Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
7. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO: 2016/897
KARAR NO: 2019/615

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ: 08/09/2016
KARAR TARİHİ: 15/10/2019

Mahkememizde görülmekte olan Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, davacı şirketin Likit Petrol Gazı (LPG) dağıtım firması olup; davalı … Ştİ. ile hem LPG Otogaz Bayilik Sözleşmesi vc hem de Tüplü Bayilik Sözleşmeleri İmzalanarak 2 bayilik kurulduğunu, davalının her iki bayilik sözleşmesini de ihlal ettiğini, taraflar arasında imzalanan 02.09.2005 tarihli “Otogaz LPG Bayii Sözleşmesi gereğince davalının … adresinde davacının LPG Otogaz bayiliğini üstlendiğini, davalı şirketin 5.000,00TL teminat verdiğini davalı şirket yetkilisi …’ın … mevkii, 17 pafta, 554 parselde kayıtlı 6370 m2 miktarlı tarla vasıflı taşınmaz kaydına 25.000,00 TL bedelli 1 .derece ipotek tesis ettiğini, böylece bu bayilik ilişkisi nedeniyle verilen teminat miktarının 30.000,00 TL olduğunu, davalı şirketin sözleşmeden ayrı olarak imzaladığı Satış Taahhütnamesi ile sözleşme süresince davacıdan aylık 25 ton LPG almayı taahhüt ettiğini, bayilik süresince taahhüdüne uygun miktarda LPG almadığı gibi; LPG alımından kaynaklanan cari borcunu da davacıya ödemeyerek sözleşmeyi ihlal ettiğini, taahhüdüne uygun alım yapması için defalarca şifahen davalıyı uyarmasına rağmen davalının eksik alıma devam ederek sözleşmeyi ihlal ettiğini, davacının en sonunda …Noterliğinin 06.03.2009 tarih … sayılı ihtarıyla sözleşmeye uygun olarak LPG alımı yapılmasını resmi olarak ihtar etmişse de; davalının ihtar gereklerini getirmediğini, sözleşmeye aykırı bu davranışlarına devam ettiğini, davacının 5.043,51 TL cari hesap alacağı için İstanbul … icra Müdürlüğü’nün … E. sayılı dosyası ile icra takibi yapmış olduğunu, davalının cari borcunu da ödemediğini, Satış Taahhütnamesinin 2. maddesi: “Bayi 1. maddede taahhüt ettiği LPG ihtiyacının tümünü …’tan almak zorundadır. Bayi, …’tan eksik aldığı LPG nedeniyle …’a verdiği teminat tutarının 5 (beş) katı kadar tazminat ödemeyi kabul ve taahhüt eder.” şeklinde olduğunu, davalının taahhüdüne uygun alım yapmaması nedeniyle Satış Taahhütnamesinin 2. maddesi gereği sorumlu olup; nakit teminat ve ipotek bedeli toplamının 30,000,00 TL teminatının beş katı olan 150.000,00 TL tazminatı davacı şirkete ödemekle yükümlü olduğunu, davalının eksik LPG alımı nedeniyle davacının kar mahrumiyetini de ödemekle yükümlü olduğunu, davalıya en son verilen LPG’nin fiyatını gösterir faturayı ekte sunduğunu, … satış fiyatlarının celp edilerek bilirkişinin yapacağı hesaplama ile davacının kar mahrumiyetinin hesap edilmesini talep ettiğini, davacının, davalının sözleşmeye aykırı bu davranışları sebebiyle davalıyla birlikte ipotekli gayrimenkul sahibi ve aynı zamanda davalı şirket yetkilisi olan …’a … Noterliğinin 23.01.2013 tarih … yevmiyeli ihtarını keşide ettiğini, ihtarnamede sözleşmeden kaynaklanan hakları saklı kalmak kaydıyla davalının 150.000,00 TL cezai şart borcundan 5.000,00 TL teminatının mahsubu ile bakiye 145.000,00 TL cezai şartın derhal ödenmesinin bildirildiğini ihtarnamenin her iki muhataba 04.02.2013 tarihinde tebliğ edildiğini, davalının icra takibine konu