Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C. İstanbul Anadolu 2. FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/67
KARAR NO : 2023/326
DAVA : Fikir Ve Sanat Sanat Eseri Sahipliğinden Kaynaklanan Haklara Tecavüzün Ref’i, Önlenmesi Ve Tazmini
DAVA TARİHİ : 22/04/2021
KARAR TARİHİ : 30/11/2023
Mahkememizde görülmekte bulunan Fikir Ve Sanat Sanat Eseri Sahipliğinden Kaynaklanan Haklara Tecavüzün Ref’i, Önlenmesi Ve Tazmini davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
İDDİA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Davacı vekilinin 22/04/2021 tarihli dava dilekçesinde özetle; Davacının —– tiyatrolarında —– sicil sözleşmeli sanatçı (dekor tasarımcısı) olarak görev yaptığın, —-Tiyatrolarında 24 Nisan 2019 günü ilk kez gösterime giren ve —- tarafından kaleme alınan —- isimli tiyatro oyununda, sanatçının kendi tasarımı, aynı zamanda da genel sanat yönetmeni tarafından onaylı demir konstrüksiyon, el işçiliği, otobüs dekorunu yaptığını ve oyunda temel yapıt olarak kullanıldığını, daha sonrasında belirli tarihlerde oyunun gösterimi yapılmaya devam edildiğini, müvekkili tarafından düşünce, çalışma, emek içeren, yoğun bir süreç sonrası çizimi gerçekleştirilen otobüs dekor tasarımının tiyatro gösterimindeki görsellerinin sunulduğunu, Bu tasarım eski model otobüsün müvekkiline ait ölçekli 3 boyutlu Maket çalışması ve ölçekli teknik çizimlerin görsellerini de sunduklarını, buna göre söz konusu tasarımın FSEK 4 maddesi uyarınca güzel sanat eserlerinden olduğunu, 2020 yılının Kasım ayında müvekkilinin kendi tasarımı olan otobüsün davalı … Tiyatro Akademisi’nde gösterimi yapılan —-oyununda kullanıldığını öğrendiğini, söz konusu eserin davacının haberi olmadan ve onayı alınmadan kullanıldığını —isimli tiyatro Oyununun ilk kez 24 Nisan 2019 tarihinde —–Tiyatrolarında gösterime girdiğini ve sonra 20 Kasım 2020—- Belediyesi’ne bağlı —Kültür Merkezi’nde gösterime girdiğini ve bu gösterimlerde müvekkiline ait sanat eserinin onun izni ve muvafakati olmadan kullanıldığını, buna ilişkin —- Belediyesi Tiyatro Akademisi’nden —-ve —– ile söz konusu eserin kendi sahnelerinde kullanımı için görüşme sağladıklarını, bu kişilerin teklifini değerlendireceğini söylediğini, ancak sonrasında bedeli ödenmeden ve onayı alınmadan bu eserin kullanıldığını, bu şekli ile müvekkilinin eserden doğan mali ve manevi haklarının ihlal edildiğini FSEK 68/1 maddesi uyarınca yazılı onay alınmasının gerektiğini, bu nedenle FSEK 68 uyarınca eser sahibinin izne alınmadan temsil edilmesi ve kullanılması nedeniyle fazlaya ilişkin talep ve dava hakkı saklı kalmak kaydıyla eser sahibinin sözleşme yapmış olsaydı isteyebileceği bedelin veya emsal veya rayiç bedeli itibariyle uğradığı zararın 3 katını isteyebileceğini, Sonuç olarak -Davalının ihlallerine derhal son vermesi , bu kapsamda izin alınmaksızın eserinin kullanıldığı —–adlı tiyatro oyununda eserinin kullanılmasına son verilmesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmesini, Maddi ve manevi haklara ilişkin tecavüzün refi ve menini fazla ya da ayrı hakları saklı kalmak kaydıyla Şimdilik izinsiz kullanan Eser için 5.000 TL olmak üzere FSEK 68/11 maddesi uyarınca tespit edilecek rayiç bedelinin 3 katı oranında maddi tazminatın işlemiş faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, yine 10.000 TL manevi tazminatın haksız bir tarihinden itibaren işlemiş faiziyle birlikte davadan tahliline karar verilmesinin talep etmiştir.
