Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
9. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2019/471 Esas
KARAR NO:2022/800

DAVA:Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:24/01/2018
KARAR TARİHİ:01/11/2022

Taraflar arasında görülen davanın mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda:
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirketin müşterisinden aldığı … A.Ş. … Şubesi’nden verilen … seri numaralı 10/09/2017 keşide tarihli ve 46.000,00-TL bedelli çeki müşterisine göndermek üzere … Kargo’ya teslim ettiğini, ancak kargoda çekin kaybolduğunu, bu konuda suç duyurusunda bulunduğunu, çekin iptali için … 13. ATM’nin … E. Sayılı dosyasında dava açıldığını, çekin … Faktoring A.Ş.’de olduğunun tespiti üzerine mahkemece istirdat davası açmak üzere 2 haftalık süre verildiğini ve işbu davayı açtıklarını, müvekkili ile çekte ciranta olarak görünen … arasında bir ticari ilişkinin bulunmadığını, davalı tarafından meşru hamilin kim olduğu araştırılmaksızın çekin devralındığını, kötü niyetli ve ağır ihmalinin bulunduğunu, çekin davalı tarafından …. İcra Müdürlüğü’nün … E. Sayılı dosyasında takibe konulduğunu belirtmiş ve dava konusu çekin iadesine, mümkün olmadığı takdir de çekten ve …. İcra Müdürlüğü’nün … E. Sayılı dosyasından borçlu olmadıklarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Davalı vekili, cevap dilekçesinde özetle; Müvekkili şirket ile dava dışı … arasında imzalanan genel faktoring sözleşmesi gereğince dava konusu çekin müvekkili tarafından devralındığını, çek bedelinin …’ya ödendiğini, müvekkilinin iyiniyetli meşru hamil olduğunu, çek iptal kararının ilam değil tespit niteliği taşıdığını, kıymetli evrakın mücerretlik ilkesi gereği araştırma yükümlülüğünün olmadığını, çek bedelinin müvekkili tarafından tahsil edilememesi üzerine …. İcra Müdürlüğü’nün … E. Sayılı dosyasında takip başlattıklarını, davanın yetkisiz mahkemede açıldığını, yetkili mahkemenin müvekkilinin faaliyet merkezi olan İstanbul Asliye Ticaret Mahkemeleri olduğunu, bu nedenle yetkisizlik kararı verilmesi gerektiğini belirtmiş ve esas yönünden bildirdiği sebeplerle de davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE:
Dava, çek istitirdatı ile mümkün olmadığı takdirde borçlu olunmadığının tespiti davasıdır.
… 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin … Karar ve 17/07/2018 tarihli kararı ile “..Her ne kadar …. İcra Mahkemesi’nce … E. Sayılı kararı ile …. İcra Müdürlüğü’nün yetkisizliğine ve dosyanın yetkili … İcra Dairesi’ne gönderilmesine karar verildiği bildirilmiş ise de, söz konusu icra mahkemesi kararının kesinleşmediği, çek bedelinin …. İcra Müdürlüğü’ne ödenerek çek aslının davacı tarafça alındığı ve son duruşmadaki beyanına göre dosyanın kapatıldığı, bu duruma göre … İcra Müdürlüğünde başlatılan veya devam eden bir takibin bulunmadığı bu nedenle İİK 72/8 maddesi gereğince açılan menfi tespit ve istirdat davası yönünden yetkili mahkemenin İstanbul Asliye Ticaret Mahkemeleri olduğu kanaatine varılmakla; Yetki itirazının kabulü ile mahkememizin yetkisizliğine..” şeklinde karar verdiği görüldü.
Dosyanın Mahkememize gelerek 2019/471 Esas sıra numarasına kaydı yapıldığı ve yargılamaya devam olunduğu görüldü.
Dava konusu çek incelendiğinde; … Bankası/… Şubesine ait P1 … seri nolu, 10.09.2017 keşide tarihli, 46.000 TL bedelli olduğu, Keşidecisinin … … Taah Ltd Şti, lehtarının davacı …., Arka kısmında sırası ile, lehtar …., cirosundan sonra dava dışı …’nın ondan sonrada davalı … adına vekaleten ödeme için 11.09.2017 tarihinde ibraz ediliği, … 13. ATM’nin … E. Sayılı dosyasından verilen tedbir kararı nedeniyle ödeme yapılmadığına dair şerh düşüldüğü görülmüştür.
….İcra Müdürlüğünün … esas sayılı dosyası incelendiğinde; dava konusu çek ile keşideci … … Taah Ltd Şti, lehtar, davacı …. İle ciranta temlik eden hakkında davalı tarafından kambiyo takibi yapıldığı,07.02.2018 tarihinde davacı tarafından icra dosyasına 61.980,62 TL ödeme yapılarak dosyanın kapatıldığı ve çek aslının alındığı görülmüştür.
