Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
8. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2018/378 Esas
KARAR NO:2021/111

DAVA:Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:25/04/2018
KARAR TARİHİ :23/02/2021

Davacı tarafından davalı aleyhine açılan Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan) davasının mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda dosya incelendi;
D A V A /
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Davalı yanın, 22.01.2016 tarihli 5 yıl süreli Bayilik sözleşmesi ile, Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) dağıtım şirketi olan müvekkili … AŞ’nin bayiliğini yapmış olduğunu, sözleşmenin sona erme tarihinin 22.01.2021 olduğunu; Sözleşmenin ana konusunun muhatabın müvekkili şirketten aldığı LPG’yi düzenli bir şekilde abonelere aktarması olduğunu, davalının LPG alım bilgileri incelendiğinde 2016 yılında düzenli olarak LPG alımı yaptığı ve aylık ortalama 8 ton LPG satışı yaptığının görüldüğünü, 2017 yılında ise 8 tonluk LPG satışının 4 tona düştüğünün görüldüğünü, davalının aynı zamanda 2017 yılı itibarı ile müvekkiline verdiği senetlerinde protesto olmuş olduğunu; Belirtilen sebeplerin, bayilik sözleşmesine aykırılık teşkil ettiğinden davalının sözleşmesinin … noterliğinin 01.11.2017 tarih … yevmiye numarasıyla çekilen ihtarname ile fesih edilerek 37.901,70 TL borcun ödenmesini ve mülkiyeti davacıya ait 1384 adet LPG tüpün iade etmesinin talep edildiğini; İade edilmeyen tüplerden dolayı tazminat taleplerinin; Davalının zilyetliğinde mülkiyeti müvekkiline ait 466 adet 2 kg.’lık, 913 adet 12 kg.’lık, 3 adet 24 kg.’lık, 2 adet 45 kg.’lık toplam = 1384 adet LPG tüpü mevcut olduğunu, bu tüplerin bayilik sözleşmesinin 17. Maddesine göre sözleşmenin sona erdiğinde 15 gün içersinde davacıya teslim edilmesi gerekirken teslim edilmediğini, bayilik sözleşmesinin 20. Maddesinin c ve d bentlerine göre bayilik ilişkisinin bitmesi halinde bayinin elindeki tüpleri teslim etmediği takdirde, davacı şirketin tüp başına imalat bedeli kadar cezai şart talep etme hakkının doğduğunu, bu tüplerin imalat bedellerinin taraflarınca tespit edilemediğini, tespit edilmesini talep ettiklerini, davalının 12.351,00.-TL tüp depozito alacağını davalıdan davaya konu taleplerden takas ettiklerini; Kar mahrumiyeti taleplerinin; Davalının sözleşmeyi haksız olarak fesih etmek veya feshe sebep olmakla davacının zarara uğramasına sebep olduğunu bu nedenle davalının, bayilik sözleşmesinin 21/a maddesine göre müvekkilinin uğradığı müspet zararı (kar mahrumiyetini) tazmin etmek durumunda olduğunu, dağıtım şirketlerinin ton başına kar payı sözleşmesinin feshi tarihindeki LPG ana depo fiyatı 255.-TL/ton olduğunu, kar mahrumiyetinin yapılacak bilirkişi incelemesiyle tespit edilmesini talep ettiklerini; Cezai şart taleplerinin; Davalı tarafın, sözleşmenin 21/b maddesine göre sözleşmeye aykırı davranışlarından dolayı sözleşmenin feshine neden olduğu için cezai şart ödemekle yükümlü olduğunu, cezai şart hesabının, bayinin bir yıl içinde en yüksek LPG alımı yaptığı aya ait ton miktarının kaç adet 12 kg lık tüpe tekabül ettiği bulunarak, bu sayının sözleşmenin fesih tarihindeki 12 kg lık tüplü LPG perakende satış fiyatının çarpımı ile hesap edileceğini, davalının son bir yılda en yüksek LPG alımını 2017 mayıs ayında 5.756 kg ile yaptığını, davalının bayilik bölgesi olan Adana İlinde fesih tarihi itibariyle 12 kg.’lık tüplü LPG Perakende satış fiyatının 89.00 TL. olduğunu, o halde müvekkilinin 5.756 kg / 12 kg x 89,00 TL = 42.690,33 TL cezai şart talebi doğduğunu, bayilik sözleşmesinde kararlaştırılan cezai şartın ifaya eklenen cezai şart niteliğinde olduğunu, dolayısı ile hem kar mahrumiyeti hemde cezai şartın aynı anda talep edilebileceğini belirterek, Fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla; tüplerin iade edilmemesi sebebiyle tazminat talebinin bilirkişi tarafından takas ettiğimiz depozito alacağı mahsup edilmek suretiyle şimdilik 1.000,00 TL, Kar mahrumiyeti olarak bilirkişi tarafından hesaplandığından arttırılmak üzere şimdilik 1.000,00 TL, Cezai şart fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 8.000,00 TL olmak üzere toplam 10.000,00 TL’nin fesih ihtarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faiz oranı üzerinden faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
S A V U N M A /
Davalı tarafa usule uygun olarak dava dilekçesi ve tensip zaptının tebliğ edilmesine rağmen cevap verilmemiştir.
G E R E K Ç E /
Dava; Taraflar arasındaki bayilik sözleşmesinin feshi nedeniyle tazminat istemlerine ilişkindir.
Taraf delilleri toplanmış, dosya kapsamına göre taraf ticari defter ve kayıtları da inceletilmek suretiyle bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır.
