Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. İstanbul Anadolu 4. Asliye Ticaret Mahkemesi
ESAS NO: 2015/1014 Esas
KARAR NO: 2020/651
DAVA : Tazminat (Haksız Fiilden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 20/10/2015
KARAR TARİHİ : 27/11/2020
Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Haksız Fiilden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA: Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle,—– tarihinde————– yöntemi ile kiralandığını, davalının diğer —– kendi kodu ———— kullandığını,—– tarihinde faaliyete geçtikten dokuz ay sonra ——— çalışılmaya başladıklarını, bu çalışmanın, ilk olarak yönetim danışmanlık hizmeti, hemen ardından da stratejik işbirliği adı altında yürütüldüğünü, ————ortak olup yönetimi devraldığını, ———– getirildiğini, izleyen dönemlerde yapılan sermaye azaltışları ve artırımlarının sonucu davalının sermaye yapısı içinde çoğunluğu ele geçirdiğini,——— ortakların hisse oranlarının yapılan sermaye operasyonları sonucu—- düşürüldüğünü, —- tarafından yönetildiği son —– süresince sürekli zarar ettirildiğini, kuruluş misyonu ve amaçlarından uzaklaştırıldığı ve davalı tarafından hisse alım bedelinin dahi ödenmediğini, bedelin, ——- esasen yapmaması gereken bir ödemeden vazgeçilmesi ——– zaten olmayan bir borcunun silinmesi aracılığıyla ödendiğini, davalı tarafından—- şirket hisselerinin ele geçirildiğini, davalının, hissedarı olduğu——– sahip olduğunu, şirketin—— oranında sahibi olduğunu ve oy haklarının çoğunluğuna sahip olduğunu, —- hâkim şirket,—– bağlı şirket konumuna düştüğünü, hâkim şirket konumunda olan ——— tarihine kadar, bağlı şirketin kayıplarını denkleştirmesi gerektiği halde —– böyle bir denkleştirmenin yapılmadığını, —— en son yapılan ——-tarihli ———– hususunun davacı tarafından şirket yönetimine sorulduğunu ve bu yöndeki sorumluya ——- şeklinde cevap verildiğini, ——–gerçek dışı meblağlar karşılığı danışmanlık ve başka isimler altında hizmetlerin verildiği” iddiasıyla, son derece yüksek rakamlı faturalar kesildiğini, bazı yıllarda —–toplam maliyetinin —– tarafından kesilen faturalara ödendiğini, —-tek faaliyetinin, ——— tarafından verilen hizmetlerin bedelini ödemek halinde getirildiğini, diğer yandan, verildiği iddia edilen hizmetlerin, piyasa rayiçlerinin çok çok üzerinde olduğunu, —– bu yüksek bedeller nedeniyle zarara uğratıldığını, —– döneminde, birçok küçük ortağı bulunan—– tutarındaki kaynağının———– aktarıldığını, arada yapılan sermaye artırımı ve azaltılması operasyonları ile davacı kurucu ortakların zarara uğratıldığını, ortakların hisselerinin dramatik bir şekilde değer kaybettiğini, bu sermaye hareketleri ile şirketin —- dışındaki diğer tüm ortaklarının hisselerinin hem oransal hem de değer olarak düşürüldüğünü ve şirketin tamamen ——- hakimiyetine sokulduğunu, —- yaptığı her hizmeti faturalandıran —- kullandığı —-ait ——hakları için herhangi bir bedel ödemediğini, —- tarifeli sefer yapabilme hakkı için gerekli şartlar oluşmuşken—- kullanılması nedeniyle gelirler üzerinden önce—– almaya devam ettiğini, ——bir —— için çok önemli olan ——– kullanarak sefer yapabildiğini, bu nedenlerle, fazlaya ilişkin talep ve dava hakları saklı kalmak şartıyla,——davalıların TTK’nin 202 ve devamı maddelerinde belirtilen eylemleri nedeniyle oluşan zararlarının tespitine ve tespit edilen zararın, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik —— kısmının davalılarca müştereken ve müteselsilen tazminine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA:
1-Davalı ————vekili cevap dilekçesinde özetle, davanın TTK 202. Madde hükümleri uyarınca incelenip sonuçlandırılması gerektiğini, hakim şirket ve bağlı şirket tanımlarının ———-tarihinde yürürlüğe girdiğini, davalı —– tarihten önce —— pay sahibi olmadığını, bu nedenle ——– husumet düşmediğini,—– yılı öncesine ilişkin işlemler yönünden TTK’nin 202. Maddesi uyarınca zamanaşımı defiinde bulunduklarını, TTK 202/1-e bendi atfıyla TTK’nin 560 maddesi uyarınca davacıların zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren iki ve her halde zararı doğrudan fiilin meydana geldiği günden itibaren beş yıllık zamanaşımına tabi olduğunu, bu nedenle —– tarihinden önceki işlemlerin zamanaşımına uğradığını, aynı konuda—————— sayılı dosyalarında aynı iddiaların ileri sürüldüğünü, bu bakımdan iki yıllık zamanaşımı yönünden — tarihinden önceki tüm işlemlerin zamanaşımına uğradığını, davaya konu hususlarla ilgili kesin hüküm bulunduğunu, haksız ve hukuka aykırı olarak ikame edilen davanın reddine, yargılama masraf ve giderleri ile vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2-Davalı —–vekili cevap dilekçesinde özetle, davacı—— taraf ehliyetinin bulunmadığını, kesin hüküm itirazında bulunduklarını, zamanaşımı itirazında bulunduklarını, davalı şirketin —– tarihi öncesinde ——— olmadığını, bu nedenle pasif husumet ehliyetlerinin bulunmadığını, davalı yönetim kurulu üyelerinin üye olma sıfatıyla sorumlulukları olmadığından bu kişilere husumet yöneltilemeyeceğini, huzurda haksız ve hukuka aykırı olarak ikame edilen işbu davanın reddine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacı taraflara yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DAVANIN VE UYUŞMAZLIK KONULARININ TESPİTİ, DELİLLER, DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ, HUKUKİ NEDENLER VE SONUÇ:
1-Davanın tespiti: Dava, hakimiyetin hukuka aykırı kullanılması nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemine ilişkindir.
Davanın dayanağı TTK’nin 202. Maddesidir.
2-Kesin hüküm dava şartı yönünden inceleme ve değerlendirme: Davalılar vekillleri aynı davanın daha önce hükme bağlandığını savunmuşlardır.
Talebe konu —– sayılı dosyasının incelenmesinde, davacılar ————– karşı genel kurul kararının iptali davası açtığı, davanın reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
Kesin hüküm itirazına konu diğer ———-dosyadaki davanın özel denetçi tayini ve bu dosya ile birleşen —– sayılı dosyanın sermaye artırılmasına dair kararın iptaline ilişkin olduğu anlaşılmıştır.
Kesin hüküm itirazına konu ———– dosyasındaki davanın ise anonim şirket genel kurul kararının iptali talebine ilişkin olduğu anlaşılmıştır.