olan cari borcunu ödemediği için 5.000,00 TL teminatının cari borca sayıldığını, teminatın cari borcuna mahsup edildiğinden davalının ödemesi gereken cezai şart miktarının 150.000,00TL olduğunu, Otogaz Bayilik Sözleşmesinin davalı yanca ihlali nedeniyle davacının ödenmeyen cezai şart ve kar mahrumiyeti alacakları için işbu davayı açmanın zorunlu olduğunu, davalının taraflar arasında en son imzalanan 09.08,2005 tarihli “Tüplü Bayilik Anlaşması ve Genel Şartnamesi” gereğince davalının … adresinde davacının LPG Tüplü gaz bayiliğini üstlendiğini, bu bayiliği …Şti.’den devraldığını, davalının sözleşme hükümlerine uymayarak taahhüdünü yerine getirmeyip LPG alımını tamamen bıraktığı için akde aykırı davrandığını, davalının sözleşmeyi ihlal etmesi nedeniyle davacının … Noterliğinin 30.06.2009 tarih …yevmiyeli ihtarı ile Bayilik Sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini, fesih ihtarının 03.07.2009 tarihinde davalıya tebliğ edildiğini, davacıya teslim edilmeyen tüpler bakımından taleplerinde: Sözleşmenin 21.L maddesine göre, “İşbu sözleşmenin … tarafından feshi üzerine BAYİ, …’ın fesih ihtarında tayin edeceği müddet içinde; mevcut veya müşterilerinde veya tali bayilerinde bulunan dolu veya boş, depozitolu veya depozitosuz tüpleri… …’a iade ve teslim, iade ve teslim yapamadıklarının fesih tarihi itibarıyla rayiç imalat bedellerini nakten ve defaten ödemekle yükümlüdür.” sözleşme’nin 22.1 maddesi: “Sözleşmenin fesih veya herhangi sebeple sona ermesi halinde; BAYİ sözleşmenin 21. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenmiş bulunan iade ve teslim yükümlülüğünü talep edilen süre içerisinde yerine getirmediği takdirde, LPG tüplerini …’a iade yükümlülüğünün yanında ayrıca 27.000 Amerikan Doları tazminat ödemeyi kabul ve taahhüt eder” şeklinde olduğunu, Bayilik Sözleşmesi sona erdiğinden davalı bayinîn gerek Devir Taahhütnamesi ve gerekse bayilik ilişkisi süresince teslim aldığı 2.119 adet 2 kg’lık, 3500 adet 12 kg’lık, 20 adet 24 kg’lık ve 10 adet 45 kg’lık tüpleri sözleşmenin 21.1. maddesi uyarınca fesih ihtarında verilen 15 gün süre içinde davacıya iade etmediği gibi bedellerini de ödemediğini, davalının ihtarla verilen sürenin sonu 20.07.2009 tarihi itibarıyla temerrüde düştüğünü, davalının teslim etmediği tüplerin 20.07.2009 temerrüt tarihi itibarıyla imalat bedellerinin bu tüplerin imalatını yapan …adresinde bulunan … A.Ş.’den sorulmasını ve yapılacak inceleme ile bilirkişi tarafından tespit edilmesini talep ettiğini, taraflar arasında imzalanan Tüplü Bayilik Sözleşmesi gereği davalının iade ve teslim yükümlülüğünü talep edilen süre içinde yerine getirmediğinden tüplerin imalat bedellerinin yanında Bayilik Sözleşmesi’nİn 22,1 maddesine göre 27.000 USD tazminatı da davacıya ödemesi gerektiğini, davacının Otogaz Bayilik Sözleşmesi uyarınca kar mahrumiyeti, cezai şart alacakları ile Tüplü Bayilik Sözleşmesi uyarınca tüplerin imalat bedeli ve tazminat alacaklarının tahsili için iş bu davayı açmak zorunda olduğunu, açıklanan ve ibraz edilen belgeler ışığında yargılamanın yapılarak, fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla; davacının LPG Otogaz Bayilik sözleşmesinden kaynaklanan cezai şart alacağından şimdilik 5.000,00 TL’nin ihtarname ile temenüdün