Karadeniz Vergi Dairesi Müdürlüğünden dava dışı …’ya ait BA-Bs formu celbedilmiş ayrıca şahsın 27.09.2017 tarihinde faaliyetini terkin ettiği bildirilmiştir.
Davalı tarafından dava dışı … ile akdedilen faktoring sözleşmesi, 03.06.2017 tarihli 46.250,00 TL’lik fatura, çek giriş bordrosu, fatura giriş bordrosu, ödeme araçları tevdi bordrosu ve ön ödeme talimatı, sunulmuştur. 03.06.2017 tarihli 46.250,00 TL’lik faturanın dava dışı … tarafından davacıya nakliye bedeli açıklaması ile kesildiği ve irsaliyeli fatura olduğu, teslim alan kısmında isim olmadığı görülmüştür.
Uyap üzerinden celbedilen … Cumhuriyet Başsavcılığının … soruşturma sayılı dosyası incelendiğinde;
CD izleme tutanağında; CD içeriğinde bulunan güvenlik kamerası izlendiğinde; Kamera görüntülerine göre Mavi gömlekli bir şahsın … kargoya ait olduğu görülen Minibüsün sol camından aldığı kutu ile birlikte kırmızı gömlekli bir şahsın sürdüğü motosiklete binerek olay yerinden uzaklaştıkları” tespitine yer verildiği,
Dava konusu çeki davalı … şirketine temlik eden dava dışı … alınan emniyet ifadesinde; ” Bahse konu olan … bankasına ait 10/09/2017 tarihli … seri numaralı 46.000 değerindeki çeki … Nakliyat Turizm Tic. Ltd Şti yetkilisi … isimli şahıstan kendisine vermiş olduğum nakliye hizmeti karşılığında aldım. Bu çeki işyerim olan … ili … ilçesi … Mahallesi … iş merkezinde bulunan büromda elden almış bulunmaktayım. Çeki almış olduğum … isimli şahsın ticari sıkıntılarından dolayı ve çekide faktöring şirketinde kullanacağımızdan dolayı şahsın cirosunu almadım. Çeki aynı gün yani 06/06/2017 tarihinde … Faktöringe kullanmak için gönderdim. Çekin istihbaratı yapıldıktan sonra … faktöring çeki kullanılabilir oluru aldım banka tarafından herhangi bir olumsuzluk olmadığını anladıktan sonra faktöring yaptım. Çekin ödeme günü geldiğinde … Faktöring tarafından çekin çalıntı kararı alınmış olduğu tarafıma bildirildi. … Faktöringe borcumu halen borcumu taksitler halinde ödeyerek çeki tarafıma geçirmeye çalışmaktayım. Çeki almış olduğum gün kendim tarafımdan da çalışmış olduğum bankaya çekin güvenirliği konusunda telefon ile bilgi sordum ve çekte herhangi bir olumsuzluk olmadığı tarafıma bildirildi. Çekin arkasında ciro ve imza incelendiğinde keşideci firmaya ait olduğu tarafımıza bildirilmiştir. Bahse konu çekin arkasında bulunan … cirosu ve imzası tarafıma aittir. Çalışmış olduğumuz serbest ekonomi piyasasında tüm cironta ve çek sahiplerini tek tek arayacak durum söz konusu olamaz. Çekin sahibi … Yol yapı isimli firma ile çalışmış olduğum müşterilerim aracılığı ile tanışmaktayım. Böyle bir çalıntı işleminin tarafımızdan yapılmayacağını … yol yapım firması bilmektedir.” demiştir.
Mahkememizin 02.03.2021 trahli celse 2 numaralı ara kararı ile , dava dosyamızın 1 smm bilirkişisine tevdi ile tarafların iddia ve savunmaları, dosya kapsamı dikkate alınarak rapor alınmasına karar verilmiştir.
Mali Müşavir bilirkişi … tarafından düzenlenen 08.04.2021 tarihli raporda sonuç olarak; Davalı factoring şirketinin söz konusu çeki 06.06.2017 tarihinde dava dışı …’dan 03.06.2017 tarihli A-… seri numaralı 46.256,00 TL bedelli fatura ile birlikte teslim aldığı, çekin teslim alındığı tarihin çek iptal davası ikame tarihi olan 15.06.2017 tarihinden önce olduğu, iş bu nedenle davalı factoring şirketinin 6361 sayılı finansal kiralama factoring ve finansman şirketleri kanununun 9.maddesinin 3 fıkrasına aykırı hareket etmediği mütalaa edildiği anlaşıldı.