Davalı ticari defter ve kayıtlarının incelenmesi noktasında … Asliye Ticaret Mahkemesine bilirkişi raporu düzenlenmesi için talimat yazılarak, alınan 01.09.2019 tarihli bilirkişi raporunda özetle ; Davalı tarafın 2016 yılında işletme defteri tutmuş olup, TTK 64.maddesine göre kapanış tasdikine tabi olmadığını, 2017 yılı yevmiye defterinin ise tasdiki yapılmış olup, incelenen defterlerin genel kabul görmüş muhasebe usul ve esasları ile kanun ve mevzuata uygun tutulduğunu; Davalı defterlerine göre davacıdan KDV hariç 552.212,89 TL tutarında fatura alınmış olduğunu, aylık alış tutarlarına bakıldığında Mart/2017 ayından sonra (Haziran/2017 ayı hariç) önceki aylara göre çok büyük düşük mal alışının yapıldığı belirlendiğini, davalı tarafından faturalar ibraz edilmediğinden ve davacının düzenlediği faturalarda dosya içinde yer almadığından davalının almış olduğu mal belirlenemediğini; Davacı tarafından davalıya gönderilen 01.11.2017 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamede, aylık 8 tonluk satışın 4 tona düştüğü, 30 günden uzun süre alım yapılmaması nedeniyle sözleşmenin derhal fesih hakkı olduğu ileri sürülerek 01.11.2017 tarihi itibariyle sözleşmenin feshedildiğinin belirtildiği, Sözleşmenin 19. maddesinde, satışlarda olağanüstü düşüşlerin meydana gelmesi, bayinin 30 gün süre ile LPG almaması hallerinde davacın!a fesih hakkının olduğu yazılı olduğunu, davalı defterlerine göre de, davacıdan en son 05.09.2017 tarihinde mal alımı yapılmış olduğu ve sonra alım yapılmamış olduğunu, Sözleşmeye göre davacının fesih hakkı bulunmakta olup, 01.11.2017 tarihi itibariyle de feshedilmiş olduğunu, davacı tarafın ihtarnamede, 1384 adet tüpün iadesini de talep ettiğini, dosyaya göre davalının tüpleri iade edip etmediği yönünde bilgi bulunmadığını; Davalı taraf tüm belgeleri ibraz etmediğinden davalı defterlerine göre, davacının cezai şart gerekse tüp teslimi ve kar mahrumiyetini belirlemenin mümkün olmadığını, davacı talebi ile ilgili cezai şart/tüp miktarının tespitinin ancak davacı defterlerinin incelenmesi ile belirlenebilecek olduğunu, bunun nedeninin dosyanın tamamının olmaması ve davalı tarafın defterlere ilişkin dayanak belgeleri ibraz etmemesi olduğunu, davalı defterlerine göre, cari hesaptan dolayı 31.12.2017 tarihi itibarı ile davacıya 17.742,00 TL borcu olduğunun görüldüğünü ve bunun dava konusu edilmemiş olduğunu; Sonuç olarak; Dava dosyası ile davalı defterleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde davalı defterlerine göre davacıdan KDV hariç 552.212,89 TL’nin tutarında fatura alındığı, sözleşmenin feshi nedeniyle davacının cezai şart ve kar payı alacağının olup olmadığı hususunun davacı defterlerinin incelenmesi ile belirlenebileceği tespit edildiği bildirilmiştir.
Dosyamızda mahkememizce alınan 10/01/2020 tarihli bilirkişi heyeti raporunda özetle; Davalı defterlerinin incelenmesine yönelik olarak sunulan 01.09.2019 tarihli bilirkişi raporunun incelendiği;Davacı tarafından davalıya … noterliğinin 01.11.2017 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesinin keşide edildiği, ihtarnamenin davalıya tebliğ edildiğinin tespit edildiği; İncelenen davacı şirkete ait 2016-2017-2018 yıllarına ait ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdiklerinin zamanında ve usulüne uygun olarak yapılmış olduğu, defterlerin birbirini teyit eder şekilde tutulmuş olduğunun görüldüğünü; Davacının davalı ile ilgili cari hesabının incelenmesinde; Davacı ile Davalı arasındaki (04.02.2016- 31.12.2016 TY) Hesabı; Davacı şirketin, davalıya dava konusu sözleşmeye İstinaden 528 adet açık fatura karşılığı tüp gaz sattığı kesilen açık faturalardan dolayı davalı kredi kartı- banka havalesi ve alacak senetleri vererek ödeme yaptığı, verilen teminat senetlerin vadelerinde ödenmeyerek proteste olduğu, 31.12.2016 tarihinde oluşan cari hesap da davacı şirketin davalıdan (36.674,36 TL) alacaklı olarak muhasebe kaydı bulunduğunun tespit edildiği; Davacı şirket ile Davalı arasındaki (01.01.2017- 31.12.2017 TY) Hesabı; Davacı şirket, davalıya dava konusu sözleşmeye istinaden 78 adet açık fatura karşılığı tüp gaz sattığı kesilen açık faturalardan dolayı davalı şirket, kredi kartı- banka havalesi ve alacak senetleri vererek ödeme yaptığı, verilen alacak ve teminat senetlerin vadelerinde ödenmeyerek proteste olduğu, 31.12.2017 tarihinde oluşan cari hesap da davacı şirketin davalı şirketten, oluşan ödenmeyen protesto olmuş senetlerden dolayı (37.901,70 TL) alacaklı olarak muhasebe kaydı bulunduğunun tespit edildiği; Davacı şirket ile Davalı arasındaki (01.01.2018- 31.01.2018 TY) Hesabı; Davacı şirket, davalı şirkete dava konusu sözleşmeye istinaden satılan açık faturalardan oluşan cari hesabı karşılığı davalının vermiş olduğu alacak ve teminat senetlerin