Hukukumuzda maddi anlamda kesin hükmü düzenleyen kurallara, HMK.nın 303’üncü maddesinde yer verilmiştir. Maddi anlamda kesin hüküm ya da maddi anlamda kesinlik, yargısal kararlara kanun tarafından tanınan gerçeklik niteliğidir. Bir davaya ait şekli anlamda kesinleşmiş olan hükmün, diğer bir davada maddi anlamda kesin hüküm oluşturabilmesi için her iki davanın taraflarının, her iki davanın dava sebeplerinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması gerekir.
Davalı tarafın kesin hüküm defiine konu ——– sayılı dosyasındaki,——- sayılı dosyasındaki ve bu dosya ile birleşen —- dosyasındaki, yine ———–dosyasındaki davaların taraflarının ve bu davaların hüküm fıkrası ile mahkememizdeki davanın talep sonucu aynı olmadığından davalı tarafın kesin hüküm dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi talebinin reddine oy birliğiyle karar verilmiş, verilen karar ——— tarihli duruşmada açıklanmıştır.
3-Uyuşmazlık konularının tespiti: Ön inceleme duruşmasına kadar taraflar arasındaki uyuşmazlığın,
a-Dava zamanaşımı süresinin dolup dolmadığı,
b-Davalı hakim ortak ——— tarifeli sefer yapmasını engelleyip engellemediği, bu suretle ——zarara uğramasına neden olup olmadığı, ——-bu nedenle zarara uğradıysa zarar miktarının ne kadar olduğu, davacıların bu zararı davalılardan isteme hakkı olup olmadığı,
c-Davalı hakim ortak —— —- haksız yere yıpranmasına neden olup olmadığı, ——–haklarını bedelsiz kullanıp kullanmadığı, bu suretle ——- zarara uğramasına neden olup olmadığı, ——bu nedenle zarara uğradıysa zarar miktarının ne kadar olduğu, davacıların bu zararı davalılardan isteme hakkı olup olmadığı,
ç-Davalı hakim ortak —- sözleşme ve protokoller yönünden zarara uğramasına neden olup olmadığı,—- bu nedenle zarara uğradıysa zarar miktarının ne kadar olduğu, davacıların bu zararı davalılardan isteme hakkı olup olmadığı,
d-Davalı hakim ortak ——- yönetim danışmanlığı yönünden zarara uğramasına neden olup olmadığı, —– bu nedenle zarara uğradıysa zarar miktarının ne kadar olduğu, davacıların bu zararı davalılardan isteme hakkı olup olmadığı,
e-Davalı hakim ortak ——— kiralama gelirleri yönünden zarara uğramasına neden olup olmadığı, —— bu nedenle zarara uğradıysa zarar miktarının ne kadar olduğu, davacıların bu zararı davalılardan isteme hakkı olup olmadığı,
f-Sonuç olarak, davalı hakim ortak ——— TTK’nin 202. Maddesi kapsamında zarara uğramasına neden olup olmadığı,—— bu nedenle zarara uğradıysa zarar miktarının ne kadar olduğu, davacıların bu zararı davalılardan isteme hakkı olup olmadığı noktalarında toplandığı tespit olunmuştur.
4-Zamanaşımı defiiyle ilgili inceleme ve değerlendirme: Davalılar vekilleri ayrı ayrı zamanaşımı defiinde bulunmuşlardır.
Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun m. 18/1 uyarınca; “Bir bağlı şirketin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, anılan Kanunun 202’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren kaybı veya kayıpları varsa bunlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde denkleştirilir veya ilgili şirkete kaybı veya kayıpları denkleştirecek istem hakları tanınır. Aksi hâlde, Türk Ticaret Kanununun 202 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen dava hakları söz konusu sürenin bitmesiyle hemen kullanılabilir.
Söz konusu 18/1 hükmü ile yürürlüğüne ilişkin düzenleme getirilen TTK m.202/1-a hükmü, verilen kayıpların aynı faaliyet yılı içerisinde denkleştirilmesi gerektiğini, aksi takdirde “b” bendinde düzenlenen davaların açılabileceğini ifade etmektedir.
6102 ve 6103 sayılı Kanunların yürürlük tarihi 01.07.2012’dir. Kanun koyucunun 18/1. Maddede sadece 2012 yılındaki kayıpları dikkate aldığını kabul etmemiz halinde, zaten var olan bir düzenlemede aynı faaliyet yılı denkleştirilmesi gereken kayıplar için —— tarihine kadar ek bir süre tanınmış olacaktır. Özetle 6 aylık dönem içinde gerçekleşen bağlı şirketin kayıplarının denkleştirilmesi için 2 yıllık bir süre tanınmış olmaktadır. Kaldı ki bu kayıpların denkleştirilmesi veya kayıpları denkleştirecek istem hakları tanınması için hâkim teşebbüsün 6 aylık bir süresi bulunmaktadır.
Ancak Kanun metninde TTK yürürlüğe girdiği ——— tarihinde bağlı şirketin TTK m.202/1 kapsamında kaybı varsa ifadesini açık şekilde kullanmaktadır. Kanun kaybın zamanına ilişkin bir sınırlandırmada bulunmamıştır. Kanaatimizce kanun koyucunun Yürürlük Kanunu içerisinde genel düzenlemelerin yer aldığı 2. Madde dışında ayrı bir maddede getirdiği bu hüküm ile bağlı şirketin geçmiş yıllar içerisinde uğramış olduğu TTK m.202/1 kapsamındaki kayıpların denkleştirilmesi düzenlenmektedir.
Buna göre, somut olay açısından TTK’nin 560. Maddesinin uygulanacağı, davacı tarafından iddia konusu kalemlere ilişkin denkleştirme yapılmamasından dolayı tazminat talebinde bulunulabileceği, buna göre “davacının öğrenmeden itibaren iki yıl geçtiği, diğer zararların da davacıların iddiasına göre ortak olduğu dönemin bitişine kadar süregelen zararlar olup, dava tarihinden 5 yıl öncesinde bittiği” kanıtlanamadığından davalılar vekillerinin zamanaşımı definin oy birliğiyle reddine oy birliğiyle karar verilmiş, zamanaşımının reddine dair verilen karar ——– tarihli duruşmada açıklanmıştır.
5-Deliller, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi, hukuki nedenler ve sonuç: Yukarıda üçüncü bentte belirtilen uyuşmazlık konuları ile ilgili olarak taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümü için gerekli deliller toplanıp, alanında uzman bilirkişiler akademisyen bilirkişi ——— ——- oluşan bilirkişi heyetinden rapor alınmak, davacı tarafın itirazları ve mahkememizce tespit edilen hususların daha ayrıntılı incelenmesi için yeni seçilen bilirkişiler, akademisyen bilirkişi—————— oluşan bilirkişi heyetinden ikinci kez rapor alınmak suretiyle uyuşmazlığın çözümü yoluna gidilmiş olup, birbiriyle örtüşen her iki bilirkişi raporu dosya kapsamına uygun, denetime elverişli ve yeterli bulunmakla hükme esas alınmıştır.
