Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
8. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2015/55 Esas
KARAR NO :2023/789 Karar

DAVA:Asıl Davada Alacak (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan), Karşı Davada Menfi Tespit (Ticari İlişkiden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:15/01/2015
KARAR TARİHİ:30/10/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan), Menfi Tespit (Ticari İlişkiden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda;
DAVA :Davacı vekili asıl dava dilekçesinde özetle;
Müvekkili ile davalı karşı davacı arasındaki 01.11.2009 tarihli 5 yıl süreli bayilik sözleşmesi ile davalının LPG dağıtım bayiliğini yaptığını, sözleşmenin olağan sona erme tarihinin 01/11/2014 olduğunu, müvekkilinin … 1. Noterliğinden keşide ettiği 30.10.2014 tarihli … yevmiye no.lu ihtarname ile sözleşmeyi yenilemeyeceğini davalı karşı davalıya ihtar ettiğini ve bayilik sözleşmesinin sona ermesi sebebi ile herhangi bir borç alacağın bulunup bulunmadığını öğrenmek ve gerekmesi halinde ödeme yapmak için hesap mutabakatı talep ettiğini ve avalı tarafından cevap verilmediğini, bunun üzerine müvekkili tarafından yeni bir ihtarname ile hesap mutabakatı hususunda bir dönüş yapılmadığının belirtilerek davalıya verilen teminat mektuplarının iadesini talep ettiklerini, davalının bu ihtarnameye de cevap vermediği gibi … Bankası … Şubesinden alınmış olan 09/10/2023 tarihli … numaralı 30.000,00-TL bedelli banka teminat mektubunu nakde çevirdiğini, davalının elinde … Bankası … Şubesinden alınmış 22/05/2014 tarihli … numaralı 30.000,00-TL bedelli banka teminat mektubunun da bulunduğunu, … Bankası … Şubesinden alınmış 22/05/2014 tarihli … numaralı 30.000,00-TL bedelli banka teminat mektubunun nakde çevrilmesinin engellenmesi için ihtiyati tedbir kararı verilmesini, bu mektubun müvekkiline veya ilgili banka şubesine iadesine, iade edilmemesi halinde mektubun iptaline, nakde çevrilmiş teminat mektubunun bedelinin müvekkiline nakde çevrilme tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte ödenmesine, müvekkilin davalıya borçlu olmadığının tespitine, müvekkili aleyhine 5.000,00-TL manevi tazminatın davalıdan mektubun nakde çevrilme tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte tahsiline, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasını talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA :Davalı vekili cevap ve karşı dava dilekçesinde özetle;
Davacının taahhüt ettiği oranlarda ürün ikmal etmediğini ve bu nedenle davacının hem taahhütname gereği hem de ek anlaşma gereği davacıya ödenmiş olan 70.000,00-TL bedelli finansal desteği iade borcunun doğduğunu, nakde çevrilen teminat mektubunun taraflar arasında münakit sözleşmeye uygun olarak nakde çevrildiğini, davacının müvekkili şirkete karşı taahhütlerini yerine getirmemiş olmasına rağmen borçlu olmadığının tespitini talep etmesinin kötü niyetli olduğunu, davacının manevi tazminat talep edebilmesi için gerekli şartların oluşmadığı gibi edimleri eksik yerine getiren davacının müvekkili şirketin kar kaybına sebebiyet verdiğini, müvekkili şirketin davacıdan 10.381,00-TL finansal destek iade alacağının bulunduğunu, müvekkili şirketin davacıya taahhüt ettiği miktarlarda ürün ikmal etmesi şartıyla peşinen 70.000,00-TL finansal destek verildiğini, taahhüt miktarının ise davacı tarafından tek taraflı olarak tanzim edilen 01.11.2009 tarihli taahhütname ile belirlendiğini, bu taahhütnameye göre davacının bayiliğinin 1. Yılında aylık en az 18 ton olmak üzere yıllık 216 ton, 2. Yılında aylık en az 17,5 ton olmak üzere 210 ton, 3. Yılında aylık en az 17 ton olmak üzere yıllık 198 ton, 5. Yılında aylık en az 16 ton olmak üzere yıllık toplam 192 ton olmak üzere bayiliği süresince toplam 1020 ton tüplü LPG ikmal etmesi taahhüt ettiğini ancak buna rağmen taahhütname ile yükümlendiği miktarın 166 ton gerisinde kaldığını, davacının aynı taahhütname ile taahhüdünü ihlal etmesi halinde müvekkili şirket nezdinde bulunan banka teminat mektuplarından veya ipoteklerinden söz konusu bedellerin tahsil edileceğini peşinen kabul ettiğini, davacı tarafından açılan işbu davanın reddini, karşı dava açısından şimdilik 1.000,00-TL kar mahrumiyeti alacaklarına temerrüt tarihi olan Kadıköy 29. Noterliğinin 29/01/2015 tarih 2502 yevmiye numaralı ihtarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren reeskont avans faizi ile birlikte karar verilmesine, her iki dava açısından yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini talep ve dava etmiştir.
