Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
9. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2020/652 Esas
KARAR NO :2023/492

DAVA:Alacak
DAVA TARİHİ:27/11/2020
KARAR TARİHİ:15/06/2023

Taraflar arasında görülen davanın Mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili Mahkememize verdiği dava dilekçesi ile; müvekkili şirket ile davalı arasında 10/07/2018 tarihli Franchise sözleşmesi akdedildiğini, franchise sözleşmesinin kanunda düzenlenmediğini, müvekkili şirketin Franchise sözleşmesinin yürürlüğü sürecinde sözleşmeden kaynaklanan her türlü yükümlülüğünü usulüne uygun şekilde ifa ettiğini, davalı franchise alan davalının franchise sözleşmesinden kaynaklanan birçok yükümlülüğünü müvekkili şirketin iyi niyetli tüm uyarılarına rağmen birçok kez ihlal ettiğini, davalı franchise alanın satış koşulları başlıklı 8.maddesini 3 kez, ürünlerin temini ve kullanım süresi başlıklı 9. maddesini 2 kez, paketleme malzemesi başlıklı 10. maddesini 1 kez, temizlik başlıklı 15. başlıklı maddesini 1 kez, mesai saatleri başlıklı 25. maddesini 2 kez, tabela tanıtım ve reklam faaliyetleri başlıklı 14. maddesini 1 kez, denetleme başlıklı 17. maddesini 1 kez ihlal ettiğini, müvekkili şirketin 2018,2019 ve 2020 yılında davalının işyerinde yaptığı denetimler ve denetimlerde tespit edilen aykırılıklar olduğunu ve tutanak altına alındığını, 30/07/2018 tarihinde yerinde yapılan denetimde 1 gün önceden kalmış dönerin imha edilmediği ve şişte takılı şekilde bulundurulduğunun tespit edildiğini ve tutanak altına alındığını, 18/09/2019 tarihli denetimde … dönerin bulunduğu bölgede izinsiz olarak broşör dağıttığı, kendi güzergahı dışında paket servisi yaptığının tespit edildiğini, 27/09/2019 tarihli denetimde -18 derecelik depoda bir önceki günden kalmış dönerin imha edilmediğinin tespit edildiğini, 12/12/2019 tarihli denetimde müvekkili şirketin ambalaj koşullarına uymadığı, müvekkili şirketin muvafakat vermediği farklı ürün kullanıldığının tespit edildiğini, 14/04/2020 tarihinde kamera gözlem odasında yapılan incelemede müvekkili şirketin belirlemiş olduğu standart çalışan kıyafetlerinin kullanılmadığı, çalışanların tezgah bölümünde sigara içtiği ve servisi de o şekilde yaptığı, bu şekilde temizlik ve hijyen kurallarına uyulmadığının tespit edildiğini, 18/06/2020 tarihli denetimde müvekkili şirketin muvafakat vermediği farklı ürün kullanıldığının tespit edildiğini, 16/07/2020 tarihli denetimde müvekkili şirketin muvafakat vermediği farklı ürün kullanıldığının tespit edildiğini, 16/07/2020 tarihli denetimde saat 13.50 itibariyle iş yerinde döner ocağında dönerin takılı olmadığı, iş yerinin servise hazır olmadığı, kepenklerin bir kısmının kapalı olduğunun tespit edildiğini, 30/04/2020, 04/ 08/ 2020 ve 05/08/2020 tarihlerinde müvekkili çalışanlar tarafından ürünlerin şubeye gönderildiği halde davalı tarafından malların bedelinin ödenmediği ve malların teslim alınmadığı, 05/08/2020 tarihli denetimde saat 13.30 itibariyle iş yerinde döner ocağında dönerin takılı olmadığının tespit edildiğini, aynı tarihli kamera gözlem odasından yapılan incelemede iş yerinin kapalı olduğunun tespit edildiğini, 10/08/2020 tarihli denetimde müvekkil şirketin bilgisi olmadan davalı tarafından iş yerinin tabelasının indirildiği ve kepenklerinin kapalı olduğunun tespit edildiğini, aynı tarihte saat 18.55 te iş yerinin bulunduğu adrese gidildiğini ve iş yerinin kapalı olduğunun tespit edildiğini, davalı franchise alanın süreklilik arz eden ihlalleri nedeniyle müvekkili şirketin …. Noterliğinin 10/08/2020 tarihli ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile Franchise sözleşmesini feshettiğini ve feshe konu ihlal nedeniyle cezai şart talebinde bulunduğunu, müvekkilinin sözleşmenin kendisine tanıdığı cezai şart tutarından çok daha düşük meblağlarda 500.000 TL tutarında cezai şart talep ettiğini, müvekkili şirketin davalı franchise alandan 11.997 TL bakiye alacağı bulunduğunu belirterek 500.000 TL cezai şartın ve 11.997 TL bakiye alacağının mevduata uygun en yüksek banka faizi ile tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili Mahkememize verdiği cevap dilekçesi ile; müvekkilinin tacir olmadığını, davanın görevsiz mahkemede açıldığını ve görev itirazlarının olduğunu, davacı tarafın 01/10/2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarname ile 3.000 TL cezai şartın 10 gün içerisinde ödenmesini talep ettiğini, buna karşın müvekkilinin 11/10/2019 tarihli 12215 yevmiye numaralı ihtarnamesi ile işbu iddia ve taleplerin tek taraflı olarak gerçekleştirilmiş olup tek tarafın imzasının yer aldığı bir tutanak düzenlendiğini, iddia ve taleplerin haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu ve ayrıca uyarı ihtarı gönderilmesi gerektiği cevabını verildiğini, bu ihtara karşı davacı tarafın 17/10/2019 tarih ve … yevmiyeli ihtarnamesi ile cezai şart talebini yinelediğini, davacı tarafın daha sonra 24/06/2020 tarihli … yevmiyeli ihtarname ile 3.000 TL cezai şartın 10 gün içerisinde ödenmesi talebinde bulunduğunu, buna karşın taraflarınca 01/07/2020 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile işbu iddia ve taleplerin haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, sadece uyarı ihtarında bulunması gerektiği cevabının verildiğini, davacı tarafın 22/07/2020 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile yine 3.000 TL cezai şartın 10 gün içerisinde ödenmesini talep ettiğini, buna karşı müvekkili tarafından 27/07/2020 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile davacı tarafın talebinin kabul edilmediğini, taraflarınca 27/07/2020 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile faturaların iade edildiğini, 05/08/2020 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile müvekkili ile davacı şirket arasında akdedilen franchise sözleşmesi taraflarınca haklı nedene dayalı olarak tek taraflı feshedildiğini, ardından davacı tarafın 10/08/2020 tarihli … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile sözleşmeye feshettiğini bildirdiğini, taraflarınca 17/06/2020 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile davalı müvekkilinin uhdesinde bulunan emtianın iade alınması gerektiğinin ihtar edildiğini, taraflar arasındaki sözleşmenin Borçlar Kanunu genel işlem koşullarına aykırı olduğunu, taraflar arasındaki sözleşmenin davalı müvekkili tarafından haklı sebeplerle feshedildiğini, davacı tarafın kasten müvekkiline en temel malzeme olan döneri teslim etmediğini, müvekkili tarafından 30/07/2020, 04/08/2020 ve 05/08/2020 tarihlerinde sözleşmenin de esaslı unsuru olarak yer alan döner siparişi edildiğini fakat davacı tarafından sipariş taleplerinin karşılanmadığını, bu şekilde sözleşmenin esaslı unsurlarının ihlal edildiğini, müvekkilinin bu tarihlerde dükkanını açtığını ama davacı tarafından sözleşme edimi yerine getirilmediğinden büyük bir mağduriyet yaşadığını, söz konusu döner siparişlerinin ve davacı tarafından gönderilmediğine ilişkin tutanaklar tutulduğunu, sözleşmenin müvekkili tarafından 05/08/2020 tarihinde feshedilmesine karşılık davacının bu tarihten sonra 10/08/2020 tarihli ihtarname ile sözleşmeyi feshettiğini bildirdiğini ve cezai şart talebinde bulunduğunu, buna göre feshedilmiş bir sözleşmenin tekrar feshedilmesi ve buna istinaden alacak kalemlerinin talep edilmesinin mümkün olmadığını, söz konusu sözleşmede tek taraflı cezai şart düzenlendiğini ve bunların çok ağır yaptırımlara bağlandığını, böylesine ölçüsüz bir sözleşmeye dayanarak talepte bulunulmasının mümkün olmadığını, davacının gönderdiği ihtarnamelerin de sözleşmeye uygun olmadığını, davacının öncelikle uyarı ihtarı göndermesi gerektiğini, bu nedenlerle cezai şartın hukuki dayanaktan yoksun olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
Dava; alacak davasıdır. Davacının taraflar arasındaki franchise sözleşmesine istinaden cezai şart alacağı ve bakiye cari hesap alacağı talebinde bulunduğu, davalı tarafın ise sözleşmenin haklı nedenle kendisi tarafından feshedildiğini, cezai şart alacağı talebinin ve bakiye alacak talebinin yerinde olmadığını belirterek davanın reddini talep ettiği anlaşılmıştır.
