve kayıtları talimat mahkemesince incelettirilip, her biri ayrı konuda uzman bilirkişiler———– oluşan heyetten kök ve itirazlar doğrultusunda ek rapor alınmak, sonrasında davacı vekilinin itirazları doğrultusunda bu kez ——- konusunda uzman ——- bilirkişi —–rapor alınmak suretiyle uyuşmazlığın çözümü yoluna gidilmiş olup, her iki heyet tarafından düzenlenen bilirkişi raporları dosya kapsamına uygun, denetime elverişli ve yeterli bulunmakla hükme esas alınmıştır.
Buna göre, dosyaya sunulan bilgi ve belgeler kapsamında, davalının düzenlediği ve davacının sigortalı olarak gösterildiği, ———– kararlaştırılan şartlar dâhilinde, davacı sigortalının ——– dışındaki alıcıya ihraç edeceği mallar ile ilgili sevk sonrası rizikoların sigorta korumasına alındığı anlaşılmıştır.
Poliçenin ——————– başlıklı 3. maddesinde; poliçenin yürürlükte bulunduğu süre zarfında; sigorta kapsamındaki ülkelerde faaliyet gösteren alıcıya ilişkin———- şartlara uygun satışlarla ilgili anlaşmalara bağlı olarak sağlanan sigorta teminatının;
a) —-
b) —- dâhilinde kurulu serbest bölgelerde —– firmalardan ya da mal bedeli alacaklısının Sigortalı olması koşulu ile —– sınırları dâhilinde ——– tahtında,
c) —– yer alan sigorta kapsamı içindeki ülkelerde kayıtlı olup, müspet bir —– ödeme yükümlülüğü altında olduğunun belgelenmesi kaydıyla, söz konusu alıcı firmaların talebine istinaden —- sınırları dâhilinde kurulu———- — şubelerine teslim edilmek üzere —– tahtında,
—- kadar vadeli ödeme koşulu ile yapılacak tüm mal sevkiyatlarını kapsadığı,
d) Sigortalının sigorta kapsamına alınmasına dair talebinin ——– tarafından kabulü halinde, yurt dışında doğrudan veya dolaylı olarak en az yüzde elli sermayesine sahip olduğu firmalar tarafından üretilip fatura ve/veya ilgili ülke mevzuatına uygun belgeler tahtında, ülke şartları ve prim oranları listesinde yer alan sigorta kapsamı içindeki ülkelerde kayıtlı olup, müspet bir —– bulunmayan alıcılara yaptığı satışlar ile sigortalının —- veya dolaylı iştirakleri, şirketleri ve/veya Sigortalının hissedarlarının —-olduğu şirketleri vasıtasıyla ve/veya depo, antrepo vb. yerlerden fatura ve/veya ilgili ülke mevzuatına uygun belgeler tahtında, ——- yer alan sigorta kapsamı içindeki ülkelerde kayıtlı olup, müspet bir Alıcı Limitli Onayını haiz menfaat ilişkisi bulunmayan alıcılara yaptığı satışların ticari risklere karşı da sigorta kapsamında olduğu,
hususlarının kayıt altına alındığı ve 3/d maddesinin son paragrafında da; “Bu poliçede geçen sevkiyat kavramının, malların, —- sınırları dâhilinde —— herhangi bir taşıma aracı ile —– siyasi sınırları dâhilindeki—— satıcı tarafından yola çıkartılması anlamına geleceğinin” kararlaştırıldığı anlaşılmıştır.
Bu poliçe kapsamından davalı tarafın davacıya —— şirkete sevk edilen ancak bedeli tahsil edilemeyen ürünler için —- yaptığı, sigortalı konumundaki davacının —-faaliyet gösteren bu firmaya ————- tarihinden itibaren yapacağı sevkiyatların ise sigorta kapsamı dışında kalacağının aynı tarihli ——– tarihi itibariyle davacıya bildirildiği konusunda taraflar arasında herhangi bir ihtilafın olmadığı anlaşılmaktadır.
Yargılama sırasında tamamen açıklığa kavuşturğu üzere, taraflar arasındaki uyuşmazlık, —– yani satıcının bedelini tahsil etmeden malını sevk ettiği, işleme aracılık eden bankaların bedel transferi konusunda mesuliyet yüklenmedikleri, alıcının fatura bedelini ödemeden satın aldığı malı gümrükten çekebilmesine imkân sağlayan, bu yönüyle de ——olarak da adlandırılan ve dâhili ticarette —- ödeme ve ———– işlemlerini, —- —– adına tescilli—- tamamlayıp malları taşıyıcının gözetimine devrettiği anda, ihracat konusu malın tüm masraf ve risklerinin alıcıya geçmesiyle birlikte ———— noktasında toplanmış bulunmaktadır.
