Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
9. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2016/983 Esas
KARAR NO:2020/583

DAVA:Alacak
DAVA TARİHİ:04/10/2016
KARAR TARİHİ:15/10/2020

Taraflar arasında görülen davanın Mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili Mahkememize verdiği dava dilekçesi ile; taraflar arasında …’da 17-27 Eylül 2017 tarihleri arasında düzenlenecek … organizasyonunda kullanılacak … dahilindeki yayıncılık sistemlerinin ve bilişim teknolojileri altyapılarının ürün temini, kurulumu ve devreye alma hizmetlerini içeren sözleşmeler imzalandığını, bunların; 15.08.2016 tarihli ve … nolu “…” başlıklı, 18.02.2016 tarihli ve … nolu ” … (…) PROJESİ … EKİPMANLARININ TEDARİK KİSMİ MONTAJ VE KURULUM İLE TEST VE DEVREYE ALMA İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ başlıklı, 08.04.2016 tarihli ve … nolu “… (…) PROJESİ … SİSTEMLERİNİN TEMİN EDİLMESİ, KURULUMU, MONTAJI VE DEVREYE ALINMASI İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ”,11.06.2016 tarihli ve … nolu “… (…) PROJESİ … EKİPMANLARININ TEDARİK KISMİ MONTAJ VE KURULUM İLE TEST VE DEVREYE ALMA İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ” başlıklı, 29.06.2016 tarihli … nolu” … 2 SET … MALZEME TEMİNİ, MONTAJI VE SİSTEM ENTEGRASYONU İŞLERİ TEDARİKÇİ SÖZLEŞMESİ başlıklı sözleşmeler olduğunu, davalı şirketin bünyesinde bulunduğu … A.Ş.’nin yöneticilerinden … ve … ‘ın … Operasyonu neticesinde şahsi mal varlıklarına el konulduğunu, … kayıtlarında şahısların şirketin münferit imza yetkilileri olduğunu, sözde sermaye arttırımı adı altında …’ya yüklü miktarda finansman desteği sağladığını ve bu yönde terörizmi finanse ettikleri gerekçesiyle tutuklandıklarını, … Sulh Ceza Hakimliğinin kararı ile … A.Ş.’ye kayyım atandığını, yaşanan bu gelişmenin ardından büyük yatırımlar yapılan ve önemli miktarda emek ve sermaye harcanan sözleşmeye konu işlerin devam ettirilemeyeceği veya tamamlanamayacağının anlaşıldığını, davalı şirketin bağlı bulunduğu … A.Ş. ve yöneticilerine karşı adli makamlarca yapılan hukuki ve cezai işlemlerin davacı şirketten alınan bedellerin terörizmin finansmanının önlenmesi hakkında kanun kapsamında cezai yaptırım gerektiren fiillerde kullanıldığına dair kuvvetli şüphe uyandığını, davalı şirketten hiç bir muhataba ulaşılamadığını, tüm bu nedenlerden ayrıca kamu düzenini ilgilendiren hususlar nedeniyle sözleşmelerin feshedildiğine ilişkin …. Noterliğinin … yevmiye numaralı 08/09/2016 tarihli ihtarname keşide edildiğini, davalı tarafa tebliğ tarihinden itibaren 3 iş günü içinde sözleşmeler kapsamında önceden ödemesi yapılan ancak henüz tamamlanmayan işlere ait bedellerinin ve teslim edilen tüm çeklerin davacı şirkete iade edilmesinin ihtar ve ihbar edildiğini, davalı şirket ile sayısız kez temas kurmaya çalıştıklarını, ancak şirkette muhatap bulamadıklarını, sözleşme ilişkisine devam edilmesi halinde müvekkilini suç işlemeye iteceğinden, diğer bir anlatımla Terörle Mücadele Kanunu ve terörizmin finansmanının önlenmesi hakkında kanun karşısında şüpheli konumuna sokacağından ve bu durumun kamu düzenine ilişkin olduğundan, sözleşmelerin feshedilmesinin zaruri hale geldiğini, kamu düzenine aykırılık durumunun Borçlar Hukuku açısından bir haklı fesih sebebi oluşturduğunu, müvekkilinin sözleşmelere derhal ve haklı sebeple feshetmekten başka çaresi olmadığını, yaşanan tüm olaylar ve sözleşmeye konu işin durumu göz önüne alındığında işin kararlaştırılan zamanda bitirilemeyeceğinin açık olduğunu, bu sebeple de sözleşmelerin feshedilmesi zaruretinin doğduğunu, gönderilen ihtarnamenin davalının … adresine tebliğe gönderildiğini ancak iade edildiğini, … adresinin taraflar arasındaki sözleşmede yer alan ve sözleşme ilişkisi çerçevesinde yapılacak tebligatların gönderileceği adres olarak kararlaştırıldığını, davacının davalıya ulaşmaya çalışmasına rağmen herhangi bir temas sağlamayamadığını, davalıya hiçbir şekilde ulaşılamamasının, sözleşme konusu işlerin ilerlememesinin, gözaltı/tutuklama/kayyım atanması süreçleri de göz önüne alındığında davalı yüklenicinin işi zamanında bitiremeyeceğini belli ettiğini, sözleşmelere konu olan yayıncılık sistemlerinin hem oyunların hem de ülkenin dünyaya tanıtımı açısından çok önemli olduğunu, … Oyunlarının gerçekleştirileceği … Kompleksi’nin ana iş vereni olan … hükümetinin, ilk defa ev sahipliği yapacağı bu uluslararası organizasyonu çok önemsediğini, işlerin zamanında tamamlanması, son teknoloji sistemlerin temin edilmesi ve bunların kullanımları için eğitim ve testlerin oyunlardan en az 6 ay önce tamamlanması için davacı şirkete ciddi baskı yaptığını, davacı şirketin … hükümetine taahhüt ettiği iş bitirme süresini ötelemesinin mümkün olmadığını,… Oyunlarının 17-27 Eylül 2017 tarihlerinde yapılacağını, dolayısı ile müvekkili şirketin davalı yan ile arasındaki sözleşmeyi bir an önce feshedip, bekleyen sözleşmelere konu işlerin yeniden başlatılması gerektiğini, davalı taraf ile akdedilen 15.08.2016 tarihli ve … nolu, 18.02.2016 tarihli ve … nolu, 08.04.2016 tarihli ve … nolu, 11 06.2016 tarihli ve … nolu ve 29.06.2016 tarihli … nolu sözleşmelerin haklı nedenlerle feshedilmesine, henüz yapılmayan işler ve ödenmemiş çekler için davalı yana herhangi bir borçlarının bulunmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili Mahkememize sunduğu 27/04/2017 tarihli HMK.’nın 141. maddesi gereğince iddialarını ve taleplerini değiştirilmesi/genişletilmesine yönelik dilekçesi ile, dava dilekçesi ile borçlu olmadığının tespitine yönelik dava açıldığını, ancak dava konusu çeklerin tahsil edilmesi nedeniyle davanın menfi tespit davası olarak yürütülmesinde müvekkilinin hukuki bir menfaatinin kalmadığını, bu nedenle HMK.nın 141. maddesi gereğince iddia ve taleplerini değiştirdiklerini, buna göre, … Sözleşmesinde; işe başlama tarihinin 20/05/2016, iş bitirme tarihinin 31/03/2017 olduğunu, sözleşme bedelinin 23.500.000 USD olduğunu, bu bedelin %61’i yani 14.400.000 USD ‘nin davalıya vadeli çekler verilmek suretiyle avans olarak ödendiğini, davalının bu sözleşme kapsamında hiç iş yapmadığını, müvekkiline herhangi bir fatura ve hakediş raporu sunmadığını, bu nedenle bu sözleşme gereğince davalıya yapılan avans ödemesinin müvekkiline iadesi gerektiğini, …. Sistemleri Sözleşmesinin işe başlayış tarihi 01/02/2016, işi bitirme tarihinin 25/03/2017, sözleşme bedelinin 25.500.000 USD olduğunu, davalıya yaklaşık olarak 16.000.000 USD vadeli çekler verilmek suretiyle avans ödemesi yapıldığını, ayrıca ilave ödemelerin de yapıldığını, buna göre toplam ödenen miktarın 19.744.359,38 USD olduğunu, fesih tarihi itibariyle davalının bu sözleşme kapsamında toplam 10.955.977,74 USD tutarında iş gerçekleştirdiğini, geri kalan işlerin müvekkili tarafından 3. şahıslara yaptırıldığını, bu sözleşmeden dolayı davacıya fazla yapılan ödeme tutarı 8.788.3814,64 USD’nin iadesi gerektiğini, … Ekipmanları Sözleşmesinin işe başlama tarihi 21/01/2016, işi bitirme tarihi 15/06/2016 olduğunu, bitiş tarihinden yaklaşık 3 ay geçmesine rağmen sözleşmeye konu işlerin tamamlanmadığını, sözleşme bedelinin 4.500.000 USD olduğunu, yaklaşık olarak 2.500.000 USD’nin vadeli çekler verilmek suretiyle davalıya ödendiğini, ayrıca ilave ödemelerin yapıldığını, bu sözleşme kapsamında davalıya toplam 3.532.814,50 USD ödeme yapıldığını, ödemelerin tümünün çekler ile yapıldığını, fesih tarihine kadar davalının bu sözleşme kapsamında 1.787.534,05 USD iş gerçekleştirdiğini, buna göre müvekkilinin bu sözleşme nedeniyle davalıya yaptığı fazla ödeme tutarının 1.745.360,45 USD olduğunu belirterek, müvekkilinin 29/06/2016 tarihli … Nolu … Sözleşmesi nedeniyle davalıya fazla ödemiş olduğu 14.400.000 USD ‘nin dava tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun 4/a. hükmüne göre işlemiş faizi ile birlikte davalıdan istirdat edilerek müvekkiline ödenmesine, bu taleplerinin kabul görmez ise müvekkilinin sözleşme kapsamında uğramış olduğu maddi zarara karşılık 14.400.000 USD’nin davalıdan faizi ile tahsiline, 08/04/2016 tarihli … Nolu … Sistemleri sözleşmesi nedeniyle davalıya fazla ödenmiş olan 8.788.381,64 USD’den şimdilik 160.887.000 USD’nin dava tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun 4/a. hükmüne göre işlemiş faizi ile birlikte davalıdan istirdat edilerek müvekkiline ödenmesine, bu taleplerinin kabul görmez ise müvekkilinin sözleşme kapsamında uğramış olduğu maddi zarara karşılık 160.887.000 USD’nin davalıdan faizi ile tahsiline, 18/02/2016 tarihli … Nolu … Ekipmanlar Sözleşmesi nedeniyle davalıya fazla ödenmiş olan 1.745.360,45 USD’den şimdilik 160.887.000 USD’nin dava tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun 4/a. hükmüne göre işlemiş faizi ile birlikte davalıdan istirdat edilerek müvekkiline ödenmesine, bu taleplerinin kabul görmez ise müvekkilinin sözleşme kapsamında uğramış olduğu maddi zarara karşılık 160.887.000 USD’nin davalıdan faizi ile tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili Mahkememize verdiği cevap dilekçesi ile; davalı şirkete ….Sulh Ceza Hakimliği’nin … D.İş sayılı kararı ile Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında 674 sayılı Kanunun Hükmünde Kararname’nin 13. ve 19. maddeleri ile CMK.nın 133/I maddesi kapsamında Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu yetkililerinin kayyım tayin edildiğini, şirketin Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun gözetiminde, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun ilişkili olduğu Bakanlık makamınca atanan yöneticiler tarafından yönetilmekte olduğunu, şirketin … gözetimi öncesi ortak ve sair ilgililer hakkında yürütülen soruşturmanın halen devam ettiğini, bu nedenle şirket kayıtlarına tam ve sağlıklı biçimde erişmenin mümkün olmadığını, davaya konu taraflar arasında imzalanmış 3 adet sözleşme bulunduğunu,