vadelerinde ödenmeyerek proteste olduğu, 31.01.2018 tarihinde 221729 yevmiye madde numarasıyla (38.653,00 TL) alacaklı olarak muhasebe kaydı bulunduğu tespit edildiği; Davacının davalı ile ilgili sözleşmeye göre sattığı gazların tüplerinden oluşan ve davalı tarafından iade edilmeyen gaz tüplerinin dökümü; 466 adet 2 kg.’lık, 913 adet 12 kg.’lık, 3 adet 24 kg.’lık, 2 adet 45 kg.’lık olmak üzere toplam = 1384 adet olduğu; Davacının 2016-2017 yılları form BS’lerin incelendiğini; Taraflar arasında imzalanmış Bayilik sözleşmesinin incelenmesinde; Bu Sözleşme ile, halk arasında “tüp gaz” olarak bilinen, “SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZI” (…) Üreticisi ve dağıtıcısı lisansı ile Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde Adanada faaliyette bulunan DAVACI …ile davalı “BAYİİ” arasında karşılıklı olarak taahhütleri içeren bir Bayilik Sözleşmesi imza edildiği; Sözleşmenin konusunun, Sağlayıcının kendi markasıyla üretmiş olduğu tüpgazın, sadece kendisinden satın alınarak yine sözleşmede öngörülen şartlarda kendi müşterisi olan tüketicilere dağıtılarak perakende olarak satılması olduğu; Tarafların bu Sözleşme ile, beş yıl suresince, (22.01.2016-22.01.2021) tarihine kadar karşılıklı olarak birbirlerine bağlanmış olup, Bavinin Sağlayıcının ürünlerini bu bölgede satma konusunda kendisine tanınmış olan … BAYİSİ OLMA yetkisine karşılık, Bayinin de Sağlayıcının ürünlerinin satılması ve hatta artırılması için azami gayreti gösterme yükümlülüğünün bulunduğu; Bu Sözleşmede ver alan ve bayiye yüklenen yükümlülüklerin ” Başka markaların bayiliğini yapmama yükümlülüğü, başka markalı rakip malları satmama yükümlülüğü, bu malları da sadece sağlayıcıdan alma yükümlülüğü, Sözleşme konusu ürünleri başka bayilere satmama yükümlülüğü, ürünlerle ilgili belli görsel ve reklam koşullarına uyma yükümlülüğü gibi yükümlülükler, Her türlü temerrüt halinde bayinin borçlarına reeskont faizinin 2 katı oranında temerrüt faizi uygulanacağı, İhtilaf halinde davacı şirketin ticari defterleri, evrakları ve kayıtlarının muteber olacağı, delil olarak münhasıran bunlara dayanılacağını kabul ve taahhüt edeceği, Davacı bayinin l/b,2/b,3/a, 4,5,7,10,13/1,14, 16,18. maddelerine aykırı davranması halinde davacının sözleşmeyi tek taraflı fesih hakkına sahip olduğu, Davacının sözleşmenin 21. Maddesine göre, bayi davacıdan 1 yıl içersinde aldığı LPG en yüksek aya ait ton miktarının sözleşmenin fesih tarihindeki 12 kg lık tüplü LPG’nin perakende satış fiyatı baz alınarak bulunacak LPG perakende satış fiyatı ile çarpılarak bulunacak bedeli davacıya cezai şart olarak ödemeyi kabul ve taahhüt edeceği, Ayrıca 21/b maddesindeki cezai şartı davacı şirketin talep etme hakkına sahip olduğu, Tarafların sözleşmeden doğacak ihtilafların çözümünde İstanbul mahkeme ve icra dairelerinin yetkli olduğunda mutabık kalmış oldukları, Sözleşmede yazılı adreslerdeki değişiklik yazılı olarak bildirilmedigi takdirde, adreslere yapılacak tebligaların muteber olacağını taraflarca kabul edilmiş olduğu, Sözleşme davacı ve bayi tarafından 26.madde 7 sayfadan ibaret olarak taraflarca okunmuş ve imzalanmış olduğu ” şeklinde olduğu; Haklı Fesih Nedeniyle davacının Tüplerin iadesini isteyip isteyemeyeceği; Taraflar arasında imzalanmış olan sözleşmenin 10. ve 11. maddelerine göre tüplerin mülkiyetinin ve sorumluluğunun Davacı …’da olduğu belirtilerek; sözleşmenin 17. Maddesi gereğince Bayiilik Sözleşmesinin HERHANGİ BİR NEDENLE sona ermesi durumunda, sona erme tarihi itibariyle elindeki tüpleri ve 11/b maddesi gereğince müşterilerinin elinde bulunan depozito bedelleriyle birlikte abonelerinin isim, adres ve telefon numaralarını yazılı olarak …’a teslim edeceğini taahhüt etmiş olduğu, hatta cezai şartın düzenlendiği sözleşmenin 25. Maddesinde yer alan, “…Bayi, anlaşmanın feshi halinde teminatının iadesinin gecikmesi sebebiyle veya herhangi başka bir sebeple işin devrinden ve TÜPLERİN İADE EDİLMESİNDEN KAÇINAMAZ.” ifadesine göre, Sözleşmenin feshinden sonra Bayii, derhal elindeki tüpleri sağlayıcı …’a iade etmekle mükellef olduğunu, nitekim davacı sağlayıcı, sözleşmenin 01.11.2017 tarihi itibariyle feshedildiğini, aynı tarihte davalıya Noterden keşide ettiği … Yevmiye numaralı ihtarname ile bildirmiş ve bu ihtar davalının adresinin kapalı olması nedeniyle 04.04.2019 tarihinde muhtarlığa usulüne uygun bir şekilde tebliğ edilmiş olduğunu, İhtarnamede tüplerin iadesi için ayrıca bir süre verilmiş değil ise de diğer yükümlülükleri bakımından muhataba tanınmış olan 3 günlük sürenin, tüplerin iadesi için de geçerli olacağı düşünülmekte olduğunu, dolayısıyla davalının iade yükümlülüğü, sözleşmenin feshedildiğini öğrendiği tarihte başlamış olsa bile temerrüdünün 01.11.2017 tarihinde gerçekleştiği sonucuna varılmış olduğu; Aynen iadenin ve sözleşme ile üstlenilen müşteri isim listelerinin tesliminin gerçekleşmemesi halinde davacı tarafından istenebilecek tazminat; Sözleşmenin 25. maddesiyle taraflar, Davalının sözleşmenin 10. 