DELİLLER, DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE :
Dosyada delil olarak; dava dilekçesi ve ekleri, cevap dilekçeleri ve ekleri, beyan dilekçeleri, cevabi yazı içerikleri, bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamı bulunmaktadır.
Mahkememizde açılan dava öncelikle, görev, yetki, taraf sıfatı ve diğer dava şartları açısından incelenmiş ve mahkememizin görevli ve yetkili olduğu ve ayrıca diğer dava şartlarının da bulunduğu anlaşılmış olduğundan davanın esasına geçilmiştir.
Dava, asıl dava menfi tespit, karşı dava kar mahrumiyeti alacağı istemine ilişkindir.
Bu bağlamda, dava konusu somut olaya ilişkin olarak, taraflarca sunulan deliller ile başka yerden getirtilmesi gereken tüm deliller toplanmış, gelen yazı cevapları dosyamız içerisine katılmış, ön inceleme duruşması yapılarak tarafların iddia ve savunmaları, uyuşmazlık konusu, tarafların üzerinde anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar, dava şartlarının bulunup bulunmadığı, ilk itiraz olup olmadığı, tarafların sulh olup olamayacakları ortaya konulmuş ve yargılama ön inceleme duruşmasında tarafların da onay verdikleri uyuşmazlık nitelendirmesi ile sonuçlandırılmış ve mahkememizin 30/12/2015 tarihli ara kararı ile; “… Ana davada davacı iddiaları ile davalı savunmaları, karşı davada davalı iddiaları ile davacı savunmaları irdelenmek suretiyle talepler hakkında mahkememizce resen seçilen Sektör Uzmanı … …, SMM … … .., Hukukçu … … marifetiyle dosya üzerinde günsüz bilirkişi incelemesi yapılmasına” şeklinde karar verildiği, dosyanın bilirkişiye tevdi edildiği ve bilirkişi heyeti tarafından 07/03/2017 tarihli kök raporun tanzim edilerek mahkememize ibraz edildiği anlaşılmış olup, raporun incelenmesinde özetle; “davacı karşı davalının … 1. Noterliğinden 30.10.2014 tarihinde gönderilen ihtarnamenin tebliğ tarihi olan 06/11/2014 tarihi itibariyle dava dışı … herhangi bir borcunun olmadığı, davalı karşı davacı şirket ile dav dışı … yasal defter kayıt ve belgelerinden hareketle davacı karşı davalının sözleşme dönemlerindeki mal alım miktarına ilişkin davalı karşı davacı …’ın davaya cevap dilekçesindeki beyanlarına göre oluşturulan tabloya göre 01.11.2009-01.10.2010 ilk sözleşme yılındaki verilerin incelendiğini ve teyit edildiğini ancak sonraki sözleşme dönemlerindeki davacı karşı davalının mal alımının başka bir alt yapı bayi aracılığıyla yapıldığının şifahen beyan edildiğini ve …’ın …’a devrinin yapıldığı tarihe kadarki başka bir alt bayi üzerinden yapılan satışlara ilişkin veri sunumu ve inceleme yapılamadığı, davalı karşı davacı … nezdinde yapılan incelemeye göre davacı karşı davalı bayiye direkt satışlarının olmadığı, mal satışlarının başka bir alt bayisi olan … … Ltd. Şti. Üzerinden yapıldığının beyan edildiğini, hal böyle olduğundan dava konusu somut olayın çözümünde izlenecek yolun ise tek alıcı konumundaki davacı karşı davalı şirketin 2009-2014 yıllarındaki mal alımlarının talimat raporuyla tespitinin yapılması olduğu, tüm mali değerlendirmeler sonuçlandırılmadan sektörel ve hukuki değerlendirmelerin yapılamayacağı” şeklinde tespitler yapılmıştır.