• 29.06.2016 tarihli … nolu … 2 Set … Malzemesi Temini, Montajı ve Sistem Entegrasyonu İşleri Tedarikçi Sözleşmesi (“… Sözleşmesi”)
• 08.04.2016 tarihli … nolu … (…) Projesi … Sistemlerinin Temin Edilmesini, Kurulumu, Montajı ve Devreye Alınması İşleri Taşeron Sözleşmesi (“… Sistemleri Sözleşmesi”)
• 18.02.2016 tarihli … nolu … (…) Projesi … Ekipmanlarının Tedarik, Kısmi Montaj ve Kurulum ile Test ve Devreye Alma İşleri Taşeron Sözleşmesi (“… Ekipmanlar Sözleşmesi”)
Bu sözleşmelerin, davacı tarafından ….Noterliği 08.09.2016 tarih … yevmiye numarası ile gönderilen ihtarname ile davalı şirket tarafından sözleşmeler uyarınca verilen teminat mektuplarının … Bankasından alındığını, … Bankasının faaliyet izninin BDDK’nın 22.07.2016 tarihli kararı ile kaldırıldığını, bu kapsamda geçerli bir teminat mektubu bulunmadığını ve davalı şirketin bağlı bulunduğu … A.Ş.’ye karşı adli makamlarca hukuki ve cezai takipler yapıldığı gerekçesi ile feshedildiğini, davacının sözleşmenin feshine ilişkin gerekçesinin haklı nedene dayanmadığını, hukuka aykırı olduğunu, taraflar arasındaki sözleşmelerin;
• … Sözleşmesi, Özel Şartlar madde 22.2,
• … Ekipmanlar Sözleşmesi, Genel Şartlar madde 21.2.1,
• … Sistemleri Sözleşmesi, Genel Şartlar madde 21.2.1 maddelerinde davalı şirket tarafından davalı yanca yapılacak avans ödemelerine karşılık teminat mektuplarının verilmesi kararlaştırıldığını, davalı şirket tarafından anılan sözleşmelerin ilgili maddeleri uyarınca … Bankası tarafından düzenlenen teminat mektuplarının, davacı şirkete verildiğini ve davacı şirket tarafından da kabul edildiğini, davalı şirketin teminat mektubunun niteliği veya keşidecisi ile ilgili her hangi bir itirazda bulunmadığını, her ne kadar 23.07.2016 tarihli 29779 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 22.07.2016 tarihli kararı ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunun 107. Maddesinin son fıkrası çerçevesinde, … Bankası A.Ş.nin faaliyet izni kaldırılmışsa da bu husus veya yürütülmekte olan soruşturmanın, sözleşmenin haklı fesih nedeni olamayacağını, taraflar arasındaki sözleşmenin 24.1 maddesi uyarınca davacının davalı şirkete yeni bir teminat mektubu sunması hususunda 7 gün süre vermesi gerektiğini, davacı yanın bu süreye ve ilgili sözleşme maddelerine uymamış olmasının da feshin haksız fesih olduğunun göstergesi olduğunu, … Bankası’nın faaliyet iznin kaldırılmasında davacı şirketin kusuru olmadığı gibi bu durumun müvekkili şirketin sorumluluğunda da olmadığını, bu nedenle davacı tarafından yapılan fesihin haksız olduğunu, anılan dönemde ülke genelinde olağanüstü bir süreç yaşandığını, bu kapsamda gerek … Bankasının faaliyet iznin kaldırılması, gerek müvekkili şirkete, gerekse müvekkili şirketin bağlı bulunduğu …’e ve tüm grup şirketlerine Sulh Ceza Hakimliği kararı ile kayyım atanmasının mücbir sebep olarak nitelendirilmesi halinde de taraflar arasındaki sözleşme uyarınca taraflardan birinin sözleşmeyi feshetmesi için mücbir sebep halinin 12 ay sürmesi gerektiğini, davacı yanın sözleşmeyi feshettiğini bildirir ihtarnameyi mücbir sebep olabilecek halin ortaya çıkmasından yaklaşık 45 gün sonra gönderdiğini, davacı yanca yapılan fesihin bu nedenle de haksız olduğunu, mücbir sebep halinde tarafların karşılıklı olarak zarar, ziyan ve kar mahrumiyeti talebinde bulunamayacaklarını, bunun taraflar arasındaki sözleşmelerin maddelerinde kararlaştırıldığını belirterek tüm bu nedenlerle davacının davasının reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Dava Alacak davasıdır.
…. Sulh Ceza Hakimliğinin 26/10/2016 tarih ve … D. İş sayılı kararı ile, davalı şirkete … yetkililerinin 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 ve 19. maddeleri uyarınca ve CMK’nın 133/1. Maddesi gereğince yönetim organının tüm yetkilerini kullanmak ve yeni yönetim kurulu oluşturmak üzere kayyım olarak atanmalarına, kayyım olarak atanan bu kişilerin yönetim organının tüm yetkilerine sahip olmalarına ve yönetim organının yetkililerinin tümüyle bu kayyımlara devredilmesine yeni yönetim organının bu kayyımlarca oluşturulmasına karar verildiği görülmüştür.
Mahkememizce davalı şirkete kayyım tayin edilen …’ye dava dilekçesi ve ekleri tebliğ edilmiştir.
…, Mahkememize gönderdiği 22/12/2016 tarihli yazılarında; …. Sulh Ceza Hakimliğinin 26/10/2016 tarih ve … D. İş sayılı kararı ile, davalı şirkete …’nin kayyım olarak atandığını ve fon kurulunca anılan şirketin yönetim kurulu oluşturularak üyeliklerine atamalar yapıldığını, davalı şirketin …’den bağımsız tüzel kişiliğinin devam etmekte olduğunu, dava takibinden ve borçlarından davalı şirketin sorumlu olduğunu belirtmiştir.
Davacı tarafından davalı şirkete gönderilen …. Noterliğinin 08/09/2016 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesinde; teminat mektuplarının hükmünün bulunmadığını, zira teminat mektuplarının alındığı … Bankasının faaliyet izninin BDDK’nın 22/07/2016 tarihli kararı ile kaldırıldığını, bu sebeple bu aşamada hukuken geçerli bir banka teminat mektubu bulunmadığını ve sözleşmeye aykırı hareket edildiğini, davalı şirketin bünyesinde bulunduğu … A.Ş.nin yöneticilerinin … soruşturması kapsamında tutuklandığını, şahsi mal varlıklarına el konulduğunu, sözde sermaye artırımı adı altında …’ya yüklü miktarda finansman desteği sağlandığı ve bu yönde terörizmi finanse ettiği gerekçesi ile tutuklandıklarının öğrenildiğini, bu şahısların davalı şirketin münferit imza yetkileri olduğunu, yaşanan bu gelişmelerin ardından büyük yatırımlar yapılan ve önemli miktarda sermaye ve emek harcanan sözleşmelere konu işlerin devam ettirilemeyeceği veya tamamlanamayacağının ortaya çıktığını, davalı şirketin bağlı bulunduğu … A.Ş.ve yöneticilerine karşı adli makamlarca hukuki ve cezai takipler şirketten alınan bedellerin terörizmin finansmanını önlenmesi hakkındaki kanun hakkında cezai yaptırım gerektiren fiillerde kullanıldığına dair haklı ve kuvvetli şüphelerin uyandığını, hal böyle iken şirket ile tüm ekonomik ve ticari ilişkilerini sona erdireceklerini, davalı şirketten hiçbir muhataba ulaşılamadığını, sözleşmeden kaynaklanan edimleri yerine getirilmesinin imkansız olduğu gerekçesi ile ayrıca kamu düzenini ilgilendiren tüm hususlar göz önüne alınarak sözleşmelerin derhal ve haklı nedenle feshedildiğini ve ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 3 gün içinde önceden ödemesi yapılan, henüz tamamlanmayan işlere ait bedellerin ve teslim edilen çeklerin iadesinin ihtar edildiği görülmüştür.
Mahkememizce taraf delilleri toplanmış, taraflar arasındaki sözleşmeler ve ihtarname incelenmiş, bilirkişi rapor ve ek raporları alınmıştır.
Bilirkişiler …, Yrd. Doç. Dr. …, … … Mahkememize sunduğu 25/01/2018 tarihli raporlarında;” Dosya kapsamının incelenmesinden davacı işveren şirket ile davalı alt yüklenici Şirket arasında …’da 17-27 Eylül 2017 tarihleri arasında düzenlenecek … Organizasyonunda kullanılacak … kapsamındaki yayıncılık sistemlerinin ve bileşim teknolojileri altyapıları ile ilgili gerekli ürünlerin temini, kurulumu ve devreye alma hizmetlerini içeren aşağıdaki sözleşmelerin akdedildiği,
Davacının 08.09.2016 tarih ve … yevmiye sayılı ihtarnameyi keşide ederek, ihtarnamedeki hususları gerekçe gösterip sözleşmeleri feshettiği ve gerekçe olarak da;
1.Sözleşmeler gereğince davalı tarafından verilmesi gereken teminat mektuplarının en … Bankasından alınmış olması ve bu bankanın faaliyet izninin BDDK’nın 22.07.2016 tarihli kararı ile kaldırılması sonucu, davalı tarafından verilen teminat mektuplarının hukuken geçerliliği yitirmesi,
2.Şirketinizin bünyesinde bulunduğu … yöneticilerinin … operasyonu olarak bilinen soruşturma kapsamında yazılı ve görsel basında çıkan haberlere göre tutuklanmış olması ve şahsi varlıklarına el konulması ve şirketlerinden sözleşmeler gereği alman bedellerin Terörizmin Finansmanının önlenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki fiillerde kullanıldığına dair kendilerinde haklı ve kuvvetli şüpheler uyandırması,
3.Şu anda davalı şirkette hiçbir muhatap bulamamaları ve sözleşmelerdeki edimlerin yerine getirilmesinin imkansız hale gelmesini ( sözleşmeye konu … Kompleksi işlerinin, … salon oyunlarının yapılacağı 17-27 Eylül 2017 tarihinden önce sözleşmede yazılı tarihte bitirilemeyeceğin ortaya çıkması) gösterildiği görülmüştür.
