Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
9. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO :2020/357 Esas
KARAR NO:2022/1077

DAVA:Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:24/07/2020
KARAR TARİHİ:27/12/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekilinin dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin, 5015 Sayılı Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun tanzim ettiği “Dağıtıcı lisansı” kapsamında akaryakıt sektöründe faaliyet göstermekte olup, bu faaliyeti çerçevesinde bizzat belirlediği noktalarda, kendi marka ve logosu altında, … standartlarında kurulacak/kurulu akaryakıt istasyonlarında akaryakıt, LPG ve madeni yağ satış faaliyetini gerçekleştirdiğini, müvekkili şirket ile ile davalı şirket arasında “… ili, Merkez ilçesi, … … Mah. … Sok. No:28 942 ada, 28 parsel” adresinde faaliyette bulunan akaryakıt istasyonunda “…” markası altında bayilik yürütülebilmesi için; taraflar arasında sözleşme imzalanmış olduğunu ve davalı ile bayilik dikey ilişkisi kurulduğunu, bu kapsamda; taraflar arasında 16/09/2014 tarihinde 5 yıl süreli akaryakıt bayilik sözleşmesi ve Bayilik Protokolü akdedildiğini, davalı yanın, altı ay boyunca faaliyetine devam etmeyerek, EPDK tarafından müvekkili şirket lisansı altında yer alan bayilik lisansının sonlandırılmasına sebebiyet verdiğini, davalı bayinin altı aydan fazla uzun süre faaliyete devam etmediği için bayilik lisansının sona ermesine sebebiyet vermesi nedeni ile müvekkili şirket ile arasındaki bayilik ilişkisinin de süresinden önce sona erdiğini, bu halde, taraflar arasındaki bayilik sözleşmesi davalı bayinin kusurlu davranışı nedeni ile süresinden önce 28/03/2019 tarihinde son bulduğunu, bayilik sözleşmesinin, davalı eski bayinin; bayilik sözleşmesinin yüklediği yükümlülüğe aykırı davranarak; altı aydan fazla süre faaliyetine devam etmeyerek kusurlu davranışı nedeni ile süresinden önce sona erdiğinden, davacı müvekkilinin protokol ve bayilik sözleşmesinde düzenlenen tüm yaptırımları davalı aleyhine uygulama hak ve yetkisi doğmuş olup taraflar arasında imzalanan bayilik protokolünün 4. maddesi uyarınca da belirlenen cezai şart tutarının talep edebileceğinin açık olduğunu, bu nedenle taraflar arasındaki sözleşmenin süresinden önce sona ermesinden kaynaklı 50.000 USD cezai şart bedelinin davalıdan tahsilini talep ettiklerini, davalı eski bayinin yükümlülüklerini ve taahhütlerini yerine getirmemesi neticesinde ve bayilik sözleşmesini süresinden önce haksız olarak feshettiğinden, müvekkili şirketin bayilik sözleşmesi süresinin sonuna kadar satamayacağı ürünler sebebi ile zarara uğradığı açık olup, taraflar arasında imzalanan akaryakıt bayilik sözleşmesinin 46./d maddesi uyarınca sözleşmenin haksız olarak feshedildiği tarihten sözleşmenin olağan bitiş dönemine kadar geçecek süre için müvekkili şirketin uğradığı kar kaybına/mahrumiyetine ilişkin olarak fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik 10.000-TL (Onbintürklirası) tutarın tahsilini talep ettiklerini, yukarıda açıklanan nedenlerle; bayilik sözleşmesinin, davalı bayinin kusurlu davranışı nedeni ile süresinden önce sona ermesi sebebiyle Bayilik Protokolü’nün 4. Maddesinde öngörülen blok cezai şart tutarı olan 50.000 USD karşılığı 188.880-TL’nin sözleşmenin sona erme tarihi olan 28/03/2019’dan itibaren işlemiş ve işleyecek avans faizi ile birlikte, bayilik sözleşmesinin 46.maddesi uyarınca sözleşmenin davalı bayinin kusurlu davranışı nedeni ile sona erdiği 28/03/2019’dan sözleşmenin normal sona erme tarihi olan 16/09/2019 tarihine kadar olan dönem bakımından müvekkili lehine hesaplanacak kar mahrumiyeti alacağının ileride artırılmak üzere şimdilik 10.000-TL’nin sözleşmenin sona erme tarihi olan 28/03/2019’dan itibaren işlemiş ve işleyecek avans faizi ile birlikte yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı taraf üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ile dava ettiği görüldü.
