Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. İstanbul Anadolu 13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2022/811 Esas
KARAR NO: 2023/587
DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ: 26/10/2022
KARAR TARİHİ: 21/09/2023

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali ((Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, dosya incelendi.

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ/
DAVA/TALEP;Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ——- Şirketi – —— – ——- şubesine ait, Keşidecisi —— şirketi olan, —— – 29/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 100.000,00-TL bedelli, ——– seri numaralı çek, ——- Bankası —— Şirketi – —— şubesine ait, Keşidecisi ——- olan, ——- – 15/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 40.000,00-TL bedelli, ——-seri numaralı çek ve —– Bankası- ——- şubesine ait 15/03/2023 keşide tarihli, Keşideci … —— olan, 55.000,00 TL bedelli, çek seri no: —— seri numaralı çeklerin meşru hamili olan müvekkilinin işbu çeklerinin kaybolduğunu, zayi edilen çeklerin kötü niyetli üçüncü şahısların ellerine geçmesi halinde müvekkilinin mağdur olacağını, söz konusu çeklerin ödenmemesi için tedbir konulmasını ve kayıp nedeniyle iptaline karar verilmesini beyan ve talep etmiştir.

CEVAP /TALEP: Dava HMK’nin 382(2)-e maddesi gereği çekişmesizdir.

DELİLLER: ——- İlanları, Çek fotokopileri, Banka Kayıtları ve Müzekkere Cevapları ,Nüfus ve Adres Kaydı Dosya kapsamındaki sair tüm bilgi ve belgeler.

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ :Talep, 6102 Sayılı TTK’ nin 818/1(s) maddesi delaletiyle, aynı Kanunun 757. vd. maddeleri uyarınca zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. Talep, HMK’nin 382(2)-e maddesi gereği çekişmesiz yargı işi olup aynı yasanın 385. maddesine göre 316-322 maddeleri kapsamında basit yargılama usulüne tabidir. Talebe konu olayda 6102 Sayılı TTK’nin 757/1 maddesi uyarınca mahkememizin talep eden hamil kişinin yerleşim yeri/merkezi bakımından yetkili olduğu görülmüştür. 6100 Sayılı HMK’nin 385/1 maddesi gereğince basit yargılama usulüne ve aynı yasanın 385/2 maddesine göre resen araştırma ilkesine tabi işbu talep gereğince; mahkememizce usulüne uygun olarak hazırlanan tensip tutanağı ve buna bağlı olarak yapılan davet sonucunda duruşma açılarak ön inceleme duruşması icra edilmiş, talep ve sorun belirlenmiş ve tahkikata geçilerek tahkikat işlemleri yerine getirilmiş, ilanlar, banka müzekkere cevapları ve sair tüm deliller toplanmış, incelenip değerlendirilmiş ve sonuçta son duruşmaya katılan talep eden hamil vekilinin son sözleri de dinlenip zapta geçilerek aşağıdaki hüküm sonucuna ulaşılmıştır. TALEP KONUSU ÜÇ AYRI ÇEK BULUNDUĞUNDAN HER ÇEK İÇİN AYRI AYRI HUKUKİ DEĞERLENDİRME YAPILMASI GEREKECEKTİR.Talep konusu ——- Şirketi – —— şubesine ait, Keşidecisi —— olan, ——- – 15/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 40.000,00-TL bedelli, ——- seri numaralı çek yönünden; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Senedin Türünün Değiştirilmesi Başlıklı Madde 650” (1) Nama veya emri yazılı senet, ancak kendisine hak verdiği ve borç yüklediği tüm kişilerin muvafakatıyla hamile yazılı senede dönüştürebilir. Bu muvafakatın doğrudan senet üzerine yazılması gerekir. (2) Hamile yazılı senetlerin nama veya emre yazılı senede dönüştürülebilmesi hususunda da aynı kural geçerlidir. Bu son halde hak veya borç sahibi kişilerden birinin muvafakat bulunmazsa bu dönüştürme, ancak dönüştürmeyi yapan alacaklı ile onun haklarına doğrudan doğruya halef olan kişi arasında hüküm ifade eder.” hükmü bulunmaktadır.