Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C
İSTANBUL
5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/837 Esas
KARAR NO : 2023/248

DAVA : Akaryakıt Bayilik Sözleşmesi
DAVA TARİHİ : 06/08/2015
KARAR TARİHİ : 29/03/2023

Mahkememizde görülmekte olan davanın yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekilinin mahkememize sunmuş olduğu dava dilekçesi özetle; müvekkili şirketin muaccel 7.473,50 TL tutarındaki cari hesap alacağının bulunduğunu, müvekkili şirket ile davalı arasındaki tapu kaydı yazılı taşınmaz üzerinde bulunan akaryakıt istasyonunun işletmeciliği için 11/07/2013 tarihinde 5 yıl süreli bayilik sözleşmesi ve aynı tarihli protokol imzalandığını, protokolün 3.2.1 maddesi gereğince davalı …’ün müvekkili şirketten her yıl için asgari 1.000 m3/yıl beyaz ürün satın alacağını, bu miktardan eksik olarak satın alındığı her m3 için 30 USD tutarında cezai şart ödeyeceğini beyan ettiğini, davalı bayi ticari ilişkiler devam ederken içyeri açma ve çalışma ruhsatıyla birlikte akaryakıt istasyonunun ve lisansını müvekkili şirketin bilgi ve onayı olmaksızın diğer davalı …’e devrettiğini, müvekkili şirketin sözleşmeden doğan borcun ödenmesi için bayiiye … 14. Noterliğinin … tarih … yevmiye nolu ihtarnamesi gönderildiğini, müvekkili şirketin ihtarnamesine karşılık olarak davalı bayi … 40. Noterliğinin … tarih … yevmiye nolu ihtarnamesi ile müvekkiline cevap vererek faiz oranının fahiş olduğunu, cari hesaptan kaynaklanan herhangi bir borcu bulunmadığını beyan ettiğini bildirerek muaccel 7.473,50 TL tutarındaki cari hesap alacağını, … sözleşmesinin fesih tarihinden sözleşmenin süresinin sonuna kadar satış taahhüdü gerçekleştirecemeyecek olması nedeniyle doğan 90.000,00 USD tutarındaki cezai şart alacağının şimdilik 1.000,00 USD kısmının, maktu cezai şart bedeli olan 50.000,00 USD’lik alacağın şimdilik 1.000,00 USD’lik kısmının, istasyona uygulanan kurumsal kimlik ekipmanlarının söküm bedeil ile bu ekipmanların satışından kaynaklanan zararın 1.000,00 TL’lik kısmının, sözleşmesinin süresinden önce sona erdirilmesi nedeniyle müvekkili şirketin uğradığı zarar ve yoksun kaldığı karın şimdilik 1.000,00 TL’lik ksımının olmak üzere ihtarnamenin davalı …’e tebliğ edilen tarihi itibariyle (22/05/2015) işleyecek olan aylık %10 oranındaki sözleşme faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, üçüncü kişilere devredilmesini önlemek için teminatsız veya uygun görülecek teminat karşılığında ihtiyati tedbir kararı verilmesine, yargılama gider ve vekalet ücretinin davalılar üzerine bırakılmasını talep ve dava etmiştir.
Davalı …Tic. Ltd. Şti’ye usulüne uygun olarak tensip zaptı ve dava dilekçesinin tebliğ olduğu görülmekle, davalı vekilinin mahkememize sunmuş olduğu cevap dilekçesi özetle; müvekkili şirketin davacı şirkete karşı hiçbir cari borcu bulunmadığını, davacının müvekkili şirketten satış taahhüdüne dayalı olarak 90.000,00 USD cezi şart alacağının olduğunu beyan ettiğini ancak şimdilik 1.000,00 USD’lik kısmını talep etmesinin yasal olmadığını, ilgili madde de hüküm altına alınan husus sözleşme süresince satın alınması gereken malın eksik alınan kısmına ilişkin cezai şart ödemesi olduğunu, müvekkili şirketin 2 yılda 2.000 m3’ün çok üstünde alım yaptığını, davacının talep ettiği cezai şart miktarının fahiş ve müvekkil şirketin mahvına sebep olacak nitelikte olduğunu, davacı tarafın kar mahrumiyet talebinin yasal dayanaktan yoksun olduğunu, müvekkili şirketin ticari işletmesini ekinciler firmasına devrettiği yolundaki iddiaların gerçek dışı olduğunu, her iki şirketin de …’ye ait olmadığını, dava konusu gayrimenkulü istasyonunun maliki olan …’den kiralandığını, müvekkili şirketin akaryakıt istasyonundaki kira ilişkisinin sona erince … ilgili istasyonu ortağı olduğu … firmasına kiraya verdiğini, davacının talep etmiş olduğu alacaklarının ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren aylık %6 oranındaki sözleşmesel faiz oranının işletilmesini, döviz alacakları için ihtarnamenin tebliğ tarihindeki döviz kuru esas alınarak TL üzerinden faiz işletilmesini talep ettiğini ancak bu talebinin açıkça yasaya aykırı olduğunu beyan etmekle davanın reddine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
Davalı …Tic. A.Ş.’ye usulüne göre tensip zaptı ve dava dilekçesinin tebliğ edildiği görülmekle, davalı vekilinin mahkememize sunmuş olduğu cevap dilekçesi özetle; diğer davalı … adresinde bulunan akaryakıt istisyonunun maliki olan …’den kiralandığını, kira ilişkisinin 01/03/2015 tarihinde sona erdiğini, … ilçesinde faaliyet gösterdiğini, yaphılan işlemin yasanın aradığı anlamda bir ticari işletme devri olmayıp sadece GSM ruhsatı devri olduğunu, davacının ihtiyati tedbir talebinin kabul edilemeyeceğini, müvekkilinin alacaklar yönünden sorumlu tutulamayacağını beyan ederek yargılama gider ve vekalet ücretinin davacı yanın üzerine bırakılmasını talep etmiştir.
