Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C. İstanbul Anadolu 1. FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO: 2017/220 Esas
KARAR NO: 2019/251
DAVA : Faydalı Modele ve Endüstriyel Tasarıma Tecavüzün ve Haksız Rekabetin Tespiti, Maddi ve Manevi Tazminat
DAVA TARİHİ: 07/12/2013
KARAR TARİHİ: 08/10/2019
Davacı vekili tarafından davalı aleyhine açılan faydalı modele ve endüstriyel tasarıma tecavüzün ve haksız rekabetin tespiti, maddi ve manevi tazminat davasının yapılan açık yargılama sonucunda;
İSTEM / Davacı vekili dava dilekçesini duruşmada tekrarla; müvekkilinin binalar ve bina dışındaki duvar, kavşak, cadde, refüj gibi alanlarda kullanılmak üzere geliştirdiği duvar saksılarını ——– numaralı faydalı model belgesi ve ——— numaralı endüstriyel tasarım tescil belgesi ile koruma altına aldığını, davalının ise müvekkiline ait faydalı modele konu ürünleri taklit ederek izinsiz olarak kullandığını, bu konuda davalıya ——- tarihinde ihtarname gönderildiği, ancak ihtarnameye rağmen kullanıma devam ettiğini, davalının eylemlerinin müvekkilinin faydalı model ve tasarım hakkına tecavüz teşkil ettiği gibi TTK kapsamında haksız rekabet oluşturduğunu, ürünlerin kötü kullanımı nedeniyle davacının maddi ve manevi zarara uğradığını belirterek, bu sebeplerle meydana gelen tecavüzün ve haksız rekabetin tespitine, şimdilik —— TL maddi ve ——— manevi tazminatın davalıdan tahsiline, kararın ülke genelinde ilan yoluyla duyurulmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili ——— harç ikmal tarihli ıslah dilekçesi ile maddi tazminat talebini ——– TL’ye arttırdıklarını beyan etmiştir.
DAVAYA CEVAP / Davalı vekili cevap dilekçesini duruşmada tekrarla; ——– tarih ve—— sayılı yazılarında———— tarafından ———- İşi adıyla ——tarihinde ——sayılı—— İhale Usulüne göre ihale yapıldığını ve bir bedel üzerinden —— ihale edildiğini, ihale kapsamındaki ürünlerin yüklenici firma tarafından teknik şartnamesine uygun şekilde temin edildiğinin belirtildiğini, müvekkilinin ürünü üreten ve satan konumunda olmadığını, bir hak ihlali mevcut ise bundan ihaleyi alan ve ürünü temin eden firmanın sorumlu olduğunu, bu sebeplerle açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
D E L İ L L E R V E G E R E K Ç E / Dava, davacı adına tescilli ——-numaralı faydalı model ve ——– numaralı endüstriyel tasarım tescilinin koruma kapsamında kalan ürünlerin davalı tarafça taklit edilmek suretiyle kullanıldığı iddiası ile açılan tecavüzün ve haksız rekabetin tespiti ile maddi ve manevi tazminat davasıdır.
Davalı vekilinin talebi üzerine dava, ihale gereğince işi yapan ——— ihbar edilmiştir.
İhbar olunan vekili dosyaya sunduğu dilekçesinde, müvekkilinin taraflar arasındaki uyuşmazlığın tarafı olmadığını, davalının işe konu olan ihaleyi ve teknik şartnameyi tek taraflı olarak hazırladığını, müvekkilinin ürünlerin ölçü, ebat ve şekillerine müdahalesinin söz konusu olmadığını, ürünlerin———— ürettirildiğini, şartnameye uygun olarak uygulandığını beyan etmiştir.
Dosyaya—— kayıtları getirtilmiş olup, incelendiğinde; —– numaralı —-endüstriyel tasarım tescil belgesinin —- tarihinde, —— numaralı ———– buluş başlıklı faydalı model tescil belgesinin ——- tarihinde davacı adına tescil edildiği anlaşılmıştır.