oluştuğu 05.02.2013 tarihinden itibaren Merkez Bankasının kısa vadeli avanslara uyguladığı faiz oranı ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesini, davacının LPG Otogaz Bayilik sözleşmesinden kaynaklanan kar mahrumiyeti alacağından şimdilik 2,000,00 TL’nin dava tarihinden itibaren Merkez Bankasının kısa vadeli avanslara uyguladığı faiz oranı ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesini, davacının Tüplü Bayilik sözleşmesi gereği tüp imalat bedeli ve tazminat alacağından şimdilik 18.000,00 TL’nin temerrüdün oluştuğu 19.07.2009 tarihinden itibaren Merkez Bankasının kısa vadeli avanslara uyguladığı faiz oranı ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesini, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin de davalıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Dava dilekçesi davalı tarafa usulüne uygun tebliğ edilmiş olup davalı tarafça süresi içerisinde cevap dilekçesi sunulmamıştır.
Taraflar arasında uyuşmazlık bulunan hususlar; taraflar arasında 2 ayrı bayilik sözleşmesinin imzalandığı LPG Otogaz bayilik sözleşmesinden dolayı davalının yeterli LPG alımı yapıp yapmadığı ayrıca davalının LPG den kaynaklı cari borcunu ödeyip ödemediği, bu nedenle davacının sözleşme kapsamında cezai şart ve kar mahrumiyeti talep edip edemeyeceği tüplü bayilik sözleşmesi kapsamında davalının iade ve teslim şartlarını yerine getirip getirmediği, tüplerin imalat bedelinin ne olduğu, davacının varsa talep edebileceği imalat bedeli ve tazminat miktarının ne olduğu, temerrüt tarihlerinin ve faizin türü ve başlangıcının ne olduğundan ibaret olduğu tespit edilmiştir.

DELİLLER;
Davacı vekili tarafından dava dilekçesi ekinde; bayilik sözleşmeleri, ipotek belgesi, satış taahhütnamesi, dava konusu ihtarnameler, tüp teslim belgeleri, devir taahhütnamesi, davalının LPG alımlarını gösterir performans raporu dosyaya sunulmuştur.
Mahkememizce verilen ara karar gereğince davacının alacağının varlığının ve miktarının belirlenmesi bakımından bilirkişi raporu alınmasına karar verilmiş olup; 02/05/2019 tarihli bilirkişi raporunda özetle; … A.Ş’nin davalı … Şti’den 08/09/2016 itibariyle LPG Otogaz Bayilik Sözleşmesi ve devamı 02/09/2005 tarihli Satış Taahhütnamesi içeriği; bayiye teslim edilecek LPG miktarının başlangıçta – /+ %10 tölerans ile 25 ton/ ay olduğu, bayi 1.maddede taahhüt ettiği LPG ihtiyacının tümünü iş bu sözleşme süresince 11.madde yazılı mücbir sebepler dışında …’tan almak zorunda olduğu, firmanın başka firmalardan aldığı veya …’tan eksik aldığı LPG nedeniyle …’a verdiği teminat tutarının 5 katı kadar tazminat ödemeyi kabul ve taahhüt eder hükmüne dayalı olarak vermiş olduğu toplam 30.000,00TL’lik teminatın 5 katı cezai şart olarak 30.000,00TLx5 = 150.000,00TL cezai şartın gerçekleşmekte olduğu, taraflar arasında imzalanmış Tüp Bayilik Anlaşması ve Genel Şartnamesi başlıklı sözleşmenin 21/4.maddesi doğrultusunda tüplü LPG satışlarına ilişkin kar kaybı hesabının davacı sevk irsaliyeleri ile örtüşük faturaları kapsayan ticari defter 600.yurt içi satışlar hesabı ile aylar itibariyle yapılmış tüplü LPG satışlarını ispatlayamamış olması nedeniyle tespit ve hesaplamaların yapılamadığı ve konunun davacı tarafında ispata muhtaç olduğu, Otogaz LPG Bayi Sözleşmesi