Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
7. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2014/1310 Esas
KARAR NO : 2018/296
DAVA : Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 18/09/2014
KARAR TARİHİ : 29/03/2018
Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
1-Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili … Şti. ile dava dışı… Şti. ( Yeni Ünvan:…A.Ş. ) arasında 28/01/2011 tarihinde … kodlu… Şti.’nin hisselerinin satış sözleşmesi imzalandığı, yine 28/01/2011 tarihinde,… kodlu, … nolu Maden İşletme Ruhsatı ve … Nolu Arama Ruhsatının Rödovans Sözleşmesi adı altında her iki ruhsatı kapsayacak şekilde Rödövans sözleşmesinin imzalandığı, yine 23/02/2012 tarihinde, … Kodlu…A.Ş.’nin hisselerinin satışı sözleşmesi olmak üzere toplam 3 adet sözleşme imzalandığının,… Kodlu rödovans sözleşmesine göre 01/03/2011 tarihi itibarı ile…Şti.’ne ait… krom+dünit işletme ruhsatı ve … nolu krom madeni arama ruhsatının 12 ay süre ile müvekkili şirkete rödovanslı çalışmak üzere verildiğini, … Kodlu sözlieşmeye göre müvekkili şirketin rödovans süresi bitiminde…Şti’nin hisselerini kesin satın almayı taahhüt ettiğini, sözleşmelerle rödovans süresi bitiminde Mavri ocaktan üretilen krom cevherinin tenör değerinin min. % 32 Cr203 ve minimum 20.000 ton olması gerektiğinin kararlaştırıldığını, müvekkilinin sözleşmelere göre belirlenen hisse devir bedelini tam ve eksiksiz olarak ödediğini, davalı tarafın, gerek …Kodlu sözleşmede belirtilen “Sahaların tahmini rezervleri 500.000 ton olarak beklenmektedir.” Beyanı, gerek ise davalı tarafın……Asliye Hukuk Mahkemesinin 09.03.2011 tarihli ve … sayılı tespit davasında Mavri Ocağında 144.774 ton görünür krom rezervi bulunduğunu ve bu rezervin değerinin 9.912.675 Dolar olduğunu belirterek tekeffül etmelerine üzerine sözleşmelerin imzalandığını, hisse devir işlemlerinden sonra normal üretimlerin, 2012 yılının aralık ayında Mavri ocağında krom cevherinin tükendiğini, durumun …Mühendislik firmasından alınan raporla tespit edildiğini, ayrıca krom cevherinin tespitine sondaj aramalarında cevhere rastlanmadığını, bu nedenle faaliyetin durdurulduğunu, davalıların müvekkil şirketi ikna etmek için, Fethiye…Asliye Hukuk Mahkemesinden 09/03/2011 ve … sayılı dosya ile hatalı şişirme teknik tespit raporu alındığını, davalıların maden görünür rezerv miktarını gerek… kodlu sözleşmede beyan ettikleri ruhsatların miktarı 500.000 ton olarak beklenmektedir maddesi ve gerekse tespit davası rağprımda olduğundan fazla göstererek müvekkillerini aldattığını, aldatma nedeni ile müvekkili şirketin sözleşmelerle bağlı olmadığını, davalıların rezerv miktarı konusunda hileli davranışları ve beyanları olmasaydı müvekkili şirketin sözleşmeleri akdetmeyeceğini, hisse devrine ilişkin davalıların hilesi ile ayıbın gizlenmesinin söz konusu olduğunu, bu durumda ayıp ihbar süresinin aranmadığını ve borçlar kanununun 125. Maddesinde öngörülen genel zamanin uygulanmayacağını, kanundan doğan açıklama yükümlülüğünü de ihlal eden davalıların hisselerine ödenen yüksek bedelin iadesi gerektiğini ileri sürerek 4.000.000 Doların davalılardan müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2-Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle ; Maden ocağında Maden İşleri Genel Müdürlüğü (…) tarafından yapılan inceleme sonucu düzenlenen 16/04/2008 tarihli raporda tahmini rezervin 283.200 ton olarak hesaplandığını, Davacının görevlendirdiği hukuk bürosunun 12/01/2011 tarihli incelemesinde,… şirketinin hisselerinin veya rödovans şeklinde saha işletmesinin devralmasında sakınca bulunmadığının belirtildiği, daha sonra 28/01/2011 tarihli hisse satış ve rödovans sözleşmelerinin imzalandığını, müvekkillerinin satış sözleşmesi öncesi ve sonrasında hileli davranışlarının bulunmadığını, davacı şirketin bir yıl süreli rödovanslı çalışma yaptığını,… şirketi ile ilgili nevi değişikliğinin davacının bilgisi dâhilinde yapıldığını,… kodlu sözleşme ile hisse devir sözleşmesinin fiyat yönüne en revize edildiğini, 25/07/2013 tarihli …Mühendislik firmasının raporunun ve sondaj raporunun yeterli incelemeye dayanmadığını, davacının rödovans sözleşmesi ve sonrasında sürekli üretin çalışması yaptığını ve rezerv arama faaliyetlerini yeterli derecede yapmadığını, davacının süresinde ayıp ihbarında bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
3-Dosyanın Bakırköy … Asliye Ticaret Mahkemesinde … Esas dosyası ile açıldığı davada verilen yetkisizlik kararı ile geldiği ve mahkememize tevzi edildiği anlaşıldı.
