Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. İstanbul Anadolu 13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2022/513 Esas
KARAR NO: 2023/194
DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Zayi Nedeniyle)
DAVA TARİHİ : 21/07/2022
KARAR TARİHİ: 10/03/2023

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, dosya incelendi.

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ /
DAVA/TALEP ;
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirketin paslanmaz bağlantı elamanlarının üretimini gerçekleştirmekte olup yapılan iş kapsamında ödeme olarak——- bedelli çeki iktisap ettiğini, söz konusu çekin vade tarihi gelmeden kaybolduğunu ya da çalındığını, müvekkili şirketin rızası olmaksızın kaybolan bu çeklerin piyasada ticari itibari yüksek olan firmalar tarafından keşide ve ciro edildiğini, bu nedenle vadesi henüz gelmemiş işbu iptali istenen çekin vadesi geldiğinde karşılığının bankadan tahsil edilebilme imkanı olup müvekkili şirketin haklarına halel getirecek nitelikte olduğunu, çeklerin bankadan tahsil edilmesini engellemek ve müvekkilinin ve müvekkilin müşterilerinin zarar görmemesi için TTK m. 757/1’in vermiş olduğu imkanla tedbir amaçlı olarak ödeme yasağı konulmasını da içeren çekin iptali için iş bu davanın açılması zorunluluğu hasıl olduğunu, müvekkilinin hamili olduğu çekin süresinde bankaya ibrazına rağmen, çekin çalıntı olduğuna ilişkin müşteki lehdarın başvurusu üzerine savcılıkça konulan ödeme yasağı nedeniyle çekin ödenmediğini, oysa bu yasağın iptal davası açılması halinde, ancak mahkemece konulabileceğini ileri sürerek, ihtiyati haciz kararı verilmesini talep ve dava ettiğini, oysa TTK’nın 711/3’üncü maddesi uyarınca mahkeme kararıyla ödemenin yapılmamış olması durumunda dahi, anılan madde çekin rızası dışında elinden çıkmış olduğunu iddia eden keşideciyi korumak amacıyla getirilen bir düzenleme olup, bu madde uyarınca muhatap bankayı çeki ödemekten men eden keşidecinin, tek taraflı olarak yaptığı bu işleme dayalı olarak çeki elinde bulunduran hamilin yasalar ile kendisine tanınan haklarını kullanmasına engel olamayacağını, ihtiyati hacze karar verilmesi için gereken şartlar İİK’nın 257’nci maddesinde düzenlenmiş olup, yasal şartlar dikkate alındığında ödemeden men talimatı bulunması ihtiyati haciz karar verilmesine engel olmadığını, mahkeme tarafından da resen dikkate alınacak tüm sebeplerle birlikte, davanın kabulüyle, ——– bedelli çeke ilişkin ivedilikle ihtiyati tedbir olarak ödeme yasağı konulmasını ve neticeten çekin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

CEVAP /TALEP: Talep, HMK’nin 382(2)-e maddesi gereği çekişmesizdir.
DELİLLER :—— Kayıtları, —- Gazetesi ilanları, —– Müzekkere cevapları, Fatura, Çek Tahsilat makbuzu, Çek fotokopisi, Dosya kapsamındaki sair tüm bilgi ve belgeler.