Taraf delilleri toplanmış, taraflar arasındaki 10/07/2018 tarihli franchise sözleşmesi, tarafların birbirine gönderdikleri ihtarnameler, tutanaklar incelenmiş, taraf tanıkları dinlenmiş ve bilirkişi raporları alınmıştır.
Taraflar arasındaki 10/07/2018 tarihli franchise sözleşmesinin incelenmesinde; davacının franchise veren, davalının franchise alan olarak yer aldığı, davalı tarafından davacıya gönderilen …. Noterliğinin 05/08/2020 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesi ile; 30/07/2020, 04/08/2020, 05/08/2020 tarihli siparişlerin karşılanmadığı ve haksız cezai şart faturası düzenlendiği bildirilerek sözleşmenin feshedildiğinin bildirildiği, davacı tarafından davalıya gönderilen …. Noterliğinin 10/08/2020 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesi ile sözleşmenin feshedildiğinin bildirildiği ve cezai şartın ödenmesinin talep edildiği görülmüştür.
Bilirkişiler Prof. Dr. …, Prof. Dr. … ve Doç. Dr. … Mahkememize sundukları 25/04/2022 tarihli raporlarında; Franchise sözleşmesinin davalının bildirimiyle sona erdiğini, feshin haklı olup olmadığının delillerin takdirine göre belirleneceğini, mahkemece feshin haklı görülmesi durumunda davacının cezai şart talep edemeyeceğini, takdir mahkemeye ait olmak üzere davalının feshinin haklı görülemeyeceğini, sözleşmeye göre davacının 200.000 USD cezai şart talep edebileceğini, davacının talep ettiği 500.000 TL’nin sözleşmedeki limitler kapsamında istenebileceğini, davacının 11.997 TL bakiye alacağının bulunduğunu, davacının alacaklarına temerrüt tarihinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz oranında temerrüt faizi yürütülebileceğini belirtmişlerdir.
Bilirkişiler Prof. Dr. …, Prof. Dr. … ve Doç. Dr. … Mahkememize sundukları 21/09/2022 tarihli ek raporlarında; davacı tarafından ihtarname gönderilerek talep edilen tutarın 15.000 TL olduğunu, bunların 01/10/2019 tarihli 3.000 TL, 30/12/2019 tarihli 3.000 TL, 14/04/2020 tarihli 6.000 TL 22/07/2020 tarihli 3.000 TL olduğunu, bunların sözleşmenin yürürlüğü sırasında tahakkuk ettirilip talep edilmiş olan tutarlar olduğunu, davacı yanın davada bu alacakları somutlaştırmaksızın sözleşmedeki 200.000 USD ‘lik cezai şart bağlamında 500.000 TL cezai şart talep ettiğini, kök raporda talep edilen 500.000 TL’nin 200.000 USD’den düşük olduğunu, bu nedenle davacının feshinin haksız olarak görülmesi durumunda bunu talep edebileceğinin belirtildiğini, davacının cezai şart kalemlerinin somutlaştırmadığı ve toptan bir yaklaşımla 500.000 TL talep ettiğinden bu yönde görüş bildirildiğini, yukarıda belirtilen 15.000 TL’nin feshin haklı olup olmadığından bağımsız olarak davalıdan istenebileceğini ancak sözleşmenin yürürlükte olduğu dönemde ihtarnamelerle bildirilmiş olanların dışındaki ihlaller için cezai şart uygulanabilmesi için davalının feshinin haksız olduğunun tespitinin gerektiğini belirtmişlerdir.