4-Mahkememizce verilen 25.03.2018 tarihli ara kararı ile davacı ve davalı tanıklarının dinlenmesi için…… Asliye Hukuk Mahkemesinin …Tal. Sayılı dosyasının 22.05.2015 tarihli celsesinde Davacı tanığı… ” Ben davacı şirkette 1999 yılından beri çalışmaktayım ve halen aynı şirkette vardiye çavuşu olarak çalışmaya devam ediyorum, Şantiyemiz…de bulunmaktadır. Davalılar ise şirketin önceki sahipleri idi, sonra bir dönem davacı şirket ile birlikte çalıştılar sonradan kendi şirketlerini davacı şirkete devrettiler….de ki şantiyede krom madeni çıkarılmaktadır, biz sadece krom madenini çıkarıp kamyonlara yükleyerek nakledilmesi öncesinde de çıkarılan madenin stok yapılmasından ibaretti. öncesinde maden rezervi boldu, bu nedenle işçimiz de fazla idi fakat zamanla maden rezervi azalınca işçi sayımız da azaldı ve şu anda nerede ise maden rezervi bitmek üzeredir, davacı şirket burayı devraldığında da maden rezervi vardı fakat zamanla azaldı şu anda rezerv bitmiş durumdadır. Pasa, maden çıkarılıp ayrıştırıldıktan sonra geriye kalan malzemelere denmektedir, maden sahasındaki pasaların bir kısmını dışarı çıkarmadık çünkü bunu dolgu malzemesi olarak kullandık, ayrıca maden ararken takip ettiğimiz faylarımız vardır ( maden izleri) bunlar için bir kısmını da kullanıyorduk, sondaj işlerini biz yapmadık, … isimli bir arkadaş yapıyordu, yapılan aramada belli bölümlerde sürgün fayların kesildiğini biliyorum, ayrıca bulunan bu maden faylarında da maden çıkarma işlemi yapılmıştı halen de arama çalışması devam etmektedir, ancak bulmuş olduğumuz bu faylar kesin değil zayıf faydır, ben mühendis arkadaşlarla devamlı çalıştığım için ve mesleki tecrübeme dayanarak bulunan maden fayının zayıf bir fay olduğu kanaatindeyim ” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Ortak tanık -… ” Ben 2012 yılı Nisan ayından itibaren yaklaşık 2,5 yıl davacı şirkette çalıştım, daha sonra maden ocağı kapanınca ayrıldım, sonra tekrar çağırdılar ve yaklaşık bir 5 ay kadar daha çalıştım, ben maden mühendisiyim, ben şantiyede hem üretim hem de iş güvenliğinden sorumlu idim, ben başladığımda 57 kotunda başlamıştım, daha sonra 75. kota kadar bir üretim yaptık daha sonra da sondaj yaparak 77. kota kadar üretim yaptık daha sonra 43.kotta veya ana galeri olarak tabir edilen bu yerde bir çok sondaj yaptık, 43 ün altında rezerve olduğu sondajla tespit edildi ve yaklaşık 16-17 m daha rezerve aşağıya indirildi, bu şekilde benim çalıştığım dönemde yaklaşık 30 bin ton civarında maden üretimi yapıldı. Ayrıca daha sonra yine 43. kottan sondaj çalışmaları yaptık ve ocağın güney bölgesinde bir rezerve daha rastladık fakat bu rezerv fazla değildi, bunun miktarını tespit edemedik çünkü rezervi bulduktan sonra hem üretim hem arama yaparken şirket kapanmış olduğundan arama çalışmalarını sonlandırdık, son olarak 8 no lu kottan doğu tarafına doğru sondaj çalışması yaptığımızda burda da bir rezerve rastladık fakat sondajı yaptığımız gün şirketin kapatılacağı bize beyan edildiğinden dolayı çalışmaya devam etmedik bu şekilde bıraktık, şirket müdüründen duyduğum kadarı ile yaklaşık olarak 3-4 bin ton arası bir rezerve olduğunu kendisinden öğrendim, bildiğim kadar ile bu aşamada maden ocağında herhangi bir faaliyet gerçekleşmemektedir , ben zaten şu an da bu şirkette çalışmıyorum, sondaj yapılırken 1 m uzunluğunda cevher kesildiğinde biz çalışmayı bıraktık fakat 1 m den kastettiğim cevher 1 m den fazla da veya az da genişlikte olabilir net olarak cevherin belli olması için arama sondajlarının devam etmesi ya da bunun imkansız olduğunu durumda arama galerisi ile cevherin şekli belirlenebilir, dolayısı ile sondajın kesmiş olduğu cevherin kalınlığı hakkında tek bir sondaj çalışması ile herhangi bir kesin bilgi elde edilemez, maden ocağının kapanma işleminin bir miktar süre önce özel bir firma tarafından jeoloji mühendislerinden oluşan bir ekiple burada çalışma yapıp bir rapor hazırladılar hazırlanan raporda, tam hatırlamamakla beraber bu ocak için cevher tam olarak bitmiştir veya az kalmıştır demek doğru değildir maden arama çalışmalarının devam etmesi gerekmektedir şeklinde mütalaları bulunmaktadır, ben işten ayrılırken bana verilen belgede ekonomik sıkıntı ve piyasadaki durgunluk nedeni ile işime son verildiği, normalde bu madencilikle uğraşan bir jeoloji mühendisinin arama çalışmalarında bulunması gerekirdi fakat şirket bünyesinde yer alan jeoloji mühendisi sadece evrak ofis işleri ile uğraştığından dolayı maden arama çalışmalarını biz kendimiz yapıyorduk, maden sahasının büyüklüğünü tam olarak bilmiyorum fakat maden ocağı ile kıyaslandığında ocak toplam yüzölçümüne göre nokta gibi çok küçük gözükür, bizim yukarda da belirttiğim üzere yapmış olduğum sondaj çalışmaları sadece maden ocağı içerisinde ve çevresinde yapılmıştır, sahanın genelinde herhangi bir sondaj faaliyeti yapmadık, ayrıca birde Kepez ocağı adında saha içerisinde bir sondaj daha yapılmıştı fakat burada bulunan rezervde madenin tenörü düşük olduğunu gerekçesi ile çalışılmamıştır fakat burada da bir miktar cevher vardır, ayrıca benim çalıştığım dönemde belirli bir kota bize bildirilirdi bu kotanın üzerine üretim bazında çıktığımızda bize prim de veriliyordu, çalışma bölgesinin şartlarına göre pasaları hem dolu malzemesi olarak kullandık, hem de dışarı çıkardıklarımızda olmuştur, kat kalkma yöntemi uygulayan maden ocakları bu yöntemle çalışırlar ” şeklinde beyanda bulunduğu görüldü.