CEVAP : Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacının iddialarının gerçeği yansıtmadığını, 02/03/2020 tarihli muvafakatname ile dava dışı tasarımcı … tarafından hazırlanan muvafakatnameyi sunduklarını, söz konusu muvafakatnamede “—–kitabından aynı isimle sahneye uyarlanan —– tiyatro oyununun dekor tasarımı yazarın kitabını referans alarak oyunun yönetmeninin rejisine uygun şekilde … tarafından tasarımı özgün olarak yapılmış, kullanım haklarını süresiz olarak —– Belediyesi —-tiyatro Akademisi tarafından sahnelenmek üzere —–verilmiş” şeklinde muvafakatinin olduğunu, altında …’nin imzasının bulunduğunu, Belediye bünyesinde sergilenen —-isimli tiyatro oyununda …’nin özgün tasarımının kullanıldığı, kullanım haklarının ise —– devredildiği, dolayısıyla bu davanın söz konusu kişileri ihbar edilmesinin talep edildiği, —–Tiyatro Akademisi tarafından sergilenen oyunda kullanılan otobüs figürünün FSEK kapsamında işlenme eser niteliğinde olduğu, işlenme eserin diğer bir eserden istifade suretiyle vücuda getirilip bu eserin nispetle müstakil olmayan ve işleyenin hususiyetini taşıyan fikir ve sanat mahsulü olarak tanımlandığını, yine bir eserin aynı nitelikte birçok işlemesinin olabileceğini ve bunların hepsinin ayrı ayrı eser sayıldığını, somut olayda gerek Davacı tarafından yapılmış olan dekor tasarımı, gerek kendileri tarafından kullanılan ve başka bir tasarımcı tarafından yapılmış olan dekor tasarımı işleme eser mahiyetinde olduğunu, Dolayısıyla Davacı tarafından yeterli araştırma ve inceleme yapılmadan sırf aynı isimde tiyatro oyununda — bir otobüs kullanıldığından bahisle aynı eserin kullanıldığını iddia ve dava edilmesinin hukuka uygun olmadığını, Söz konusu eserden doğan hakların süresiz olarak—- isimli oyununda kullanılmak üzere süresiz olarak devredildiğini, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun —- karar sayılı ve 07/02/2019 tarihli kararında “dava konusu işleme eserler arasındaki farklar dikkate alındığında her iki çevirmenin kelime hazinesi üstü farkının derhal göze çarptığı, daha önce yayınlanmış birçok çeviri eseri monografi, roman ve şüri bulunan davalı eser sahibinin önceki eserin varlığını bilmesine rağmen kendi özgün çevirisini oluşturduğu, bazı sözcüklere her iki yazarında Türkçede Aynı kelimeyi kullanmasının intihal olarak yorumlanmasının mümkün olmadığı, intihale kaçmayacak ölçüde daha önce yayınlanmış olan bir eserden esinlenmenin de hukuka aykırı olmadığı Bu nedenle davanın reddine karar verildiği” ne vurgu yapıldığı, Oyunun niteliği itibarıyla dekor tasarımının otobüs şeklinde tasarlanması gerekmekle birlikte bu durum davacının dekorunun kullanıldığı anlamına gelmediğini, otobüsün niteliklerinin uyarlama yapılan kitapta ayrıntılı bir şekilde belirtildiğini, —- isimli oyun dekorunu —-Tiyatrosunun oyunlarının döner sahne düzenine uygun olarak yapılan tasarımının tersine, açık biçimde sahnelenmeye uygun Lego parçaları mahiyetinde, oyun içinde sürekli yapboz mantığıyla parçalanan ve birleştirilen yapıda özgün olarak tasarlandığını, oyunun dekoru yazar —- kitabında ayrıntılı tarif ettiği ve kitabın kapağında kullanılan otobüs görselinin kaynak olarak alınarak eski —-ve hikayenin geçtiği tarihe uygun modelde tasarlandığını, Sahnelenen oyunda —- isimli yolcu otobüsünün kasabadan tren garına hareket etmesi ile her birinin ayrı hikayesi olan yolcuların