Bilirkişiler … ve Doç. Dr. … Mahkememize sundukları 23/05/2023 tarihli raporlarında; davacı tarafın sunmuş olduğu hesap ekstresine göre; tarafların ticari ilişkilerinin 2017 yılında başladığının tespit edildiğini, davacının cari hesap ekstresi incelendiğinde davacının, dava tarihi olan 27.11.2020 itibariyle davalıdan 11.997 TL alacaklı olduğunun tespit edildiğini, kayıtlara göre bu bakiye 23.07.2020 tarihli cezai şart faturasından kaynaklanmakta olduğunu, davalının ticari defter ve belgeleri incelendiğinde; davalı nezdinde davacı cari hesap ekstresi bulunmadığını, sunulan defterlerde davacının 320.01.01 satıcılar muhasebe hesap kodunda takip ettiğini, ancak davalının sunmuş olduğu defterlerin yevmiye kapanış fişlerine ait bazı sayfalarının eksik olduğunu, bu sebeple sağlıklı bir inceleme yapılamayacağı kanaatine varıldığını, davalı nezdinde davacı cari hesap bakiyesi tespit edilemediğini, davalının ürün talebinin cezai şarttan kaynaklanan alacak gerekçe gösterilerek yerine getirilmemesinin davalı bakımından haklı sebep oluşturacağı ve feshin haklı olarak kabul edilebileceğini, davalının 2017-2018- 2019-2020 yıllarına ait Gelir İdaresi Başkanlığı onaylı Yıllık Gelir Vergisi beyannamelerinde bulunan mali tablolarının incelendiğini, davalının kârlılık oranları tespit edildiğini, genel olarak bu oranların düşük olduğunu, davacı tarafından talep 12.000 TL cezai şart bakımından iktisaden mahva sebep olmayacağını, ancak 500.000 TL tazminata hükmedilmesi halinde davalının maddi olarak zora düşeceği ve mahvına sebep olacağı kanaatine varıldığını belirtmişlerdir.
Mahkememizce toplanan tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde; davacının 0/07/2018 tarihli franchise sözleşmesi kapsamında fesih nedeniyle cezai şart alacağının ve bakiye alacağın tahsili talebinde bulunduğu, davalının ise davanın reddini talep ettiği, taraflar arasındaki uyuşmazlığın; 10/07/2018 tarihli franchise sözleşmesinin davacı tarafından mı yoksa davalı tarafından mı feshedildiği, davalının fesih hakkının bulunup bulunmadığı, davalının fesihte haklı olup olmadğı, davacının sözleşmeden kaynaklanan bakiye alacağının bulunup bulunmadığı ve cezai şart alacağı bulunup bulunmadığı hususunda olduğu anlaşılmıştır.
10/07/2018 tarihli Franchise sözleşmesinin 29. maddesinde franchise alanın bu sözleşmeyi tek taraflı olarak fesih hakkının bulunmadığına dair hüküm bulunmakta ise de; bir sözleşmenin tarafının sözleşme ilişkisine son vermesinin sözleşme özgürlüğü kapsamında olduğu, hiç kimsenin zorla bir sözleşme ilişkisi içinde tutulamayacağı, hiç bir kimse sözleşme yapmaya zorlanamayacağı gibi yapılan sözleşmeyi feshetmesinin de engellenemeyeceği bu nedenle davalı tarafından sözleşmenin feshedilemeyeceğine dair sözleşme hükmünün geçerli olmadığı ve sözleşmenin davalı tarafından feshedilebileceği anlaşılmıştır.
Davalı tarafından davacıya gönderilen …. Noterliğinin 05/08/2020 tarihli … yevmiye nolu ihtarnamesi ile; 30/07/2020, 04/08/2020, 05/08/2020 tarihli siparişlerin karşılanmadığını ve haksız cezai şart faturası kesildiğini bildirilerek sözleşmenin feshedildiğinin bildirildiği ve bu şekilde taraflar arasındaki sözleşmenin sona erdiği bu nedenle feshedilmiş bir sözleşmenin ikinci kez feshinin mümkün olmadığı anlaşıldığından sözleşmenin davalı tarafından feshedildiği Mahkememizce kabul edilmiştir.