İşbu raporun inceleme bölümünün II.2. maddesinde özetlenen ve davacı yanın dava dilekçe ekinde Ek-2 olarak sunduğu yazılı basın haberleri, … İştirakler ve Gayrimenkuller Daire Başkanlığı tarafından talep üzerine gönderilen ve davalı şirkete Kayyım atanması ile ilgili 22.12.2016 tarihli ve … sayılı yazı içeriği ile Kayyım atanması ile ilgili işbu raporun inceleme bölümünün 11.9.1, maddesinde söz konusu olan …. Sulh Ceza Hakimliği’nin 26.10.2016 tarih ve … D.İş kararı içeriği dikkate alındığında, davalı şirketin sözleşme edimlerim zamanında yerine getirebilmesinin imkansız hale geldiği, bu nedenle … Oyunlarının yapılacağı … Kompleksindeki sözleşmeler konusu işlerin oyunlann yapılacağı tarihe kadar yetiştirilemeyeceği öngörüldüğünden sonuç olarak;
Taraflar arasında akdedilen yukarıdaki sözleşmelerin davacı tarafından haklı sebeplerle Feshedildiği sonuç ve kanaatine vanlmıştır.
Davacı şirket vekili 04.10.2016 tarihli dava dilekçesinde, sözleşmelerin feshedilmesi sebebiyle, dava tarihi itibariyle henüz yapılmamış işler ve bedeli ödenmemiş işler açısından davalı yana herhangi bir borçlan olmadığının tespitini ve sözleşmeler gereği davalıya avans karşılığı verilen çekler üzerine ödeme yasağı konulmasını talep ettiklerini, davalıya verilen ve henüz ödenmeyen toplam 14.721.775,87 ABD dolan tutarındaki çeklerden dolayı davalıya borcun bulunmadığının tespitini ve çeklere ödeme yasağının konulmasını talep ettiği,
Vadesi gelmemiş çekler hakkında tedbir yolu ile ödeme yasağına yönelik ihtiyati tedbir talepleri mahkemede kabul görmemesi ve ödeme yasağı taleplerine konu çeklerin vadesi gelmiş olması nedeniyle tamamının daha önce davalı şirkete ciro edilen faktoring firmaları tarafından birer birer tahsil edildiğinden, huzurdaki davanın menfi tespit davası olarak yürütmekle müvekkil şirketin hukuki menfaati kalmadığını beyan ederek, davacı şirket vekili tarafından sunulan iddialarının ve taleplerinin genişletilmesi/değiştirilmesi konulu 27.04.2017 tarihli dilekçe ile, HMK.nın 141. maddesindeki haklarına binaen bu dilekçe ile davadaki iddia ve taleplerini değiştirdiklerini beyan ederek, dava konusu Sözleşmeler kapsamında taleplerinin;
… Sözleşmesi ilgili: Sözleşme bedeli 23,5 milyon USD, özel şartlar 15. Maddeye göre işin başlama tarihi 20.05.2016, işin bitim tarihi 31.03.2017 tarihi olduğu, özel şartlar 22. Madde kapsamında sözleşme bedelinin %61’i olan 14,5 milyon USD tutarının davalıya vadeli çekler verilmek suretiyle ödendiğini, davalı ticari defter ve kayıtlarının da bunun tespit edilebileceğini, davalının bu konuda her hangi bir iş yapmadığını ve hakkediş raporu da sunmadığını, sözleşme de feshedildiğinden 14,5 milyon USD tutarındaki avans ödemesinin müvekkiline iade edilmesi gerektiğini, fazlaya ilişkin haklan saklı kalmak kaydıyla şimdilik bu sözleşme ile ilgili taleplerinin 34.4 milyon USD olduğunu,
… Sistemleri Sözleşmesi ile ilgili; Bu Sözleşme bedelinin 25,5 milyon USD olduğunu, özel şartlar 14. Maddeye göre de işin başlama tarihi 01.02.2016, işin bitim tarihi 25.03.2017 tarihi olduğunu, özel şartlar 21, Maddeye göre de sözleşme bedelinin 16 milyon USD tutarının davalıya vadeli çekler verilmek suretiyle avans olarak ödendiğini ve ilave ödemelerde yapıldığını, davalı ticari defter ve kayıtlarının da bunun tespit edilebileceğini, sözleşme fesih tarihi İtibariyle bu sözleşme kapsamında davalının toplamda 10.955.977,74 USD tutarında iş gerçekleştirmiş olduğunu, sözleşmenin fesih sonrasında sözleşmenin konusu olan bakiye işleri, yeniden para ödeyerek 3. şahıslara yaptırdıklarını, sözleşmenin feshi neticesinde (19.744.359,38 USD-10.955.977,74 USD ) 8.788.381,64 USD tutarındaki fazla ödemenin müvekkiline iade edilmesi gerektiğini, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik bu sözleşme ile ilgili taleplerinin 160.887,00 USD olduğunu,
… Ekipmanları Sözleşmesi ile de ilgili olarak; Sözleşme bedelinin 4,5 Milyon USD olduğunu, özel şartlar 14. Maddeye göre de işin başlama tarihi 21.01.2016, işin bitim tarihi 15.06.2016 tarihi olduğunu, sözleşmenin fesih tarihi itibariyle işin bitiş tarihi üzerinde 3 ay geçmesine rağmen sözleşmeye konu işlerin tamamlanmadığını, 21. Madde kapsamında bu bedelin yaklaşık 2.5 milyon USD tutarı davalıya vadeli çekler verilmek suretiyle avans olarak ödendiğini ve ilave ödemelerde yapıldığım, davalıya bu sözleşme kapsamında yapılan ödemelerin toplamının 3.532.814,50 USD olduğunu, sözleşmenin fesih tarihi itibariyle davalının toplamda 1.787.534,05 USD tutarında iş gerçekleştirmiş olduğunu, sözleşmenin fesih sonrasında sözleşmenin konusu olan bakiye işleri, yeniden para ödeyerek 3. şahıslara yaptırıldığını, 3.532.814,50 USD- 1.787.534,05 USD = 1.745.360,45 USD tutarındaki fazla ödemenin iade edilmesi gerektiğini, fazlaya ilişkin haklan saklı kalmak kaydıyla şimdilik bu sözleşme ile ilgili taleplerinin 160.887,00 USD olduğu beyan ederek,
Yukarıdaki 3 adet sözleşme kapsamında sırasıyla maddi zarara karşı gelen toplam 14.400.000,00 USD + 160.887,00 USD + 160.887,00 USD = 14.721.774,00 USD tutarın, dava tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun madde 4/a hükmüne göre işlemiş faizi ile birlikte davalıdan tahsil edilerek müvekkiline verilmesinin arz ve talep edildiği görülmüştür.
Davalı şirket vekilleri tarafından davacının gerek dava dilekçesi ve gerekse davacının İddia ve Taleplerini Genişletmesi/Değiştirmesine yönelik dilekçelerine karşı sundukları 07.09.2017 tarihli cevap dilekçesinde ise özetle;
Davacı yan sunmuş olduğu ikinci dilekçe ile iddia ve taleplerini Genişletme/ Değiştirme nedeni olarak HMK madde 141’e dayandırdığı, bu nedenle bundan sonra davacının iddia ve taleplerini Genişletmesine/Değiştirmesine muvafakat etmediklerini, Müvekkili şirketin hali hazırda … gözetiminde olduğunu, Bakanlıkça atanan yöneticiler tarafından yönetildiğini, , davacı tarafından gönderilen …. Noterliği 08.09.2016 tarih ve … yevmiye sayılı ihtarname ile sözleşmeler uyarınca verilen teminat mektuplarının … Bankasından alındığı, … Bankasının faaliyet izninin BDDK’nın 22.07.2016 tarihli karan ile kaldırıldığı, bu kapsamda geçerli bir teminat mektubu bulunmadığı ve müvekkili şirketin bağlı bulunduğu … A.Ş.’ne karşı adli makamlarca cezai ve hukuki takipler yapıldığı gerekçesi ile sözleşmelerin feshedildiğini, davacının sözleşmenin feshine ilişkin gerekçesinin haklı nedene dayanmadığını, … Bankasının faaliyet izni kaldırılmasının ve yürütülmekte olan soruşturmanın sözleşmenin haklı fesih nedeni olamayacağını, … Bankasının faaliyet izninin kaldırılmasında müvekkili şirketin kusuru olmadığını beyanla, anılan dönemde Ülke genelinde olağanüstü bir süreç yaşandığını, … Bankasının faaliyet izninin kaldırılmasının, müvekkil şirketin bağlı olduğu … A.Ş. ve gurup şirketlerine kayyım atanmış olmasının mücbir sebep olarak nitelendirilmesi halinde, sözleşme uyarınca taraflardan biri tarafından sözleşmenin fesih edilebilmesi için mücbir sebep halinin 12 ay devam etmesi gerektiğini, davacı yan ise sözleşmeyi feshettiğini bildirir ihtarnameyi, mücbir sebep olabilecek halin ortaya çıkmasından yaklaşık 45 gün sonra gönderdiğini beyanla, davanın tümüyle reddine karar verilmesini arz ve talep ettiği görülmüştür.
Taraflar arasında akdedilen 5 adet sözleşmeden huzurdaki davada; 3 adet sözleşmenin dava konusu yapıldığı, Davacı tarafından dosya kapsamına delil olarak sunulan ve sözleşmelerin ilgili maddeleri gereği davalıya avans ödemesi karşılığı verilen çekler ile bu çeklerle ilgili davalı tarafından davacı adına düzenlenen Tahsilat makbuzların tamamı, dava konusu yapılan yukandaki 3 adet sözleşme ile ilgili hesaplama listelerinde gösterildiği görülmektedir.