Mahkememizin 2015/795 esas sayılı dosyası üzerinden yapılan yargılama neticesinde 03/04/2019 tarihli kararı, davacı vekili ile davalı … Ltd. Şti. Vekilleri tarafından istinaf edilmiş olup İstanbul BAM 13. HD. 2019/2433 E. 2021/1817 K. 15/12/2021 T. kaldırma ilamı gereğince yargılamaya yeni esas üzerinden devam edilmiştir.
Kaldırma ilamı öncesinde kök ve ek talimat raporu alınmıştır. Daha sonra mahkememizce teknik bilirkişi heyet raporu alınmıştır.
Kaldırma ilamı sonrasında dosyaya sunulan 24/02/2023 tarihli bilirkişi heyeti ek raporu alınmıştır.
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; Dava, davalı … şirketi ile davacı arasında akdedilen bayilik sözleşmesinin davalı bayi tarafından süresinden önce haksız ve kötü niyetli olarak sona erdirildiği, bayilik sözleşmesine konu ticari işletmeyi diğer davalı … şirketine işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile birlikte akaryakıt istasyonu ve ruhsatını devrettiği iddiasıyla, cari hesap alacağı, satış taahhüdüne dayalı cezai şart, maktu cezai şart, davalı tarafa ariyet olarak verilen mal bedeli, söküm bedeli ve sözleşmenin haksız olarak fesdedilmesi nedenine dayalı kar yoksunluğu taleplerini içerir kısmi alacak ve belirsiz alacak davasıdır.
Mahkememizce … Asliye Hukuk Mahkemesine yazılan talimat neticesinde alınan 24/11/2017 havale tarihli Mali Müşavir ve Makine Mühendisi bilirkişi heyet raporunda, davacının toplam 90.000 USD cezai şart alacağı olduğu, davacı dava dilekçesi ile şimdilik beyaz ürün için kar mahrumiyetinden doğan 1.000,00 USD talebi dikkate alındığında, taleple bağlılık ilkesi gereği davacı yanın davalı firmadan talebi olan beyaz ürün için kar mahrumiyetinden doğan l.000 USD’nin fiili ödeme günündeki TL kur karşılığının davalıdan tahsili gerektiği, davacı şirketin ticari defler kayıtlarıyla da sabit olduğu üzere davalı … muaccel 7.473,50 TL tutarında cari hesap alacağının bulunduğu, davacının kurumsal kimlik uygulaması yatırım harcamalarına yönelik talepleri yönünden 68.357,79 TL olan malzemeleri 33.144,04 TL’ye satış fiyatının uygun olduğu ve bu nedenle oluşan 35.213,75 TL fark ile söküm bedeli olan 3.422,00 TL’yi bayiden talep etme hakkının olduğu, sözleşme veya taahhütname şartlarından herhangi bir ya da birden fazla maddesinin ihlal edilmesi halinde 50.000 USD ceza şart bedelinin talep edilip edilmeyeceğinin mahkemenin takdirinde olduğu belirtilmiştir.