5-Mahkememizce verilen 25.03.2018 tarihli ara kararı ile davacı ve davalı tanıklarının dinlenmesi için…… Asliye Hukuk Mahkemesinin … Sayılı dosyasının 22.05.2015 tarihli celsesinde davalı tanığı – …” Ben yaklaşık 1,5 yıl öncesine kadar davacı şirkette çalışıyordum, bir süre usta olarak görev yaptım bir süre de vardiya sorumlusu olarak çalıştım, 2012 yılında davacı şirket tarafından hisse devralındıktan sonra da herhangi bir fark olmadı, öncesinde de bir yıl davalılar ile birlikte ortak olarak çalışmışlardı, benim bildiğim kadarı ile şu an rezervin bitmesi söz konusu değildir fakat rezervde biraz kısılma olduğundan dolayı şirket tarafından üretimi durdurarak işçileri işten çıkarttılar, işten çıkarken imzalamış olduğum belgeyi detaylı olarak okumadım, fakat işten çıkarılma nedenimizin rezervin daralması olduğunu biliyorum, sondaj çalışması… isimli kişi tarafından yapılmıştı, maden ocağının hem içinde hem dışında 0.8 maden katında rezervlerin kesildiği de olmuştur, maden sahası içerisinde ise bir kaç sondaj çalışması yapılmıştır fakat ağırlıklı olarak maden ocağının içerisinde sondaj çalışması yapıldı, şu an da … isimli bahsettiğim kişi şirkette çalışmaya devam etmektedir ve 8-10 işçi ile birlikte maden ocağında faaliyet devam etmektedir. İşyerine 2, 3 ya da 4 kişiden oluşan kontrolörler gelmişti fakat ben 12 kişiden oluşan bir heyetin gelip inceleme yaptığını hatırlamıyorum, vardiyalı çalıştığım için benim vardiyamın dışında bir zamanda gelmiş olabilirler ayrıca Çin uyruklu bir müdür davacı ve davalılar birlikte çalıştığı dönemde bizde şef olarak göreve başladı, devralma tamamlandıktan sonra da Çin uyruklu bir müdür şirkette çalışmaya devam etti, bildiğim kadarı ile şu anda Çin uyruklu bu müdür işi bıraktı, sadece genel müdür olarak ismini bilmediğim bir kişinin gelip gittiğini biliyorum, ortak olarak 2011 yılında çalışmaya başlanıldığında ben…beyin haftada bir iki defa maden ocağına gelip gittiğini hatırlıyorum, cevheri izleme konusunda sorumluluğu devirden sonra Çinli müdür ile … bey isminde maden mühendisi olan şahıslar almışlardır. 2012 yılında ve 2013 yılında da üretim de herhangi bir fark olmadı fakat son dönemde üretimden ziyade maden arama faaliyetlerine ağırlık verildiğinden dolayı üretimde bir miktar düşme olmuştu, ayrıca davacı şirket devir gerçekleştikten sonra daha fazla işçi çalıştırmaya başlayınca eskisine göre daha fazla üretim yaptığımız da oldu, şu anda ocağı ayakta tutmak için fırsat buldukça üretim yapılmaktadır, işten çıkarılırken bana imzalattırılan belgeyi okumadığım için işten çıkarılma nedenini tam olarak bilmiyorum sadece rezervde daralma olduğu için işten çıkarıldığımızı biliyorum ” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davalı Tanığı … “Ben 2011 yılı Mart ayında davacı şirket ile davalı şirketin yapmış oldukları rödovans sözleşmesi ile birlikte çalışmaya başladım, davacı şirket tarafından hisse devri gerçekleştikten sonra da çalışmama devam ettim, benim buradaki görevim maden işletme müdürü olarak çalışıyordum, 2013 yılının ekim veya Kasım ayında buradan ayrıldım, şu an başka bir firmada çalışmaktayım aslen maden mühendisiyim, benimle birlikte işçilerin büyük bir çoğunluğu da kanuna uygun şekilde çıkışımız yapılarak işimiz sonlandırıldı, sadece madende bekçi olarak kalmak üzere 3-4 kişi civarında işçi kalmak kaydı ile hepimiz ayrıldık, işten çıkarılma gerekçemizi artık bu işi yapmak istemedikleri olarak belirttiler , bu dönemde üretimden ziyade maden arama çalışmalarına yoğunluk verdiğimizden dolayı üretimde kısman de olsa bir düşüşlük oldu fakat davacı şirket hisseyi devraldıktan sonra iki yıl boyunca üretime devam ettik ve bu bölgedeki en yüksek üretimlerden birini gerçekleştirdik daha sonra bir rezerve bulmuş olsak da davacı şirket belirttiğim üzere gerek yok işe devam etmeyeceğiz gerekçesi ile beni işten çıkardı, ancak daha sonra bildiğim kadarı ile burada kalan işçi sayısı dokuza kadar yükseldi, ben bir ara işten ayrıldıktan sonra burada üretime devam edildiğini