5-a)Tarafların ticari defterlerinin incelenmesi: Davaya konu———TTK’nin 64, 65 ve 66.maddeleri uyarınca —-yıllarına ait ———– defterlerinin açılış ve kapanış tasdiklerinin usulüne uygun şekilde ve zamanında yaptırıldığı ve ticari defterlerin sahibi lehine delil olma niteliği taşıdığı tespit edilmiştir.
Davalı——– yıllarına ait yapılan defter incelemesinde, TTK’nin 64, 65 ve 66.maddeleri uyarınca ——- yıllarına ait ——-açılış ve kapanış tasdiklerinin usulüne uygun şekilde ve zamanında yaptırıldığı ve ticari defterlerin sahibi lehine delil olma niteliği taşıdığı tespit edilmiştir. Ancak mali müşavir bilirkişi tarafından yerinde yapılan incelemeyle,———- sayılı ilâmı uyarınca davalı—— yılları ticari defterleri hakkında zayi kararı verildiğinden——– yılı ticari defterleri ibraz edilmemiş, bununla birlikte yerinde yapılan incelemede —— yılı ticari defterlerinin ibrazı yapılmamış ise de, bu durumun davamıza bir etkisi bulunmamaktadır.
5-b)Davaya konu ——- ilişkin tespitler:
5-b.1) —– şirket ana sözleşmesinin tescil edildiği, yine———- anlaşılmıştır. Aynı ilânla şirketin sermayesinin ——olduğu ve bu sermayenin —— olmak üzere toplamda —- ayrıldığı tespit edilmiştir.
5-b.2) —– tarihinde yapılan —- olan sermayesini —- çıkardığı ve bu sermayenin her biri —-olmak üzere toplamda —- muharrer hisseye ayrıldığı, bu sermaye artırımını ————–sayfalarıyla anlaşılmıştır.
5-b.3)—— olan sermayesini —- tarihinde yapılan———-çıkardığı ve bu sermayenin her biri ——- olmak üzere toplamda —- muharrer hisseye ayrıldığı, bu sermaye değişikliğinin de —- tarihinde ———— tespit edilmiştir.
5-b.4)—– olan sermayesini —- tarihinde yapılan ————çıkardığı, şirket hisselerinin —- hisselerden oluştuğu ve bu sermayenin ——– nama yazılı paya bölündüğü, bu payların ———– yazılı hisseden oluştuğu, yapılan bu değişikliğin — tarihinde —– tescil ve ilan ettirildiği, —– anlaşılmıştır.
5-b.5) —– tarihinde alınan kararla şirket ortaklarından——– grubu olmak üzere toplamda ——–olmak üzere toplamda—–sahibi olduğu ——-grubu olmak üzere toplamda —– sahibi olduğu —– grubu olmak üzere toplamda————— sahibi olduğu —- grubu olmak üzere toplamda ——- sahibi olduğu———- grubu olmak üzere toplamda —– sahibi olduğu—— grubu olmak üzere toplamda ——— grubu olmak üzere toplamda ——- devrettikleri ve bu hisse devrinin —- tarihinde ————tespit edilmiştir.
5-b.6) ———- — alınan kararla —– şirket sermayesini, sermaye azaltımına giderek —-düşürdükleri, ve bu değişikliğin—- —- tescil ve ilan ettirildiği, ——– tespit edilmiştir.
5-b.7)———-olan sermayesini —- çıkardığı ve bu değişikliğin ———–tescil ve ilan ettirildiği hususu, ———– tespit edilmiştir.
5-b.8)—– tarihinde yapılan —- olan sermayesini —— çıkardığı ve bu değişikliğin —- tarihinde———- tespit edilmiştir.
5-b.9) ———–tutarındaki —- oranındaki hisselerini ——— devrettiği ve bu değişikliğin ——- tarihinde——- tescil ve ilan ettirdiği, ———- tespit edilmiştir.
5-b.10) —— alınan kararla —- olan sermayesini, sermaye azaltımı ile —- düşürdüğü ve bu değişikliği —- tarihinde ———- tespit edilmiştir.
5-b.11) ——- çıkardığı ve bu değişikliğin —- tarihinde ——- ilanının —-sayfasıyla tespit edilmiştir. Yapılan bu artırımla birlikte şirket hissedarlarından artırıma katılan ortaklar aşağıdaki gibi tespit edilmiştir.¸
5-b.12)—— çıkardığı ve bu değişikliğin ——ve ilan ettirildiği hususu, —————tespit edilmiştir.
5-b.13)———sermayesini —- çıkardığı ve bu değişikliğin ——— ettirildiği hususu, ———–tespit edilmiştir.
5-b.14—————-sayfasıyla tespit edilmiştir.
5-b.15)——–kuruluşundan itibaren incelenen —– yapılmış olan sermaye değişiklikleri aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir.¸
5-b.16)—– yılında alınan —- ile sermayesi —— yükselmiştir. Bu sermaye artırımıyla birlikte —- sermaye ile şirkette ——— sahibi olduğu tespit edilmiştir. ———sermaye taahhüdünü aşağıdaki şekilde yerine getirdiği tespit edilmiştir.
5-b.17)—— eski yönetim kurulu üyelerinin sermaye taahhütlerini devretmesi ile —— sermaye tutarı —– sermaye oranının ise —— yükseldiği tespit edilmiştir.
5-b.18)—– sermaye azaltımı kararı ile ————— azaldığı ve ortaklıktaki payının —– olarak kaldığı tespit edilmiştir.
5-b.19)——– ayında alınan —- yapılan sermaye artışında ——- rüçhan hakkını kullanarak payını koruduğu ve —- tutarındaki kullanılmayan rüçhan haklarının ——- tarafından kullanılması ile toplam sermayesini —— çıkardığı ve hisse oranının da ——olduğu tespit edilmiştir.
5-b.20)—–tarihinde yapılan sermaye artışı ile ——– ailenin diğer fertlerinin ———olan toplam rüçhan haklarını kullandıkları ve yasal süresinde de kullanılmayan ——- rüçhan haklarının da kullanılmasıyla toplam sermayesini —–hisse oranını da ——yükseltmiş oldukları tespit edilmiştir.
5-b.21)——-tarihinde —– diğer ortakların hisselerini ———devrettikleri tespit edilmiştir.
5-b.22)——- tarihinde sermaye azaltımına gidilmiş ve sonrasında ——— çıkartıldığı, bununla birlikte — yapılan sermaye azaltımıyla —- düşen hisse miktarının yapılan sermaye artışlarıyla yeniden ———— yükseldiği ve hisse oranının da ——-çıkmış olduğu tespit edilmiştir.
5-b.23)——– birleşme yaşadığı ve —— devrolunduğu tespit edilmiştir.