23.11.2021 tarihli celse 3 numaralı ara kararı ile tarafların rapora karşı itirazları ve gelen evraklar irdelenerek ek rapor alınmasına karar verilmiştir.
Mali Müşavir bilirkişi … tarafından düzenlenen 28.04.2022 tarihli ek raporda sonuç olarak;” Davalı … dava dışı … ile 20.01.2017 tarih … nolu faktoring sözleşmesini dosyaya ibraz etmiştir. Faktoring sözleşmesinin ekindeki çek giriş bordrosunda 10.09.2017 vadeli 46.000,00 TL tutarlı, keşidecisinin … … Limitet Şirketi olan çek dosyaya ibraz edilmiştir. Çek ile birlikte dava dışı … tarafından düzenlenen 03.06.2017 tarihli ve 46.256,00 TL tutarlı A-… nolu irsaliyeli faturada dosyaya ibraz edilmiştir. Fatura Vergi Usul Kanunumuz gereğince yapılan mal teslimi veya hizmet ifası karşılığında alıcının borçlandığını gösteren tutardır. Düzenlenen faturanın gerçek bir mal teslimine ve hizmet ifasına dayanması yasal zorunluluktur. Dava dışı …’nın BA-BS formları dosyaya ibraz edilmiş olup, 31.07.2017 tarihli 2017/06 dönemli BS formunda davacı şirkete ait mal satışına ilgili bilgiye rastlanılmamıştır. Dava dışı … ile davalı … arasında yapılan faktoring sözleşmesinin gerçek bir mal satışından veya hizmet ifasından kaynaklanmadığı görülmüştür. iş bu bilirkişi raporumu nihai hukuki takdir için Sayın Hakimliğinize saygıyla arz ederim.” Şeklinde mütaala edilmiştir.
Davacının dava dışı … ile bir ticari ilişkisinin olup olmadığı, dosyada mevcut fatura da değerlendirilerek var ise alacak borç durumunun tespiti bakımından bilirkişi incelemesi yapılması için … Asliye Hukuk talimat yazılmıştır.
… Asliye Hukuk Mahkemesinin … Talimat sayılı dosyasında Mali Müşavir Bilirkişi … tarafından düzenlenen 18.08.2022 tarihli raporda sonuç olarak; Davacı Şirketin 2017 yılı içerisinde ticari defter kayıtlarında, Dava dışı … adlı şahsa ait iş ve işleme rastlanılmadığı, dava dışı şahısla ile ilgili ticari bir faaliyetinin olmadığı, Bilirkişi (…) tarafından düzenlenen rapor sonucu; Dava dışı … ‘ya ait BS (Mal ve Hizmet Satışına ait Belge ) davacıya rastlanılmadığı, davacı kayıtlarında da 2017 yılında dava dışı … unvanı veya adına ait BA (Mal ve Hizmet Alımı) /BS (Mal ve Hizmet Satışı) ilişkin kayıtlarında mevcut olmadığından birbirini teyit ettiği, davacının, davaya konu çeki alacaklı olduğu şirketten ( …) aldığı ve kayıtlarına intikalinin yaptığı, aynı çeki ciro etmek suretiyle borçlu bulunduğu (…) şirketi cari hesabından düşülmek üzere kayıt altına aldığı, dava dışı … adlı şahsa ait resmi ticari defter kayıtlarında bir işleme (kayıt) rastlanılmadığından borcunun bulunmadığı, mütaala edilmiştir.
Dosya kapsamı ve tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde,
Çeklerin devrinin nasıl yapılacağı 6102 Sayılı TTK’nın 788. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre açıkça “emre yazılı” kaydıyla veya bu kayıt olmadan belirli bir kişi lehine ödenmesi şart kılınan bir çek, ciro ve zilyetliğin geçirilmesiyle devredilebilir. TTK’nın 684. maddesine göre, ciro ve zilyetliğin geçirilmesi ile çekten doğan bütün haklar devrolunur.6102 sayılı TTK’nın 683. maddesine göre cironun , çek arka yüzüne veya çeke bağlı olan ve “alonj” denilen bir kâğıt üzerine yazılması ve ciranta tarafından imzalanması ile mümkündür. Bu sebeple cirantanın imzasını taşımayan ciro geçerli ciro sayılmaz. Böyle bir ciro ise çek üzerinde bulunan hakkın devrini sağlamaz. Çekte hak sahibi olabilmek için yetkili hamil olmak gerekir. 6102 Sayılı TTK’nın 790. maddesine göre, bir çeki elinde bulunduran kişi yetkili hamil olduğunu çek üzerinde bulunan birbirini takip eden geçerli ciro zinciri ile ispat edebilir. Çek üzerindeki cirolar birbirini takip etmiyor veya ciro zincirinde bulunan cirolardan biri geçersiz veya sahte olması dolayısı ile ciro zincirinde kopukluk olması durumunda çekteki hak, kopukluktan sonraki kişilere geçmeyeceği için ciro zincirinde kopukluk olan çeki elinde bulunduran hamil yetkili hamil sayılamaz. Yetkili hamil olmadığı için de ciro zincirinin koptuğu kişiden itibaren ciranta ve keşideciden talepte bulunamaz.