11/b ve 17. maddeleri gereğince yüklendiği sorumluklar olan ; Bayiinin, tüpleri iade yükümlülüğünü ve müşteride olan tüpler bakımından tüplerin mülkiyetinin …’a ait olduğunu, hukuki durumunu ve kullanma talimatını içeren Abone Depozito Makbuzlarını, fesih tarihinden itibaren 15 gün içinde de dolu veya boş tüpleri iade etme, abonelerin isim, adres ve telefon numaraları listesini Sağlayıcı …’a vermediği takdirde; (….madde25)”…Bayi, İpragazın ve abonelerin bu yüzden maruz kalacağı maddi ve manevi zarar ile iadesini geciktirdiği beher tüp başına anlaşmanın feshi tarihindeki tüp imalat bedeli kadar cezai şartı ödemeyi taahhüt eder.” hükmü gereğince tüp başına bir cezai şart ödemeyi kabul etmiş olduğunu, Bu durumda davacı İpragazın teslim edilmediğini kanıtladığı her bir tüp için anlaşmanın feshedildiği 01.11.2017 tarihindeki imalat bedeli üzerinden bir cezai şart alacağı doğmuş olduğunu, İade edilmeyen tüplerin cinsi ve miktarına ilişkin belgeler dava dilekçesine ekli olarak davacı tarafından belgelendirilmiş olup, davacı şirketin dava dosyasına sunmuş olduğu belgelerin incelenmesinde, (466 adet 2 kg lık; 913 adet 12 kg lık; 3 adet 24 kg lık; 2 adet 45 kg lık) toplam 1384 adet LPG tüpün davalı tarafından davacıya sunulmadığının tespit edilmiş olduğunu ;Taraflar arasındaki anlaşmaya göre imalat bedeli olarak referans alınacak yer açıkça belirlenmiş olmayıp bunun gerçek imalat bedeli olmadığı, davacının kendi tüplerini imal ettiği yer ile sınırlı olmadığı ve bu nitelikteki herhangi bir Tüpün imaline ilişkin bedelin cezai şartta esas alınacağı anlaşıldığından davacının delil olarak dayandığı … ŞTİ. ‘ne ait 2 kg lık tüpün 1 adedinin 21,80 TL, 12 kg lık tüp maliyeti 45,20 TL, 24 kg lık tüp maliyeti 84,50 TL, 45 kg lık tüp maliyeti 141,75 TL olarak İmalat bedelleri listesinin yeterli kabul edilebileceğinin düşünüldüğünü; Bu durumda davacının cezai şart alacağını esas olan hesaplama tarzına göre;
a-) 2.-kg lık 466 adet tüp x adedi 21,80 TL maliyet = 10.158.80 TL
b-) 12.-ka lık 913 adet tüp x adedi 45,20 TL maliyet = 41.267,60 TL
c-) 24.-kg lık 3 adet tüp x adedi 84,50 TL maliyet = 253,50 TL
d-) 45.-kg lık 2 adet tüp x adedi 141,75 TL maliyet = 283,50 TL
Toplam alacak = 51.965,40 TL
Depozito tahsilat 12.351,00 TL
Genel toplam alacak = 39.614,40 TL hesaplandığını; Davacının talep edebileceği kar mahrumiyeti: Sözleşmenin 23. Maddesinde yer alan ipragazın akdin ihlali sebebiyle anlaşmayı feshetmesi halinde Bayiiden maruz kalacağı zarar ziyan ve anlaşma süresinin sonuna kadar hesap edilmek üzere mahrum kalacağı kar karşılığı tazminatını talep edebileceğini Bayii peşinen kabul ve taahhüt eder.” Hükmü gereğince, Davacı dönem sonuna kadar elde edebileceği kardan mahrum kaldığı için tazminata hak kazanacağını, Buna göre; 01.11.2017 – 22.01.2021 tarihleri arası 38 ay, bu süre içerisinde, 8 ton aylık satış x 38 ay = 304 ton, 304 ton x 255,00 TL = 77.520,00 TL kar mahrumiyeti olacağını; Davacının Sözleşmenin 24. Maddesine göre talep edebileceği cezai şart; Sözleşmenin 24. Maddesinde »yine Bayinin akdi muhalefeti dolayısıyla akdin feshine sebebiyet vermesi halinde 23. Maddeden ayrı olarak Bayiinin son 1 yıl içerisinde İpragazdan aldığı LPG’nin en yüksek ay’a ait TON miktarının sözleşmenin feshi tarihindeki 12 kg tüplü LPG’nin parakende satış fiyatı baz alınacak LPG parakende satış fiyatı ile çarpımın sonucu bulunan bedelin Bayii …’a cezai şart olarak ödemeyi kabul ve taahhüt eder.” Hükmü dolayısıyla, Davalının akde aykırı davrandığı ve Davacının bu haklı sebeple sözleşmeyi feshettiği dikkate alınarak:2017 mayıs ayında en yüksek 5.756,00 kg yaptığı, 12 kg lık bayi in Adana ilinde 01.11.2017 fesih tarihinde LPG perakende satış fiyatı (tavan perakende ve tesis satış fiyatı) 89,00 TL olarak tespit edildiği bilgisine göre 5.756,00 kg / (12 kg) x 89,00 TL = 42.690,33 TL sözleşmenin 24, maddesi gereği hesaplanan ceza i şartın Davalıdan tahsiline karar verilmesi gerektiği düşünülmekte olduğunu; Davacı her ne kadar fesih ihbarının davalıya tebellüğ edildiği 01.11.2017 tarihinden itibaren temerrüt faizi talebinde bulunmuş ise de davacı tarafından bu ihbarname de teslim için 3 günlük süre tanınmış olması sebebiyle mütemerrit duruma gelebilmesi için bu 3 günlük süreninde dolması gerektiğinden tebliğden itibaren 3 gün ilavesi ile 04.11.2017 tarihinden itibaren temerrüt faizi uygulanması gerektiği düşünülmekte olduğunu; Sektörel inceleme ve değerlendirme; Bayi devirlerinde yaşanan en büyük sıkıntılar da tüplerin devirleri esnasında gerçekleşmekte olduğunu; Tüplü LPG