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ:
Talep, 6102 Sayılı TTK’ nin 818/1(s) maddesi delaletiyle, aynı Kanunun 757. vd. maddeleri uyarınca zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir.
Talep, HMK’nin 382(2)-e maddesi gereği çekişmesiz yargı işi olup aynı yasanın 385. maddesine göre 316-322 maddeleri kapsamında basit yargılama usulüne tabidir.
Talebe konu olayda 6102 Sayılı TTK’nin 757/1 maddesi uyarınca mahkememizin hamil şirketin yerleşim yeri/merkezi bakımından yetkili olduğu görülmüştür.
6100 Sayılı HMK’nin 385/1 maddesi gereğince basit yargılama usulüne ve aynı yasanın 385/2 maddesine göre resen araştırma ilkesine tabi işbu talep gereğince; mahkememizce usulüne uygun olarak hazırlanan tensip tutanağı ve buna bağlı olarak yapılan davet sonucunda duruşma açılarak ön inceleme duruşması icra edilmiş, talep ve sorun belirlenmiş ve tahkikata geçilerek tahkikat işlemleri yerine getirilmiş, ilanlar, banka müzekkere cevapları ve sair tüm deliller toplanmış, incelenip değerlendirilmiş ve duruşmaya katılan talep eden hamil şirket vekilinin son sözleri de dinlenip zapta geçilerek aşağıdaki hüküm sonucuna ulaşılmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Senedin Türünün Değiştirilmesi Başlıklı Madde 650” (1) Nama veya emri yazılı senet, ancak kendisine hak verdiği ve borç yüklediği tüm kişilerin muvafakatıyla hamile yazılı sende dönüştürebilir. Bu muvafakatın doğrudan senet üzerine yazılması gerekir. (2) Hamile yazılı senetlerin nama veya emre yazılı senede dönüştürülebilmesi hususunda da aynı kural geçerlidir. Bu son halde hak veya borç sahibi kişilerden birinin muvafakat bulunmazsa bu dönüştürme, ancak dönüştürmeyi yapan alacaklı ile onun haklarına doğrudan doğruya halef olan kişi arasında hüküm ifade eder.” hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Şartları Başlıklı Madde 651” (1) Kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. (2) Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyan ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Hükümleri Başlıklı Madde 652” (1) İptal kararı üzerine hak sahibi hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir vaeya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. (2) Bunun dışında iptal usulü ve hükümleri hakkında, kıymetli evrakın çeşitli türlerine ilişkin özel hükümler uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Uygulanacak Hükümler başlıklı Madde 818” (1) Poliçeye ait aşağıdaki hükümler çek hakkında da uygulanır: s) İptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle 764 üncü maddenin birinci fıkrası.” hükmü bulunmaktadır. Aynı kanunun Önleyici Önlemler başlıklı Madde 757” (1) İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır. Görüldüğü üzere çek iptal davası açma hakkı TTK’nin 651.maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı bulunan hamile aittir. İptal kararını alan hamil, TTK’nin 652.maddesinde düzenlendiği üzere, hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlenmesini isteyebilir. İptal davasının ve iptal hükmünün amacı ve sonucu budur.
Yukarıda anılan yasal düzenlemeler, yapılan açıklamalar ve yargılamaya göre somut olayda evvelin usul ve yasa gereği gerekli kararlar verilerek 6102 Sayılı TTK’nin 760-762.maddeleri uyarınca ——– gerekli ilanlar yapılmış ve ilana konu gazeteler dosya kapsamına alınmıştır. Yapılan işbu ilanlara rağmen dosyaya konu çek üzerinde hak iddia eden veya bulan herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından ilana göre belirlenen yasal süreye rağmen karar verilen duruşma gün ve saatine kadar mahkememize ibraz edilmemiş, bu yönde hiçbir beyanda ve talepte de bulunulmamıştır. Muhatap banka olan ——-tarafından verilen yanıtlara göre de özetle ve mealen; söz konusu çekin gösterilen keşidecinin hesabına bağlı olduğu, çekin banka şubelerinde ve takas merkezinde ibrazına rastlanmadığı ve çek bedelinin ödenmediğinin bildirildiği anlaşılmakla işbu çekin eldeki çek tahsilat makbuzu, çek örneği ve sair tüm delillere göre yetkili hamilinin iptal talep eden şirket olduğu ve çekin iddia edildiği gibi hamil şirket uhdesindeyken kaybolmak suretiyle zayi olduğu sonuç ve kanaatine ulaşılarak, davacının talebinin kabulü ile, 6102 sayılı TTK’nin 818/1-s maddesi yollamasıyla aynı yasanın 764/1. maddesi uyarınca eldeki talebe konu çekin zayi nedeniyle iptaline; işin çekişmesiz yargıya tabi olması nedeniyle yapılan giderlerin talep eden üzerinde bırakılmasına karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm ihdas edilmiştir.

HÜKÜM : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-)Davanın KABULÜNE,
2-)—— hamili talep eden şirket olan——— seri numaralı çekin ZAYİ NEDENİYLE İPTALİNE,
3-)Yapılan yargılama giderlerinin talebin çekişmesiz yargıya tabi olması nedeniyle talep eden üzerinde bırakılmasına,
4-)Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken 179,90 TL karar ve ilam harcına peşin alınan 80,70 TL peşin harcın mahsubu ile bakiye 99,20 TL karar ve ilam harcının talep edenden alınarak Hazineye gelir kaydına,
5-)6100 sayılı HMK’nin 392/2 maddesi gereğince işbu hükmün kesinleşmesine müteakip bir ay içinde tazminat davası açılmaması ve talep halinde teminatın yatırana veya vekiline iadesine, (Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 217. maddesi gereğince Yazı İşleri Müdürü tarafından işlem yapılmasına)
6-)6100 sayılı HMK’nın 333. maddesi gereğince hükmün kesinleşmesinden sonra kullanılmayan avansın yatırana iadesine, (Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 207/1 maddesi gereğince Yazı İşleri Müdürü tarafından re’sen işlem yapılmasına),
Dair, talep eden vekilinin yüzüne karşı ;6100 sayılı HMK’nın 341/1, 342, 343, 344 ve 345/1 maddeleri gereğince gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde istinaf harç ve giderleri yatırılmak suretiyle mahkememize veya başka bir yer mahkemesine verilecek dilekçeyle; — Adliye Mahkemesinde İstinaf Kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 10/03/2023