5-c)Davalı—– tarafından ——düzenlenmiş faturaların incelenmesi: Davalı ——— tutarları;
5-c.1)—– olarak tespit edilmiş olup, —- tarihli bilirkişi raporunun —– tablo halinde gösterilmiştir.
5-c.2)—- olarak tespit edilmiş olup, —tarihli bilirkişi raporunun — tablo halinde gösterilmiştir.
5-c.3)—-yılında toplam —- olarak tespit edilmiş olup,—– tarihli bilirkişi raporunun —- tablo halinde gösterilmiştir.
5-c.4)—-yılında toplam —- olarak tespit edilmiş olup, —- tarihli bilirkişi raporunun —-Sayfasında tablo halinde gösterilmiştir.
Buna göre, davalı —- tarafından —— arasında düzenlenmiş——– açıklamasıyla düzenlenmiş faturalar toplamı —- olarak tespit edilmiştir.
5-ç)———- İlişkin Tespitler:
5-ç.1——— bildirilen yıllık —– Kâr ve Zarara İlişkin beyanları aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir.
5-ç.2)Davalı —-yılları arası ——- beyanları aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir.
5-d) Davalı tarafından—- zarara uğratılması iddiası ile ilgili inceleme ve değerlendirme: Davacılar,—- tarihli dilekçesinin 1. Maddesinde yer alan ifade doğrultusunda —– adına tarifeli—- yapma yetkisine kavuştuğu halde, — tarifeli sefer yaptırmamış—— yalnızca —– düşük fiyatlı —–temin eden bir şirket olmakla sınırlı bir hale getirmiştir. —- sayısının beşe ulaştığı tarih itibarıyla —– yılının ——— ayında tarifeli sefer yapmaya başlasaydı işbu davanın açıldığı tarihe kadar elde edeceği net karın hesaplanmasını talep etmekteyiz.” talebinde bulunmuştur.
Davacının iddiası ——- ayında kazanılan bu hakka ilişkin herhangi bir girişimde bulunmamıştır. Dünyanın her yerinde, sivil havacılık şirketleri için arzu edilen ve hedef olarak belirlenen husus, kendisi adına tarifeli sefer yapabilmektir.—– yönetimi ise, şirket bu hakkı elde ettiği halde, tarifeli sefer için başvuruda bulunmak bir yana şirketin mevcut yapı ve statüsünün muhafazası yönünde karar almıştır.” şeklindedir.
——— iç ve dış hatlarda tarifeli ve/veya tarifesiz seferlerle ücret karşılığında yolcu ve yük veya sadece yük taşımak üzere kurulmuş veya kurulacak ticari hava taşıma işletmelerine ruhsat verilmesi, verilen ruhsatın askıya alınması veya iptal edilmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen yönetmeliğe göre 5 tür havayolu işletmesi yetkilendirilebilir. Bunlar;
1-İç ve/veya dış hatlarda tarifeli seferlerle ticari hava taşımacılığı yapacak işletmeler
2-İç ve/veya dış hatlarda tarifesiz seferlerle ticari hava taşımacılığı yapacak işletmeler
3-Bölgesel hava taşımacılığı yapacak işletmeler
4-Hava taksi işletmeleri
5-İç ve/veya dış hatlarda tarifeli veya tarifesiz seferlerle yük taşımacılığı yapacak işletmelerdir.
Yönetmelik, bu beş tür havayolu işletmesi için ayrı ayrı ödenmiş sermaye, sahip olunması gereken minimum —–sayısı, banka teminat mektupları tutarları gibi kıstasları sıralar, havayolu işletme ruhsatı verilmesi süreciyle ilgili yapılması gerekenleri listeler ve yönetici ve teknik personelin sorumluluklarını ve sahip olması gereken nitelikleri belirtir.
——tarifeli sefer düzenlemek için ruhsat başvurusu yapabilmesi için——– tanımlanmış koşullarına sahip olması gerekmektedir. Bu koşullar:
1-Toplam beş ——filoda bulundurulması
2-Her biri için bir milyon —–ödenmiş sermaye olarak toplam ———-sermaye
3——–değişikliği taleplerine yönelik—— raporu hazırlanması
4—–alındığı tarihten itibaren en geç üç yıl içerisinde——- ve faaliyetleri süresince geçerliliğini korumaktır.
Davacılar, ——– katarak tarifeli —— yerine getirdiğini iddia etmektedir.
—–diğer üç koşulu sağlayıp sağlamadığına ilişkin davacılar tarafından sunulan herhangi bir delil olmadığı gibi dosyada bu konuda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle davacıların iddiası olan tarifeli sefer düzenlemek için gereken koşulların varlığı ve yeterliliği bakımından değerlendirilememiştir.
Her ne kadar, davacılar vekili, bilirkişinin bu tespitlerine karşı sunduğu —– tarihli itiraz dilekçesinde, önemli olanın bu dört koşuldan esaslı olanın ilk iki koşul olduğunu, ——– bu iki koşulu sağladığını iddia etmiş ise de, yukarıda yazılı diğer iki koşul yerine getirilmemiş olup, davacılar tarafından bu yönde yönetim kuruluna başvuru yapıldığına dair bir delil bildirilmemiştir. Bu nedenle ———-tarifeli sefer düzenlemek için ruhsat başvurusu yapma koşullarının oluşmadığı kanaatine varılmıştır.
Davacılar —–beşe ulaştığı tarih itibarıyla ——-ayında tarifeli sefer yapmaya başlasaydı işbu davanın açıldığı tarihe kadar elde edeceği net kârın hesaplanmasını” talep etmişlerdir. Bu hesaplamanın yapılabilmesi için aşağıda belirtilen değişkenler üzerinden tanımlanması gerekmekte, hangi hatlar arasında hangi tip —- ve ne tür bir —–planlanacağı ile ilişkili olan, kapasite, doluluk oranı ve —–sayısına göre değişkenlik gösteren —— maliyetleri aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır:
1-Yakıt- seçilecek ——tipinin belirlenen rota için harcadığı yakıt miktarı ve tutarı
2——faaliyeti çalışanları ——— ücretleri
3-Yolcu servis hizmeti- —— görevlilerinin çalışma saatlerine dayalı ücretleri
4—— servis hizmeti- uçaklara hizmet eden yer hizmetleri personelinin çalışma saatlerine dayalı ücretler
5-Promosyonlar ve satış faaliyetleri- satış acenteleri çalışma saatleri ve aynı zamanda reklamcılık ve tanıtımda çalışan personel ücretleri
6-Bakım onarım- uçuş teçhizatı ve yer ekipmanlarının bakımı ile ilgili işçilik saatlerine dayalı ücretler ve parça maliyetleri
7—— ekipmanlarının kullanım ömrüne dayalı amortisman tutarı
8——–
9——
10——
11—–
12——-
Genel olarak sınıflandırıldığında, sabit maliyetler; personel ödemeleri ————- ikram giderleri olduğu söylenebilir.