duymuştum fakat şu anda maden ocağında herhangi bir üretim yapılmamaktadır. Ben burada göreve başladığımda şirkete bir plan sunmuştum bu planın bitiminde de benim çalışmam sona erdi, işten ayrılmadan önce bulmuş olduğumuz rezerv yaklaşık 3-4 bin ton civarında idi, ancak maden mühendisleri risk almamak için bulunan rezervin miktarını biraz düşük gösterilir , en azından benim kanaatim bu yöndedir, hatta bu cevherin geliştirilebileceğini de kendilerine ilettim fakat işe devam etmeyeceklerini söyleyerek önerimi dikkate almadılar. Rödovans sözleşmesi imzalandığında maddi konularda ve yönetim davacı şirkete geçmişti, fakat devreden şirketin sahiplerinden … beyle davacı şirket arasında bir sohbete tanık olduğumda kendilerinin … beyin desteğini çekmemesini ocağa teknik manada destek vermesini talep ettiklerini biliyorum, … beyin de ayda 1-2 defa devir gerçekleşene kadar gelip gittiğini biliyorum, 2012 yılından sonra ise şirkette bulunan jeoloji mühendisi sadece idari işlere baktığından dolayı jeoloji mühendisinin yapacağı madenle ilgili işleri biz kendimiz yapmaya çalıştık, ben işe başladığım günden itibaren günlük olarak üretim raporları, devir gerçekleşene kadar hem … beyle hem de bizim yanımızda şirketi temsil etmek üzere bulunan Çin vatandaşı olan kişiye bildiriyordum, bu kişi de bu bilgileri şirket merkezine ve genel müdürlüğe iletiyordu, benim çalıştığım dönem içerisinde herhangi bir teknik ekip gelip madende araştırma yapmadı, fakat genel müdürlükten ayda bir defa genel müdür geliyordu, yılda bir- iki defa da şirketin Çindeki patronu gelmişti, o gelenlere biz madende yaptığımız işlerin bir sunumunu yapmıştık ama herhangi bir teknik heyet gelip inceleme yapmadı, çalışmış olduğumu maden sahası 800 hektarlık bir alan olup bahsi geçen mevzular 1 hektarlık alana dahi isabet etmeyecek bir alan olup maden sahasında madenin bitmiş kabul edilebilmesi için tüm alanın bilimsel teknikler ile aranıp sonucuna göre bu kanıya varmak mümkün olabilir. Ben 16 yıldır … bölgesinde çalıştığım için bu bölgeye ilişkin olarak maden ocakları hakkında bilgi sahibiyim mahkemece 2011 yılında yapılan öz sermaye tespiti sırasında maden ocağında keşif yapılmıştı, biz sadece maden ocağını gezdik ben haritalar üzerinde çalışmamı yaparak söz konusu raporu hazırladım, bu raporu da daha önce bu madende aktif olarak çalışmış olan … isimli maden mühendisi ile birlikte hazırlamıştık sadece 1 ya da 2 defa maden içerisinin gezilerek rapor verilmesi mümkün olmadığından dolayı elimizdeki veriler ile birlikte haritalar üzerinde çalışarak bu raporu hazırladık fiyatlandırma konusuna gelince de krom madeninin değerine ilişkin veriler her yerde bulunduğundan dolayı bu verileri esas alarak rapor tanzim ettik, benim çalıştığım dönemde şirkette 50 bin ton civarında üretim yapılmıştı, ben çalışmaya başladıktan sonra 100 ün üzerinde meşelik mavi maden ocağında sondaj çalışması yapabildik, elimizdeki cihaz en fazla 100 m lik bir alanı tarayabildiğinden dolayı daha ötesini görme şansımız yoktu, 30-40 m lik atımlar olsa idi inceleme şansım olurdu fakat 30-40 m nin üzerindeki atımlarda eldeki cihaz ile rezerv tespit etmek mümkün değildir, ben kendim de ayrıca kuzey tarafında program dışında karot ile sondaj yaptığımda tenörün düşük (15-20 arasında değiştiğini) maden rezervi bulmuştum, yaklaşık 40-50 bir ton civarında aşağı yukarı benim kabaca hesabıma göre rezerv vardı, hatta düşük tenörü kabul edebilecek ve işine yarayacak şirketler de vardı şu an benim çalıştığım şirket için kullanılabilir bir rezervdi fakat davalı şirket kesinlikle bu yeri satmayacaklarını beyan etmişlerdi. ” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davalı Tanığı – …- ” Ben 2006 yılında o zamanlar ismi… olan davaya konu maden sahasında sorumlu başçavuş olarak çalışmaya başladım, şirket devrolunduktan sonra da çalışmaya devam ettim, tarihini tam hatırlamıyorum ancak çalışmış olduğum maden ocağını devralan çinli şirketten yaklaşık 10- 12 kişilik bir heyet maden sahasına gelerek