Davalının sözleşmeyi fesihte haklı olup olmadığının incelenmesinde; davalı haksız kesilen cezai şart faturası kesilmesini ve ürün talebinde bulunmasına rağmen davacının ürün teslim etmemesini gerekçe göstererek sözleşmeyi feshetmiştir. Davacı tarafından sunulan tutanaklar, ihtarnameler, tanık beyanları ve tüm dosya kapsamına göre davalının sözleşme şartlarını birden fazla kez ihlal ettiği bu nedenle davacı tarafından cezai şart faturası kesilmesinin yerinde olduğu, ürün talebinin haksız olarak sağlanmadığına yönelik iddianın incelenmesinde; davacının ödeme yapmaması sebebiyle ürün teslim edilmediğine ilişkin davalı tarafından sunulan whatsapp görüşme görüntüleri ve tanık beyanları göz önüne alındığında sözleşmeye aykırılıktan kaynaklanan cezai şart alacağı gerekçe gösterilmek suretiyle döner siparişinin yerine getirilmediği ve bu haliyle sözleşme ile davacının üstlendiği ürün teslimi yükümlülüğüne aykırı davrandığı, taraflar arasındaki sözleşmede yer alan bedelin peşin ödenmek suretiyle ürün alınacağı hükmünün ürün bedelinden kaynaklanan alacağın bulunmamasını ifade ettiği, davacı ticari defterlerinde kalan bakiye alacağın 11.997 TL olarak cezai şart faturasından kaynaklandığı hususunun bilirkişilerce tespit edildiği, bu durumda ürün bedelinden kaynaklanan alacağının bulunmamasına rağmen davacının davalıya ürün teslim etmediği anlaşılmakla davalı tarafından sözleşmenin haklı nedenle feshedildiği ve bu nedenle davacının davalıdan sözleşmenin fesih nedeniyle cezai şart alacağı talebinin yerinde olmadığı sonuç ve kanaatine varıldığından davacının cezai şart alacağı talebinin reddine karar verilmiştir.
Davacının ticari defter ve belgeleri, faturalar, tutanaklar, tanık beyanları, ihtarnameler, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre davacı tarafından davalıya çeşitle sebeplerle uygulanan 3.000 TL + 3.000 TL + 6.000 TL miktarlı cezai şart faturasından kaynaklanan 11.997 TL bakiye alacağı bulunduğu anlaşıldığından davacının bakiye alacağı talebinin kabulü ile; 11.997 TL bakiye alacağının dava dilekçesinde faiz başlangıç tarihi belirtilmediğinden dava tarihinden hesaplanacak avans faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
H Ü K Ü M :Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-DAVANIN KISMEN KABULÜ İLE; 11.997 TL. nin dava tarihinden itibaren hesaplanacak avans faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesine göre alınması gereken 819,52 TL harcın peşin alınan 8.743,63 TL harçtan mahsubu ile fazla alınan 7.924,11 TL’nin karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
3-Davacı tarafından yatırılan 54,40 TL başvurma harcı ve 819,52 TL ilam harcı toplamı 873,92‬ TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 9.200 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince davanın ret edilen kısmına göre hesaplanan 73.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 18.000 TL bilirkişi ücreti ve 250 TL tebligat-müzekkere masrafları olmak üzere toplam 18.250 TL yargılama giderinin davanın kabul ve ret oranına göre hesaplanan 427,63 TL’sinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Davalı tarafından yapılan 76,60 TL yargılama giderinin davanın kabul ve ret oranına göre hesaplanan 74,81 TL’sinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
8-6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 18/A-13.maddesi ve Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi gereğince Adalet Bakanlığı Bütçesinden Arabulucuya ödenen 1.320 TL ücretin davanın kabul ve ret oranına göre 30,93 TL’sinin davalıdan, kalan 1.289,07 TL’sinin davacıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
9-Taraflarca yatırılan gider avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine,
Taraf vekillerinin yüzlerine karşı, gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde Mahkememize sunulacak veya gönderilecek dilekçe ile istinaf yolu açık olmak üzere oybirliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.15/06/2023

Başkan …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Katip …
e-imzalıdır