Diğer taraftan; ürün fiyatına duyarlılığı yüksek olan pazar bölümleri için sadece temel uçuş hizmetlerinin sunulduğu, yolculara minimum konfor ————- ücretli ikram ya da çok sınırlı ücretsiz ikram verilmesi ve ayrıcalıklı hizmet kategorilerinin kaldırılması———– gibi uygulamalar yoluyla fiyat çekiciliğini öne çıkartarak —-doluluk oranlarını yükseltmek mümkün olabileceği belirtilmektedir.
——; katlanılan maliyetlere karşılık, gelir olarak yolcu biletleri, ilave yük ve kabin satışları———- sıralanabilir. ———- yolcu bileti satış gelirleri oluşturmaktadır. Bu bakımdan havayolu işletmeciliğinde kâr yönetiminde en önemli unsur doluluk oranıdır——–Doluluk oranı tüm koltuk kapasitesinin satılan koltuklara oranını ifade etmektedir. Bu oran; ürünün en etkili biçimde satılabilme oranını göstermekte ve —-tiplerine, yakıt maliyetlerine, ağırlıklarına, hızlarına ve koltuk kapasitelerine göre değişen maliyetlerin karşılanmasında önem taşımaktadır.
Tüm bunlar dikkate alınmaksızın bir genelleme yapılmak işletmenin kurulması için ciddi bir miktar yatırım yapılması gerekliliği görülmüş, bu yatırımın en az – yıl sonunda geri alınabileceği ortaya çıkarılmıştır. İşletmenin ilk üç yıl için kârlılık oranı ——olarak bulunmuştur.———–
Tüm bu bilgiler ışığında, —— tarifeli sefer düzenleme ruhsatını alması halinde ne kadar kâr edebileceğinin hesaplanamayacağı kanaatine varılmıştır.
Her ne kadar, davacılar vekili —– tarihli dilekçesinde hesaplamanın sektör verileri dikkate alınarak yapılmasını talep etmiş ise de, bu kadar değişkeni bulunan bir hesaplamanın yapılması için davacıların önce —— tarifeli sefer yapabilmek için ruhsat alma şartlarını sağladığını kanıtlamasının gerektiği, davacıların da bu hususu kanıtlayamadıkları anlaşıldığından, bilirkişilere bu şekilde faraza bir hesaplama yaptırılmasına gerek olmadığı ve sonuç olarak —– ruhsat başvurusu yapabilmesi için——– tanımlanmış koşulları tamamladıklarını kanıtlayamadıklarından ve belirsiz alacak olarak açtıkları davada, koşulları tamamladıkları taktirde ne kadar kâr edilebileceğini bildirmediklerinden ve somut şekilde hesaplama yapılabilecek verileri sunmadıklarından davacıların bu talebinin reddine karar vermek gerekmiştir.
5-e) Davalı tarafından —– yıpratıldığı ve —–haklarının bedelsiz kullanıldığı iddiası ile ilgili inceleme ve değerlendirme: Her ne kadar davacılar tarafından —-uçaklarının yıpratıldığı ve —–haklarının bedelsiz kullanıldığı iddia edilmiş ise de, davacı tarafça——– uçaklarının günde —— saat kullanıldığı iddiasını destekleyen bir delil sunulmamıştır.
Bir uçağın günde kaç saat uçmasının normal olması ile ilgili fikir vermek gerekirse, normalde düşük maliyetli taşıyıcı olarak bilinen —- — bile — yılındaki istatistiklerine göre günlük ———
Havayolları, kaynaklarını gün boyunca uçağı ne kadar uzun süre efektif kullanabilirse o ölçüde gelirlerini arttırmaktadırlar. Bir havayolunun en önemli kaynağı ——– onun yedek parçaları ile taşıma hizmetini verebilmesini mümkün kılan insan kaynağıdır. Bu kaynaklardan biri olan—— süre uzadığı için yorulup, yıpranmazlar. Üstelik işleticilerin kârı, uçakların taşıma kapasitelerinin kullanım oranı ile havada kalınan süre arttıkça artar. ——- yıpranmalarına sebep olan havayolunun giderlerinin yaklaşık —–olan bakımlarının zamanında yapılmamasının sonucu ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durumun yaşanmaması için ——– gerekli önlemleri almıştır.—– ————— belirtildiği üzere ticari işletmeler uçaklarının uçuşa elverişliliği bakımından denetlenirler. Bununla birlikte uçakların motorunun belli bir kullanım ömrü vardır. ——– kullanım sürelerini dolduran motorların değişimini sağlamak, bakımını yaptırmak zorundadırlar. —-bakım maliyetlerinin yaklaşık —— oluşturan motorları için değil, uçağın tüm donanımlarının belli aralıklarla periyodik olarak yetkili bakım servislerinin ve teknik personelin kontrolünden geçmesini sağlarlar. Havayollarının uçaklarına bakım veren yetkili kuruluşları kendi bünyesinde olmak zorunda değildir. Bununla birlikte ——-veren şirketler——— doğrultusunda yetkilendirilmiş olmalıdır.
—— kritik sistem ve yapı parçaları düzgün bir şekilde çalışıyorsa teknik olarak emniyetli ve —— uygun olarak kabul edilir. Bu kontrolün sonunda uçağın emniyetli olarak uçmasına engel olabilecek teknik bir problem bulunmuyorsa uçuşa elverişlilik belgesini almaya hak kazanırlar. —– uygunluk durumunun devamı için gerekli bakımların yapılması gerekmektedir. ——— izinleri, slotları güncel uçuşa elverişlilik belgesi olmadan alınamaz. —- elverişlilik belgesi alamamış, kontrolden geçmemiş bir —–uçamaz.
Hava yolu firmaları, kendi bilgi ve tecrübeleri doğrultusunda ve ayrıca filolarında bulunan uçakların tiplerine, yaşlarına ve arıza durumlarına göre bakım programlarını hazırlar. Belirledikleri bakım programlarını uygulamak için bağlı bulundukları sivil havacılık otoriterlerinden onay alırlar. Bununla birlikte uçakların bakımı ve onarımı için hazırlanan görev kartlarındaki süreler ve bazı görev kartlarının farklı bakım kontrol aşamasında işlenmiş olabilmesinden dolayı aynı —–tipinin —–bakım kontrolünün sıklığı ve bakım süresi hava yollarında farklılık gösterebilmektedir. Bir —– günlük kullanım süresi arttıkça gelirinin artmasıyla birlikte uçuş saatine göre yapılan bakım periyotlarının arası kısalmakta, buna karşın uçuştan elde edilen gelir artmaktadır.
5-e.1) Davalı tarafndan —- tarife ve —–yönünden zarara uğratıldığı iddiası ile ilgili açıklama: Davacı,———— bu eksikliğini ——— kullanarak telafi etmiştir. —-kullanılan bu —–hakları için herhangi bir bedel de ödenmemiş ve —– slotları ——-tarafından ——- kullanılmıştır şeklinde iddia etmektedir.