Davalı/ karşı davacı defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılmak üzere mahkememizin 01/02/2021 tarihli celsesinin 1 no.lu ara kararı üzere … Asliye Hukuk Mahkemesine talimat yazıldığı, SMMM bilirkişi … tarafından 06/08/2021 tarihli rapor tanzim edilerek mahkememize ibraz edilmiş olup, raporun incelenmesinde özetle; “davacı karşı davalı firmanın 2009-2014 yıllarına ilişkin dönemi ticari defter ve belgelerinin incelenmesinde; davalı karşı davacı firma ile ticari ilişki içerisinde bulunduğu, taraflar arası borç alacak ilişkisinin bulunmadığı, talep konusu teminat mektuplarının davacı karşı davalı firma tarafından davalı karşı davalı firmaya verildiğine istinaden ticari defterlerde kayıt olmamasına rağmen taraflar arası ilgili hususta ihtilaf olmaması sebebiyle davacı karşı davalı firma tarafından toplam 60.000,00-TL tutarında teminat mektubu verildiği, taraflar arası düzenlenen bayilik sözleşmesi çerçevesinde takdir mahkemeye ait olmak üzere davalı karşı davacı …Ş.’nin kâr mahrumiyetine istinaden eksik kalan miktarın 166 ton oluğunun kabulü halinde kâr mahrumiyeti 30.10.2014 tarihi itibariyle (16.600 USD karşılığı 36.870,26-TL; 154,431 ton olduğunun kabulü halinde kar mahrumiyeti 30.10.2014 tarihi itibariyle (15.431,10-USD karşılığı) 34.300,67-TL olduğu” şeklinde görüş ve kanaat bildirilmiştir.
Dosyanın rapor sunan bilirkişi heyetine tevdi ile dosyaya celp olunan kayıtlar ve talimat mahkemesince tanzim olan bilirkişi raporu da değerlendirilmek sureti ile ek rapor tanzim edilmesine karar verildiği, bilirkişi heyeti tarafından 03/05/2023 tarihli ek raporun tanzim edilerek mahkememize ibraz edildiği anlaşılmış olup, raporun incelenmesinde özetle; “166 eksik tonaj esas alındığında mahkemece davalı karşı davacı …’ın cezai şart ve finansal destek prim iade alacağının tüm sözleşme dönemi boyunca talep etme hakkının olduğu yönünde karar vermesi durumunda davalı karşı davacı …’ın bakiye asıl alacağı 16.338,,10-TL bu asıl laacak tutarı üzerinden dava tarihine kadar hesaplanan 510,57-TL faiz olmak üzere toplam alacağının 16.848,67-TL olduğu, mahkemece davalı karşı davacı …’ın cezai şart ve finansal destek prim iade alacağının sözleşmenin son dnönemi için talep etme hakkının olduğu yönünde karar verilmesi durumunda; davacı kraşı davalı …’un davalı karşı davacı …’ın fazla tahsil etmiş olduğu teminat mektubundan dolayı asıl alacağı 14.313,08-TL, bu alacak tutarı üzerinden dava tarihine kadar hesaplanan 483,07-TL faiz olmak üzere toplam alacağının 14.796,15-TL olduğu; 154 eksik tonaj esas alındığında mahkemece davalı karşı davacı …’ın cezai şart ve finansal destek prim iade alacağının tüm sözleşme dönemi boyunca talep etme hakkının olduğu yönünde karar vermesi durumunda; davalı karşı davacı …’ın bakiye asıl alacağı 14.111,45-TL, bu asıl alacak tutarı üzerinden dava tarihine kadar hesaplanan 440,80-TL faiz olmak üzere toplam alacağının 14.552,43-TL olduğu, mahkemece davalı karşı davacı …’ın cezai şart ve finansal destek prim iade alacağının sözleşmenin son dönemi için talepetme hakkının olduğu yönünde karar vermesi durumunda; davacı karşı davalı …’un davalı karşı davacı …’ın fazla tahsil etmiş olduğu teminat mektubundan dolay asıl alacağı 15.072,70-TL , bu alacak tutarı üzerinden dava tarihine kadar hesaplanan 508,70-TL faiz olmak üzere toplam alacağının 15.581,40-TL olduğu” şeklinde görüş ve kanaat bildirilmiştir.
Bilirkişi raporlarının incelenmesinde de, rapordaki hukuki yorum ve nitelendirmeler mahkememize ait olmak üzere, yapılan mali tespitler bakımından ayrıntılı ve dosya kapsamına uygun olduğu anlaşılmıştır.
Tüm bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde;
Asıl dava menfi tespit, karşı dava kar mahrumiyeti alacağı istemine ilişkindir.