ile satış taahhütnamesi içeriği ile taahhütlerin noksansız ve tam olarak yerine getirilememesi neticesi cezai şart tahsil edilebileceğinin belirlenmiş olmasına karşın ayrıca davalıdan herhangi bir şekil ve şartta kar mahrumiyeti talep edilebileceği konusunda yazılı bir sözleşme veya mevcut sözleşmelerde kar mahrumiyetine ilişkin belge veya maddeye rastlanılmadığı, dolayısı ile kar mahrumiyeti talebinin ispata muhtaç olduğu, teslim edilmiş olan tüplerin 09/08/2005 tarihli Tüplü Bayilik Anlaşması ve Genel Şartname başlıklı 21.1 maddesi hükmü gereğince ve … A.Ş’nin 14/11/2016 tarih ve ilgi 12/10/2016 tarih ve 2016/897 esas sayılı dosyanın 2016HB-0047 yazıları içeriği ile belirtmiş olduğu birim fiyatları tutarlarını davacı firmaya ödemekle mükellef olduğunun anlaşıldığı, bu iade tutarlarının da hesaplanmış olduğu gibi ilk alışta ödenmiş olan tüp depozito bedellerine ilave olarak 18.649,95TL daha ödemeleri gerektiği gibi tespit edilmekte olup, davacı firmanın şimdilik talebi ile 18.000,00TL ödenmesi talebinde bulunmuş olup, talebi ile bağlılık gereğince talebi gibi 18.000,00TL depozitolu tüp bedellerinden alacaklı bulunduğu, davacı tarafın gönderinin ihtarname ile davalı firmanın 05/02/2013 tarihinde temerrüde düşmüş olmakla 18.000,00TL üzerinden temerrütün 05/02/2013 tarihinden itibaren 3095 sayılı kanunun 2/2maddesi doğrultusunda TC Merkez Bankası tarafından belirlenmekte olan yıllık %13,75 ve değişen oranlarda temerrüt faizi uygulanması gerektiği kanaatine varıldığı bildirilmiştir.
Mahkememizce verilen ara karar gereğince davacı vekilinin itirazlarının değerlendirilmesi için yeni bilirkişi heyetinden rapor alınmasına karar verilmiş olmakla 10/04/2018 tarihli bilirkişi raporunda özetle; taraflar arasında 02.09.2005 tarihinde 5 yıl süreli otogaz LPG bayilik sözleşmesi imzalandığı; davalı tarafın 02.09.2005 tarihli taahhütname ile aylık 25 ton otogaz LPG almayı taahhüt ettiği; taraflar arasındaki ticari ilşikinin sözleşmede belirtilen 5 yıl devam ettiği, davalı tarafın taahhüt etmiş olduğu aylık 25 Ton otogaz LPG alım miktarının hiçbir zaman gerçekleştirmediği, davalı tarafın sözleşmelerin yapılmasından sonra farklı aylarda 0-18,400.Kg arasında değişen miktarlarda LPG alımı yaptığı, davacı tarafın otogaz bayiliğinin feshi için keşide ettiği ihtarnamesinin 12.03.2009 tarihinde, tebliğ edildiği; fesih ihtarnamelerinin tebliğinden sonra da davacı tarafın davalı tarafın LPG satmaya devam ettiği, davalı tarafın 2010 yılı 8 .ayında davacı taraftan LPG aldığı, sayın Mahkemece eksik LPG alımı nedeni ile cezai şart ödenmesi koşullarının oluştuğu kabul edildiği takdirde davacı tarafın cezai şart tazminat alacağının 150.000TL olduğu, dava dilekçesi ile 5,000.TL talep edilmiş olduğu; davacı tarafça ayrıca kâr kaybı talebine yönelik olarak ise, kâr kaybına baz oluşturacak işlemeden kalan süre tespitine olanak bulunmadığı; tüplü bayilik sözleşmesinin feshi nedeni ile davalı tarafın teslim aldığı tüpleri iade etmesi gerektiği, dosya içerisinde tüplerin iade edildiğine ilişkin belgeye rastlanılmadığı, davacı tarafın iade edilmeyen tüp imalat bedelinden ve cezai şarttan kaynaklanan alacağının 242.400,04TL olduğu, dava dilekçesinde 18.000TL talep edilmiş olduğu kanaatine varıldığı bildirilmiştir.