Davacı tarafından sivil havacılıkta————— şeklinde ifade edilmiştir. Davacının havayollarının marka değerini yükselten izinler olarak değerlendirdiği ——– deyimi, ülkemizde bulunan havalimanı/meydanlarının kullanılması amacıyla yapılan taleplerin, ikili ve çok taraflı ——– tarafından incelenerek uygun olarak değerlendirilmesi sonrasında verilen izinleri ifade etmektedir. Buna göre —– bir —— kalkıp bir başka havalimanına gidebilmek veya bir ülkenin üzerinden geçebilmek için —– izin alırlar.—-başvurusu yapılan uçuşlara—- sistemi olan————– birlikte varsa kiralama anlaşması ıslak imzalı belgelerin yüklenmesinden sonra onaylanarak kabul edilmesi ve böylece başvurusu yapılan uçuşların yapılmasına izin verilmesi anlamına gelmektedir.—— marka değerini ifade etmekten ziyade icra edilmek istenen uçuşun onaylanarak, havayolunu o uçuş için yetkili kılmaktan ibarettir.
Davacı tarafından, —— hangi saate sefer yapabileceğini ifade eden uçuş iznidir.” şeklinde ifade edilmiştir. ——düzenlemek amacıyla ——uygulaması olan bir havaalanında iniş veya kalkış yapmak için ihtiyaç duyduğu zaman dilimine —— bu zaman diliminin belirli sıralama ve kurallar çerçevesinde koordinatör/düzenleyici tarafından tahsis edilmesine ——tahsisi denilir. Diğer bir deyişle ——havalimanlarını iniş ve kalkış amacıyla kullanan havayollarının, havalimanının fiziksel, altyapı olanaklarından faydalanabilmesi için belirlenmiş ve belli bir saatte başlayıp belli bir saatte sonlanan bir aralığı/süreyi ifade eder.
——tahsisi yasal kaynağını———–hakkında koordinasyon sürecinin öngörüldüğü sistem benimsenmiştir. ——- havalimanında, belirli bir tarih ve zamanda, planlanmış bir uçuşun yapılabilmesi amacıyla varış ve kalkış için gerekli tüm havalimanı altyapısının kullanımına ilişkin ——- tahsisi olarak tanımlanmıştır. ———tahsisine———— yer verilmektedir. —–tahsisi, düzenleyici tarafından verilen bir izin niteliğindedir. — tahsisi kısaca belirli bir havalimanında bir —– iniş ve kalkış yapabilmesi için tanınan zaman dilimidir.
Havalimanları farklı kriterler dikkate alınarak kategorilere ayrılır. Yaklaşma veya iniş sırasında kullanılan sistemler ve bu sistemlere ait seyrüsefer cihazları, olası bir havalimanı yangınına karşı müdahalenin kapasitesi, terminalin ve içindeki yolcu salonlarının ————— olmadığı gibi pek çok parametre bu sınıflandırmaların belirleyicilerindendir. ——- ihtiyaçları; örneğin havalimanına iniş sırasında kullanılan ——————– almak için kullanılan————- çok sayıda fiziksel/altyapı unsurunun varlığı ve bunların birlikte koordinasyonuyla karşılanır. Örneğin —— yılları arasında operasyona açık olan —— tarife dönemlerinde haftanın her günü tarifesi koordine edilen —– çok yoğun bir havalimanıdır.
Ülkemizde, ——-tahsisi uygulamasına —- yılında başlanmıştır. ———– tarafından, nispi trafik yoğunluğu yaşanan bazı havalimanlarında, münferit ——talepleri dışındaki —tahsisi——— verilmiştir. —— rehberliğinde —– yılına dek sürdürmüştür. —- tarihinde——— talimatı esas alarak ————- koordinasyon görevi —- tarafından talimat gereği kurulan——— revize edilmiş ve —– —– yürürlükten kaldırılmıştır.
Davacının, iddiasına göre ———kurulduktan sonra, havayolları için çok değerli olan————— yanı sıra —— etmiş ve ilerleyen dönemlerde tarifeli havayolları statüsü kazanıldığında ticari başarıyı getirecek anılan izinleri alarak önemli bir adım atmıştır. Ancak —— işbirliği protokolleri ile bu slotlar———ullanılmaya başlanmıştır. Yapılan protokollerde, ————- iade edeceği belirtilmişse de ——- kontrolüne geçen—- uçağının gelmesi ile birlikte———– gerekli ———- sahip olmasına rağmen, bu statünün resmiyete kavuşturulmaması ve hatta bu konuda —– başvuru dahi yapılmaması nedeni ile söz konusu ——— kullanılmaya devam edilmiştir. şeklindedir. Bununla birlikte davacı,———anlaşması uyarınca ve daha ilk anlaşmadan itibaren —- veya bunlardan herhangi birinin kullanım hakkını ve bunlarla ilgili ödenecek bedelleri uçakları işleten kiracıya/davalıya ——- vermiştir.—– permiler aynı ——- ait olsa bile başka bir sefer sayılı uçuşa ve hatta aynı sefer sayılı başka tescilli bir uçağa devredilemediği gibi, ödünç alınabilen veya borçlandırılabilen yatırım araçları değildirler. Son derece teknik bir işlevi olan perminin ve ——– günlük veya dönemsel olarak yetkilendirilen uçuşun gerçekleşmesi ile sona ermektedir. Bununla birlikte ——–başvurularının değerlendirilmesinde, havayolunun önceki tarife döneminde operasyon gerçekleştirdiği saat ve —-tipinin, planlanmış slotuna, tarifeli seferler için en —–oranında uyması halinde kazanılmış hak elde edilir. Tarife saatlerine uyan havayollarını, tarife saatine —– fazla uymayan havayolların hak kaybına uğradığı sistemin amacı, uçuşların verilen saat dilimleri içinde gerçekleşmesini teşvik etmektir. Bir önceki dönemde tarifesine uygun—– müracaatları sırasında bir önceki seneden devreden haklarını kullanabilme ayrıcalığına sahip olur. Bu hak kendisinden başka bir şeyle değiştirilemez veya devredilemez.
Davalı —— arasındaki uçuşlarına yönelik sadece —- sezonu için aldığı slotları gönderebilmiş ve bu——- sektör bilirkişisi —– tarafından incelenmiştir.
5-e.2) Davalı tarafından — sözleşme ve protokoller yönünden zarara uğratıldığı iddiası ile ilgili inceleme: Davacı —- tarihli dilekçesinin — numaralı maddesinde yer alan ifade doğrultusunda —- döneminde —- sürekli —- kiralanmış ve ortak operasyonlar yine —-yapılmıştır. —— kendi çıkarlarına uygun fiyat ve anlaşma koşullarını —– rahatlıkla dikte ettirdiği ve piyasadan diğer havayollarından——- kadar cazip şartlarda —-temin edemediği görülmektedir Bu nedenle o dönemde geçerli olan rayiç kiralama bedelleri ile —— uçakları için ödenen kira bedelleri arasındaki farkın hesaplanmasını talep etmekteyiz.” iddiasına istinaden;—– arasında ——- süren ticari bir ilişki mevcuttur. Bu ilişkide yapılan pek çok işbirliği anlaşması, protokol ve sözleşme bulunmaktadır. Bu sözleşmeler ——- gösterilmiştir.