Mahkememizce 17/01/2018 tarihinde kurulan ara karar gereğince tarafların bilirkişi raporuna itiraz dilekçeleri gözetilerek davalılara ait tüm vergi kayıtları, vergi beyannameleri, bilançoları, şirkete ait sicil dosyaları, ticari defter ve kayıtları celb edilerek tarafların itirazlarını karşılar şekilde ve özellikle hükmedilecek cezai şart miktarının davalı şirketlerin ekonomik açıdan mahvına sebep olup olmayacağının tespit edilmesi için talimat mahkemesinden ek rapor alınması talep edilmiş olup sunulan 03/04/2018 tarihli aynı bilirkişi heyetine ait talimat yoluyla alınan ek raporda, davalı … Ltd. Şirketinin 2016 yılında her ne kadar tescilli sermayesi 10.000 TL ise de 2015 yılındaki sermayesinin (-) 20.0l8,44 TL düzeyine düşmesi, 2016 yılı borç kalemlerinin kısa vadeli borçlardan oluşması ve 2017 yılının 9 aylık döneminde (-) 7.453,79 TL zararının olması dikkate alındığında hükmedilecek cezai şartın bu davalı şirketin ekonomik açıdan mahvına sebep olabileceği, davalı …Şti.’nin tescilli sermayesinin 2.500.000,00 TL olması ve yıllar itibari ile öz varlığı dikkate alındığında hükmedilecek cezai şartın ekonomik açıdan mahvına sebep olacağının ileri sürülemeyeceği yönünde görüş belirtilmiştir.
Mahkememizce kaldırma ilamı öncesinde alınan kök heyet bilirkişi raporu özetle aşağıdaki şekildedir;
Davacı tarafın 2013 ticari defterlerinin tasdiklerinin süresi içerisinde yapıldığı, şirketin 2015 ve 2016 yıllarında e defter uygulamasına geçtiği, 2015 ve 2016 yıllarına ait ticari defterlerinin açılış ve kapanış tasdikleri yasal süresinde yaptırılmış olduğu ve usulüne uygun tutulduğu, HMK 222/2 maddesi kapsamındaki koşulları taşıdığı,
Davalı … şirketine ait 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 yılı yıllarına ait ticari defterlerin yasal süre içerisinde açılış kapanış tasdiklerinin olduğu, HMK 222 gereği sahibi lehine delil vasfını taşıdığı,
Davalı … şirketine ait 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 yıllarına ait ticari defterlerinin yasal süre içerisinde açılış kapanış tasdiklerinin olduğu, HMK 222 gereği sahibi lehine delil vasfını taşıdığı,
Sözleşme; … ile … arasında … adresindeki Akaryakıt İstasyonu üzerinde 11/07/2013 tarihinde 5 yıl süreli (md.14) bayilik sözleşmesi akdedildiği,
Protokol; Kadoil ile … arasında 11/07/2013 tarihli protokolün akdedildiği,
Ariyet Sözleşmesi; Kadoil ile … arasında 11/07/2013 tarihinde ariyet sözleşmesi akdedildiği ve 03/08/2013 tarihli teslim tesellüm tutanağı ile bir takım “Kurumsal Kimlik” ekipmanının teslim edildiği,
İşletme Devri; … tarafından … Firmasına … 23. Noterliğinin … tarih ve … yevmiye nolu işletme devir sözleşmesi ile “…” adresindeki akaryakıt istasyonununun devredildiği,
Kira Şerhi; … Tapu Müdürlüğünde … tarih ve … yevmiye nolu tescil istem belgesi ile … ile … arasında imzalanan 01/03/2015 tarihli kira sözleşmesi gereğince kira şerhinin talep edildiği,
EPDK Yazısı; EPDK tarafından 24/05/2016 tarihli müzekkereye cevap yazısında … firması ile …arasında yapılan bayilik sözleşmesi ve lisans başvuru dosyası belgeleri gönderilmiş olup ekinde, … tarafından tarihsiz yazısında faaliyetlerini sonlandırdıkları için lisansının iptal edilmesine ilişkin EPDK’ya başvuru yasızının mevcut olduğu, … firmasının 13/03/2015 tarihli “…’de” işyeri açma çalışma ruhsatının mevcut olduğu, … ile … arasında “…” adresindeki akaryakıt ve otogaz satışına ilişkin 02/03/2015 tarihli bayilik sözleşmesi akdedildiği, başvuruya ilişkin diger belgelerin mevcut olduğu,
İhtarnamenin incelemesinde; Kadoğlu tarafından … firmasına keşide edilen … 14. Noterdliği … tarih ve … yevmiye nolu ihtarname ile 11/07/2013 tarihinde akdedilen sözleşmenin akaryakıt istasyonunun 17/03/2015 tarihinde 3. kişilere bildirim dahi yapılmadan devredildiğinin EPDK Web sayfasından öğrenildiği, sözleşmenin devir ile sona erdirildiği, devir nedeniyle 3 yıllık satış tonaj taahhüdü cezai şart bedelinin, 6.600,01 TL cari hesap borcunun, kar mahrumiyetinin, 50.000,00 USD maktu cezai şart bedelinin ödenmesinin ihtar edildiği, ihtarın 22/05/2015 tarihinde …tebliğ edildiği,
Cevabi ihtarname (02.07.2015); … firması tarafından … firmasına keşide edilen … 40. Noterliği …tarihli … yevmiye numaralı ihtarnamede, cari hesabının olmadığı, diğer taleplerin yasal olmadığı belirtilerek itiraz edilmiştir.