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Şartları Başlıklı Madde 651” (1) Kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. (2) Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyan ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Hükümleri Başlıklı Madde 652” (1) İptal kararı üzerine hak sahibi hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir vaeya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. (2) Bunun dışında iptal usulü ve hükümleri hakkında, kıymetli evrakın çeşitli türlerine ilişkin özel hükümler uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Uygulanacak Hükümler başlıklı Madde 818” (1) Poliçeye ait aşağıdaki hükümler çek hakkında da uygulanır: s) İptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle 764 üncü maddenin birinci fıkrası.” hükmü ile aynı kanunun Önleyici Önlemler başlıklı Madde 757” (1) İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun (C) Uygulanacak Hükümler başlıklı Madde 778/1 ‘bononun niteliğine aykırı düşmedikçe’ ; (I) iptale dair 757 ilâ 765, maddeler hükümleri bonolar hakkında da uygulanır’ hükmü ile aynı kanunun Önleyici Önlemler başlıklı Madde 757” (1) İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır. Açıklanan hususlara göre bono iptal davası açma hakkı TTK’nin 651.maddesi uyarınca, bonoya bağlı alacağı bulunan hamile aittir. İptal kararını alan hamil, TTK’nin 652.maddesinde düzenlendiği üzere, hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlenmesini isteyebilir. İptal davasının yasal amacı budur.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Uygulanacak Hükümler başlıklı Madde 818” (1) Poliçeye ait aşağıdaki hükümler çek hakkında da uygulanır: s) İptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle 764 üncü maddenin birinci fıkrası.” hükmü bulunmaktadır. Görüldüğü üzere çek iptal davası açma hakkı TTK 651.maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı bulunan hamile aittir. İptal kararını alan hamil, TTK 652.maddesinde düzenlendiği üzere, hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlenmesini isteyebilir. İptal davasının yasal amacı budur.Yukarıda anılan yasal düzenlemeler, yapılan açıklamalar ve yapılan yargılamaya göre somut olayda 6102 Sayıl TTK.760-762.maddeleri uyarınca gerekli ilanlar hazırlanmış ve ——– yayımlanarak gazetelerin dosya kapsamına girdiği görülmüştür. Yargılama sırasında işbu çekin—— şirketi ——- şubesinde takasa sunulmak suretiyle ibraz edildiğinin anlaşılması ve ibraz edenin kimliğinin tespit edilmesi üzerine mahkememizce 06/04/2023 tarihli ara karar ile davacı vekiline çeki ibraz eden şirkete karşı çek istirdat (çek iade) davası açması için iki hafta kesin süre verilmiş ve işbu karar kendisine duruşmada tebliğ ve ihtar edilmiştir. Davacı vekili tarafından anılan ara kararımız gereğince ——– Şirketi – ——- şubesine ait, Keşidecisi —— olan, —— – 15/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 40.000,00-TL bedelli, —— seri numaralı çek yönünden ——– Esas sayılı dosyası ile davanın açıldığı beyan edilmiş ve tevzi formu sunulmuştur. Dosyaya sunulan tevzi formu ve dava dilekçesine göre aslında davanın daha önce açıldığı ve duruşmada durumun beyan edilmediği anlaşılmakla birlikte bu duruma sonucu etkili görülmeyerek yasa gereğiTalep konusu—— Bankası —— Şirketi – ——- şubesine ait, Keşidecisi ——- olan, ——- – 15/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 40.000,00-TL bedelli, ——– seri numaralı çek yönünden dava konusuz kaldığından; davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına, karar verilmiştir.