Davalı cevap dilekçesinde özetle; işbu davanın … Asliye Hukuk (Ticaret) mahkemesinden açılması gerekirken ….Asliye Ticaret Mahkemesi’nden açılmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu, ikametinin … ilinde olduğunu, yetki itirazında bulunduğunu, sözleşmeye aykırı herhangi bir kurunun bulunmadığını, firmadan herhangi bir istifa, para yıllık satış kotası almadığını ve konulmadığını, giydirme isim hakkının 2019 yılının 9. ayında sözleşmenin gününün dolduğunu, hala hazırda logolar ve giydirmelerin meydanda olduğunu, bu konuyla ilgili olarak yönetimlerinin bilgisinin olduğunu, onunla ilgili açılan davayı kabul etmediğini, iflas etmesi nedeniyle petrol ofisinin görüntü itibariyle devam etmekte olduğunu ama faaliyetinin devam etmediğini, açılan bu davayı kabul etmediğini, herhangi bir kusurunun bulunmadığını, yukarıda açıklanan nedenlerle; öncelikle yetkisiz açılan davanın yetkili mahkemeye gönderilmesini, haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ile cevap verdiği görüldü.
DELİLLER VE GEREKÇE;
Taraflar arasında düzenlenmiş bulunan 16/09/2014 tarihli Bayilik Sözleşmesi, Bayilik Protokolü, ticaret sicil kayıtları, tarafların ticari defter ve kayıtları, vergi dairesi beyannameleri ve dayanılan diğer deliller celp edilip incelenmiş, tüm dosya kapsamı ile yapılan inceleme sonucu bilirkişi raporu alınmış ve tüm deliller toplanmıştır.
İhtilaf, taraflar arasında imzalanan, sözleşmenin, davalı tarafın kusurlu davranışı ile süresinden önce sona erdiği iddiasıyla, sözleşme kapsamında, davacının, davalıdan, cezai şart ve kâr mahrumiyeti alacağı olup olmadığı, alacaklı ise miktarının tespiti konularından kaynaklanmakta olup, alacak miktarının tespiti için dava dayanağı belgelerin incelenmesi hukuk dışında özel ve teknik bilgiyi gerektiren haller olduğundan 6100 sayılı HMK m.266 gereği mahkemenin tarafların talebi yahut kendiliğinden vereceği karar ile bu hususların bilirkişiye tespit ettirilmesi mümkündür.
… 1.Asliye Hukuk Mahkemesi’nin … Tal. Sayılı dosyasına yazılan talimata istinaden, davalının ticari defterlerini sunmadığı ve ticari defterleri üzerinde inceleme yapılamadığı anlaşılmıştır.
Tüm deliller toplandıktan sonra, bilirkişiden rapor alınmasına karar verilmiş, bilirkişiler Mali Müşavir Bilge GÜR, Akaryakıt Sektör Uzmanı Devrim AKBAL ve Sözleşme Uzmanı Öğretim Üyesi Doç.Dr. Murat TOPUZ tarafından hazırlanan 11/05/2021 tarihli bilirkişi raporunda; “…
1-Taraflar arasındaki sözleşmenin feshi için haklı nedene rastlanmadığı, sözleşmenin feshedildiğine dair de herhangi bir belgeye rastlanmadığı; bu nedenle sözleşmenin haklı nedenle feshedildiğinin anlaşılamadığı,
2-Kâr mahrumiyeti hesabının dosyadaki belgeler kapsamında yapılmadığı, ancak gerekli belgelerin dosyaya sunulması halinde yapılabileceği,
3-Cezai şartın ödenmesine yönelik dosyadaki belgelerden bir kanaat oluşturulmadığı, sayın mahkeme cezai şartın ifasına karar verirse bu bedelin ekonomik yıkıma neden olup olmayacağı husus bakımından da dosyadaki verilerin yetersiz olduğu, bu hususların mahkemenin takdirinde bulunduğu…” sonuç ve mütalaa edildiği görüldü.
Taraf vekillerinin itirazlarının değerlendirilerek, ek rapor alınmasına ilişkin karar verilmiş, 28/01/2022 tarihli Bilirkişi ek raporunda; ” …
1-EPKD’dan gelen yazılar dikkate alındığında lisansın, davalıdan kaynaklanan sebeplerle sona erdiği, bu sebeple sözleşmeyi haklı nedenle sona erdirme hakkını haiz olduğu,
2-Davacının, davalıdan cezai şart ve kâr mahrumiyetini talep edebileceği
3-Davacının talebi yönünde 28/03/2019’dan sözleşmenin normal sona erme tarihi olan 16/09/2019’a kadar kar kaybının; sözleşmenin kuruluş tarihindeki alınan ürünlerin ortalaması alınarak, davalıya düzenlenen son satış faturalarındaki fiyatlar ile 2019 yılı kurumlar vergisi beyannamesindeki karlılık oranları esas alınarak 22.958,81 TL brüt kar kaybı hesaplandığı,
4-Davacının 2019 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde net zarar elde ettiği dolayısıyla da net kar kaybı hesabı yapılamadığı,
5-Diğer hususlarda kök rapordaki görüşlerimizde bir değişiklik olmadığı…” sonuç ve mütalaa edildiği görüldü.