Dava konusu teknik bilgi gerektirdiğinden Mahkememizce bilirkişi incelemesi yaptırılmış, ———–havale tarihli bilirkişi raporunda; davalı tarafından davacı adına faydalı model ve endüstriyel tasarım olarak tescilli bulunan ürünlerin kullanılmasının 551 ve 554 sayılı KHK çerçevesinde tecavüz oluşturduğu, eylemin aynı zamanda TTK 54 çerçevesinde haksız rekabet oluşturduğu, davalıya durumun ihtar edilmesine rağmen kullanımın durdurulmadığı, bu çerçevede eylemin hukuka aykırı olduğunun bilindiği, davalının kusurlu olduğu, dosyada mevcut örnek lisans sözleşmesi ile talep edilen maddi tazminatın lisans anlaşması ile elde edilecek kazanç bedeline göre hesaplanmasının mümkün olmadığı yönünde görüş bildirilmiştir.
Mahkememizce aynı bilirkişi heyetinden alınan——— tarihli ek raporda; bilirkişilerin önceki kök rapordaki görüşlerini korudukları, yine aynı heyetten alınan ——– tarihli ikinci ek raporda; davacının ——-TL lisans bedelini tazminat olarak talep edebileceği yönünde görüş bildirilmiştir.
Mahkememizce davalı …’nin ihale şartnamesi dosya içine getirtilmiş, ihale konusu saksıların ebatlarının ve şekillerinin davalı … tarafından belirlenip belirlenmediğine dair ve tarafların itirazları kapsamında bu kez kamu ihaleleri konusunda uzman bir bilirkişi de görevlendirilerek, bilirkişiler———- oluşan heyetten ——-tarihli rapor alınmıştır. Bilirkişi raporunda, davacıya ait tescilli tasarım ile davalıya ait ürünler arasında bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimde belirgin farklılıklar bulunmadığı ve benzer olarak algılandıkları, davacıya ait —– numaralı tasarım ile ——- numaralı faydalı model belgesinde yer alan gerek tasarımı görsel olarak tanımlayan bütün öğelerin biçimi, yerleşim ve oranları, gerekse görseller üzerinde tanımlanan ve faydalı modelin koruma sınırlarını belirleyen ve yukarıda tanımlanan buluşun bütün özelliklerini barındıran 1 numaralı istemde bulunan tanımların re’sen yapılan araştırmalar sonucunda tespit edilen dava dışı şirketin ürün görselleri üzerinde yer aldığı, bununla beraber yapılan araştırmalar sonucunda tespit edilen dava dışı ürünlerin kamuya sunum tarihlerine ulaşılamadığı, davalı belediyenin ——– sözleşme imzaladığı ve dava konusu duvar saksılarının bu sözleşme içerisinde ——— şirketi tarafından kullanıldığı, —şirketinin ise duvar saksılarını —————hazırlattığını beyan ettiği, davalı belediyenin——- şirketinin iştiraki olup olmadığı ve—–şirketinin hangi bedelle duvar saksılarını ürettiği veya temin ettiği hususunun dava dışı——- şirketinin ticari defterleri üzerinden incelenmesi gerektiği, ancak şirketin ——- taşındığı ve talimat yoluyla incelenmesinin Mahkemenin takdirinde olduğu, davalı … ile ——–şirketi arasında düzenlenen sözleşmedeki maliyet unsurlarına göre bir değerlendirme yapılması hususunun benimsenmesi halinde ise davacının dava tarihi itibariyle talep edebileceği tazminat tutarının —— TL olduğu yönünde görüş bildirilmiştir.
Önceki bilirkişi heyetine patent uzmanı ———- de dahil edilmek suretiyle dosyaya sunulan davaya konu ürünler de incelenerek düzenlenen——— tarihli raporda bilirkişiler; dava dosyasına delil olarak sunulan ibaresiz saksının ——- nolu faydalı model belgesinin koruma kapsamından farklı teknik özelliklerde olduğu, dosyaya delil olarak sunulan ——– ibareli saksının——— nolu faydalı model belgesinin koruma kapsamından farklı teknik özelliklerde olduğu, davacı tarafça ticari defterler ibraz edilmediğinden tazminat yönünden inceleme ve değerlendirme yapılamadığı belirtilmiştir.