Pazarındaki Dağıtım Sisteminin kısaca nasıl işlediği açıklanacak olursa; Depolama tesislerinde bulunan küre ve tanklardaki LPG’nin dolum üniteleri yardımıyla bakım, temizleme ve boyama işleminden geçmiş olan tüplere modern ve güvenli koşullar altında dolumu yapılarak, Dağıtım şirketine ait olan kamyonlar veya bayiye ait olan kamyonlar tarafından dolum tesisinden ilgili toptancı veya perakende bayilere sevkiyatları yapıldığı, Eğer toptancı depo ise önce bayilere daha sonra nihai kullanıcıya son ürün teslimatı servis araçları ile yapıldığı, Veya doğrudan bayi tarafından tesisten alınan tüpler önce bayinin mağazasına sonrasında son kullanıcıya teslim edildiği; Tüplerin perakende satışında en önemli iki ölçüt bulunmakta olduğunu, bunların mağazanın adresi ve mağazanın telefon numarasıolduğunu, Bayinin adresi değiştiğinde ya da telefon numarası değiştiğinde bu değişikliklerde tüp gaz satışlarının direkt olarak olumsuz şekilde etkilenmekte olduğunu; İşte bu sebepten tüp gaz bayilik sözleşmelerinde hem mağazanın adresine hem de mağazanın telefonuna özel atıflarda bulunulmakta olduğunu; Standartlar gereği 4 çeşit tüp üretilmekte olduğunu, Bunlar 2 kg. kamp tüpü, 12 kg ev tüpü, 24 kg. ticari tüp, 45 kg. sanayi tipi tüpleri olduğunu; Tüplerin tüketiciye depozito alınmak suretiyle verilmekte olup satılmamakta olduğunu, Tüplerin dağıtım şirketleri tarafından ürün satışının kolaylaştırmak için sübvanse edilmekte olduğunu; Mağazanın adresinin önemi aslında müşterilere sevkiyat hızıyla doğrudan İlgili olduğunu, Yani mağaza müşteriye ne kadar yakınsa o kadar hızlı teslimat yapılabildiğini, Hızlı teslimat da müşteri tercihlerinde önemli bir rol üstlenmekte olduğunu; Tüplerin iade edilmemesinden kaynaklanan talebine ilişkin olarak davalının kendisine Davacının iddia ettiği miktarda tüp teslim edilmediğine dair iddiaların değerlendirilmesinde; Bu değerlendirmeyi yapabilmek için bayilik sözleşmesinin Madde 14.g ve Madde 19 beraber incelenmesi gerktiğini, Bu maddelerde belirtildiği üzere taraflar arasındaki anlaşmazlıklarda …’ın kayıtlarının geçerli olduğu belirtilmekte olduğu, Davalı bayilik sözleşmesine göre personeli, nakliyecisi veya ortakları gibi elemanlarına, … tarafından yapılan teslimatın kendisine teslim ve tevdi hükmünde olduğunu ve kendisi için bağlayıcı olduğunu kabul etmiş olduğunu, Bu kapsamda iade edilmeyen tüpler ile ilgili hesaplamanın Davacı’nın defter ve kayıtlarına uygun olarak yapılması gerekmekte olduğunu; Dava dosyasında yapılan incelemelerde, Davalı ile Davacı yetkilileri arasında iade edilmesi gereken tüp adetlerine ilişkin olarak bir mutabakata varıldığına kanaat getirilememiş olduğunu, Dolayısıyla Davacı’nın kayıtları üzerinden hesap yapılmasının uygun olacağı değerlendirildiğini; Sözleşme kapsamında tüp bedelleri belirlenmemiş olduğunu, dolayısıyla Davacı’nın talebi ile imalat bedellerinin … Şti. Sorularak değerlendirilmesi gerektiğini; Kar mahrumiyeti konusunda Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre davacının talepleri değerlendirildiğinde; Davacının kar mahrumiyeti taleplerinin öncelikle yeni bayi edinebilmesi konusunda gerekli araştırma yapılmasının gerekliliği ve yapılacak inceleme sonucuna göre hesaplama yapılması gerektiği belirtilmiş olduğunu, Davacının yeni bayilik sözleşmesi ile aynı bölgede tekrar faal hale gelerek marka değerinin korunması ve kar kaybının oluşmaması için gerekli çabayı gösterip göstermediği ve makul sürede araştırma yapıp yapmadığı kanaati dosyadan anlaşılamamış olduğunu; Yargıtay kararları doğrultusunda mahalde yeni bayi kurulması için davacının makul süre olarak kabul edilebilecek olan 6 Ay araştırma yaptığının kabulünün uygun olacağının değerlendirildiğini; SONUÇ OLARAK; Dosya muhteviyatı belgeler ile Davacı yanın ticari defterleri ve belgeler üzerinde yapılan İnceleme sonucunda İncelenen davacı şirkete ait 2016-2017-2018 yılları ticari defterlerinin açılış ve kapanış tasdiklerinin zamanında ve usulüne uygun olarak tasdik edilmiş olduğu, defterlerin birbirini teyit eder şekilde tutulmuş olduğu, Taraflar arasındaki sözleşmenin hukuken geçerli ve bağlayıcı olduğu, Davacının, 01.11.2017 tarihli fesih bildirimi ile haklı nedene dayanarak sözleşmeyi Davacının feshetmiş olduğu, Bayilik sözleşmesinin 25. Maddesine göre davalı bayiden iade etmediği tüplerden dolayı 39.614,40 TL tazminat ödemekle yükümlü bulunduğu, Sözleşmenin 23. maddesine göre 77.520,00 TL kar mahrumiyeti olacağı hesap edildiğini, Sözleşmenin 24. Maddesine göre, hesaplanan 42.690,33 TL cezai şartın Davalıdan tahsiline karar verilebileceği, Hükmolunacak meblağ; davalının temerrüde düştüğü 01.11.2017 tarihinden itibaren, tarafların tacir olması nedeniyle ticari temerrüt faizi miktarında faiz isletilmesi gerektiği kanaati bildirilmiştir.