DELİLLERİN DEĞERLENDİRiLMESİ VE GEREKÇE;
Mahkememizce yapılan yargılama sonucunda; tarafların beyanları, deliller ve tüm dosya kapsamına göre; LPG dağıtım firması olan davacı, LPG otogaz bayilik sözleşmesi ve tüplü bayilik sözleşmesi imzalayan davalının sözleşme yükümlülüklerini ihlal ettiğini iddia ederek cezai şart, kar mahrumiyeti ve tüplü bayilik sözleşmesi gereği tüp imalat bedeli ve tazminat talep etmektedir.
Taraflar arasında 02.09.2005 tarihinde 5 yıl süreli otogaz LPG bayilik sözleşmesi imzalandığı; davalı tarafın 02.09.2005 tarihli taahhütname ile aylık 25 ton otogaz LPG almayı taahhüt ettiği, eksik alım yapması halinde cezai şart ödeyeceğinin öngörüldüğü; taraflar arasındaki ticari ilişkinin 5 yıl devam ettiği, davalı tarafın taahhüt etmiş olduğu aylık 25 Ton otogaz LPG alım miktarının hiçbir zaman gerçekleştirmediği, davacı tarafın otogaz bayiliğinin feshi için keşide ettiği ihtarnamesinin 12.03.2009 tarihinde tebliğ edildiği; fesih ihtarnamelerinin tebliğinden sonra da davacı tarafın davalı tarafa LPG satmaya devam ettiği, davalı tarafın 2010 yılı 8 .ayında davacı taraftan LPG aldığı dosya kapsamında sabittir.
Her ne kadar davacı taraf cezai şart talep etmiş ise de yerleşmiş Yargıtay içtihatları da dikkate alınarak yapılan değerlendirmede; davalının hiçbir zaman yıllık taahhüdüne uygun alım yapmadığı, buna rağmen taraflarca sözleşmenin devam ettirildiği ve benimsendiği, satış taahhüdü yerine getirilmese dahi sözleşmenin devam edeceği konusunda davalıda haklı bir güvenin oluştuğu, davacının eksik alıma rağmen bu duruma ses çıkarmayıp halen mal vermeye devam etmesi karşısında artık sözleşmeden kaynaklanan ifaya ekli cezai şartı istemesinin mümkün bulunmadığı, davacı şirketin cezai şartı isteyebilmesi için her yıl eksik alım yapan davalı bayiye bir sonraki yıl için mal vermeden önce eksik alım yaptığını ve bu husustan kaynaklanan cezai şart alacağını saklı tuttuğunu bildirmesi gerektiği, ancak bu gereğin davacı tarafından yerine getirilmediği anlaşıldığından eksik alıma dayalı olarak cezai şart istemine ilişkin davacı talebinin haksız olduğu kanaatine varılmıştır.