Mahkememizce aynı bilirkişi heyetinden alınan——-tarihli ek raporda; dava dosyasına delil olarak sunulan isimsiz ürün ile davacının ——- numaralı tasarım tescili arasında bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimde belirgin farklılıklar bulunmadığı ve benzer olarak algılandıkları, ihale şartnamesinde yer alan ürün görselleri ile davacıya ait tasarım tescili ve dosyaya delil olarak sunulan isimsiz ürün arasında bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimde belirgin farklılıklar bulunmadığı ve benzer olarak algılandıkları, ———- nolu faydalı model belgesinin 1 nolu bağımsız istemi ile koruma altına alınmış olan özelliklerin tamamının dava dosyasına sunulmuş olan ibaresiz saksı üzerinde bulunması nedeniyle ibaresiz saksının———-numaralı faydalı model belgesinin koruma kapsamında olduğu ve faydalı modelin koruma kapsamına tecavüz oluşturduğu yönünde görüşte bulunulmuştur.
Dava açıldığı tarihte yürürlükte olan 554 sayılı KHK’nin 3. maddesinde tasarım “ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyguları ile algılanan çeşitli unsur ve özelliklerinin oluşturduğu bütünü” olarak tanımlanmış, bu kanun uyarınca tescil edilmiş olması halinde tasarımın tescilli tasarım olarak korunacağı düzenlenmiştir. Yine 554 sayılı KHK’nin 5. maddesinde, tasarımın yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olması şartıyla korunacağı, 48. maddesinde de tasarım sahibinin izni olmaksızın tasarımın aynını veya belirgin bir şekilde benzerini yapmak, üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme akdi için icapta bulunmak, kullanmak, ithal etmek ve bu amaçla depolamak ve elde bulundurmak tasarım hakkına tecavüz olarak tanımlanmıştır.
Yine dava açıldığı tarihte yürürlükte bulunan 551 Sayılı KHK’nin 154 vd. maddeleri uyarınca yeni ve aynı KHK’nin 10. maddesi anlamında sanayiye uygulanabilecek buluşlar faydalı model belgesi verilerek korunur. Söz konusu hükümlerden de anlaşılacağı gibi, faydalı model belgesi ile korunan sınai hakkın, bir soruna çözüm getiren küçük/ faydalı buluş niteliğini taşıması gerekmektedir.
Yine dava tarihinde yürürlükte olan 551 Sayılı KHK’nin 136. maddesinde, patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek ve taklit olduğunu bilen veya bilmesi gerekenler tarafından kullanılması patent hakkına tecavüz olarak tanımlanmıştır. KHK’nın 164/1. maddesi uyarınca “patent sahibine tanınan koruma faydalı model belgesi sahibine de tanınır.” Yine, aynı KHK’nin 166. maddesi yollamasıyla KHK’nin 83. maddesine göre korumanın kapsamı istem veya istemlerle belirlenir ve istemler tarifname ve resimler esas alınarak yorumlanır.
Tüm bu yasal düzenlemeler ışığında somut olaya bakıldığında, davalı …’nin açmış olduğu ihaleyi alan ihbar olunan şirketin kullandığı duvar saksısı ürünlerinin davacı tarafa ait faydalı model ve tasarımın koruma kapsamında kaldıkları iddia edilmiştir. İncelenen ihale evrakında davalı …’nin bu saksıların görsellerine ihale şartnamesinde yer verdiği anlaşılmıştır. Dosyaya sunulan ve bilirkişiler tarafından incelenen dava konusu ürünlerin ve ihale şartnamesinde yer alan ürün görsellerinin davacıya ait patent ve tasarımın koruma kapsamında oldukları ————- tarihli bilirkişi raporu dışındaki tüm bilirkişi raporları ile tespit edilmiştir. Davacı tarafça bilirkişilerin dosyaya sunulan davalıya ait ürünlerin tüm parçalarını incelemediklerine dair itirazları üzerine ——tarihli bilirkişi raporunu hazırlayan bilirkişi heyetinden alınan ——— tarihli ek raporda da, bu kez ürünün tüm parçaları incelenerek davalı tarafça kullanılan ürünün davacının tasarım ve faydalı modelinin kapsamında olduğu tespit edilmiştir.