burada tüm sahayı gezdiler maden durumuna baktılar daha sonra da rödovans sözleşmesini imzaladılar, bundan sonra da … bey çok kısa bir süre maden sahasına gelip gitti, şirket devri sağlandıktan sonra da kendisini bir daha görmedik, biz davacı şirkete bağlı olarak çalışmamıza devam ettik, maaş artı prim üzerinden çalışıyorduk ilk zamanlarda tamamen üretile yoğunlaşmış olmamızdan dolayı herhangi bir maden arama çalışması detaylı olarak yapılmadı, davacı şirketten de ayda en az bir defa genel merkezden de kontrole geliyorlardı ayrıca bizim başımızda Çin vatandaşı Du isminde bir yetkili vardı. ben işten ayrılırken madenin bittiğini söyleyerek işime son verdiler, işten ayrılırken bana imzalatılan belgeyi okumuştum ama şu an içeriğini hatırlamıyorum, sadece üretime yönelik olarak bize talimat verildiği için benim talimatı değiştirme gibi bir yetkim yoktu, bu nedenle hiç bir zaman maden içerisinde detaylı bir maden arama işi yapılmadığı gibi galeride kurulmadı. …bey zamanında maden cevherinin izlenmesi konusunda bize yardımı olmuştu ve onun döneminde maden araması yapıyorduk fakat davacı şirket devraldıktan sonra sadece üretime ağırlık verildiğinden dolayı herhangi bir maden arama faaliyeti detaylı olarak yapılmadı. Ben ddavacı vekilinin talebi ile soruldu- ben detaylı olarak bir arama yapılmadığından bahsediyorum maden içerisinde galeri açarak en kısa nereden pasa alabilecek isek oranın tersi istikametinden madeni alarak pasayı oraya dolduruyorduk, ben sondajcı olmadığımdan dolayı sondaj yapılıp yapılmadığı konusunda bilgi sahibi değilim, … beyin döneminde maaşın yanında bir sefere mahsus üretim nedeni ile yapılan satıştan prim verildiğini hatırlıyorum asıl davacı şirket devraldıktan sonra maaş yanında prim almaya başladık, 2006 yılından önce bu maden ocağını Fransızlar çalıştırdığı için madenin geçmişini bilmiyorum dolayısı ile de madenin bitip bitmediği konusunda fikir sahibi değilim ” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Mahkememizce verilen 25.03.2018 tarihli ara kararı ile davacı ve davalı tanıklarının dinlenmesi için Uşak … Asliye Hukuk Mahkemesinin… Tal. Sayılı dosyasının 15.05.2015 tarihli celsesinde Tanık… ” Ben davacı şirket ile davalılardan …’i tanırım, davalı …’in şirketinde 2003-2013 yılları arasında çalıştım, dava konusu edilen rezerv yataklarının bulunduğu yeri de biliyorum, öncesinde maden rezervi ile ilgili raporlar alındı, tam tarihini hatırlamıyorum, rödavans sözleşmesi yapılmadan önce bu raporlar alınmıştı, rödavans sözleşmesi gereğince davacı şirket bu rezervde işletmeye başladı, davalı … şirketteki hisselerini devrettikten sonra madende gerekli rezerv çalışması yapılmadığından daha sonra davacı şirketle sorunlar ortaya çıktı, şirkette rezerve ilişkin kayıtlar vardı, ben maden ocağındaki rezervin miktarı hususunda bir bilgim yoktur. Hatırladığım kadarıyla rödavans sözlemesi yapılmadan önce davacı şirketin elemanları kalabalık bir grup halinde gelerek rezer sahasında inceleme ve tespitler yaptılar, bir rapor oluşturulup oluşturulmalığını hatırlamıyorum, rödavans sözleşmesi yapıldıktan sonra davacı firmadan bir kişi sabit olarak devamlı sahada bulunduğunu biliyorum, bildiğim kadarıyla bu bulunan kişinin yönetici niteliği de vardı, rödavans sözleşmesi gereğince rezerv sahasında davacı şirket tarafından iş ve işlemler yönlendiriliyordu, hisse devri yapıldıktan sonra hisseyi devralan şirket tarafından herhangi bir saha çalışması ve incelemesi yapılmadı, uzman bir jeoloji mühendisi tarafından herhangi bir tespit yapılmadı, en son 2013 yılında inceleme yapılmak için ocağın son durumunun belirlenmesi için gelindiğinde tespit yapıldığını biliyorum, hatırladığım kadarıyla 3 gün böyle bir çalışma yapıldığını biliyorum, bir rapor oluşturuldu fakat bu rapor bize verilmedi, rödavans sözleşmesi süreci ve öncesinde veya sonrasında davalıların herhangi bir yanlış bilgi veya aldatma niteliğinde iş ve eylemleri olmadı, ben böyle bir duruma rastlamadım. ” şeklinde beyanda bulunduğu görüldü.