Davacı tarafın kar kaybı talebine yönelik yapılan değerlendirmede ise; davalının davacı şirketten alımlarının sözleşmenin son ayına kadar sürdüğü ve ayrıca hesaplamaya esas alınacak süre hesabının dosya kapsamında mümkün olmadığı, taraflar arasında imzalanan sözleşmede kar kaybına dair bir hükmün olmaması da dikkate alınarak talebin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacının tüplü bayilik sözleşmesinden kaynaklanan tüp imalat bedeli ve tazminat alacağı talebinin değerlendirilmesinde ise; taraflar arasında 09/08/2005 tarihinde tüplü LPG bayilik sözleşmesi imzalanmıştır. Sözleşme 5 yıl süreli olup 09/08/2010 tarihine kadar geçerlidir. Beş yıl boyunca davalı taraf davacı tarafın bayisi olacak ve tüplü LPG satışını sadece davacı taraftan aldığı LPG’yi satarak yapacaktır. Bayi sözleşmesi ve ekinde imzalanan sözleşme gereği davalı taraf aylık 15 ton LPG almayı taahhüt etmiştit. Davacı taraf … Noterliği 30/06/2009 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname keşide ederek davalının, aylık 15 ton LPG almayı taahhüt etmesine rağmen, her geçen gün LPG alımının azalmış olduğunu ve 2008 aralık ayından beri de tamamen durduğunu, sözleşmeye uygun LPG almadığından dolayı bu durumun sözleşmenin davalı tarafça ihlali demek olduğunu bildirerek sözleşmeyi fesh etmiştir. Davacı tarafın tüplü LPG satışı bayiliği için keşide etmiş olduğu ihtarname 03/07/2009 tarihinde tebliğ edilmiştir. Taraflar arasındaki tüplü LPG bayilik sözleşmesinin feshi nedeni ile sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca davalı tarafın, iade etmediği tüplerin maliyet bedelini ödemesi gerekmektedir. Ayrıca tüplü bayilik sözleşmesinin 22/1.maddesinde tüplerin zamanında iade edilmemesi halinde 27.000USD cezai şart ödeyeceği de sözleşmede yer almaktadır. Davalı tarafından tüplerin davacı tarafa iade edildiğini gösterir bir belge dosyaya ibraz edilmediğinden sözleşme hükümleri gereğince davalının tüp imalat bedelini ve tüplerin zamanında iade edilmemesi sebebi ile cezai şartı ödemesi gerektiği kanaatine varılıp taleple bağlı kalınarak aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.

HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
Davanın KISMEN KABUL KISMEN REDDİNE;
1-Davacının LPG otogaz bayilik sözleşmesinden kaynaklanan cezai şart alacağının ve bu sözleşmeden kaynaklanan kâr mahrumiyeti alacağı taleplerinin REDDİNE;
2-Davacının tüplü bayilik sözleşmesinden kaynaklanan tüp imalat bedeli ve tazminat alacağı talebinin KABULÜ ile; taleple bağlı kalınarak 18.000,00TL’nin temerrüt tarihi olan 19/07/2009 tarihinden itibaren merkez bankasının kısa vadeli avanslara uyguladığı faiz oranıyla birlikte davalıdan alınarak DAVACIYA VERİLMESİNE;
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hesaplanan alınması gereken 1.229,58TL harçtan peşin alınan 426,94TL’nin mahsubu ile eksik 802,64TL harcın davalıdan alınarak HAZİNEYE GELİR KAYDINA,
4-Davacı tarafından dava açılırken yatırılan 460,44TL (29,20TL BH, 426,94TL PH, 4,30TL VH ) harcın davalıdan alınarak DAVACIYA VERİLMESİNE,
5-Davacı tarafından yapılan toplam 4.028,80TL(3.800,00TL bilirkişi ücreti, 228,80TL tebliğ ve müzekkere masrafı) yargılama giderinin davanın kabul red oranına göre takdiren 2.900,74TL’sinin davalıdan alınarak DAVACIYA VERİLMESİNE,
6-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesap olunan 2.725,00TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak DAVACIYA VERİLMESİNE,
7-Kullanılmayarak artan gider avansının hüküm kesinleştiğinde ilgilisine iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 hafta içinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.

Katip …
*e-imzalıdır

Hakim …
*e-imzalıdır