—- arasındaki ilişkiyi en fazla belirleyen parametrelerden biri — sahibi olduğu ————aracılığıyla kullandırmasıdır. Bu bakımdan raporumuzda ———tüm kapsamıyla ele alınmıştır.
———— aracının kiraya verenin işletme ruhsatı kapsamında işletildiği kira anlaşmasını,—– birlikte kiralanması olup, kiracının ticari kontrolü altında ve kiracının——– kullanılarak işletilir. İki işletici arasında geçerli bir kısa süreli anlaşma metninin imzalanması, metin içerisinde; uçulacak parkurların, operasyon tarihlerinin, kiralanacak hava aracının tescil işaretinin, teknik ve operasyonel sorumluluk ile sigorta sorumluluklarının iki işletici arasında hangi şekilde dağıldığının ve diğer anlaşma şartlarının detaylı olarak yer alması gerekmektedir.”——–olma riskinin bir kısmını işletme kiralayanlarına devretmesine izin verir.
—–elverişli bir ——– ekibi ile birlikte kiralama periyodu süresince —–bakım ve sigortasının tamamen —– kiraya veren şirketin sorumluluğunda olduğu kiralama türüne—— kiraya veren havayolunun işletme ruhsatı kapsamında kalır bununla birlikte ——bütün ticari kontrolü, kiracı havayoluna geçer.—– trafik hakları kullanılarak işletilir. —— işletilmesi sırasında doğan her türlü işletme gideri—— kiracı şirket sorumluluğunda, mürettebat maaş ve giderleri, bakım ve sigorta masrafları ise kiraya veren şirket sorumluluğundadır. ——- üzerinden aylık olarak ücretlendirilir. Günümüzde—–kısaltması altında anılmaktadır —–
—– arasında yapılan ilk ——– anlaşmasına göre;
a)——— sorumlulukları;
“1——-servis edilebilir ve ———- için —– ——– postaların taşınması için resmi belgelere sahip olduğundan.—————- sürekli ve engelsiz kullanımını sağlayacak ve hiçbir şekilde keyfi ihlal eden herhangi bir engelleyicinin olması halinde ———programlanmış—– orantılı olarak azaltılacaktır.
2-Maddede ayrıntılı olarak belirtilen —— temin edilmesi ve ödemelerinin yapılması
3———— Bakımının yapılması
4-Sigortayı anlaşmada verilen maliyetle temin etmek ve sürdürmek
5———-dispeç edilmesini sağlamak” şeklindedir.
b)—-kiralayan ——— sorumlulukları;
“1——n işletilmesi ve uçuşlarla bağlantılı olan; —— ekibi ve mekanik ve operasyon personeli de dahil olmak üzere tüm yer personelin kiraya veren tarafından anlaşmada detaylandırılan otel konaklamalarının yapılması
2——– işletilmesiyle bağlantılı olarak önemli olan herkes için Kiraya Veren ile kiralayan arasında bir operasyon irtibat temsilcisinin sağlanması
3——işletilmesi için uçakta yakıt ve yağ servisi
4-Yer hizmetleri, Yolcu hizmetleri dahil kargo hizmetleri ———- —— kapılarının emniyete alınması,—–gerçekleştirmek için işgücü, ekipmanının sağlanması, ————– yardımcı olmak için nitelikli ———–
5-Tüm ——– veya bunlardan herhangi biri, ——- diğe—– seyrüsefer ücretleri
6-Kiralayanların uçuşlar için çalışmasıyla bağlantılı olarak Kiraya Verenin; Diğer tüm yolcu vergileri, güvenlik masrafları ve ilgili masraflar ve para cezaları
7——-parklandırılması
8-Kiracı’nın uçuş mürettebatı (varsa), Madde 12.3’te atıfta bulunulan uçuşlarda zaman zaman tüm maaş ödenekleri ve diğer ödemeler
9-Uçuş operasyonları için; gerekli tüm operasyonel, teknik ve diplomatik izinler
10-Tüm yolcular ve uçuş ekibi için yiyecek ve içecek sağlamak
11-Yolcu bazında veya hava gelirine ———dayalı olarak değerlendirilen her türlü vergi, harç, güvenlik harcı ve ilgili masraflar, aşağıdakiler dahil olmak üzere, ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere, kalkış vergileri, ana vergiler, tüketim vergileri ve bilet vergileri ve—–
12-Kiraya veren, —– kullanma hakkına sahiptir.
13-Yolcu ücretleri, fazla mesai ücretleri ve herhangi bir —— uygulanan hizmet ücretleri dahil olmak üzere yolcular için herhangi bir ve gümrük, göçmenlik denetim ücretleri veya yolcular için alınan ücretler
14-Hasta torbaları, battaniyeler ve koltuk başlıkları
15-Aksi belirtilmedikçe uçuşların gerçekleşmesi için yapılan tüm doğrudan işletme maliyetleri
16-Sigortayı 21’inci Maddede ayrıntıları verilen maliyetle temin etmek ve sürdürmek
17-Madde 2.2’de belirtilen tüm gerekli Lisanslar
18-Kiracının rotası üzerindeki ulaşımlarda yedek parça konusunda destek olmak ve hangar alanı
19—– arasındaki tüm konumlandırma ve yerleştirme maliyetleri —–şeklindedir.
Sektör bilirkişisi — tarafından yerinde yapılan inceleme sırasında, davalıdan ——-talep edilmiş, teslim edilen dosyalar incelenmiştir. Buna göre —- filosundaki uçakların kullanımı ile ilgili;—- yılları arasında kiraya verenin —- olduğu toplam —– sözleşmelerden——arasında kiraya verenin —- olduğu toplam 5 sözleşme düzenlenmiştir. Bu sözleşmelerden ikisi ———– yapılmıştır.
5-e.3)Davalı tarafından —- zarara uğratılması iddiası ile ilgili inceleme: Davacı taraf, iddialarını somutlaştırdığı —— tarihli dilekçesinin 3 numaralı maddesinde ———– gerçek dışı meblağlar karşılığı danışmanlık ve başka isimler altında hizmetlerin verildiği iddiasıyla son derece yüksek rakamlı faturalar kesilmiştir. Öyle ki bazı yıllarda —- toplam maliyetinin—- tarafından kesilen faturalar karşılığında ödemiştir. Başka bir ifadeyle—–tek faaliyeti, —- tarafından verilen hizmetlerin bedelini ödemek haline getirilmiştir. Diğer yandan verildiği iddia edilen hizmetler piyasa rayiçlerinin çok çok üzerinde olup,—–bu şekilde zarara uğratılmıştır. Alınan hizmet karşılığında ödenen bedellerin tek tek incelenmesi ve o tarihlerde geçerli olan rayiç bedele nazaran fahiş olan kısmının hesaplanmasını talep etmekteyiz.” denmiştir.