Davacı tarafça sunulan 14.02.2020 tarihli dilekçe ile dava konusu kar mahrumiyetine ilişkin talepleri 12.240,00 TL’ye, cezai şarta ilişkin talepleri 42.690,33 TL’ye, iade edilmeyen tüplere ilişkin tazminat talepleri ise takas edilen depozito bedelinin takası ile 27.263,40 TL’ye artırılmış, harcı tamamlanmıştır.
İDDİA, SAVUNMA, DOSYA KAPSAMINDA TOPLANAN DELİLLER VE ALINAN BİLİRKİŞİ RAPORLARININ DEĞERLENDİRİLMESİNDE;
Davacı tarafça dava dilekçesi, taraflar arasında imzalanan 22.01.2016 tarihli 5 yıl süreli Bayilik sözleşmesinin, davalı tarafın akde aykırı eylemlerinden dolayı, … noterliğinin 01.11.2017 tarih … yevmiye numarasıyla davalı tarafa çekilen ihtarname ile haklı nedenle fesih edildiği belirtilerek, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla, tüplerin iade edilmemesi sebebiyle 1.000,00 TL, Kar mahrumiyeti olarak 1.000,00 TL, Cezai şart olarak 8.000,00 TL olmak üzere toplam 10.000,00 TL tazminatın fesih ihtarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faiz oranı üzerinden faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi talep ve dava edilmiştir.
Bilirkişi raporları sonrası dava konusu kar mahrumiyetine ilişkin talepleri 12.240,00 TL’ye, cezai şarta ilişkin talepleri 42.690,33 TL’ye, iade edilmeyen tüplere ilişkin tazminat talepleri ise takas edilen depozito bedelinin mahsubu ile 27.263,40 TL’ye artırılmıştır.
Davalı taraf davaya cevap vermemiştir.
Bilirkişi raporları mahkememizce incelenmiş, bilirkişi heyeti raporunda değerlendirme sırasında bir kısım sözleşme maddelerinin numaralarının yanlış yazıldığı görülmüş ise de bunun maddi hatadan kaynaklandığı ve ek rapor alınmasına gerek olmadığı değerlendirilmiş ve bilirkişi raporları karar vermeye uygun bulunmuştur.
22.01.2016 tarihinde, “SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZI” (LIQUITATED PETROLEUM GAS = LPG) Üreticisi ve dağıtıcısı davacı …Ş. ile … faaliyette bulunan davalı “BAYİİ” arasında karşılıklı olarak taahhütleri içeren bir Bayilik Sözleşmesi imza edildiği; Sözleşmenin konusunun, Sağlayıcının kendi markasıyla üretmiş olduğu tüpgazın, sadece kendisinden satın alınarak yine sözleşmede öngörülen şartlarda kendi müşterisi olan tüketicilere dağıtılarak perakende olarak satılması olduğu; Tarafların bu Sözleşme ile, beş yıl suresince, (22.01.2016-22.01.2021) tarihine kadar karşılıklı olarak birbirlerine bağlanmış olup, Bayinin Sağlayıcının ürünlerini bu bölgede satma konusunda kendisine tanınmış olan … BAYİSİ OLMA yetkisine karşılık, Bayinin de Sağlayıcının ürünlerinin satılması ve hatta artırılması için azami gayreti gösterme yükümlülüğünün bulunduğu; Yine davalı bayinin, Başka markaların bayiliğini yapmama yükümlülüğü, başka markalı rakip malları satmama yükümlülüğü, bu malları da sadece sağlayıcıdan alma yükümlülüğü, Sözleşme konusu ürünleri başka bayilere satmama yükümlülüğü, ürünlerle ilgili belli görsel ve reklam koşullarına uyma yükümlülüğü, Her türlü temerrüt halinde bayinin borçlarına reeskont faizinin 2 katı oranında temerrüt faizi uygulanacağı, İhtilaf halinde davacı şirketin ticari defterleri, evrakları ve kayıtlarının muteber olacağı, delil olarak münhasıran bunlara dayanılacağını kabul ve taahhüt edeceği gibi yükümlülüklerinin bulunduğu; Sözleşmenin 19. Maddesine göre, davalı bayinin sözleşmenin l/b,2/b,3/a, 4,5,7,10,13/1, 16 maddelerine aykırı davranması halinde, sözleşmenin 14. Maddesindeki durumlarda, bayinin satışlarında olağanüstü düşüşlerin olması halinde, bayinin yasal ve teknik düzenlemelere ve özellikle LPG piyasası mevzuatına aykırı davranması durumunda, bayinin 30 gün süre ile İpragazdan LPG alımını durdurması durumunda, tarafların mutabık kaldığı ödeme araçlarından herhangi birisi ile ödenmesi gereken borçların veya cari hesabında var olan borçlarını vadesinde ödememesi durumunda, bayinin sözleşmenin 18. Maddesinde belirtilen teminatları vermemesi veya süresi dolan teminatları yenilememesi durumunda davacının sözleşmeyi tek taraflı fesih hakkına sahip olduğu; Sözleşmenin 20/b maddesine göre, LPG tüplerinin mülkiyeti ve sorumluluğunun davacı …’a ait olması nedeniyle, davalı bayinin sözleşmenin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, sona erme tarihi itibarı ile … abonelerinin isim, adres ve telefon numaralarını yazılı olarak …’a göndereceği; Sözleşmenin 20/c maddesine göre, davalı bayinin sözleşmenin her ne sebeple feshi üzerine 15 gün içinde elinde mevcut