6-Mahkememizce verilen 09/03/2011 Tarihli … Esas Nolu Fethiye… Asliye Hukuk Mahkemesince yaptırılan tespit sonrası dosyaya sunulan raporda Görünür Rezerv:19.600+13.664+35.280+76.230=144.774 ton, 3 boyutlu ebatları ile net şekilde 144.774 ton %32-34 tenörlü krom cevheri tespit edildiği görüldü.
7-Mahkememizce 25/03/2015 tarihli ara karar gereği mali müşavir aracılığı ile taraf defterlerinde inceleme yapılması konusunda Antalya … Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazıldığı, talimat dosyasında alınan raporda ; Davacı şirketin 8.000.000,00.-USD tutarında ödeme yaptığı, Davacı şirketin ticari defterlerine göre, 2011 ve 2012 yılında işlettiği madenden 25.361,80 ton krom satışı yapıldığı ve satışı yapılan bu krom bedelininde 834.395,36.-USD = 1.462.111,85 TLolduğu bildirilmiştir.
8-Mahkememizce 02/09/2015 tarihli ara karar gereği keşfen inceleme yapılması konusunda…3. Asliye Hukuk Mahkemesine ve tarafların itirazının değerlendirilerek ek rapor düzenlenmesi konusunda Isparta … Asliye Hukuk Mahkemelerine talimat yazıldığı, talimat dosyalarında alınan kök ve ek raporlarda ; Özellikle Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü arşivlerinde … olarak belirtilen Mavri kromi cevherinin rezervi (% 36,00 Cr203 tenörlü) 100.000 ton olduğu, bu rezerv miktarı değişik dönemlerde üretildiği, daha önceki bilimsel çalışmalarda … yöresi kromit yataklarına dahil edilen Mavri Ocağı çalışma alaninda en önemli kromit yatağını oluşturduğunu, Bu önemli ocaktan 1945 yılı öncesi yaklaşık 30.000 ton kromit cevheri Fransız şirket tarafından ve yaklaşık 90.000 ton (%32-33 Cr203 tenör ü) kromit cevheri… A. Ş. Ve … Şti. tarafından olmak üzere 2005 ve 2013 yılları arasında toplam 90.000 ton kromit cevheri üretilmiştir. Böylece Mavri ocağından toplam 120.000 ton kromit cevheri çıkartıldığı, kanaatlerinde … Şti. tarafından araması ve işletilmesi yapılan …numaralı ruhsat sahasında bulunan, Mavri ocağında yaklaşık %30 üzerinde olabilecek Cr203 tenörlü 2000 tonun üzerinde ve 5000 tonun çok altında ekonomik olabilecek kromit cevherleşmesi ile Açık Ocakta ise 125.000 ton (% 5,0 – 10,0 Cr203 tenörlü) rezervinde günümüzde ekonomik olarak değerlendirilmeyen kromit cevherleşmesi bulunmaktadır. Mavri ocak oluşumunun devamı olarak görü ilen… da ekonomik olarak değerlendirilebilecek potansiyele sahip bulunmadığı, benzer şekilde Kepez kromit zuhurları ile Kemer kromit zuhurları kromit cevherlerini ekonomik rezerv belirleme kriterleri dikkate alındığında elde bulunan veri ve gözlemlere göre taraflarınca ekonomik olarak değerlendirme yapabilmenin mümkün olmadığının bildirildiği görüldü.
9-Davacı vekilince 05.05.2014 tarihli dilekçesi ekinde sunulan mütala raporunda; Hisse satış sözleşmesinin … nolu sözleşmede yer alan tahmini rezervin 500 bin ton olduğuna ilişkin hüküm ve öz sermaye tespiti için alınan 03.03.2010 tarihli raporda maden ocağında 144.774 ton cevher bulunduğuna ilişkin açıklama ve öz sermayenin yükseltilmesine ilişkin karar gözetildiğinde, hile nedeniyle alıcıyı bağlamadığına, hileye ilişin iddianın ve ayıba karşı tekeffüle ilişkin talebin 818 Sayılı Borçlar Kanunun 207. Maddesinde öngörülen kısa zamanaşımının uygulanmayacağına, hile iddiasına dayanan talep ile ayıba karşı tekeffüle dayanan taleplerin aynı anda ileri sürülmesinin mümkün olduğuna, hile iddiasının tanık beyanı dahil her türlü delille ispat edilebileceğine, açıklama yükümlülüğünün bulunduğu hallerde, açıklama yapılması halinde hileye uğradığını söyleyen taraf sözleşme yapmaktan kaçınacaksa, açıklama yapmanın hile oluşturabileceği kanaatinin bildirildiği görüldü.