Ayrıca davacı taraflndan dosya kapsamına delil olarak sunulan ve davalının dava konusu sözleşmelerle ilgili davacı şirket adına düzenlediği faturaların tamamı da davaya konusu yapılan sözleşme konusu davalı taraflndan gerçekleştiren işle ilişkilidir. Dava konusu yapılan 3 adet sözleşme ile ilgili davacı tarafından delil olarak sunulan 12 adet tahsilat makbuzu içeriğinde 46 adet çek mevcut olup, çeklerin fotokopileri tahsilat makbuzların ekinde yer almaktadır. Bu 12 adet tahsilat makbuzu içeriğine ve toplamına işbu raporun inceleme bölümünün II .6.4. maddesinde yer verilmiştir.
Davaya konu sözleşmeler gereği davalıya verilmesi gereken avanslarla ilgili çekler karşılığı, davalı altyüklenici şirket tarafından davacı işveren şirkete düzenlenen tahsilat makbuzları karşılığının toplam 37.736.603,17 USD + 50.000,00 USD SWIFT ödemesi ile birlikte =37.786.653,17USD olarak hesaplanmıştır.
Davacının 09.11.2017 tarihli dilekçesi ekinde sunduğu ve sözleşmeler gereği davalıya ödenecek avans karşılığı verilen çeklerin bankasını, numarasını, düzenleme ve valör tarihi ile tutarını ve ilgili tahsilat makbuzu numarasını ihtiva eden ve sözleşmelere göre hazırlanmış ödeme liste içerikleri dikkate alınarak sözleşme bazında hazırlanan aşağıdaki tablolarda, davalı tarafından düzenlenen Tahsilat Makbuzlarına ilişkin sözleşme bazında avans ödeme tutarlan görülmektedir. Buna göre,
-29.06.2016 tarihli … … sözleşmesi için verilen çekler karşılığı davalı tarafından düzenlenen aşağıdaki 3 adet tahsilat makbuz karşılığı toplamı 14.400.000,00 USD olarak hesaplanmıştır.
Tahsilat makbuzu tarih ve sıra No Toplam Tutar
11.05.2016 tarih ve 002080 sıra nolu 6.000.000,00 USD
11.05.2016 tarih ve 002081 sıra nolu 4.800.000,00 USD
11.05.2016 tarih ve 002082 sıra nolu 3.600.000,00 USD
TOPLAM 14.400.000,00 USD

08.04.2016 tarihli … … sözleşmesi için verilen çekler karşılığı davalı tarafından düzenlenen aşağıdaki 8 adet tahsilat makbuz karşılığı toplamı 19.744.359,38 USD olarak hesaplanmıştır.
Tahsilat makbuzu tarih ve sıra No Toplam Tutar
23.01.2016 tarih ve … sim nolu 6.800.000,00 USD
23.01.2016 tarih ve … sıra nolu 3.900.000,00 USD, (6.400,000 – 2.500.000)
23.01.2016 tarih ve … sıra nolu 5.300.000,00 USD
09,06.2016 tarih ve … sıra nolu 64.840,78 USD, (809.836,47- 744,995,69)
19.07.2016tarih ve … sıra nolu 600.000,00 USD
20.07.2016 tarih ve … sıra nolu 1.767.952,51 USD, (1.911.770,80-143.818,29)
27,06.2016 tarih ve … sıra nolu 161.397,49 USD
15.08.2016 tarih ve …160 sıra nolu 1.100.168,60 USD
… SWİFK .0.. makbuz nosu ile, 50.000,00 USD
TOPLAM: 19.744.359,38 USD

18.02.2016 tarihli … … ekipmanlar sözleşmesi için verilen çekler karşılığı davalı tarafından düzenlenen aşağıdaki 3 adet tahsilat makbuz karşılığı toplamı 3.532.894,50 USD olarak hesaplanmıştır.
Tahsilat makbuzu tarih ve sıra No Toplam Tutan
23.01.2016 tarih ve … sıra nolu 2.500.000 USD, (6.400.000-3.900.000)
14.04.2016 tarih ve … sıra nolu 287.898,81 USD(303.429,81- 15.525)
09.06.2016 tarih ve … sıra nolu 744.995,69 USD, (809.836,47- 64.840,78)
TOPLAM: 3.532.894,50 USD |
Davacı şirketin davaya konu 3 adet sözleşme kapsamı gereği davalıya ödediği avanslarla ilgili verdiği çeklerle ilgili yukardaki ödeme tablolarına ve raporun inceleme bölümü 5.madde içeriğine göre;
… Sözleşmesi için ödenen avans toplamı = 14.400.000,00 USD
… Sis. Sözleşmesi için ödenen avans toplamı = 19.744.359,38 USD
… Ekip. Söz. için ödenen avans toplamı = 3.532.894.50 USD
olmak üzere toplam 37.677.253,88 USD olarak hesaplanmakta olup, 12 adet tahsilat makbuzları toplamı olan 37.736.653,17 USD tutara göre aradaki fark 59.349,29 USD olarak hesaplanmıştır. Bu farka 50.000,00 USD tutarındaki SWIFT ödemede ilave edildiğinde fark 109.349,29 USD olmakta olup, davacı … nolu … karşılığında 14,5 milyon avans verildiği beyanı karşısında bu farkın 100.000,00 USD tutarının … Sözleşmesi karşılığı verilen çek tutarından kaynaklanmış olabileceği değerlendirilmiştir.
Davaya konu sözleşmelerin düzenleme tarihleri ile yukarıdaki tablolardaki Tahsilat makbuzlarının düzenleme tarihleri ve bu makbuz içeriklerinde yer alan çeklerin düzenleme tarihleri dikkate alındığında, sözleşme imzalanmadan davalıya avans için çekler verildiği anlaşılmaktadır.
Davalı tarafından gerçekleştirilen işlerle ilgili Faturalar;
Davacı tarafından delil olarak sunulan ve işbu raporun inceleme bölümünün II.7. maddesindeki davalı Altyüklenici tarafından davacı işveren adına düzenlenen Faturaların tablo halinde listesi verilmiştir.
Bu listelere göre … … Sözleşmesi konusu işler için, davalı Altytlklenici tarafından davacı işveren adına 12 adet fatura düzenlendiği ve fatura içeriğindeki toplam 8.594.958,77 USD tutarındaki sözleşme konusu emtiaların davacı işverene teslim edildiği,
Yine söz konusu listelere göre … … Ekipmanlar Sözleşmesi konusu işler için, davalı Alt yüklenici tarafından davacı işveren adına 4 adet fatura düzenlendiği ve fatura İçeriğindeki toplam 1.787.534,05 USD tutamdaki sözleşme konusu emtiaların davacı işverene teslim edildiği, belirlenmiş olup, yukarıdaki her iki sözleşme kapsamında davalı Altyüklenici tarafından davacı İşverene teslim edilen emtia toplamı tutan 10.382.492,82 USD olmaktadır. Bu durumda davacı tarafından tek taraflı sunulan delil konusu faturalara göre davalı Alt yüklenici tarafından toplamda 10.382.492,82 USD karşılığı iş yapıldığı hesaplanmaktadır. Ancak davacının 09.11.2017 tarihli dilekçesi ekinde sunduğu delil içeriklerine göre, … … Sözleşmesi konusu işler için davalıdan alınan mal karşılığı toplam 10.955.977,74 USD, … … Ekipmanlar Sözleşmesi konusu işler için davalıdan alınan mal karşılığı toplam 1.787.534,05 USD olmak üzere toplamda 12.743.511,79 USD olarak gösterildiğinden, sözleşmeler kapsamında davalıdan alınan mal karşılığı olarak bu tutarın kabulü gerekmiştir.
Davacının 09.11.2017 tarihli dilekçesi ekinde sunduğu deliller, davalıya ödenecek Avans karşılığı verilen çekler ve tutarları ile davalı tarafından düzenlenen bu çeklerle ilgili tahsilat makbuzları ve davalı tarafından davacı yana teslim edilen emtia tutarlan ile ilgili faturalar dikkate alınarak, söz konusu bu verilerin özetine aşağıdaki tabloda ver verilmiştir.
… Sözleşmesi, 08.04.2016 sözleşme tarihli, 25.500.000,00 $ bedelli, ödenen toplam çek ödemesi 19.744.359,38 USD, alınan mal tutarı 10.955.977,74 USD,
… Ekipman Sözleşmesi 18.02.2016 tarihli, 4.500.000,00 tarihli, ödenen toplam çek ödemesi 3.532.894,50, alınan mal tutarı 1.787.534,05 USD ,
… sözleşmesi 29.06.2016 tarihli, 23.500.000,00 $ bedelli, ödenen toplam çek ödemesi 14.400.000,00 USD toplam ödenen çek bedeli 37.677,253,88 USD, alınan mal tutarı toplamı 12.743.511,79 USD
Bu tabloda da görüldüğü gibi dava konusu yapılan 3 adet sözleşme için tamamlanmayan işler sebebiyle yapılan fazladan ödeme miktarı;
KN125-02US.0004 … Site. 19.744.359,38 USD-10,955.977,74 USD = S.788,381,54 USD, KN125-02US.0002 … Ekip. Sözleşmesi 3.532.894,50 USD 1.787.514,05 USD – 1.745.360,45 USD, … SS.0002 … Sözleşmesi 14.400,000,00 USD- 00,00 USD -14.400.000.00 USD olmak üzere toplam 24.933.742,09 USD olarak hesaplanmaktadır. Ancak, davacı ticari deftere ve kayıtlarında bu alacak 24.178.863,65 USD olarak bulunmuştur. Davacı yan iddialarının ve taleplerinin Genişletilmesi/Değiştirilmesi konulu 27.04.2017 tarihli dilekçe ile, HMK.nın 141’deki haklarına binaen bu dilekçe ile davadaki iddia ve taleplerini değiştirdiklerini beyan ederek, dava konusu Sözleşmeler kapsamında taleplerinin;
…nolu … Sistemleri Sözleşmesi ile ilgili 8.788.381,64 USD tutarındaki fazla ödemenin müvekkiline iade edilmesi gerektiğini, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik bu sözleşme ile ilgili taleplerinin 160.887,00 USD olduğunu,
… nolu … Ekipmanları Sözleşmesi ile de ilgili 1.745.360,45 USD tutarındaki fazla ödemenin iade edilmesi gerektiğini, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik bu sözleşme ile ilgili taleplerinin 160.887,00 USD olduğu,
… nolu … Sözleşmesi ilgili 14,5 milyon USD tutarındaki avans ödemesinin müvekkiline iade edilmesi gerektiğini, fazlaya ilişkin haklan saklı kalmak kaydıyla şimdilik bu sözleşme ile ilgili taleplerinin 14.4 milyon USD olduğunu,
beyan ederek, yukarıdaki 3 adet sözleşme kapsamında sırasıyla maddi zarara karşı gelen Toplam 14.400.000,00 USD + 160.887,00 USD + 160.887,00 USD = 14.721.774,00 USD tutarın, dava tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun madde 4/a hükmüne göre işlemiş faizi ile birlikte davalıdan tahsil edilerek müvekkiline verilmesinin arz ve talep edildiği görülmüştür.