Davacı vekilinin itirazlarının değerlendirilerek, ek rapor alınmasına ilişkin karar verilmiş, 05/06/2022 tarihli Bilirkişi ek raporunda; ” …
1-Mali yönden kök raporu değiştirecek bir husus bulunmadığı,
2-Sözleşmesel Sorumluluk bakımından önceki raporlardaki değerlendirmelerin muhafaze edildiği…” sonuç ve mütalaa edildiği görüldü.
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin, Lisansların Sona Ermesi ve İptali MADDE 17/g – (Değişik:RG-15/3/2011-27875) (Değişik fıkra:RG-9/7/2019-30826) Lisans sona erdirme işlemi Kurul tarafından veya bu yetkinin devredilmesi durumunda Başkanlık veya Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilir. Lisanslar; …
g) Bayilik faaliyeti kapsamında haklı ve mücbir sebepler hariç altı aydan uzun süreli(Ek ibare:RG-28/7/2020-31199) pompadan satış yapılmaması halinde, …..sona erdirilir…” hükmüne haizdir.
Taraflar arasında imzalanan Bayilik Sözleşmesi ile,”…..
45.maddesi, “İşbu sözleşmenin hükümlerine ve aşağıdaki şartlara aykırı hareketten dolayı …’in sözleşmeyi fesih ve bayilik ilişkisini sona erdirme hakkı her zaman vardır:
1. Bayi’nin bu sözleşmenin herhangi bir hükmünü kısmen veya tamamen ihlal etmesi,
2. Bayi’nin borç ve taahhütlerini yerine getirmemesi,
3. Bayi’nin kendi fiil ve davranışları sebebiyle işbu sözleşmenin konusunu imkansız hale getirmesi,
4. Bayi’nin Petrol Piyasası Mevzuatı’na aykırı davranışı veya davranışlarının tespit edilmiş olması….”
46.maddesi, “Sözleşmenin feshinin sonuçları aşağıdaki gibidir: …..
d. Bayi, işbu sözleşme ile veya bu sözleşmeye ek protokollerle belirlenen cezai şarta ilaveten fesih tarihinden sözleşme sonuna kadar geçecek dönemde yıllık satış taahhüdüne göre satması gereken toplam petrol ürünleri miktarlarını fesih işlemi nedeniyle satamaması sonucu …’in uğradığı tüm zarar ve ziyanı, bu meyanda fesih tarihinden sözleşme süresi sonuna kadar satması gereken beher m3 beyaz ürün, beher ton siyah ürün, beher ton madeni yağ ürünleri, beher ton otogaz LPG ürünlerindeki … kârı esas alınmak suretiyle belirlenecek toplam … zarar ve ziyan tutarlarını hiçbir itirazda bulunmaksızın herhangi bir mahkeme kararı gerekmeksizin …’in ilk talebinde derhal nakden ve def’aten ödemeyi beyan, kabul ve taahhüt eder… ..”hükümlerini,
Taraflar arasında imzalanan Bayilik Protokolü’nün,“….
4.maddesi,“… ve Bayi arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesinin, akaryakıt bayilik sözleşmesi için belirlenen süreden önce Bayi tarafından haksız ve hukuka aykırı bir sebep ve suretle feshedilmesi halinde;
– Veya Bayi’nin …’e karşı akaryakıt bayilik sözleşmesi veya akaryakıt bayilik sözleşmesi ekleri veya işbu Protokol ile üstlenmiş olduğu yükümlülük veya taahhütlerden herhangi birinin ihlali halinde veya bu ihlale bağlı olarak akaryakıt bayilik sözleşmesinin süresinden önce …’çe feshi halinde;
– Veya Bayi’nin T.C. mevzuatı ve özellikle Petrol Piyasası Mevzuatının istasyonlu bayi sıfatıyla kendisine yüklemiş olduğu yükümlülüklerden herhangi birini ihlali halinde veya bu ihlale bağlı olarak akaryakıt bayilik sözleşmesinin süresinden önce …’çe feshi halinde:
…’in Bayi eylemleri sebebiyle oluşan zarar-ziyan ve tazminat hakkı saklı kalmak üzere; Bayi ve/veya garantör, …’in ilk yazılı talebinde ve …’in hiçbir kanuni merasim yürütmesine gerek olmaksızın 50.000,00-USD tutarındaki parayı, …’e nakden ve def’aten ödemeyi; kabul, beyan ve taahhüt eder.