10-Mahkememizce verilen ara kararı gereğince dosya bilirkişiye tevdii edilmiş olup dosyaya ibraz edilen bilirkişi raporunda; Yerinde keşif ile konularında uzman akademisyenlerden oluşan bilirkişilerin yaptıkları tespitlerin …Mühendislik tespitleri ile örtüştüğünü, Dolayısıyla hem …mühendislik raporunda hem de bilirkişi raporunda tespit edildiği üzere Mavri krom ocağında yüksek tenörlü (%30 üzerinde) krom cevherinin tükendiği veya tükenme mahiyetinde çok düşük miktarda (2000 ile 5000 ton arası kadar) krom cevherinin olduğu, Açık ocak kısmında ise düşük tenörlü işletilmesi ekonomik olmayan krom rezervinin olduğu (yaklaşık 125.000 ton) tespitleri taraflarınca da her iki raporun tespitlerinin yakınlığı açısından doğru bulunduğu değerlendirmesi ve diğer değerlendirmeleriyle;
… Şti. İle dava dışı… Şti. (yeni ünvanı…A.Ş.) arasında 28/01/2011 tarihinde… kodlu… Şti. nin Hisselerinin Satış Sözleşmesi, 28/01/2011 tarihinde, … Kodlu,… Nolu Maden İşletme Ruhsati ve … Nolu Arama Ruhsatının Rödovans Sözleşmesi adı altında her iki ruhsatı kapsayacak şekilde rödovans sözleşmesinin, 23/02/2012 tarihinde, … Kodlu… A.Ş.’nin Hisselerinin Satışı Sözleşmesi’nin imzalandığı,
İmzalanan… hisse satış sözleşmesinde 500.000 ton krom rezervinin olduğunun belirtildiği, . Fethiye…Asliye Hukuk mahkemesinde yaptırılan tespit davasındaki bilirkişilerce 144.774 ton % 32-34 Cr203 görünür krom cevheri miktarının, belirtildiği, hisse satışlarına baz hisse bedellerinin bu rezervin ayni değerlerinin kullanılarak yükseltilmesi sayesinde şirket sermayesini artırıldığı, Alıcının sözleşmelerde belirtilen krom rezervlerine göre sözleşme imzaladığının anlaşıldığı,
Davalı tarafın,2008 yılında …’e beyan ettikleri 283.200 ton % 36 Cr203 görünür krom cevheri miktarını, … hisse satış sözleşmesinde beyan ettikleri 500.000 ton % 32 Cr203 krom cevheri miktarını ve en son……Asliye Hukuk mahkemesinde yaptırdığı tespit davasındaki 144.774 ton % 32-34 Cr203 görünür krom cevheri miktarının yapılan inceleme ve değerlendirmelere göre gerçeği yansıtmadığı,
Davalının, Davacının maden üretim konusunda yabancı olmasından faydalanarak, davacı firmayı yüksek tenörlü büyük tonajlı krom cevheri üretmeye zorlaması ve … kodlu rödovans sözleşmesindeki ruhsat sahasında rödovansçımn tüm çalışmalarını kendi kontrol ve denetimine tabii tutması, izni veya onayı olmadan rödovansçımn hiçbir çalışma yapamayacağını bu sözleşme ile belirlendiği,
Davacı firmanın hisse devrinden sonra hem krom madeni ürettiği, hem de yeterli derecede arama amaçlı galeri sürme ve sondaj çalışmalarım yaptığı konusunun tanık ifadelerinden net olarak anlaşıldığı,
Gerek …Mühendislik raporunda gerek ise yerinde yapılan keşif ile verilen bilirkişi raporunda belirtilen yüksek tenörlü krom rezervinin bittiği veya 2000-5000 ton arasında kaldığı, düşük tenörlü krom rezervinin olduğu bunun da yaklaşık 125.000 ton civarında olduğu ama bunun da ekonomik olarak üretilmesinin mümkün olmadığı görüşlerine katıldığımızı,
İ.T.Ü. den davalı tarafından alınan jeolojik etüt raporunun krom madeninin yan kayaçlar nezdinde değerlendirilerek varlığının ispatına yönelik olduğu, ama İR: 71154 ruhsat sahasının zaten yıllardır üretim yapılan bir saha olduğunun bilindiği, raporda belirtilen yüksek tenörlü kaplan postu krom cevherinin uzun yıllar Mavri ocağından zaten üretildiği ama tükendiği, diğer ocaklarda görülmeyen kaplan postu desenli krom cevherinin de …mühendislik raporu ile bilirkişi raporunda belirtilen düşük tenörlü ama işletilmesi ekonomik olmayan krom cevheri olduğu, bunun da davalının sözleşmede beyan ve taahhüt ettiği % 32 Cr203 krom cevheri olmadığı, davacının ortalama 4.083.860,41 $ (USD Doları) zarara uğradığını, ancak davacı tarafından 4.000.000,00 USD talep ettiği görüş ve kanaatinin bildirildiği görüldü.
11-Davalılar vekilleri tarafından dosyaya sunulan 19.12.2017 tarihli mütala raporunda özetle; Bir olayda hile ve gizlenmiş ayıbın mevcut olması için aldatanın her şeyden önce hile veya gizlenmiş ayıp konusunu bilip bunu değiştirmesi gerektiği, dava konusu olayda ise davalının bilgisi resmi makam … ve kesinleşmiş mahkeme kararına dayandığı için böyle bir değiştirmenin söz konusu olamayacağı, dolayısıyla hile ve gizlenmiş ayıptan sözedilemeyeceği, Tüzel kişi tacir sıfatını haiz davacının, görünürde mevcut olan krom cevreherini çıkardıktan sonra objektif özen yükümlülüğüne aykırı olarak, rödavans sözleşmesi süresi esnasında ve sonrasında kendisine düşen basiretli bir iş adamı gibi sahada yeni sondaj ve arama çalışmaları yapmadan, rezervin tükendiği iddasıyla dava açmasının hukuki dayanaktan yoksun olduğu, ortada gizlenmiş ayıp olmadığı, bir an için gizli ayıptan söz edilse bile, davacı, tüzel kişi tacir olarak TTK’nun 25/I.3. Hükmüne göre 8 günlük gözden geçirme ve ihbar süresini kullanmadan doldurduğu gibi, hisse senetlerinin satış ve tesliminden itibaren altı aylık zamanaşımı süresi içinde ayıptan doğan davayı açmadığından bu konudaki talep ve davasının zamanaşımına uğradığı kanaatine varıldığı bildirilmiştir.