Davacı yan harca konu 03.10.2016 tarihli dava dilekçesinde de harç esas değerini 14.721.775,87 USD (14.721,775,87 USD x 3.0135 TL = 44.364.071,58 TL) göstermiş olup, bu tutar işbu raporun inceleme bölümünün 11,3. maddesinde söz konusu olan ve davalıya verilen 14.721.775,87 USD tutarındaki 18 adet çek üzerine ödeme yasağı konulmasına ilişkin tutar olup, İddialarının ve Taleplerinin Genişletilmesi/Değiştirilmesi konulu 27.04.2017 tarihli dilekçe ile talep edilen ise 14.721.774,00 USD’dır.
Ödeme Talep Formları:
Davacı şirket tarafından 2. Klasör içinde delil olarak sunulan (4. Bölümde) ve sözleşmeler kapsamında tamamlanmayan ve 3. bir tedarikçiye yaptırıldığı söz konusu edilen işlerle ilgili ödeme talep formlarına işbu raporun inceleme bölümünün 11.8. maddesindeki tabloda yer verilmiştir.
Yukardaki açıklamalar dikkate alındığında, davacı şirket tarafından 2. Klasör içinde delil olarak sunulan (4. Bölümde) ve sözleşmeler kapsamında tamamlanmayan ve 3. bir tedarikçiye yaptırıldığı söz konusu edilen işlerle ilgili ödeme talep formları için ancak, sözleşmelerin haklı nedenlere dayanılarak feshedilmesi sebebiyle, davalı tarafından yapılamayan işlerle ilgili ekipmanların sözleşme konusu işlerin zamanında tamamlanabilmesi için 3. bir tedarikçiden tedarik edildiğinin söylenebileceği kanaatindeyiz.
Huzurdaki uyuşmazlık konusu davada davalı vekilleri dava konusu ile ilgili her hangi bir somut delil sunmadıkları gibi, davacı tarafından sunulan ve işbu rapor içeriğinde söz konusu edilen delillere karşıda olumlu yada olumsuz bir beyanda bulunmamışlardır.
Ancak, sözleşmeler gereği davalı yükleniciye verilmesi gerek avans karşılığı 37.736.653,17 USD tutarındaki 46 adet vadeli çek davalı tarafından teslim alınarak karşılığında, 37.736.653,17 USD tutarında ve içeriğinde çekin bankası, numarası, tutarı ve Valör tarihi de yazılı 12 adet Tasilat Makbuzu düzenlenerek davacıya verilmiş olup, bu konuda taraflar arasında bir uyuşmazlık söz konusu olamayacaktır. Çeklerin Valör tarihi de geçtiğinden bugün vadeli çekerin tamamının davalıya ödendiğinin kabulü gerekir,
Burada aydınlatılması gereken konu, sözleşmeler kapsamında davalı Yüklenici taralından gerçekleştirilen iş karşılığıdır. Sözleşmelerin içeriğine de bakıldığında da sözleşme bedelinin tamamına yakınının ekipman tedariki olduğu görülmektedir. Örneğin davaya konu;
25.500.000,00 USD bedelli … nolu … Sistemleri Sözleşmesinin 24.122.045,60 USD tutarının malzeme bedeli ve malzeme fatura adresinin de Aşkabat … olduğu,
4.500.000,00 USD bedelli … nolu … Ekipmanları Sözleşmesinin 4.279.350,60 USD tutarının malzeme bedeli ve malzeme fatura adresinin de Aşkabat … olduğu,
23,500.000,00 USD bedelli … nolu … Sözleşmesinin, Sözleşmenin özel şartlar 2. Maddesinde belirtilen 2 set … ( özellikleri belirtilen araç ve çekici vb. temini) olduğu görülmektedir.
Bu aşamada davacı tarafın delil olarak sunduğu verilere göre 3 adet sözleşme için tamamlanmayan işler sebebiyle yapılan fazladan ödemeden dolayı 04.10.2016 dava tarihi itibariyle davacının davalı yandan talep edebileceği asıl alacak miktarı; 24.933.742,09 USD olarak hesaplanmakla birlikte, davacı ticari deftere ve kayıtlarında bu alacak 24.178.863,65 USD olarak bulunmuştur.
Ancak davacı huzurdaki davada fazlaya ilişkin haklan saklı kalmak kaydıyla şimdilik;… nolü … Sözleşmesi ile ilgili 8.788.381,64 USD yerine 160.887,00 USD, … noluNetwotk Ekip. Sözleşmesi ile ilgili 1.745.360,45 USD yerine 160.887,00 USD, …nolu 2 set … Sözleşmesi ile ilgili de tamamı olan14.400.000.00 USD olmak üzere Toplam 14.721.774,00 USD nin 04.10.2016 dava tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun madde 4/a hükmüne göre işlemiş faizi ile birlikte davalıdan tahsil edilerek müvekkiline verilmesinin arz ve talep edildiği görülmüştür.
Sonuç itibariyle; Sözleşmeler gereği davalı yükleniciye verilmesi gerek avans karşılığı 37,736.653,17 USD tutarındaki 46 adet vadeli çek davalı tarafından teslim alınarak karşılığında, 37.736.653,17 USD tutarında ve içeriğinde çekin bankası, numarası, tutarı ve Valör tarihi de yazılı 12 adet Tasilat Makbuzu düzenlenerek davacıya verilmiş olup, bu konuda taraflar arasında bir uyuşmazlık söz konusu olmayacaktır. Çeklerin Valör tarihi de geçtiğinden bugün için vadeli çekerin tamamının da davalıya ödendiğinin kabulü gerekmiştir.
Davada aydınlatılması gereken konu, sözleşmeler kapsamında davalı Yüklenici taraiindan gerçekleştirilen iş karşılığıdır. Sözleşmelerin içeriğine de bakıldığında da sözleşme bedelinin tamamına yakınının ekipman tedariki olduğu görülmektedir. Davacı taraf davalının mal tedariki ile kestiği faturaları delil olarak sunmuş olup, yukaıdaki hesaplamalarda bu faturalar değerlendirilmiştir.
Bu sebeple davalı taraf, birinci olarak öncelikle davacının bu konuda sunduğu faturalardan şayet varsa farklı fatura]an delil olarak sunmak yada ticari defter ve kayıtlarında bu faturalan göstermek, ikinci olarak şayet varsa İşçilikle ilgili hakkediş raporlarım delil olarak sunmak zorunda olduğu kanaatindeyiz.
Aksi takdirde davacının delil olarak sunduğu delil ve belgelere göre, davaya konu 3 adet sözleşmenin haklı nedenlerle feshedilmiş olmasından dolayı, tamamlanmayan işler sebebiyle yapılan fazladan ödemeden dolayı 04.10.2016 dava tarihi itibariyle davacının davalı yandan talep edebileceği asıl alacak miktarı dava dosya içeriğine sunulan delil ve belgelerden 24.933.742,09 USD olarak yukarıda hesaplanmış olmakla birlikle, bu alacak davacı ticari deftere ve kayıtlannda 24.178.863,65 USD olarak bulunmuştur.
Ancak davacı tarafın dava dilekçesinden, huzurdaki davada fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 14.721.774,00 USD tutarın, 04.10.2016 dava tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun madde 4/a hükmüne göre işlemiş faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ettiği tespit edilmiştir.” şeklinde belirtmişlerdir.
İtiraz üzerine aynı bilirkişiler tarafından hazırlanan 22/01/2019 tarihli bilirkişi EK raporunda; Kök raporda yapılan tespitlerde bir değişiklik olmadığını, davacının delil olarak sunduğu belgelere göre, Mahkemenin davaya konu 3 adet sözleşmenin haklı nedenlerle feshedildiği yönünde bir karar vermesi durumunda tamamlanmayan işler sebebiyle yapılan fazladan ödemelerden dolayı 04.10.2016 dava tarihi itibariyle davacının davalı yandan talep edebileceği asıl alacak miktarı 24.933.742,09 USD olarak hesaplandığını, ancak davacı taraf huzurdaki davada fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 14.721.774,00 USD talep ettiğini belirtmişlerdir.
Bilirkişiler Prof. Dr. …, Prof. Dr. Mustafa …, Dr. Öğr. Ü…. Mahkememize sundukları 16/10/2019 tarihli raporda; ” Taraflar arasında akdedilen ve dava dilekçesi ekinde sunulan sözleşmelerden, davacı vekilinin 27.04.2017 tarihli dilekçe ile dava konusu yaptığı üç adet sözleşme aşağıda yer almaktadır.
1) 29.06.2016 tarihli ve … nolu “… 2 Set … Malzeme Temini, Montaj ve Sistem Entegrasyonu İşleri Tedarikçi Sözleşmesi”
Sözleşmenin özel şartlar Tedarikçinin (davalı) hakları ve Yükümlülükleri başlıklı 10. Maddesinde;
10.2.2. Tedarikçi garanti sona kadar %10 kesin teminat mektubu verecektir.
10.2.3. Tedarikçi işverene sözleşmenin imzalanmasına müteakip avans ödemesi tutarında avans teminat mektubunu teslim edecektir,
Sözleşmenin özel şartlar.sözleşme bedeli ve ödeme planı başlıklı 22. Maddesinde: 22.1 Sözleşme bedeli 23,500.000,00 USD dır.
Anılan sözleşmenin sözleşme genel şartları fesih başlıklı 24. Maddesinde;
24.2. İşveren, her halde Tedarikçiye 30 gün önceden yazılı bildirimde bulunarak bu .sözleşmeyi her zaman herhangi bir tazminat ödeme yükümlülüğü olmaksızın, kazanılan hakkediş veya malzeme bedelini tedarikçiye ödemek kaydıyla tamamen yada kısmen feshedebilir.
24.4. Madde 24.2’ve göre yapılan fesih sonrasında işveren hizmeti kendi imkanları ile yada tedarikçi nam ve hesabına 3.bir kişiye taşore ederek yaptırabilir.