Talep konusu ——- Bankası- —— Şubesi’ne ait, Keşidecisi … olan, —– – 15/03/2023 Keşide yer ve tarihli, 55.000,00 TL bedelli, —— seri numaralı çek yönünden ise; talep eden vekili tarafından dosyaya dilekçe verilerek işbu çek yönünden işlemlerin yapılmaması talep edilmiş ise de ; talep dilekçesinde yeterli bir açıklık bulunmadığı, talebin feragat ve/veya vazgeçme niteliğinde olmadığı değerlendirilerek teknik olarak hüküm kurulması icap ettiğinden talep konusu çekin talep edenin çek hesabına ait olduğu bilgisine göre iptali istenen çekin sahibinin talep eden kişi olduğu ve talep eden in işbu çek yönünden davayı keşideci (hesap sahibi) sıfatı ile açtığı sabittir. 6102 Sayılı TTK’nin 818/1-s maddesi yollaması ile aynı yasanın 680. maddesi uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması halinde dahi tedavüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup, böyle bir çekin/çeklerin TTK’nin 757, 763, ve 764 vd. maddeleri uyarınca iptalini istemek hakkının sadece lehtar ve hamile aittir. Somut olayda ve talepte, talep eden kişi çek hesabı sahibi, bir başka anlatımla keşideci sıfatı taşıdığından çek iptali davası açamayacağı açıktır. Binaenaleyh; gerçekleşen bu durumun 6100 sayılı HMK’nin 114/1-h maddesi gereğince dava şartı olduğu ve dava şartı eksikliğinin giderilmesinin de mümkün olmadığı ve davacı keşidecinin çek iptal davası açma hakkı ve hukuki yararı bulunmadığı sonuç ve kanaatiyle işbu çek yönünden davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmesi gerekmiştir. Talep konusu —— Şirketi – ——- – —— şubesine ait, Keşidecisi —— şirketi olan, —— – 29/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 100.000,00-TL bedelli, ——- seri numaralı çek yönünden yapılan değerlendirmede ise ; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Senedin Türünün Değiştirilmesi Başlıklı Madde 650” (1) Nama veya emri yazılı senet, ancak kendisine hak verdiği ve borç yüklediği tüm kişilerin muvafakatıyla hamile yazılı sende dönüştürebilir. Bu muvafakatın doğrudan senet üzerine yazılması gerekir. (2) Hamile yazılı senetlerin nama veya emre yazılı senede dönüştürülebilmesi hususunda da aynı kural geçerlidir. Bu son halde hak veya borç sahibi kişilerden birinin muvafakat bulunmazsa bu dönüştürme, ancak dönüştürmeyi yapan alacaklı ile onun haklarına doğrudan doğruya halef olan kişi arasında hüküm ifade eder.” hükmü bulunmaktadır.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Şartları Başlıklı Madde 651” (1) Kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. (2) Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyan ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Hükümleri Başlıklı Madde 652” (1) İptal kararı üzerine hak sahibi hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir vaeya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. (2) Bunun dışında iptal usulü ve hükümleri hakkında, kıymetli evrakın çeşitli türlerine ilişkin özel hükümler uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Uygulanacak Hükümler başlıklı Madde 818” (1) Poliçeye ait aşağıdaki hükümler çek hakkında da uygulanır: s) İptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle 764 üncü maddenin birinci fıkrası.” hükmü bulunmaktadır. Aynı kanunun Önleyici Önlemler başlıklı Madde 757” (1) İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır. Görüldüğü üzere çek iptal davası açma hakkı TTK’nin 651.maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı bulunan hamile aittir. İptal kararını alan hamil, TTK’nin 652.maddesinde düzenlendiği üzere, hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlenmesini isteyebilir. İptal davasının ve iptal hükmünün