Tüm dosya kapsamının incelenmesinde; taraflar arasında akdedilen 01.11.2009 tarihli 5 yıl süreli bayilik sözleşmesinin süre sonunda davacı tarafından usulüne uygun fesih nedeniyle sona erdiği, davalı tarafından … Bankası A.Ş. … Şubesinden alınan 09.10.2013 tarih … numaralı 30.000TL bedelli teminat mektubunun 19/12/2014 tarihinde nakde çevrildiği, bedelin 10.381,00TL kısmının nakit teminat hesabına aktarıldığı, bakiye bedelin davalı uhdesinde bulunduğunun beyan edildiği görülmüştür.
Her iki dava yönünden taraf defterleri üzerinde yaptırılan incelemede bayilik sözleşmesi ve başlangıçta verilen finansal destek ve sair ödemeler nedeniyle davacının davalıya borcunun bulunmadığı anlaşılmıştır.
Ancak; sözleşmenin “Teminat” başlıklı 19/C bendi uyarınca alınan teminatların davalı Şirketin her türlü alacak hakları, mahsup, takas, tenzil ve tahsil edilmek kaydıyla anlaşmanın hitam tarihi ve/veya fesih tarihini izleyen birinci yılın sonunda Bayi’ye iade edileceği düzenlenmiştir.
Davacı tarafından sözleşmenin imzası sırasında yıllık olarak değişen miktarlarda ürün alımı yapılacağı, aksi halde her yıl alınan eksik tonaj nedeniyle 100 USD tutarının ödeme gününde uygulanmakta olan Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığı kar mahrumiyeti ödemeyi, anılan bedelin ödenmediği takdirde, Şirket nezdinde bulunan banka teminat mektupları ve/veya ipoteklerden söz konusu bedellerin tahsil edilmesini, Şirketin kar mahrumiyeti tutarını dilerse her anlaşma yılı sonunda, dilerse anlaşma süresi sonunda toplam olarak talep etmesini herhangi bir ihtirazi kayıt koymaksızın kabul ettikleri görülmüştür.
Taraflar arasında akdedilen sözleşmenin incelenmesinde; teşvik prim borcunun cari yıl sonunda ödenmemiş/talep edilmemiş olmasının daha sonra istenmesine engel bulunduğuna dair açık hüküm bulunmaması ve yukarıda değinilen taahhüt maddesi kapsamında sözleşme sonunda tüm borç ve alacakların hesaplanacağına yönelik davacı rızası göz önüne alındığında davalının menfi tespit davasında buna yönelik savunmasının yerinde olduğu anlaşılmıştır.
Davacı tarafından sözleşme dönemi içerisinde farklı alt bayiilerden almış olduğu yakıtların, bu bayilerin sözleşme kapsamında davalı şirket tarafından yetkilendirilmiş bayiler olduğunun ispat edilemediği, davalı şirketin ilk bilirkişi raporuna karşı 14/04/2017 tarihli beyan dilekçesi ile kabul ettiği üzere akaryakıt temin yetkisinin … A.Ş. ve alt bayii … Ltd. Şti üzerinde olduğu, davacı tarafından sair kişilerden alınan akaryakıtın sözleşme kapsamında ve bu kişilerin sözleşme ile yetkilendirilmiş bayii/kişiler olduğu ispat edilemediğinden 06/08/2021 tarihli talimat yoluyla alınan bilirkişi raporunda farklı bayilerden alındığı tespit edilen 11.569,00 kg’lık kısımdan davacının sorumlu olduğunun kabulü gerekmiştir.
Bu halde; tarafların defter kayıtlarının incelenmesinde; davalı şirketin ilk bilirkişi raporuna karşı 14/04/2017 tarihli beyan dilekçesi ile kabul ettiği üzere … A.Ş. ve alt bayii … Ltd. Şti üzerinden alınan akaryakıtların taahhüt edilen toplam miktardan tenzili ile eksik kalan 166 ton taahhüt farkının yıllara göre toplam kar mahrumiyetinin 02/05/2023 tarihli bilirkişi raporu ile tespit edilen toplam 17.300,00 USD üzerinden sözleşmenin sona erdiği kabul edilen 30/10/2014 tarihi itibariyle hesaplanan kur üzerinden toplam karşılığının 38.425,03TL olduğu, davalının toplam finansal destek iade alacağının ise 7.913,07TL eklenmek suretiyle fesih tarihinde davacının toplam 46.338,10 TL borcunun bulunduğu, dava konusu edilen ve nakde çevrilen 30.000TL’lik … numaralı teminat mektubu değerinin düşülmesi ile davacının sözleşme nedeniyle davalı şirkete bakiye 16.848,67TL borcu bulunduğu anlaşılmakla nakde çevrilen teminat mektubu yönünden açılan menfi tespit davasının reddi gerekmiştir.