24.6. Sözleşme madde 27.4 gereği feshedildiği takdirde Madde 21,6’da belinilen kesin hesap raporu prosedürü gerçekleştirilir. Taraflar karşılıklı olarak zarar ziyan ve kar mahrumiyeti talebinde buIunamazlar,
Mücbir sebep başlıklı 27. Maddesinde de;
27,1. Savaş, çarpışma, işgal, yabancı düşman hareketleri, seferberlik, ayaklanma, terörist hareketler, devrim, askeri darbe iş savaş, arbede, deprem, tayfun, volkanik patlamalar gibi doğal aletler, patlayıcı maddeler, radyasyon yayımı gibi resmi mercilerce onaylanıp ilan edilen, idarenin mücbir sebep olarak tanıdığı, tarafların kontrolü dışında, makul bir şekilde tahmin ediicmeycrck yada engellenemeyecek olan ve ilgili tarafın işbu sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engelleyici istisnai olaylar, hizmetin süresini etkileyecek şekilde olabilecek grevler, işbu sözleşme kapsamında mücbir sebep olarak tanımlanır. 27,4. Mücbir sebepler nedeniyle hizmetin yürütülememesi 12 aydan fazla sürerse, taraflardan herhangi biri işbu sözleşmeyi feshedebilir. Bu durumda, taraflar karşılıklı olarak zarar ziyan ve kar mahrumiyeti talebinde bulunamazlar.
Şeklindeki hükümleri ihtiva ettiği görülmektedir.
2) 118-04.2016 tarihli ve … nolu “… (…) Projesi … Sistemlerinin Temin edilmesi, Kurulumu, Montaj ve Devreye Alınması İşleri Taşeron Sözleşmesi”
İşbu sözleşmenin sözleşme bedeli 25.500.000.00 USD olup. özel şartlar 2. Maddeye göre konusu: işbu sözleşme. …’ın Aşkabat şehrinde ifa edilmekle olan işverenin taahhüdü altındaki … … Kompleksi Bilgi İletişim Teknolojileri {… Projesi kapsamındaki 125-44 numaralı basın yayın merkez binasına (IBC Binası) ait yayın ekipmanlarının malzeme ve ekipman temini, montajı, test edilip devreye alınmasını, keşif özetindeki birim fiyatlarla uluslararası standartlarda, teknik şartnameye göre yapılma işlerini kapsadığı ve işin detaylandırılma konusu ve kapsamına bu madde içerinde yer verildiği,
Sözleşmenin özel şartlar işe başlama, gecikme başlıklı 14. Maddesinde; I
14.1 ve 14,2 maddelerinde işin haşlama tarihi 01,02,2016. işin bitirilme tarihi 25.03.2017 olarak belirtildiği,
14.5. Alt yükleniciden kaynaklanan nedenlerle işin zamanında bitirilememe durumunda günlük geciken ilgili cihaz veya sistem bedelinin %3 ü oranında geçikme cezası kesileceği ve bu cezanın cihaz ve sistem bedelinin %9’unu geçemeyeceği, iş programında gösterilen tarihinden 15 gün sonra da iş bitirilememiş olması halinde, iş alt yüklenicinin nam ve hesabına başkasına verilmek suretiyle yaptırılabileceği gibi fesih yoluna da gidilebileceği, Sözleşmenin özel şartlar garanti başlıklı 17. Maddesinde de işin garanti süresinin … oyunları sonuna kadar şeklinde belirlendiği, j-
Sözleşmenin özel şartlar sözleşmenin bedeli ve ödeme planı başlıklı 21. Maddesinde: 21.1. Sözleşme bedeli 25,500.000,00 USD dır.
Sözleşmenin özel şanlar işin Tasfiyesi başlıklı 22, Maddesinde;
22.1. Sözleşme genel şariları madde 22.1 ‘in aşağıdaki şekilde değiştiği ve değişen bu maddeye göre de işveren 20 güıı önceden tebliğ etmek suretiyle Altyüklenicinin yaptığı işlerin ve kendisine teslimi yapılan malzemelerin, detay iş programına göre siparişi verilen malzemelerin alt yüklenicinin o güne kadar yaptığı tüm masrafların bedelini ödemek kaydıyla Genel şartlarda belirtilen durum ve şartlarda işbu sözleşmeyi başka hüküm ve karara gerek kalmadan tasfiye edebilir. i
Anılan sözleşmenin sözleşme genel şanları fesih başlıklı 23. Maddesinde;
23.2. İşveren, herhalde tedarikliye 30 gün önceden yazılı bildirimde bulunarak bu sözleşmeyi her zaman herhangi bir tazminat ödeme yükümlülüğü olmaksızın, kazanılan hakkediş veya malzeme bedelini Tedarikçiye ödemek kaydıyla tamamen yada kısmen feshedebilir.
23.4. madde 23.2’ye göre yapılan fesih sonrasında işveren hizmeti kendi imkanları ile yada tedarikçi nam ve hesabına 3. bir kişiye taşere ederek yaptırabilir.
23.6. Sözleşme madde 23.4 gereği feshedildiği takdirde madde 21.6 da belirtilen kesin hesap raporu prosedürü gerçekleştirilir. Taraflar karşılıklı olarak zarar ziyan ve kar mahrumiyeti talebinde bulunamazlar.
Mücbir sebep başlıklı 26. maddesinde de:
26.1. Savaş, çarpışma, işgal, yabancı düşman hareketleri, seferberlik, ayaklanma, terörist hareketler, devrim, askeri darbe iş savaş, arbede, deprem, tayfun, volkanik patlamalar gibi doğal afetler, patlayıcı maddeler, radyasyon yayımı gibi resmi mercilerce onaylanıp ilan edilen, idarenin mücbir sebep olarak tanıdığı, tarafların kontrolü dışında, makul bir şekilde tahmin edilemeyerek yada engellenemeyecek olan ve ilgili tarafın işbu sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engelleyici istisnai olaylar, hizmetin süresini etkileyecek şekilde olabilecek grevler, işbu sözleşme kapsanmıda mücbir sebep olarak tanımlanır. 26,4, Mücbir sebepler nedeniyle hizmetin yürütülmemesi 12 aydan fazla sürerse, taraflardan herhangi biri işbu sözleşmeyi feshedebilir. Bu durumda, taraflar karşılıklı olarak zarar ziyan ve kar mahrumiyeti talebinde bulunamazlar. şeklindeki bükümleri ihtiva ettiği görülmektedir.
18.02.2016 tarihli ve … nolu “… (…) Projesi … Ekipmanlarının tedarik, Kısmi Montaj ve kurulumu ile Test vc Devreye Alma İşleri Taşeron Sözleşmesi”
İşbu sözleşmenin sözleşme bedeli 4,500.000 USD olup. davalı şirket tarafından verilen 14.11.2016 tarihli teklifte, yapısal kablolama sistemi karşılığı 1.725.194.00 USD, data ve … sistem karşılığı ise 2.774.806.00 USD olarak gösterilmiştir. Söz konusu teklif ekinde yapısal kablolama sitemi ve data … sistemine ait malzeme ve ekipmanların cins ve özellikleri, miktarları, birim fiyat ve tutarlarının listeler halinde belirtildiği görülmekledir.
Sözleşme özel şartlarının işe başlama, gecikme başlıklı 14. maddesinde:
14.1 vc 14.2 maddelerinde işin başlama tarihi 21.01.2016 işin bitirilme tarihi 15.06.2016 olarak belirtildiği,
Sözleşmenin özel şartlarının geçici kabul başlıklı 16. Maddesinde;
16.1. İş kapsamındaki malzemelerin geçici kabule kadar koruması ve bundan doğacak kayıplardan işverenin sorumlu olacağı,
Sözleşmenin özel şartlar sözleşmenin bedeli ve ödeme planı başlıklı 21. Maddesinde: 21.1 sözleşme bedeli 4.500.000.00 USD.dır.
21.2. Avans ödemesi 2.499.996,62 USD olacağı, 21.3,1. Malzeme bedeli 4.279.350.60 USD olduğu,
Amlan sözleşmenin sözleşme genel şartları fesih başlıklı 23, Maddesinde;
23.2. İşveren, her halde Tedarikçiye 30 gün önceden yazılı bildirimde bulunarak bu sözleşmey her zaman herhangi bir tazminat ödemede yükümlülüğü olmaksızın, kazanılan hakkediş veya malzeme bedelini tedarikçiye ödemek kaydıyla tamamen yada kısmen feshedebilir.
23.4. Madde 23.2’ye göre yapılan fesih sonrasında işveren hizmeti kendi imkanları ile yada tedarikçi nam ve hesabına 3. bir kişiye taşere ederek yaptırabilir.
23.6. Sözleşme madde 23.4 geregi feshedildiği takdirde Madde 21.6’da belirtilen kesin hesap raporu prosedürü gerçekleştirilir. Taraflar karşılıklı olarak zarar ziyan ve kar mahrumiyeti talebinde bulunamazlar.
Mücbir sebep başlıklı 26. Maddesinde de;
26.1. Savaş, çarpışma, işgal, yabancı düşman hareketleri, seferberlik, ayaklanma, terörist hareketler, devrim, askeri darbe iş savaş, arbede, deprem, tayfun, volkanik patlamalar gibi doğal afetler, patlayıcı maddeler, radyasyon yayımı gibi resmi mercilerce onaylanıp ilan edilen, idarenin mücbir sebep olarak tanıdığı, tarafların kontrolü dışında, makul bir şekilde tahmin edilemeyerek yada engellenemeyecek olan ve ilgili tarafın işbu sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engelleyici istisnai olaylar, hizmetin süresini etkileyecek şekilde olabilecek grevler, işbu sözleşme kapsamında mücbir sebep olarak tanımlanır. 26.4. Mücbir sebepler nedeniyle hizmetin yürütülememesi 12 aydan fazla sürerse, taraflardan herhangi biri işbu sözleşmeyi feshedebilir. Bu durumda, taraflar karşılıklı olarak zarar ziyan ve kar mahrumiyeti talebinde bulunamazlar. şeklindeki hükümleri ihtiva ettiği görülmektedir. 
Her üç sözleşmeye bakıldığında, sözleşmede davalının borçlarının tedariki, montajı ve kurulumu içerdiği, bu yönü ile hem eser hem de tedarik sözleşmesinin unsurlarını ihtiva eden birleşik sözleşme niteliği taşıdığı görülmektedir.