veya tali bayilerinde bulunan mülkiyeti davacı …’a ait dolu ve boş depozitolu tüpleri davacıya iade ve teslim etmekle mükellef olduğu; Sözleşmenin 20/d maddesine göre davalı bayinin kendisine teslim edilmiş olan malzemeleri, tabelaları, logoları, iletişim araçlarını ve varsa diğer emtiayı 15 gün içinde davacı …’a iade ile yükümlü olduğu ve davalı bayinin 20/b ve20/c maddelerine aykırı davranışı sebebiyle …’ın ve abonelerinin maruz kalacağı maddi ve manevi zararları tazmin edeceğini, ayrıca sözleşmenin sona ermesine bağlı diğer tazminat ve ve cezai şart yükümlülüklerinden ayrı olarak iadesini geciktirdiği beher tüp başına sözleşmenin feshi tarihindeki tüp imalat bedeli kadar cezai şart ödeyeceğini taahhüt ettiği; Sözleşmenin 21/a Maddesine göre, davacının, bayiden, sözleşmenin süresinden önce feshi sebebiyle maruz kalacağı zarar, ziyan ve sözleşme süresinin sonuna kadar hesap edilmek üzere mahrum kalacağı kar karşılığı tazminat talep edebileceğini, bayinin kabul ve taahhüt ettiği; Sözleşmenin 21/b maddesine göre, 21/a maddesinden ayrı olarak, bayinin, davacıdan 1 yıl içersinde aldığı LPG en yüksek aya ait ton miktarının, sözleşmenin fesih tarihindeki 12 kg lık tüplü LPG’nin perakende satış fiyatı baz alınarak bulunacak LPG perakende satış fiyatı ile çarpımı ile bulunacak bedeli davacıya cezai şart olarak ödemeyi kabul ve taahhüt ettiği, ayrıca, tarafların, 19. Maddede …’a fesih hakkı veren durumlarda …’ın sözleşmeyi feshetmeksizin 21/b maddesindeki cezai şartı talep etme hakkına sahip olduğu hususunda mutabık kaldıkları; Sözleşmenin 24. Maddesine göre, Tarafların sözleşmeden doğacak ihtilafların çözümünde İstanbul mahkeme ve icra dairelerinin yetkli olduğunda mutabık kalmış oldukları; Sözleşmenin 25. Maddesine göre, Sözleşmede yazılı adreslerdeki değişiklik yazılı olarak bildirilmedigi takdirde, adreslere yapılacak tebligaların muteber olacağını taraflarca kabul edilmiş olduğu; Sözleşmenin 26. Maddesine göre, 26.madde 7 sayfadan ibaret olan bu sözleşmenin taraflarca okunmuş ve imzalanmış olduğu, görülmüştür.
Davacı tarafından, davalıya, … noterliğinin 01.11.2017 tarih … yevmiye numarasıyla ihtarname çekilerek, sözleşmenin davalı tarafın akde aykırı davranışları nedeniyle fesih edildiğinin, 37.901,70 TL borcun ödenmesinin ve mülkiyeti davacıya ait 1384 adet LPG tüpün iade edilmesinin ihtar edildiği, İhtarnamenin davalıya 06.11.2017 tarihinde tebliğ edildiği anlaşılmıştır.
Davada, ispat külfeti öncelikli olarak davacıdadır. Davacı taraf, sözleşmeyi haklı olarak feshettiğini, tazminat taleplerinin yerinde olduğunu ispatlamak zorundadır.
SÖZLEŞMENİN DAVACI TARAFINDAN HAKLI NEDENLE FESİH EDİLİP EDİLMEDİĞİ HUSUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ; Alınan bilirkişi raporlarında da tespit edildiği üzere, davalının 2016 yılına nazaran 2017 yılında LPG alımlarının büyük oranda düştüğü ve davacıdan en son 05.09.2017 tarihinde LPG alımında bulunduğu, davacıya verdiği senetlerin protesto olduğu, ödemelerin gününde ve düzenli yapılmadığı, davacı kayıtlarına göre 31.01.2018 tarihi itibarı ile 38.653,00 TL, davalı kayıtlarına göre 31.12.2017 tarihi itibarı ile 17.742,00 TL. davacıya borcunun bulunduğu, 30 günden fazla süre ile mal alımının durdurulduğu anlaşılmakla; bu durumların yukarıda açıklanan sözleşme hükümlerine aykırılık teşkil ettiği ve davacının sözleşmeyi feshetmekte haklı olduğu sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
SÖZLEŞMENİN DAVACI YANCA HAKLI OLARAK FESHEDİLMESİ NEDENİYLE DAVACI YANIN TAZMİNAT TALEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ;
1-İade edilmeyen tüplere ilişkin tazminat talebi; Taraflar arasındaki Sözleşmenin 20/c maddesine göre, davalı bayi sözleşmenin her ne sebeple feshi üzerine 15 gün içinde elinde mevcut veya tali bayilerinde bulunan mülkiyeti davacı …’a ait dolu ve boş depozitolu tüpleri davacıya iade ve teslim etmekle mükelleftir.
10.01.2020 tarihli bilirkişi heyeti raporuna göre, 466 adet 2 kg lık; 913 adet 12 kg lık; 3 adet 24 kg lık; 2 adet 45 kg lık olmak üzere toplam 1384 adet LPG tüpünün davalı tarafından davacıya iade edilmediği tespit edilmiştir. Tüplerin iade edildiğini ispat külfeti davalıdadır. Davalı tarafça tüplerin iade edildiğine dair bir savunma ileri sürülmediği gibi, delilde sunulmamış ve dosya kapsamından da iade edildiğine dair bir delil tespit edilememiştir. Bu sebeple tüplerin iade edilmediği değerlendirilmiştir.