Davacı tarafından ——- adı altında verilen ve fahiş olduğu iddia edilen hizmetlere ait fatura bedellerinin hangileri olduğu ve bunların rayiçlerinin hangi veriye dayanarak yüksek bulunduğu hakkında açıklama yapılabilirse, hangi faturanın hangi detaydaki tutarına itiraz edildiği noktasında araştırma yapılabilecek olup, davacılar vekili gerek —- tarihli dilekçesinde, gerekse bilirkişi raporuna itirazlarını içerir —— tarihli dilekçesinde bu yönde somut bilgi vermemiştir.
5-e.4) Davalı tarafından —— yönünden zarara uğratılması iddiası ile ilgili inceleme: Davacılar vekili, —- tarihli dilekçesinin —- alan iddiası doğrultusunda—– arasında imzalanan —- sözleşmesine göre; birinci ———– bedelle kiralanmış, kullanımın ayda —- halinde, aşan her saat için de——-ödeneceği hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla aşan her saat için, belirlenen blok saatin—– indirimli ödenecektir. Bu indirimin sektör uygulamasında değişmekle beraber, örneğin———-Sözleşmesi Bedeli:
1.—–
2.—–
3.——–
4.——
5—–
Yapılan araştırmalara göre —- kiralamalardaki —– saat bedeli ———– arasında değişiklik göstermektedir. Bununla birlikte davaya konu olan tarihlerdeki tutarlar hakkında veri elde edilememiş, sadece daha düşük olabileceği ifade edilmiş ve davacı tarafça somut veri sunulmamıştır.
Her ne kadar davacılar vekili — tarihli dilekçesi ile davalının,—— ———-temin eden bir şirket haline getirdiğini iddia etmiş, piyasa koşullarına göre——– çok altında olduğunu iddia etmişlerse de, yine somut herhangi bir veri sunmamışlardır.
5-e.5) Davalı ———- yıpratıldığı ve ——-haklarının bedelsiz kullanıldığı iddiası ile ilgili sonuç: Yukarıda açıklanan nerenlerle, her ne kadar davacılar tarafından ——– uçaklarının yıpratıldığı ve —————haklarının bedelsiz kullanıldığını, ——– piyasa koşullarının çok altında bedellerle ve çok daha ağır koşullarda yapıldığını iddia edilmiş ise de, davacıların soyut iddiası dışında, davalı tarafın —-zarara uğratmak—— değerini düşürmek ve benzeri şekillerde davacıların zarara uğraması için davalı hakim ortağın —– yıprattığı ile ilgili somut veri sunmadıklarından ve iki ayrı sektör bilirkişisi tarafından yapılan incelemede de bu yönde herhangi bir kanıt bulunamadığından, davacıların iddialarını kanıtlayamadığı kanaatine varılmıştır.
5-f) Davacıların iddialarının genel değerlendirilmesi ve sonuç: Yukarıda zamanaşımı ile inceleme kısmında anlatıldığı üzere, Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun m. 18/1 uyarınca; “Bir bağlı şirketin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, anılan Kanunun 202’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren kaybı veya kayıpları varsa bunlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde denkleştirilir veya ilgili şirkete kaybı veya kayıpları denkleştirecek istem hakları tanınır. Aksi hâlde, Türk Ticaret Kanununun 202 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen dava hakları söz konusu sürenin bitmesiyle hemen kullanılabilir. Söz konusu 18/1 hükmü ile yürürlüğüne ilişkin düzenleme getirilen TTK m.202/1-a hükmü, verilen kayıpların aynı faaliyet yılı içerisinde denkleştirilmesi gerektiğini, aksi takdirde “b” bendinde düzenlenen davaların açılabileceğini ifade etmektedir. 6102 ve 6103 sayılı Kanunların yürürlük tarihi 01.07.2012’dir. Kanun koyucunun 18/1. Maddede sadece 2012 yılındaki kayıpları dikkate aldığını kabul etmemiz halinde, zaten var olan bir düzenlemede aynı faaliyet yılı denkleştirilmesi gereken kayıplar için —— tarihine kadar ek bir süre tanınmış olacaktır. Özetle 6 aylık dönem içinde gerçekleşen bağlı şirketin kayıplarının denkleştirilmesi için 2 yıllık bir süre tanınmış olmaktadır. Kaldı ki bu kayıpların denkleştirilmesi veya kayıpları denkleştirecek istem hakları tanınması için hâkim teşebbüsün 6 aylık bir süresi bulunmaktadır. Ancak Kanun metninde TTK yürürlüğe girdiği 01.07.2012 tarihinde bağlı şirketin TTK m.202/1 kapsamında kaybı varsa ifadesini açık şekilde kullanmaktadır. Kanun kaybın zamanına ilişkin bir sınırlandırmada bulunmamıştır. Kanaatimizce kanun koyucunun Yürürlük Kanunu içerisinde genel düzenlemelerin yer aldığı 2. Madde dışında ayrı bir maddede getirdiği bu hüküm ile bağlı şirketin geçmiş yıllar içerisinde uğramış olduğu TTK m.202/1 kapsamındaki kayıpların denkleştirilmesi düzenlenmektedir. Bu sebeple somut olay kapsamında davacı tarafından iddia konusu kalemlere ilişkin denkleştirme yapılmamasından dolayı tazminat talebinde bulunulabileceği kanaatine varılmıştır.
Yine belirtmek gerekir ki, dava TTK’nin 202. Maddesi uyarınca açılmış olup, hakim şirketin yönetim kurulu üyeleri de kanıtlanması halinde davalı şirketin eylemlerinden sorumlu olduğundan davalı yönetim kurulu üyelerinin pasif husumet ehliyeti bulunmaktadır.
Bu bakımdan, yine yukarıda belirtildiği üzere iki ayrı bilirkişi heyetince yaptırılan teknik incelemeler sonucunda, davacı tarafın iddiaları tek tek incelenmiş olup, davacılar, iddialarını kanıtlayamadıklarından davanın tümden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm ihdas edilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın REDDİNE,
2-Harçlar Kanununa göre alınması gerekli 54,40 TL harcın, davacılar tarafından yatırılan 341,55 TL peşin harçtan mahsubu fazla yatan 287,15 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacılara iadesine,
3-Davacılar tarafından sarf edilen yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
4-Davanın ret sebebi aynı olduğundan, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca kendilerini vekille temsil ettiren—- davalı ——– lehine 4.080,00 TL vekalet ücretinin davacılardan alınarak davalılara verilmesine,
5-Dosyada mevcut gider avansını karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatıran tarafa iadesine,
Dair, davalı —vekili ile davalı—— vekilinin yüzlerine karşı, davacılar vekilinin yokluğunda, gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren iki haftalık süre içinde ———- ilgili ——- istinaf kanun yolu açık olmak üzere oy birliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.27/11/2020