Sözleşmelerin 17-27 Eylül 2017 tarihinde …’da yapılacak … Oyunlarına hazırlık amacı ile akdedildığı anlaşılmıştır. Dolayısı ile somut olayda İfa Zamanı bakımından kesin vade bulunmaktadır.
Davacının sözleşmeyi bir Anonim Şirket ile akdetmiş olduğu görülmektedir. Anonim Şirket tüzelkişiliğe haiz bir Ticaret Hukuku tüzel kişisidir. Anonim Şirketin ortaklarından ayrı bir kişiliği bulunmaktadır. TTK. m. 355/ l’e göre “Şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır”.Dolayısı ile şirket ortakları hakkında soruşturma açılmış olması şirket tüzelkişiliğinin dışında meydana gelen bir durumdur.
Şirkete yönetim kayyımı atanmış olması da şirketin faaliyetini devam ettiğini göstermektedir,Dava dosyası içinde bulunan Tasarruf Mevduatı Sigorta Tonu, iştirakler ve Gayrimenkuller Daire Raşkanlığı’nın 22.12.2016 tarihli yazısında da bu husus vurgulanmaktadır.
BDDK 22.07.2016 tarihinde … Bankasının faaliyet iznini kaldırmıştır. Bu nedenle davalının davacıya sözleşmeler kapsamında vermiş olduğu teminat mektupları geçersiz hale gelmiştir. Satın Alma Sözleşmesi Genel Şartlar 24.1 gereğince. ” ‘tedarikçinin işbu Sözleşmede öngörülen herhangi bir yükümlülüğünü yerine getirmemesi veya sözleşmenin herhangi bir yükümlülüğünü ihlal etmesi durumunda, İşveren Tedarikçi’ye ihlallerini gidermesi ve iyileştirmesi için 7 (yedi) gün süre tanıyan ve nedenleri açıkça belirtileri Noter yolu ile bir ihtar gönderebilir.”
Davacının teminat mektuplarının geçersiz hale gelmesi nedeni ile sözleşmeyi feshetmesi kanaatimizce haklı bir sebep oluşturmamaktadır. Sözleşmedeki bu hüküm gereğince mehil vererek, sözleşmede bir hüküm bultınmasaydı dahi uygun mehil vermek sureti ile yeniden teminat mektubu temini talep edilebilirdi. Bu husustaki nihai takdir Sayın Mahkemenindir.
Sözleşmenin genel şartları fesih başlıklı 23. maddesinde: Satın Alma Sözleşmesi 24.2 maddesinde; “23.2. İşveren, her halde tedarikçiye 30 gün önceden yazılı bildirimde bulunarak bu sözleşmeyi her Zaman herhangi bir tazminat ödeme yükümlülüğü olmaksızın, kazanılan hak ediş veya malzeme bedelini Tedarikçiye ödemek kaydı ile tamamen yada kısmen feshedebilir “Taraflardan birine tek taraflı olarak sözleşmeyi fesih hakkı veren hükümler genel işlem şartı olarak değerlendirip, içerik denetimine takılmakta ve geçersiz sayılmaktadır.
Somut olayda kesin vadenin olduğu sabittir. Somut olayın TBK m. 473 şartlarının taşıması halinde davacının sözleşmeden dönebileceği kabul edilebilir. Ancak davalının işi geciktirdiğine ilişkin bir bilgi ya da belge dosya kapsamında tespit edilememiştir. Davacı, fesih nedeni olarak özellikle … kapsamında yapılan soruşturmaları ve teminat mektuplarının geçersiz hale gelmesini göstermiştir.
Davalının uğramış olduğu zararın tespitine ilişkin herhangi bir bilgi veya belge dosya kapsamında tespit edilememiştir. Bir olayın mücbir sebep olarak nitelendirilebilmesi için o olayın önceden sezilemez, karşı konulamaz olması ve harici bir etkenden ilen gelmiş olması gerekir. Bu haliyle mücbir sebep ile umulmayan beklenmeyen hal farklıdır. Yukarıdaki unsurları içermeyen bir olay beklenmeyen bir hal niteliği taşısa dahi mücbir sebep olarak kabul edilemez Mücbir sebepler, deprem, kasırga, sel. tsunami gibi doğal afetler ya da savaş, genel grev gibi insan eylemleri olabilir. Davalı şirketin ortaklarının soruşturma geçirmiş olması ve yaşanan olaylar kanaatimizce mücbir sebep olarak değerlendirilemez, Beklenmeyen hal olarak ele alınabilir. Ancak bu durumda da sözleşmenin ifa yeri olan … bakımından durumun geçerliliği bulunmamaktadır.
Somut olayın meydana geldiği zaman, endişenin yüksek olduğu bir dönemdir. Sayın Mahkemenin o dönemin özel boyutunu göz önünde bulundurması sonucunda, taraflar arasındaki güven ilişkisinin ortadan kalkmış olabileceği bu nedenle sözleşmeye devam edilmesinin taraflarca beklenemeyeceğinin değerlendirilmesi halinde davacının sözleşmeyi haklı sebeple feshettiği kabul edilebilir, Bu konuda takdir Savın Mahkemenindir.
Sonuç itibariyle; Davacının sözleşmeyi bir Anonim Şirket ile akdelmiş olduğıu Davalı şirketin ortaklarından ayrı bir kişiliği olduğu, davalı şirkete yönetim kayyımı atanmış olmasının şirketin faaliyetinin devam ettiğini gösterdiği,
BDDK’nın 22.U7.2016 tarihinde … Bankasının faaliyet iznini kaldırdığı, bu nedenle davalının davacıya sözleşmeler kapsamında vermiş olduğu teminat mektuplarının geçersiz hale geldiği, davacının uygun mehil vermek sureti ile davalıdan yeniden teminat mektubu talep etmesi gerektiği,
Sözleşmenin genel şartları fesih başlıklı 23. maddesi; Satın Alma Sözleşmesi 24.2 maddesi: “23.2. İşveren her halde tedarikçiye 30 gün önceden yazılı bildirimde bulunarak bu sözleşmeyi her zaman herhangi bir tazminat ödeme yükümlülüğü olmaksızın kazanılan hakkediş veya malzeme bedelini Tedarikçiye ödemek kaydıyla tamamen yada kısmen feshedebilir” hükmünün taraflardan birine tek taraflı olarak sözleşmeyi fesih hakkı veren hüküm niteliğinde olup genel işlem şartı olduğu, içerik denetimi yapıldığı takdirde geçersiz sayılabileceği,
TBK. m. 473 hükmü şartlarının varlığının Sayın Mahkeme tarafından tespit edilmesi halinde taşıması halinde davacının sözleşmeden dönebileceğinin kabul edilebileceği, Ancak davalının işi geciktirdiğine ilişkin bir bilgi ya da belge dosya kapsamında tespit edilemediği,
Davalının uğramış olduğu zararın tespitine ilişkin herhangi bir bilginin veya belgenin dosya, kapsamında tespit edilemediği,
Davalı şirketin ortaklarının soruşturma geçirmiş olmasının ve yaşanan olayların kanaatimizce mücbir sebep olarak değerlendirilemeyeceği, beklenmeyen hal olarak ele alınabileceği, ancak bu durumda da sözleşmenin ifa yeri olan … bakımından durumun geçerliliği bulunmadığı,
Mahkemenin o dönemin özel boyutunu göz önünde bulundurarak taraflar arasındaki güven ilişkisinin ortadan kalkmış olabileceği bu nedenle sözleşmeye devam edilmesinin taraflarca beklenemeyeceğinin değerlendirilmesi halinde davacının sözleşmeyi haklı sebeple feshettiğinin kabul edilebileceği,
Davacının yerinde yapılan incelemeler sonucu sunduğu belgelere göre mahkemenin davaya konu üç adet sözleşmenin haklı nedenlerle feshedildiği yönünde bir karar vermesi durumunda tamamlanmayan işler sebebiyle yapılan fazladan ödemelerden dolayı 04.10.2016 dava tarihi itibariyle davacının davalıdan talep edebileceği asıl alacak miktarının 24.933.742,09 USD olarak hesaplandığı, ancak davacı tarafın huzurdaki davada şimdilik 14.721.774.00 USD talep etmekte olduğunu” belirtmişlerdir.
Bilirkişiler Prof. Dr. …, Prof. Dr. Mustafa …, Dr. Öğr. Ü…. tarafından hazırlanan 10/02/2020 tarihli ek raporda; kök raporla aynı görüşlerini bildirmişlerdir.
Mahkememizce toplanan tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde; Taraflar arasında, …’da 17-27 Eylül 2017 tarihleri arasında düzenlenecek … Organizasyonunda kullanılacak … kapsamındaki yayıncılık sistemlerinin ve bileşim teknolojileri altyapıları ile ilgili gerekli ürünlerin temini, kurulumu ve devreye alma hizmetlerini içeren 5 adet sözleşmenin yapıldığı, bunların;
1-15.08.2016 TARİHLİ VE … NOLU “…” BAŞLIKLI,
2-18.02.2016 TARİHLİ VE … NOLU ” … (İCT) PROJESİ … EKİPMANLARININ TEDARİK KİSMİ MONTAJ VE KURULUM İLE TEST VE DEVREYE ALMA İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ BAŞLIKLI,
3-08.04.2016 TARİHLİ VE … NOLU “… (…) PROJESİ … SİSTEMLERİNİN TEMİN EDİLMESİ, KURULUMU, MONTAJI VE DEVREYE ALINMASI İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ BAŞLIKLI,
4-11.06.2016 TARİHLİ VE … NOLU “… (…) PROJESİ … EKİPMANLARININ TEDARİK KISMİ MONTAJ VE KURULUM İLE TEST VE DEVREYE ALMA İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ BAŞLIKLI,
5-29.06.2016 TARİHLİ … NOLU” … 2 SET … MALZEME TEMİNİ, MONTAJI VE SİSTEM ENTEGRASYONU İŞLERİ TEDARİKÇİ SÖZLEŞMESİ BAŞLIKLI SÖZLEŞME BAŞLIKLI,
Sözleşmeler olduğu, davacının bu sözleşmelerden;
A)29.06.2016 TARİHLİ … NOLU” … 2 SET … MALZEME TEMİNİ, MONTAJI VE SİSTEM ENTEGRASYONU İŞLERİ TEDARİKÇİ SÖZLEŞMESİ,
B) 08.04.2016 TARİHLİ VE … NOLU “… (…) PROJESİ … SİSTEMLERİNİN TEMİN EDİLMESİ, KURULUMU, MONTAJI VE DEVREYE ALINMASI İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ,
C)18.02.2016 TARİHLİ VE … NOLU ” … (İCT) PROJESİ … EKİPMANLARININ TEDARİK KİSMİ MONTAJ VE KURULUM İLE TEST VE DEVREYE ALMA İŞLERİ TAŞERON SÖZLEŞMESİ BAŞLIKLI sözleşmelerle ilgili olarak, sözleşmeleri haklı olarak feshettiğini ve davalıya fazla ödenmiş olan bedellerin iadesini talep ettiği, 29.06.2016 tarihli … nolu” … 2 set … Malzeme Temini, Montajı ve Sistem Entegrasyonu İşleri Tedarikçi sözleşmesi için 14.400.000 USD’nin, 08.04.2016 tarihli ve … nolu “… (…) Projesi … Sistemlerinin Temin Edilmesi, Kurulumu, Montajı ve Devreye Alınması İşleri Taşeron sözleşmesi için fazla ödenen 8.788.381,64 USD’den 160.887 USD’nin, 18.02.2016 tarihli ve … nolu ” … (…) Projesi … Ekipmanlarının Tedarik Kismi Montaj ve Kurulum ile Test ve Devreye Alma İşleri Taşeron sözleşmesi için davalıya fazla ödenen 1.745.360,45 USD’den 160.887 USD’nin faizi ile birlikte tahsilini talep etmiştir.