—– de taraf olduğu ve uluslararası ticaretin alıcı, satıcı ve nakliyeci açısından risk ve sorumluluklarını tarif eden ———- ihraç ettiği malları alıcının belirlediği nakliyeciye —– bir şekilde teslim edeceğini ifade eder. —— şeklinde nakliyeci, taşıma sözleşmesinde yer alan —- kombinasyonlarına göre gerçekleştiren —- kişidir.
—– satıcının ve alıcının borçları——- şekillerine göre birbirinin karşılığını oluşturacak şekilde düzenlenmiş, satıcının yükümlülükleri—- alıcının yükümlülükleri ise —- madde halinde tadat edilmiştir.—- şekli yönünden satıcının ve alıcının yükümlülükleri ise şöyledir:
A – —-
A1) —– belirtilen özellikleri malları ve faturayı alıcıya vermelidir.
A2) ——-
A3) —– için alıcının risk ve masrafları üstlendiği kurallar çerçevesinde sözleşme yapabilir. Sigorta ile ilgili herhangi bir yükümlülüğü yoktur.
A4) Teslimat: Satıcı, malları nakliyeciye veya alıcının görevlendirdiği birine satış sözleşmesinde belirlenen yer ve tarihte teslim etmelidir.
A5) Risklerin Üstlenilmesi: Satıcı, malların A4 maddesine uygun bir şekilde teslimatı yapılana kadar bütün riskleri taşır.
A6) Masrafların Paylaşımı: —– yapılana kadar bütün masrafları ödemelidir.
A7) Alıcının Bilgilendirilmesi: Satıcı, alıcıya —– malları teslim ettiği bilgisini vermelidir. Eğer zamanında ve doğru yerde teslimat yapılmamışsa alıcı bilgilendirilmelidir.
A8) Teslimat Onayı ve Nakliye Belgeleri: —– yapmış olduğu mal teslimatının kanıtını sunmak zorundadır.
A9) —– alıcı yönetimine verilmesi için gerekli olan kontrollere ilişkin masrafları —-ödemelidir.
A10) Diğer Yükümlülükler: Satıcı, alıcıya daha sonra karşılaşabileceği riskleri, harcamaları azaltacak ve herhangi bir ülkeden transit geçebilmesini sağlayacak belge ve dokümanları vermelidir.
B – Alıcının Yükümlülükleri:
B1) Ödemenin Yapılması: Satış sözleşmesinde belirtilen ödeme yapılmalıdır.
B2) ——aittir.
B3) —– satış kontratına, satıcının anlaşma yapacağı konmadı ise, belirlenen yerden malların alınması için bir nakliye sözleşmesi yapmak durumundadır. Sigorta sözleşmesi yapma zorunluluğu yoktur.
B4) Teslim Alma: —— dağıtıldığında teslim alınmalıdır.
B5) Risklerin Üstlenilmesi: —- teslim aldıktan sonra sorumludur.
B6) Masrafların Paylaşımı: Alıcı, malların ihracat gümrük işlemleri yapılmış bir şekilde teslim aldıktan sonra bütün masrafları ödemek durumundadır.
B7) Satıcının Bilgilendirilmesi: Alıcı, malların ne zaman ve nerede teslim alınacağı bilgisini önceden satıcıya bildirmelidir.
B8) —- satıcıya malları teslim aldığına dair bir belge sunmalıdır.
B9) Malların Denetlenmesi: Yükleme öncesi mallara yapılan denetimlerin masraflarını ödemelidir.
B10) Diğer Yükümlülükler: Alıcı —belirtilen belgeler için bütün masrafları ödemelidir.
İzlendiği üzere —- kurallarında; satıcının gümrük işlemlerini ——- nakliyeciye veya alıcının görevlendirdiği birine satış sözleşmesinde belirlenen yer ve tarihte teslim ettiği anda,—– edilen malın tüm masraf ve riskleri satıcıdan alıcıya geçmiş olsa da) “ihracata konu malın sevkiyatının da gerçekleşmiş olduğu” anlamına gelebilecek türde herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Kaldı ki, davacı ile dava dışı alıcı arasındaki satım sözleşmesinde teslime veya mal bedelinin ödenmesine ilişkin olarak kararlaştırılan şartlar, satım sözleşmesinin taraflarını bağlar. Sigorta sözleşmesi ise, sigortacı ile sigorta ettiren arasında akdedilmiş olup, sözleşme uyarınca bir rizikonun teminat kapsamında olup olmadığı değerlendirilirken, sigorta sözleşmesinin hükümleri esas alınır. Doılayısıyla satım sözleşmesinde bu sözleşmenin taraflarınca —— şeklinin kararlaştırılmasının yahut mal mukabili ödeme kaydının kabulünün, satım sözleşmesinin tarafı olmayan sigortacının sigorta sözleşmesi çerçevesinde kapsamı belirlenecek olan yükümlülükleri üzerinde herhangi bir etkisi olamaz. Dava konusu olayda da uyuşmazlık konusu ihracat işleminin sigorta sözleşemesi uyarınca teminat kapsamında olup olmadığı, yine sigorta sözleşmesi çerçevesinde değerlendirilecektir.