12-Dosyaya sunulan deliller, tanık beyanları, bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; Davacı … Şti. İle … Şti. Arasında 3 sözleşme imzalanmıştır. Bunlardan ilki … kodlu, 28.01.2018 tarihli… Mühendisliğin hisselerinin satışının konu edildiği, ikincisi… kodlu, yine aynı tarihli, Maden İşletme Ruhsatı ve Rödovans Sözleşmesi ve üçüncüsüde; Her iki sözleşmenin imzalanmasından sonra 1 yıl geçmesiyle, 28.02.2012 tarihinde … kodlu… Mühendislik hisselerinin tamamının satışı sözleşmesidir.
Davamızın konusu,…bulunan… Mühendisliğin işlettiği, Krom Maden Ocağının davacıya satışında, davalının hileli davranışlarda bulunup bulunmadığı satışta ayıbın olup olmadığı, varsa ayıbın niteliğinin ne olduğudur.
Taraflar tacir olduklarından ve dava konusu, ticari iş niteliğinde olup ticari işletmeyle ilgili olduğundan Mahkememiz görevli, taraflar arasındaki sözleşme gereği de yetkilidir.
Taraflar arasındaki sözleşmenin imzalandığı ve edimlerinin ifa edildiği tarih dikkate alındığında 818. Sayılı BK ve 6762 Sayılı TTK’nun hükümlerinin uygulanacağı açıktır.
Davacı, davalının hileli davranışlarda bulunarak dava konusu krom madeni ocağının rezervinin 500.000 Tonun üzerinde olduğuna dair kendilerini inandırdıklarını belirtmektedir. Yine davacı, davalının hileli davranışlarla satılan malın ( Devredilen Maden Ocağının ) ayıbını, hileli davranışlarla gizlediğinden zamanaşımı süresinin işlemediğini bu sebeple zamanaşımı süresinin dolmadığını iddia etmektedir.
Dosyadaki belgeler, uzman görüşleri, raporlar, teknik analizler incelendiğinde; davacının davalıya sunduğu 16.04.2018 tarihli Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün ( …) Raporunu ve…… Asliye Hukuk Mahkemesinin 09.03.2011 tarih, … D. İş sayılı dosyada sunulan bilirkişi raporunun, hileyle alındığı ya da hileli bir raporun dosyada olduğuna dair, somut, inandırıcı ve denetimden geçmiş herhangi bir belge dosyamızda mevcut değildir. Yani, davalının hileyle, davacının iradesini fesada uğrattığına dair dosyada kesin inandırıcı bir delil söz konusu değildir. Davacı ticari şirkettir, basiretli bir tacir olduğu TTK’nun kabulündedir ve buna uygun bir şekilde davranmakla yükümlüdür. 28.01.2011 tarihli Maden sözleşmesini imzaladıktan sonra davacı uzunca bir süre madeni işletmiştir. Madende gerekli sondaj ve arama çalışmaları yapması gerekirdi. Maden sözleşmesinin üzerinden bir yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen, davacı gerekli sondajı yapmadan hisse devir sözleşmesi yapmışsa ve bunun sonucunda iddia ettiği zarara uğramışsa basiretli tacir olmanın gereklerini yerine getirmediğinden zararın uhdesinde kalması bunun sonucudur. Her ne kadar Mahkememizce alınan raporda maden cevherinin yetersiz olduğundan bahsedilmişse de dosyadaki tüm teknik rapor, belge, uzman görüşleri ve hatta bilirkişi raporundan anlaşıldığı üzere maden ocağının tamamı üzerinde detaylı bir sondajlama, arama işleminin yapılmadığı anlaşılmakta bu itibarla cevher eksikliği olduğuna dair gizli ayıp ispatlanamamıştır. Kaldı ki dava konusu maden ocağında gizli ayıbın olduğu varsayılsa bile, davalının hileyle davrandığı somut bir şekilde ispatlanamadığından ayıba karşı tekeffülü hükümlerini dava konusu ocağın teslimi ve TTK’nun 25. Md. Uyarınca sözleşmelerin üzerinden, 6 aylık azami zamanaşımı süresi de geçtiğinden davacının davasının reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacının davasının REDDİNE,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi gereğince hesaplanan 35,90 TL maktu karar harcının peşin alınan 137.740,30 TL harçtan mahsubu ile artan 137.704,40 TL harcın talep halinde ve karar kesinleştiğinde davacıya iadesine,
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Ücret Tarifesi gereğince hesap olunan 145.856,00 TL nispi vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
4-Davalı tarfça yapılan 327 TL tebliğ giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendisi üzerinde bırakılmasına
6-Taraflarca yatırılan ve artan gider avansının karar kesinleştiğinde talep halinde iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 hafta içinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.
Başkan …
Üye …
Üye …
Katip …