Somut davada davacı vekili dilekçesinde müvekkili şirketin müşterisinden aldığı … A.Ş. … Şubesi’nden verilen … seri numaralı 10/09/2017 keşide tarihli ve 46.000,00-TL bedelli çeki müşterisine göndermek üzere … Kargo’ya teslim ettiğini, ancak kargoda çekin kaybolduğunu, beyanla çek istirdatı olmadığı takdirde borçlu olmadığının tespitini talep etmiştir. Mahkememizce alınan bilirkişi raporu ile davacının kendisinden sonraki ciranta olan dava dışı … adlı kişi ile bir ticari ilişkisinin olmadığının, davaya konu çeki alacaklı olduğu keşideci şirketten aldığı ve kayıtlarına intikalini yaptığığının, yine aynı çeki ciro etmek suretiyle borçlu bulunduğu (…) şirketi cari hesabından düşülmek üzere kayıt altına aldığının tespit ediliği, dava dışı ciranta ve davalı tarafın müşterisi olan … … CBS dosyasında alınan ifadesinde dava konusu çeki çek üzerinde ismi ve cirosu olmayan ” … Nakliyat Turizm Tic. Ltd Şti yetkilisi … isimli şahıstan kendisine vermiş olduğum nakliye hizmeti karşılığında aldım.” şeklindeki beyanı dikkate alındığında çekteki ciro zincirinin kopuk olduğu, beyaz ciro sebebiyle davalının yetkili hamil olduğunu kanıtlaması gerektiği, ispat yükü her ne davacıda ise de, lehtarın cirosunun beyaz ciro olması sebebiyle birbirini takip eden geçerli ciro zinciri olmadığı için yetkili hamil olduğunu ispat yükünün davalıda olduğu, davalının ciro zincirinde kopukluk olması sebebiyle yetkili hamil olduğunu kanıtlayamadığından ciro zincirindeki kopukluktan dolayı lehtar ve keşideciye başvurma hakkı olmadığı, dava dışı faktoring müşterisinin fatura konusu çeki dava dışı çekte cirosu olmayan … Nakliyat Turizm Tic. Ltd Şti yetkilisi … isimli şahıstan aldığını beyan ettiği fakat faturanın davacıya düzenlendiği, dava dışı faktoring müşterisi ile davacı arasında bir ticari ilişkinin olmadığı, dolaysıyla faturanın ticari bir ilişkiden kaynaklanmadığı, yine dava dışı temlik eden …’nın temlikten kısa bir süre sonra vergi dairesi kayıtlarına göre ticareti terk ettiğinin tespit edildiği, davalı şirketin fatura ve buna bağlı çeki temlik alırken gerekli inceleme ve araştırmayı, istihbarat çalışmasını yapmadığının anlaşıldığı bu bakımlardan da ağır kusurlu olduğu ve davacının çekin istirdatını talep edebileceği, ancak davacının dava açıldıktan sonra icra dosyasına ödeme yaparak çek aslını aldığı ve davanın konusuz kaldığı, davacının çek istirdatı talebi yerinde görülmez ise borçlu olmadığının tespitini talep ettiği, dolayısıyla asıl talebine dava devam ederken ulaştığı, bu nedenle terditli olan borçlu olunmadığının tespiti talebi bakımından hüküm kurulmayarak, aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
H Ü K Ü M :Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davacının çek istirdadı talebinin esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına,
2-492 Sayılı Yasa gereğince alınması gereken 3.142,26-TL harçtan, peşin alınan 785,57-TL harcın mahsubu ile geriye kalan 2.356,69-TL harcın davalıdan tahsili ile Hazineye irad kaydına,
3-Davacı taraf lehine A.A.Ü.T gereğince taktir olunan 9.200,00-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan 35,90-TL başvurma harcı + 785,57-TL peşin harç + 1.700,00-TL bilirkişi ücreti + 175,00-TL tebligat-müzekkere giderleri olmak üzere toplam 2.696,47‬-TL yargılama giderlerinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içerisinde mahkememize verilecek veya başka mahkeme aracılığı ile mahkememize gönderilecek bir dilekçe ile İstinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.01/11/2022

Katip …

Hakim …
¸