Taraflar arasında düzenlenen poliçenin —– başlıklı 3. maddesine göre, “Bu poliçede geçen sevkiyat kavramı,
1. malların, —–
2.—- herhangi bir taşıma aracı ile —- sınırları dahilindeki —-
3. Poliçe madde —- satıcı tarafından yola çıkarılması anlamına gelir.”
Bu hüküm çerçevesinde ———. Son hâl, poliçenin 3d maddesine münhasırdır. 3d maddesine göre, “sigortalının sigorta kapsamına alınmasına dair talebinin —-kabulü halinde, yurtdışında doğrudan veya dolaylı olarak en az %50 sermayesine sahip olduğu firmalar tarafından üretilip fatura ve/veya ilgili ülke mevzuatına uygun belgeler tahtında, —– alan sigorta kapsamı içindeki ülkelerde kayıtlı olup müspet bir alıcı limit onayını haiz, menfaat ilişkisi bulunmayan alıcılara yaptığı satışlar ile, sigortalının yurtdışında doğrudan veya dolaylı iştirakleri, şirketleri ve/veya sigortalının hissedarlarının yurtdışında ortak olduğu şirketleri vasıtasıyla ve/veya depo, antrepo ve benzeri yerlerden, fatura ve/veya ilgili ülke mevzuatına uygun belgeler tahtında, —– yer alan sigorta kapsamı içindeki ülkelerde kayıtlı olup müspet bir alıcı limit onayını haiz, menfaat ilişkisi bulunmayan alıcılara yaptığı satışlar ticari risklere karşı sigorta kapsamındadır.”
Uyuşmazlık konusu ihracat, poliçenin —- kapsamında değildir. Şu hâlde, uyuşmazlık konusu ihracat bakımından sevkiyat terimi, malın ——
Bu bağlamda dava konusu —– düzenlemedeki ————- çıkarılmasını veyahut ——– ifade ettiğine dair —–
Açıklanan nedenlerle, dava konusu olayda ihracat konusu tekstil ürünlerinin bedelinin ödenmemiş olmasından kaynaklanan zararın, davacının tazminat talebini dayandırdığı sigorta sözleşmesi yönünden, ——- sevkiyat kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin tayininde, ihraç edilen malın —— idaresinden, gümrük formaliteleri tamamlanmış vaziyette çıkarıldığı tarihin gözetilmesi; takdiri —- kaydıyla, yerinde olacaktır.
Dava dosyasına intikal eden taşıma ve gümrük evraklarına göre; davacının imal ettiği toplam———- navlunun alıcı tarafından ödeneceğini ifade eden —— anlaşılmıştır.
— tarihinde ——– taşınacak olan dava konusu ürünlerin —– ihracıyla ilgili ——– adına; ödeme şeklini, CMR tarihinden 30 gün sonra olarak göstermek suretiyle düzenlediği —————- ödeme şekliyle tamamlandığı, —- —- davacı şirket olarak gösterildiği saptanmıştır.
Davacının imal ettiği işbu dava konusu —- ürününün ihracıyla ilgili gümrük formaliteleri ——- tamamlanmış olsa da; beyanname kapsamı———— sabittir.
Bu nedenle dava konusu ürünlerin —- teslim şeklinin — da bu teslim şekline göre ihracat yükünün taşıyıcıya —- teslim edilmiş olması noktasından hareketle; ihraç edilen tekstil ürünlerinin —- vaziyette ilgili gümrük idaresinden bu tarihte yani somut olayda —- önce çıkarıldığını ve/veya—– gerçekleştirilmiş sayılabileceğini, dolayısıyla da davacının derdest davaya konu ettiği tazminat talebinin —– olarak ———–kapsamında değerlendirilebileceğini, “dava dosyasına intikal eden taşıma ve gümrük evrakları” üzerinden söyleyebilmek mümkün değiltir.
Tüm bu nedenlerle, davacı tarafın talebini dayandırdığı “poliçedeki alıcı limitinin geçerli olduğu tarihten sonra gerçekleştirilen sevkiyattan kaynaklanan zararını” davalı tarafın tazmin mükellefiyeti altında olmadığı sonuç ve kanaatine varıldığından davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın REDDİNE,
2-Harçlar yasasına göre alınması gerekli 54,40 TL harcın, davacı tarafından yatırılan 7.077,55 harçtan mahsubu ile fazla yatan 7.023,15 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
3-Davacı tarafından sarf edilen yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
4-Davalı kendini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’nin 13/1. maddesi gereğince hesaplanan 37.460,60 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Dosyada mevcut gider avansını karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatıran tarafa iadesine,
Dair, davacı vekili ve davalı vekilinin yüzlerine karşı, gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren iki haftalık süre içinde———- istinaf kanun yolu açık olmak üzere oy birliğiyle verilen karar okundu, ana hatlarıyla anlatıldı.25/11/2020