Davacıya ait ——— numaralı faydalı model tescil belgesi incelendiğinde, duvar saksısı ve çevre düzenlemesi sistemi olup, özellikle: binalar ve bina dışındaki duvar, kavşak, refüj vb. diğer yüzeyleri tamamen kapatacak şekilde dizayn edilmesi ve kolay sulanabilmesi ile ilgili bir buluş olduğu, önceden kullanıma hazır hale getirilmiş iskelenin, uygulama yüzeyine sabitlendiği, ardından içine bitki ekimi yapılan saksıların, sırt kısımlarında yer alan askı kancalarının iskelenin yatay askı sıralarına geçme şeklinde takılması suretiyle, üst üste ve yan yana dizilerek uygulama sürecinin tamamlandığı, saksıların taban kısımlarının, üst kısımlarına nazaran biraz daha ince dizayn edildiği ve etrafında tırnak oluşturduğu, böylece, üstteki saksının tabanının bir kısmının, alttaki saksının üzerine geçme şeklinde oturtulup, ağırlığın yalnızca kancalara yüklenmesinin önüne geçilerek mukavemetin arttırılmakta olduğunun açıklandığı anlaşılmıştır. Faydalı modelin biri bağımsız, diğerleri bağımlı olmak üzere 9 istemi mevcuttur. Bir numaralı istemin koruma kapsamının, saksı gövdesi, askı kancası, su koyma ve yedek su haznesi, süzgeç için destek federi, su kanalı, su boşaltma deliği, sulama haznesi, iç süzgeç, süzgeç deliği, askı iskelesi dikey kolonu ve askı iskelesi yatay askı sırasından oluştuğu, dosyaya sunulan davalı tarafça kullanılan ürün üzerinde bu unsurların tamamının mevcut olduğu anlaşılmıştır.
Dava konusu tasarım duvar saksısı tasarımı olup, tasarım yatay konumlanmış prizma oranlarındadır. Alınan bilirkişi raporları ile, tasarımın yan yüzeyinin yukarıdan aşağıya doğru açılı ve kademeli bir biçimde daralmakta olup, bu kademeli yapının, tasarımın ana karakterini oluşturmakta olduğu, normal kullanım esnasında görünür durumda olduğu, tasarımın üst yüzeyinin açık olup, iç kısmının fonksiyonel kullanımı ve konstrüksiyonu kuvvetlendirme amacı ile federler vasıtası ile şekillendirilmiş olduğu, üst yüzeyden bakıldığında yer düzlemine paralel olan kademeli bir yüzeyin aynı hizada ve eşit aralıklar ile bir sıra dairesel delik ile kaplandığı, tasarımın arka yüzeyinde dikdörtgen oranlarda bir alan oluşturulmuş olup, iki adet kanca biçimli ögenin yer aldığı, davacının tescilli tasarımında alt düz yüzeyi üzerinde bir delik yer almazken diğer tasarımda iki adet altıgen deliğin yer aldığı, tasarımlar arasındaki bulunan farkların küçük ayrıntılarda olup, davalının kullandığı ürüne ve ihale şartnamesinde yer alan ürün görsellerine ait tasarımlara ayırt edici nitelik kazandırmadığı tespit edilmiştir. Davalı …’nin ihale şartnamesinde bu ürünlerin görsellerine ve biçimlerine yer vererek, davacının tasarımının koruma kapsamında kalan ürünleri ihaleyi alan ihbar olunan şirkete ürettirerek satın alması, gönderilen ihtarnameye rağmen kullanmaya devam etmesi nedeniyle kusurlu olduğu, davalı tarafça davacının tasarım ve faydalı model tescilinden kaynaklanan haklarına tecavüz edildiği, eylemin anı zamanda haksız rekabet oluşturduğu sonucuna varılmıştır.
Davacı tarafça lisans sözleşmesi yapılmış olsaydı ödenmesi gereken lisans bedeline göre maddi tazminatın hesaplanması talep edildiğinden, her iki tarafa da ticari defter, belge ve muhasebe kayıtlarını sunmaları için kesin süre verildiği halde davacı tarafça kendi kayıt ve belgeleri sunulmamış, dava dışı———–ticari kayıtlarını sunulmuştur. Bu kayıtlar incelendiğinde de davacı veya davalı ile bu şirketin ticari ilişkisi olduğuna dair bir kayıt bulunamamıştır.