başına gelen ilginç olayların anlatıldığı kitabın 19 sayfasında otobüs o kadar eski bakımsız ve perişandı yıllardır aldığı darbeler ile bütün gövdesi yavru yumru olmuştu değişen parçaları yüzünden ne marka araba olduğu bile anlaşılmıyordu kimi —- kimi –diyordu baştan aşağı — boyanmış zamanla boyanın rengi atmış yer yer dökünmüş her yerinde paslı haritalar oluşmuştur” şeklinde tanımlamasının yapıldığı ve sahne tasarımının da bu tanımlamaya uygun olarak yapılması gerektiği buna ilişkin kitap kapağında — yazar—– tarafından yapılan bir çiziminin de yer aldığını,—- Belediye Tiyatro Akademisi’nden —-her ne kadar davacı ile görüşmüşlerse de farklı bir dekorasyonun yapılmasına ihtiyaç duyulmuş olup tamamen özgün bir tasarım kullanıldığı, zira —- Tiyatro Akademisi tarafından —- isimli oyuna farklı kültür merkezleri ve okul sahnelerinde oynamak amacıyla hazırlanıldığı, turne Mantığı ile hareket edildiği ve okul sahnelerinin küçük olması nedeniyle otobüsün her alanından tasarruf edilmeye çalışıldığı, bu nedenle Davacı tarafından yapılan dekor tasarımından farklı olduğunu, Birçok tiyatro merkezinde sergilenen oyunun Kitaptan uyarlanan bir oyun olması sebebiyle dekor tasarımlarının da çok da farklı olamayacağını, Oyunun—- tarafından aynı isimde—- kitabından uyarlanmış olup söz konusu oyun —- belediyesinde sergilenmesinin yanı sıra —-Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu tarafından da sergilendiğini, oralarda da yine bu otobüse benzemese de farklı bir tasarımcı tarafından otobüs tasarımı yapılarak sahnede kullanıldığını, Elbette ki teknik zorunluluklar bakımından tasarımların çok da farklı olmadığını ancak özgün nitelik taşıdığını, Sunulan görsellerden anlaşılacağı üzere, farklı yerlerde sahnelenen aynı isimde tiyatro oyununda yer alan otobüs dekorlarının dış görünüş itibari ile de birbirlerinden farklılık ve arz ettiğini, —- Tiyatro Akademisi tarafından sahnelenen oyun süresince 20 oyuncunun Sürekli hareket halinde bulunması sebebiyle her ne kadar nakliye ve kurulumu zor olsa da söz konusu otobüs dekorunun demir karkas ve tahtadan yaptırıldığını, sahneleme esnasında oyuncuların yüz ışıklarını alabilmeleri ve karanlıkta kalmamaları için otobüsün sadece ve mesnetsiz davasının reddine karar verilmesini talep etmiştir.
D E L İ L L E R V E G E R E K Ç E : Dava, —- isimli tiyatro oyununda kullanılan otobüs dekorunun davacı tarafından oluşturulmuş otobüs dekoru sebebi ile davacının mali ve manevi haklarına tecavüzde bulunulup bulunulmadığı, maddi manevi tazminat davadır.
Mahkememiz dosyasından aldırılan 10/03/2023 tarihli bilirkişi raporunda sonuç olarak: Dava konusu—-isimli tiyatro oyununda kullanılan davacının otobüs dekorunun FSEK kapsamında eser niteliğini haiz olmadığı, Davalının davaya konu kullanımlarının FSEK kapsamında maddi veya manevi haklarına tecavüz teşkil etmediği, Sonuç ve kanaatine varıldığına dair raporunu sunmuşlardır.Mahkememiz dosyasından aldırılan 15/08/2023 tarihli bilirkişi ek raporunda sonuç olarak: Dava konusu —– isimli tiyatro oyununda kullanılan davacının otobüs dekorunun FSEK kapsamında eser niteliğini haiz olmadığı, Davalının davaya konu kullanımlarının FSEK kapsamında maddi veya manevi haklarına tecavüz teşkil etmediği, Sonuç ve kanaatine varıldığına dair raporunu sunmuşlardır.
Tarafların gösterdikleri deliller toplanmış, tüm usuli eksiklikler giderilmiştir.