amacı ve sonucu budur.Yukarıda anılan yasal düzenlemeler, yapılan açıklamalar ve yargılamaya göre somut olayda evvelin usul ve yasa gereği gerekli kararlar verilerek 6102 Sayılı TTK’nin 760-762.maddeleri uyarınca ——- gerekli ilanlar yapılmış ve ilana konu gazeteler dosya kapsamına alınmıştır. Yapılan işbu ilanlara rağmen talebe konu çek ilana göre belirlenen keşide tarihinden itibaren üç aylık yasal süreye rağmen üzerinde hak iddia eden veya bulan herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından karar verilen duruşma gün ve saatine kadar mahkememize ibraz edilmemiş bu yönde hiçbir beyanda ve talepte de bulunulmamıştır. Muhatap banka olan ——Şirketi – —— şubesine şubesi tarafından verilen müzekkere yanıtlarına göre de özetle ve mealen; söz konusu çekin dilekçede gösterilen keşidecinin hesabına bağlı olduğu, çekin yasal ibraz süresi içinde banka şubelerinde ve takas merkezinde ibrazına rastlanmadığı ve çek bedelinin ödenmediğinin bildirildiği anlaşılmakla işbu çekin dosyada mukim çek örneği ve sair tüm delillere göre zilyedinin ve yetkili hamilinin iptal talep eden kişi olduğunun tespit edildiği, çekin iddia edildiği gibi hamil uhdesindeyken kaybolmak suretiyle zayi olduğu sonuç ve kanaatine ulaşılarak işbu çek yönünden talebin kabulü ile, 6102 sayılı TTK’nin 818/1-s maddesi yollamasıyla aynı yasanın 764/1. maddesi uyarınca talebe konu çekin zayi nedeniyle iptaline; işin çekişmesiz yargıya tabi olması nedeniyle yapılan giderlerin talep eden üzerinde bırakılmasına da karar verilmek suretiyle aşağıdaki şekilde hüküm ihdas edilmiştir.

HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
A-)Talep konusu —— Şirketi – ——-şubesine ait, Keşidecisi—— olan, —— – 15/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 40.000,00-TL bedelli, ——- seri numaralı çek yönünden dava konusuz kaldığından; DAVANIN ESASI HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
B-)Talep konusu —— Bankası- ——- Şubesi’ne ait, Keşidecisi … olan, —— – 15/03/2023 Keşide yer ve tarihli, 55.000,00 TL bedelli, ——– seri numaralı çek yönünden davanın/talebin DAVA ŞARTI YOKLUĞUNDAN USULDEN REDDİNE,
C-)1-Talep konusu —— Şirketi – ——- – ——- şubesine ait, Keşidecisi —— şirketi olan, —— – 29/12/2022 Keşide yer ve tarihli, 100.000,00-TL bedelli, ——- seri numaralı çek yönünden davanın/talebin kabulü ile işbu çekin ZAYİ NEDENİYLE İPTALİNE,
2-Yapılan giderlerin talebin çekişmesiz yargıya tabi olması nedeniyle talep eden üzerinde bırakılmasına,
3-Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken 269,85 TL karar ve ilam harcına peşin alınan 80,70 TL peşin harcın mahsubu ile bakiye 189,15 TL karar ve ilam harcının davacıdan alınarak Hazineye gelir kaydına,
4-6100 sayılı HMK’nin 392/2 maddesi gereğince işbu hükmün kesinleşmesine müteakip bir ay içinde tazminat davası açılmaması ve talep halinde teminatın yatırana veya vekiline iadesine, (Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 217. maddesi gereğince Yazı İşleri Müdürü tarafından işlem yapılmasına)
5-6100 sayılı HMK’nin 333. maddesi gereğince hükmün kesinleşmesinden sonra kullanılmayan avansın yatırana iadesine, (Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 207/1 maddesi gereğince Yazı İşleri Müdürü tarafından re’sen işlem yapılmasına),
Dair, talep eden vekilinin yüzüne karşı ;6100 sayılı HMK’nin 341/1, 342, 343, 344 ve 345/1 maddeleri gereğince gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde istinaf harç ve giderleri yatırılmak suretiyle mahkememize veya başka bir yer mahkemesine verilecek dilekçeyle; ——– Bölge Adliye Mahkemesinde İstinaf Kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 21/09/2023