Davalı davacının sözleşmeleri haksız olarak feshettiğini, teminat mektuplarını düzenleyen … Bankasının faaliyet izninin kaldırılması ve devam eden soruşturmaların sözleşmenin haklı olarak fesih nedeni olamayacağını, sözleşmenin 24/1. Maddesi gereğince yeni teminat mektubu sunulması için 7 günlük süre verilmesi gerektiğini, ancak davacının bu maddeye uygun olarak hareket etmediğini, davalı şirkete kayyım atanmasının mücbir sebep olarak nitelendirilemeyeceğini, bu şekilde nitelendirilse bile sözleşme uyarınca mücbir sebep halinin 12 ay sürmesi halinde sözleşmenin feshedilebileceğini hususunun sözleşmelerde düzenlendiğini, davacının mücbir sebep olabilecek halin ortaya çıkmasından yaklaşık 45 gün sonra sözleşmeyi feshettiğini, buna göre haklı fesih sebeplerinin bulunmadığını belirterek, davanın reddini talep etmiştir.
…. Sulh Ceza Hakimliğinin 26/10/2016 tarih ve … D. İş sayılı kararı ile, davalı şirkete … yetkililerinin 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 ve 19. maddeleri uyarınca ve CMK’nın 133/1. Maddesi gereğince yönetim organının tüm yetkilerini kullanmak ve yeni yönetim kurulu oluşturmak üzere kayyım olarak atanmalarına, kayyım olarak atanan bu kişilerin yönetim organının tüm yetkilerine sahip olmalarına ve yönetim organının yetkililerinin tümüyle bu kayyımlara devredilmesine, yeni yönetim organının bu kayyımlarca oluşturulmasına karar verildiği görülmüştür.
Davacı tarafından davalı şirkete gönderilen …. Noterliğinin 08/09/2016 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesi ile, teminat mektuplarının hükmünün bulunmadığını, zira teminat mektuplarının alındığı … Bankasının faaliyet izninin BDDK.’nın 22/07/2016 tarihli kararı ile kaldırıldığını, bu sebeple bu aşamada hukuken geçerli bir banka teminat mektubu bulunmadığını ve sözleşmeye aykırı hareket edildiğini, davalı şirketin bünyesinde bulunduğu … A.Ş.’nin yöneticilerinin … soruşturması kapsamında tutuklandığını, şahsi mal varlıklarına el konulduğunu, sözde sermaye artırımı adı altında …’ya yüklü miktarda finansman desteği sağlandığı ve bu yönde terörizmi finanse ettiği gerekçesi ile tutuklandıklarının öğrenildiğini, bu şahısların davalı şirketin münferit imza yetkileri olduğunu, yaşanan bu gelişmelerin ardından büyük yatırımlar yapılan ve önemli miktarda sermaye ve emek harcanan sözleşmelere konu işlerin devam ettirilemeyeceği veya tamamlanamayacağının ortaya çıktığını, davalı şirketin bağlı bulunduğu … A.Ş. ve yöneticilerine karşı adli makamlarca yapılan hukuki ve cezai takiplerin şirketten alınan bedellerin terörizmin finansmanını önlemesi hakkındaki kanun hakkında cezai yaptırım gerektiren fiillerde kullanıldığına dair haklı ve kuvvetli şüphelerin uyandığını, hal böyle iken, davalı şirket ile tüm ekonomik ve ticari ilişkilerini sona erdireceklerini, davalı şirketten hiçbir muhataba ulaşılamadığını, sözleşmeden kaynaklanan edimleri yerine getirilmesinin imkansız olduğu gerekçesi ile ayrıca kamu düzenini ilgilendiren tüm hususlar göz önüne alınarak sözleşmelerin derhal ve haklı nedenle feshedildiğini ve ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 3 gün içinde önceden ödemesi yapılan henüz tamamlanmayan işlere ait bedellerin ve teslim edilen çeklerin iadesinin ihtar edildiği görülmüştür.
Mahkememize bilirkişiler …, …, … sundukları raporlarında;
… Sözleşmesi, 08.04.2016 sözleşme tarihli, 25.500.000,00 $ bedelli, ödenen toplam çek ödemesi 19.744.359,38 USD, alınan mal tutarı 10.955.977,74 USD,
… Ekipman Sözleşmesi 18.02.2016 tarihli, 4.500.000,00 tarihli, ödenen toplam çek ödemesi 3.532.894,50, alınan mal tutarı 1.787.534,05 USD ,
… sözleşmesi 29.06.2016 tarihli, 23.500.000,00 $ bedelli, ödenen toplam çek ödemesi 14.400.000,00 USD olmak üzere toplam ödenen çek bedeli 37.677.253,88 USD, alınan mal tutarı toplamı 12.743.511,79 USD olduğunu, buna göre 37.677.253,88- 12.743.511,79 = 24.933.742,09 USD fazla ödemenin bulunduğunu, ancak davacının ticari defter ve kayıtlarında bu miktarın 24.178.863,65 USD olduğunu belirtmişlerdir.
Bilirkişiler Prof. Dr. …, Prof. Dr. M. … ve Dr. … Mahkememize sundukları raporlarında, davacı tarafından yapılan toplam çek ödemesini, 37.677.253,88 USD, alınan mal tutarı toplamı 12.743.511,79 USD olduğu, buna göre 37.677.253,88 – 12.743.511,79 = 24.933.742,09 USD fazla ödemenin bulunduğunu belirtilmişlerdir.
Buna göre davacının davalıya 24.933.742,09 USD fazla ödemenin bulunduğu, ancak davacının ticari defter ve kayıtlarında bu miktarın 24.178.863,65 USD olarak kayıtlı olduğu anlaşıldığından davacının talep edebileceği miktarın 24.178.863,65 USD olduğu Mahkememizce kabul edilmiştir.
Davacı sözleşmeleri haklı nedenle feshettiğini ileri sürerek, davalıya fazla ödemelerin tahsilini talep etmiş, davalı taraf ise davacının sözleşmeleri haklı neden olmaksızın feshettiğini belirtmiştir.
Her 3 sözleşmede davalının borçlarının tedarik, montaj ve kurulum içerdiği, bu yönüyle hem eser, hem tedarik sözleşmesinin unsurlarını ihtiva eden birleşik sözleşme niteliğinde olduğunu, sözleşmelerin 17-27/09/2017 tarihinde …’da yapılacak … Organizasyonu için hazırlık amacı ile akdedildiği, dolayısıyla ifa zamanı bakımından kesin vadenin bulunduğu, gelişen olaylardan işlerin süresinde bitirilemeyeceğinin anlaşıldığı, davalı şirkete kayyım tayin edilmesi ve … terör ceza soruşturması yapılması nedeniyle, davacı şirketin bu durum ile ilgili sözleşmenin devamı halinde davacı şirket açısından hukuki ve cezai takiplere maruz kalacağı endişesi taşıdığı, sözleşme kapsamında verilen teminat mektuplarının bankacılık izni kaldırılan … Bankasından alınmış olması, davacı şirket tarafından davalı şirket yetkililerine ulaşılamaması durumları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, taraflar arasındaki güven ilişkisinin ortadan kalkmış olduğu ve bu nedenle sözleşmeye devam edilmesinin taraflardan beklenemeyeceği, eser sözleşmesinin niteliği itibariyle güven esasına dayandığı, iş sahibinin güven duymadığı bir yüklenici ile mevcut ilişkiyi sürdürmek zorunda olmadığı hususları göz önüne alındığında davacının sözleşmeleri feshinde haklı olduğu, kaldı ki, davacının sözleşmeleri feshinde haklı olmasa bile sözleşmelerin feshinden sonra davalıya yapılan fazla ödemeleri geri talep edebileceği, bu durumda davalının uğramış olduğu zararların mahsubu gerektiği, ancak davalının dosyada uğramış olduğu zararlarla ilgili herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı, bu nedenlerle tamamlanmayan işlemler sebebiyle yapılan fazla ödemelerden dolayı davacının davalı şirketten 24.178.863,65 USD alacağı bulunduğu, davacının 14.721.774 USD talep ettiği, davacının talebiyle bağlı kalınarak, davanın kabulüne karar vermek gerektiği sonuç ve kanaatine varılarak aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1- Davanın KABULÜ ile, 14.721.774 USD nin dava tarihinden itibaren hesaplanacak 3095 sayılı yasanın 4/a maddesi uyarınca devlet bankalarınca bir yıl vadeli USD mevduat hesabına uyguladıkları en yüksek faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince alınması gereken 3.030.509,73 TL karar ve ilam harcından peşin alınan 757.627,44 TL harcın mahsubu ile bakiye 2.272.882,29 TL karar ve ilam harcının davalıdan tahsiline,
3-Davacının yatırmış olduğu 757.627,44 TL peşin harç, 29,20 TL başvurma harcı ve 9.229,30 TL yargılama gideri olmak üzere toplam 766.885,94 TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesaplanan 532.265,72 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davalı tarafça yapılan yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına,
6-Taraflarca yatırılan gider avansından kullanılmayan kısmının karar kesinleştiğinde taraflara iadesine,
Taraf vekillerinin yüzlerine karşı, gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde Mahkememize sunulacak veya gönderilecek dilekçe ile istinaf yolu açık olmak üzere oybirliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 15/10/2020

Başkan …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Katip …
e-imzalıdır