İncelenen dosya kapsamı, mevcut deliller, bilirkişi raporları birlikte değerlendirildiğinde; Dava—– isimli tiyatro oyununda kullanılan otobüs dekorunun davacı tarafından oluşturulmuş otobüs dekoru sebebi ile davacının mali ve manevi haklarına tecavüzde bulunulup bulunulmadığı, maddi manevi tazminat davasıdır. Davalı tarafından davanın reddi talep edilmiştir. Mahkememizce tüm deliller toplandıktan sonra dosyanın bilirkişi heyetine tevdi edildiği, bilirkişi heyetince sunulan 10/03/2023 tarihli bilirkişi raporunda, davaya konu otobüs dekorunun FSEK kapsamında eser niteliğinde olmadığı, maddi manevi tazminat koşullarının oluşmadığı, daha sonra heyete tasarımcı bilirkişi eklenmek suretiyle yeniden 15/08/2023 tarihli ek rapor aldırıldığı iş bu ek raporda da kök rapordaki görüşün muhafaza edildiği, buna göre tüm dosya kapsamı bir arada değerlendirildiğinde, davacının — Tiyatrolarında dekor tasarımcısı olarak görev yaptığı, — Tiyatrolarında ilk defa 24/04/2019 tarihinde gösterime giren—- isimli tiyatro oyununda sergilenen otobüs dekorunun davacı tarafından tasarlandığı—- isimli oyunun yine davalı Belediye tarafından da tiyatro eseri olarak sergilendiği, davalı tarafından sergilenen tiyatro oyununda kullanılan otobüs dekorunun davacının otobüs dekoruna benzer olduğu bu durumun FSEK’ den kaynaklı mali ve maddi hakların ihlali niteliğinde olduğunun iddia edildiği, davaya konu otobüs dekorunun eser niteliğinde olup olmadığı hususunun mahkememiz uzmanlık konusuna görmediğinden bu konuda içerisinde sektör ve daha sonra tasarımcı bilirkişisi de olmak suretiyle bilirkişi heyetinden rapor alındığı, alınan kök ve ek raporlara göre davaya konu otobüs dekorunun estetik vasfının bulunmadığı yönünde görüş bildirildiği, FSEK 2/3. Maddesine göre “bedii vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyette sahne tasarım ve projelerinin ilim edebiyat eseri olarak” ifade edilmiştir. Bura tanımı yapılan eserlerin sahne dekorlarının taslak, proje, çizimleri ve bunlara ilişkin maketler olduğu, otobüs dekorunun belirlenmesi ve tasarlanması ve hazırlanması tiyatro oyununu yöneten yönetmenin istediği doğrultusunda hazırlandığı, davacı tarafından bu doğrultuda hazırlanan otobüs dekorunun FSEK 4. Maddesi kapsamında bilirkişi raporlarına göre güzel sanat eseri olmadığı yönünde görüş bildirildiği zira otobüs dekorunun tiyatro oyununun uyarlandığı —- isimli roman içerisinde geçtiği, tiyatro oyununun zorunlu unsuru olduğu, bu dekorun kullanılmasının davacının öznel ve özgün bir fikri olmadığı, bu kapsamda güzel sanat eseri olarak sayılamayacağı, davalı tarafından davacının otobüs dekorundan intihal şeklinde veya benzetme suretiyle haksız eylemde bulunup bulunulmadığının tespiti yönünde aldırılan bilirkişi raporlarına göre davacı otobüs dekoru ile davalı otobüs dekoru karşılaştırıldığında, tiyatro oyununda belirtildiği zorunlu unsurların dışında herhangi bir benzerlik olmadığı bu sebeple intihal veya haksız bir eylemden de söz edilemeyeceği, davacının sahne dekorcusu olarak çalışması sebebiyle görevi gereği dekorları hazırlama yükümlülüğünün olduğu, otobüs dekorunun özgün nitelikte olmayıp romanın ve uyarlandığı tiyatro eserinin zorunlu unsuru olarak sergilendiği kaldı ki bir an için özgün davacı dekorunun estetik niteliğe sahip özgün bir eser olduğu kabul edilse dahi davalı tiyatro oyununda sergilenen otobüs dekoru ile davacının hazırladığı otobüs dekorunun benzer olmadığı da bilirkişi raporu ile tespit edildiğinden, davacının FSEK’ den kaynaklı mali ve manevi haklarının ihlal edilmediği gibi dekorlar arasında benzerlik olmadığı için davalı tarafça kullanılan otobüs dekorunun tiyatro oyununun zorunlu unsuru olması sebebiyle sadece otobüs dekoru kullanılmasının haksız rekabet de teşkil etmeyeceği anlaşıldığından davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm oluşturulmuştur.
HÜKÜM:
Davanın REDDİNE,
1-Alınması gereken 269,85 TL harçtan alınan 315,46 TL harcın mahsubu ile fazla alınan 45,61 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
2-Maddi tazminat talebi yönünden: Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca, takdir olunan 5.000,00 TL ücreti vekaletin davacıdan alınarak davalıya ödenmesine,
3-Manevi tazminat talebi yönünden: Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca, takdir olunan 10.000,00 TL ücreti vekaletin davacıdan alınarak davalıya ödenmesine,
4-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5-Kullanılmayan ve artan gider avansının karar kesinleştiğinde ve talep halinde ilgililere iadesine,
Dair davacı vekili ile davalı vekilinin yüzlerine karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.