Lisans bedeli hesaplanırken sadece sınai mülkiyet hakkı sahibinin cirosu, elde ettiği kazancın değil, davalının cirosu, üretim ve satış kapasitesi, satabileceği ürün miktarı da nazara alınarak davalının ticari iş ve işlem hacmine uygun bir bedelin belirlenmesi gerekmektedir. Bu itibarla, somut olayın özelliklerine, davalının ürünleri kullanım şekline, cirosuna ve elde ettiği gelire göre ödemesi gerekli, hakkaniyete ve menfaatler dengesine uygun, makul bir miktarın lisans bedeli olarak tespiti ile hüküm altına alınması gerekir. Davalı … ile ihbar olunan şirket arasında yapılan ihale şartnamesine göre ———– adet duvar saksısı temin edildiği, saksı fiyatının ne kadar olduğuna dair bir açıklık bulunmadığı, ihale bedelinin ——— TL olduğu, ancak bu bedelin içinde dava konusu saksılar dahil saksı montajı giderleri, çiçek giderleri ve sulama sisteminin tesis giderlerinin de yer aldığı, bu nedenle davaya konu ürünlerle ilgili lisans bedelinin kesin olarak hesaplanmasının mümkün olmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle mahkememizce TBK’nun 50. maddesi uyarınca uygun bir maddi tazminat ve olayın özelliklerine, ihale sözleşmesinin kapsamına göre davacı lehine uygun bir manevi tazminata hükmedilmesi gerektiği anlaşılmakla, ———- TL maddi ve ——TL manevi tazminat takdir edilerek, davanın kısmen kabulüne, davalının davacıya ait — numaralı faydalı modelden ve———– numaralı endüstriyel tasarımdan kaynaklanan haklarına tecavüz ettiğinin ve haksız rekabette bulunduğunun tespitine, ———TL maddi ve ———TL manevi tazminatın davalıdan alınarak, davacıya verilmesine, davacının fazlaya ilişkin ——- TL maddi ve ——— TL manevi tazminat taleplerinin reddine karar vermek gerekmiştir.
H Ü K Ü M /Yukarıda açıklanan nedenlerle ;
1-Davanın KISMEN KABULÜNE,
2-Davalının davacıya ait ———–numaralı faydalı modelden ve—— ——- numaralı endüstriyel tasarımdan kaynaklanan haklarına tecavüz ettiğinin ve haksız rekabette bulunduğunun TESPİTİNE,
3——-TL Maddi ve ——– TL manevi tazminatın davalıdan alınarak, davacıya verilmesine,
4-Davacının fazlaya ilişkin —— TL maddi ve ——– TL manevi tazminat taleplerinin REDDİNE,
Alınması gereken 1.707,75 TL harçtan peşin alınan 902,50 TL harcın mahsubu ile bakiye 805,25 TL harcın davalıdan tahsili ile Hazine’ye gelir kaydına,
Davacı vekiline Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince tecavüz ve haksız rekabetin tespiti davası üzerinden takdir olunan 3.931,00 TL vekalet ücreti, maddi tazminat davasının kabul edilen kısmı üzerinden takdir olunan 3.931,00 TL vekalet ücreti ve manevi tazminat davasının kabul edilen kısmı üzerinden takdir olunan 3.931,00 TL vekalet ücreti olmak üzere toplam 11.793,00 TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
Davalı vekiline Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince maddi tazminat davasının reddedilen kısmı üzerinden takdir olunan 3.931,00 TL vekalet ücreti ve manevi tazminat davasının reddedilen kısmı üzerinden takdir olunan 3.931,00 TL vekalet ücreti olmak üzere toplam 7.862,00 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
Davacı tarafından yatırılan 902,50 TL peşin harç (ıslah harcı dahil) ve 24,30 TL başvurma harcı olmak üzere toplam 926,80 TL harç giderinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
Davacı tarafından yapılan 5.847,00 TL yargılama giderinden, davanın kabul ve red oranına göre, (%74) 4.326,80 TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, bakiye (%26) 1.520,20 TL’nin davacı üzerinde bırakılmasına,
Davalı tarafından yapılan 76,35 TL yargılama giderinin davanın red ve kabul oranına göre, (%26) 19,85 TL’nin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine, bakiye (%74) 56,50 TL’nin davalı üzerinde bırakılmasına,
Kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde ve talep halinde ilgililere iadesine,
Dair; davacı vekili ile davalı vekilinin yüzlerine karşı, ihbar olunan vekilinin yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar, açıkça okunup, usulen anlatıldı.08/10/2019