Yargılamanın devamı sırasında Mahkememizin 07/12/2015 tarihli 1. celsesinde Mahkeme huzurunda … Bankası A.Ş. … Şubesinden alınan 22.05.2014 tarih ve … numaralı 30.000TL bedelli teminat mektubunun davacıya iade edildiği anlaşılmakla davanın konusuz kaldığı anlaşılmakla bu talep yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Davacının menfi tespit davasının reddine karar verilmekle şartları oluşmayan manevi tazminat talebinin reddi gerekmiştir.
Karşı dava yönünden; açıklanan nedenlerle ve karşı davacı vekiline Mahkememizce verilen süre içerisinde bedel arttırım dilekçesi sunulmadığı anlaşılmakla taahhüt edilen miktardan eksik yapılan satış nedeniyle eksik tonaj üzerinden 100,00USD karşılığı hesap edilen 38.425,03TL kar mahrumiyeti alacağı yönünden taleple bağlılık ilkesi gereği 1.000,00TL üzerinden davanın kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-)Asıl davada; davacının menfi tespit istemi ile … Bankası A.Ş. … Şubesinden alınan 09.10.2013 tarih … numaralı 30.000TL bedelli nakde çevrilen teminat senedinin iadesi talebinin REDDİNE,
-Davacının … Bankası A.Ş. … Şubesinden alınan 22.05.2014 tarih ve … numaralı 30.000TL bedelli teminat mektubu hakkında karar verilmesine yer olmadığına,
-Davacının şartları oluşmayan manevi tazminat talebinin reddine,
1-a) Alınması gereken 269,85-TL maktu karar ve ilam harcından peşin alınan 1.110,04-TL harçtan mahsubu ile fazladan yatırılan 840,19‬-TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya İADESİNE,
1-b) Davacının yaptığı yargılama giderlerinin kendisi üzerinde BIRAKILMASINA,
1-c) Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden, menfi tespit talebine ilişkin olarak karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 17.900,00-TL ücreti vekaletin davacı …’dan alınarak davalı …Ş.’ye VERİLMESİNE,
1-d) Davacının manevi tazminat talebine ilişkin olarak karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi 10/4. Maddesi gereğince hesaplanan 5.000,00-TL ücreti vekaletin davacıdan alınarak davalıya VERİLMESİNE,
1-e) … numaralı 30.000TL bedelli teminat mektubu yönünden konusuz kalan dava nedeniyle davacı lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 6/1. maddesi gereğince hesaplanan 8.950,00-TL ücreti vekaletin davalı …Ş.’den alınarak davacı …’a VERİLMESİNE,
1-d) HMK 120. maddesi gereğince; varsa taraflarca yatırılan gider avansı ile davalı yanca yatırılan delil avansının arta kalan kısmının karar kesinleştiğinde ilgili tarafa İADESİNE,
2-)Karşı davanın KABULÜ İLE, 1.000,00TL kar mahrumiyeti bedelinin temerüt tarihi olan 03/02/2015 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine,
2-a) Alınması gereken 269,85-TL maktu karar ve ilam harcından peşin alınan 27,70- TL harcın mahsubu ile bakiye 242,15‬-TL harcın davalı …’dan alınıp, HAZİNEYE GELİR YAZILMASINA,
2-b) Davacının yatırdığı 269,85-TL nisbi harcın davalıdan alınarak davacıya VERİLMESİNE,
2-c) Davacının yaptığı yargılama giderlerinden başvuru harcı 27,70-TL, posta ve bilirkişi ücreti gideri 3.240,50-TL olmak üzere toplam 3.268,20-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak, davacıya VERİLMESİNE,
2-d) Davacı davada kendisini vekille temsil ettirmiş olmakla; karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesaplanan 1.000,00-TL ücreti vekaletin davalı …’dan alınarak, davacı …Ş.’ye VERİLMESİNE,
2-e) HMK 120. maddesi gereğince; varsa taraflarca yatırılan gider avansı ile davalı yanca yatırılan delil avansının arta kalan kısmının karar kesinleştiğinde ilgili tarafa İADESİNE,
3-) HMK Yönetmeliğinin 58/1. Maddesi gereğince taraflardan birinin talebi üzerine kararın ve hükmün taraflara tebliğe ÇIKARTILMASINA,
Dair; taraf vekillerinin yüzüne karşı , asıl dava yönünden İSTİNAF yolu açık ve karşı dava yönünden ise, miktar itibariyle KESİN olmak üzere karar verildi.30/10/2023 30/10/2023

Katip …

Hakim …