Sözleşmenin 20/d maddesine göre, davalının, 20/c maddesine aykırı davranışı sebebiyle …’ın ve abonelerinin maruz kalacağı maddi ve manevi zararları tazmin edeceğini, ayrıca sözleşmenin sona ermesine bağlı diğer tazminat ve ve cezai şart yükümlülüklerinden ayrı olarak iadesini geciktirdiği beher tüp başına sözleşmenin feshi tarihindeki tüp imalat bedeli kadar cezai şart ödeyeceğini taahhüt ettiği anlaşılmıştır.
Bilirkişi heyeti, davalı bayinin iade etmediği tüplerden dolayı 39.614,40 TL tazminat ödemekle yükümlü bulunduğunu tespit etmiştir.
Davacı taraf, bilirkişi tarafından tespit edilen 39.614,40 TL tazminat talebinden, davalı tarafın davacı uhdesinde bulunan 12.351,00 TL depozito bedelini mahsup ederek 27.263,00 TL. Tazminat talebinde bulunmuştur. Davacı tarafın bu talebinin açıklanan sözleşme hükümlerine göre yerinde olduğu değerlendirilmiştir.
2-Kar mahrumiyeti tazminat talebi; Sözleşmenin feshi halinde, 21/a Maddesine göre, davacının, bayiden, sözleşmenin süresinden önce feshi sebebiyle maruz kalacağı zarar, ziyan ve sözleşme süresinin sonuna kadar hesap edilmek üzere mahrum kalacağı kar karşılığı tazminat talep edebileceğini, bayinin kabul ve taahhüt ettiği anlaşılmıştır.
Bilirkişi heyeti tarafından, davacı için sözleşmenin feshi tarihi olan 01.11.2017 tarihi ile sözleşme süresinin sona erme tarihi olan 22.01.2021 tarihleri arası 38 aylık süre için 77.520,00 TL kar mahrumiyeti hesaplanmış ve yargıtay kararları doğrultusunda davacının mahalde yeni bayi kurması için 6 aylık sürenin makul olacağı bildirilmiştir.
6 aylık süre yönünden davacı tarafça talep edilebilecek tazminat miktarı 12.240,00 TL olarak hesaplanmıştır.
Mahkememizce de 6 aylık sürenin ve açıklanan sözleşme hükümlerine istinaden 6 aylık süre yönünden davacı tarafça talep edilen 12.240,00 TL kar mahrumiyeti tazminat talebinin yerinde olduğu değerlendirilmiştir.
3- Cezai şart tazminat talebi;
Davacı tarafça, sözleşmenin 21-b maddesine göre cezai şart talep edilmiştir.
Sözleşmenin feshi halinde, sözleşmenin 21/b maddesine göre, 21/a maddesinden ayrı olarak, bayinin, davacıdan 1 yıl içersinde aldığı LPG en yüksek aya ait ton miktarının, sözleşmenin fesih tarihindeki 12 kg lık tüplü LPG’nin perakende satış fiyatı baz alınarak bulunacak LPG perakende satış fiyatı ile çarpımı ile bulunacak bedeli davacıya cezai şart olarak ödemeyi kabul ve taahhüt ettiği anlaşılmıştır.
Bilirkişi heyetince sözleşme maddesine uygun şekilde 42.690,33 TL cezai şart hesaplanmıştır. Davacı tarafından da bu bedel üzerinden cezai şart talebinde bulunulmuştur.
TBK’nın 179/1 maddesinde, bir sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumu için ceza kararlaştırılmış ise, aksi sözleşmeden anlaşılmadıkça, alacaklının ya borcun ya da cezanın ifasını isteyebileceği düzenlenmiştir.
Bu maddeye göre, cezai şartın, ifa yerine cezai şart ve ifaya ilave cezai şart olarak iki şekilde düzenlenebileceği anlaşılmaktadır.
Somut olayda da, taraflar arasındaki sözleşme hükmüne göre ifaya eklenen cezai şart olduğu kuşkusuzdur. Bu nedenle davacının cezai şart talebinin de yerinde olduğu değerlendirilmiştir.
Tüm bu nedenler ile; davacının 12.240,00 TL kar mahrumiyeti, 42.690,33 TL cezai şart, 27.263,40 TL iade edilmeyen tüplerin bedeli olmak üzere toplam 82.193,73 TL tazminat talebi bakımından davasında haklı olduğu, temerrütün, davacı tarafından davalıya keşide edilen … noterliğinin 01.11.2017 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesinin davalıya tebliğ tarihi olan 06.11.2017 tarihinde oluştuğu, tarafların tacir olması nedeniyle temerrüt tarihinden itibaren ticari avans faizi talep edilebileceği sonuç ve kanaatine varılarak davanın kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M / Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-DAVANIN KABULÜ İLE; 12.240,00 TL kar mahrumiyeti, 42.690,33 TL cezai şart, 27.263,40 TL iade edilmeyen tüplerin bedeli olmak üzere toplam 82.193,73 TL’nin 06.11.2017 tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ÖDENMESİNE,
2-Alınması gereken 5.614,65 TL’den davacı tarafından peşinen ve ıslah suretiyle yatırılan toplam 1.668,78 TL’nin mahsubu ile bakiye 3.945,87 TL’nin davalıdan alınarak hazineye İRAD KAYDINA, davacı tarafından yatırılan 1.668,78 TL’nin davalıdan alınarak davacıya ÖDENMESİNE,
3-Davacı tarafından yapılan 35,90 TL başvurma harcı parası, 158,00 TL posta masrafı, 2.200,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 2.393,90 TL’nin davalıdan alınarak davacıya ÖDENMESİNE, ,
4-Karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T. uyarınca hesap ve takdir edilen 11.485.09 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya ÖDENMESİNE,
5-HMK 120 maddesi uyarınca davacı tarafından yatırılan avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde davacı yana İADESİNE,
Dair, davalı vekilinin yüzüne karşı davacı vekilinin yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 Hafta süre içerisinde Bölge Adliye Mahkemesine İSTİNAF yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.

Katip …
e-imzalıdır

Hakim …
e-imzalıdır