Gerek işbu Protokol’ün gerek taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesinin ve/veya akaryakıt bayilik sözleşmesi eklerinin ve gerekse de T.C. mevzuatının özellikle istasyonlu akaryakıt bayii sıfatıyla Bayi’ye yüklemiş olduğu yükümlülüklerden herhangi birinin kısmen dahi olsa ihlali halinde; … akaryakıt bayilik ilişkisini feshetme hakları saklı kalmak üzere, söz konusu ihlal yaratan her bir Bayi eylemi için 50.000,00-USD tutarına kadar olmak üzere Bayi’ye tek taraflı olarak şartı ceza uygulama ve tahsil etme hakkına sahiptir. Taraflar bu hususta mutabıktır.” ve
5/3 .maddesi; “Taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesinde düzenlenen fesih koşulları saklı kalmak kaydıyla;
Bayi ve/veya garantörün işbu Protokol’den ve bu Protokol’ün eki olduğu akaryakıt bayilik sözleşmesi ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerinden herhangi birini kısmen veya tamamen ihlal etmesi halinde; … işbu Protokol ve/veya eki bulunduğu akaryakıt bayilik sözleşmesini tek taraflı olarak ve herhangi bir kanuni merasimin yürütülmesine gerek kalmaksızın her zaman ve derhal feshedebilir.” hükümlerinin imza altına alındığı görülmüştür.
Davacı vekilinin, 28/11/2022 tarihli dilekçesi ile, kâr kaybı alacağını 10.000-TL.’ndan, 22.958,81-TL.’na ıslah ettiği ve ıslah harcını yatırdığı görüldü.
Mahkememizce toplanan tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde; tüm dosya kapsamına göre alınan kök ve ek bilirkişi raporları denetime elverişli ve hüküm kurmaya yeterli görülmüş olduğundan, mahkememizde de davalı bayinin, 28/02/2019 tarihi itibariyle, 6 ay süre ile faaliyette bulunmadığından bayilik lisansının Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 17/1-g bendi gereğince sona erdirildiği, taraflar arasında imzalanan bayilik sözleşmesinin 45/1-3. Maddeleri uyarınca davalıdan kaynaklanan sebeplerle sona erdiği, davalı kendi kusuruyla borcun ifasını imkansızlaştırdığından meydana gelen zarardan TBK’nın 112. maddesi uyarınca sorumluluğu bulunduğu, davacının sözleşmenin 46-d maddesi uyarınca, kâr mahrumiyeti, protokolün 4.maddesi uyarınca cezai şart talep edebileceği (Yargıtay 11. HD,03/11/2022 T. 2021/3713 E.- 2022/7764 K. ), cezai şart miktarının, ekonomik yönden tacirin mahvına sebebiyet verebilecek derecede fahiş olmadığı, davalının dava tarihinden önce temerrüde düşürüldüğüne dair belge sunulmadığından dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi sonuç ve kanaati ile davacının davasının kabulüne, 188.880-TL. cezai şart, 22.958,81-TL. kâr kaybı, alacağının 24/07/2020 dava tarihinden itibaren avans faizi uygulanmak suretiyle, davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacının davasının kabulü ile 188.880-TL. cezai şart, 22.958,81-TL. kâr kaybı, alacağının 24/07/2020 dava tarihinden itibaren avans faizi uygulanmak suretiyle, davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesine göre, alınması gereken 14.470,70-TL. harçtan, peşin alınan 3.396,38-TL. harç + 221,31-TL. ıslah harcının toplamı olan 3.617,69-TL. harcın mahsubu ile geriye kalan 10.853,01-TL. harcın davalıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
3-Davacı tarafından yatırılan 419,90-TL. keşif harcının karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine,
4-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 32.657,43-TL. vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 54,40-TL. başvurma harcı + 3.396,38-TL. peşin harç + 221,31-TL. ıslah harcı + 3.900-TL. bilirkişi + 2.732,70-TL. tebligat-müzekkere giderleri olmak üzere toplam 10.304,79‬-TL. yargılama giderlerinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 18/A-(11)-(13) maddesi ve Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği tarife hükümleri uyarınca Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen 1.320-TL. arabuluculuk ücretinin tamamının, davalıdan tahsiliyle hazineye irat kaydına,
7-Davacı tarafından yatırılan bakiye gider avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine,
Dair, davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmek üzere mahkememize hitaben yazılmış, mahkememize ya da en yakın Asliye Ticaret Mahkemesine verilecek bir dilekçe ile gidilebilecek İSTİNAF yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.27/12/2022

Katip …
e-imzalıdır

Hakim …
e-imzalıdır