1-Cari Hesap Alacağı
Davacı tarafından sunulan 10.A1.01.06.020 … hesabının incelemesinde, davacının 05/10/2013 tarihinde tanzim ettiği fatura ile kayıtların başladığı, davacının tanzim ettiği faturalar, davalı ödemeleri ve iade çek kayıtları neticesinde 2014 yılı sonunda 503.661,75 TL davalı Türev borcunun 2015 yılına devrettiği,
Davacının 2015 yılı kayıtları incelendiğinde, 2014 yılından devreden 503.661,75 TL davalı borcu ile birlikte davacının tanzim ettiği toplam 3.395.538,88 TL tutarındaki faturanın ve toplam 829.602,44 TL iade çeklerin davalı borcu olarak kaydedildiği, davalının 4.721.329,29 TL ödemesinin alacak kaydedilmesi neticesinde 06.08.2015 dava tarihinde 7.473,78 TL davalı borcunun olduğu, 31/12/2015 tarihinde şüpheli alacak hesabına virman edildiği, 128 02 01 012 … hesabında 7.473,78 TL tutarın mevcut olduğu, Davacı kayıtları uyarınca 06/08/2015 dava tarihinde 7.473,78 TL davalı borcunun olduğu,
2-Sözleşmenin Son 3 yılındaki Alım Taahhüdünün İhlaline İlişkin Cezai Şart TalebiTaraflar arasındaki protokolün 3.1.2. ve 5.3 maddesi kapsamında yapılan incelemede, davacı kayıtlarında son mal alımının 27/03/2015 tarihinde yapıldığı, 11/07/2018 tarihine kadar kalan sürenin 3 yıl 4 ay olduğu, protokolde her yıl için asgari 1.000 m3 beyaz ürünün satın alınmasının hüküm altına alındığı, davacının son 3 yıla ilişkin talep etmiş olduğu eksik tonaj bedelinin protokolün 3.1.2 maddesi kapsamında 90.000 USD olarak hesaplandığı,
3-Maktu Cezai Şart Bedeli Talebi Davacı kayıtlarında son mal alımının 27/03/2015 tarihinde yapıldığı, 11/07/2018 tarihine kadar kalan sürenin 3 yıl 4 ay olduğu, protokolde her yıl için asgari 1.000 m3 beyaz ürünün satın alınmasının hüküm altına alındığı, davacının son 3 yıla ilişkin talep etmiş olduğu eksik tonaj bedeli talebi açısından sözleşmenin 19. maddesi ile protokolün 4. maddesindeki cezai şarta ilişkin hüküm kapsamında davacının 50.000,00 USD bedeli talep edebileceği,
4- İstasyon Ekipmanlarının Söküm Bedeli ve Satışından Kaynaklanan Zarar Talebi Davacı tarafından istasyonunu söküm bedeline ilişkin … tarafından tanzim edilen 3.422,00 TL tutarındaki faturanın sunulduğu, davacı tarafından davalının istasyonuna yapılan kurumsal kimlik giydirmeleri, pano ve levhaları içeren … tarafından fatura edilen 68.357,79 TL tutarındaki faturanın sunulduğu,
Davacı tarafından …’a 20/06/2015 tarihinde tanzim edilen 185.593,20 TL bedelli fatura içeriğinde istasyona ilişkin K.K. Giydirmenin KDV dahil 33.144,04 TL tutarında fatura edildiği,
258 Sabit Kıymet Kodlu dökümler ve faturalar uyarınca alım ve satım arasındaki farkın 35.213,75 TL olarak hesaplandığı,
Ariyet Sözleşmesinin 3.2 ve 4.3 maddesi kapsamında alım satım arasındaki fark bedeli 35.213,75 TL ve söküm bedeli 3.422,00 TL olmak üzere toplam 38.635,75 TL bedelin belirlendiği,
Davacı tarafından son mal satışlarına ilişkin sunulan faturalar üzerindeki birim fiyatların incelmesi neticesinde davacının tanzim ettiği faturalardan iskonto sonrası birim fiyatın 2.909088 TL/lt olduğu,
Davalının taahhüt ettiği 3.000 m3 ürüne ilişkin litre dönüşümü yapıldığında 1 aylık satış miktarının 83.333,33 litre olarak hesaplandığı, birim fiyat üzerinden 1 aylık satış tutarının 242.424,00 TL olduğu,
Davacının bu satışı elde etmek için yapmaktan imtina edeceği giderlerinin düşülmesi neticesinde 1 aylık mahrum kalınacak karın 9.663,05 TL olarak belirlendiği,
Taraflar arasındaki sözleşmenin “feshin sonuçları” başlıklı 17/c hükmünde mahrum kalınan kara ilişkin düzenlemeye yer verildiği,
Davacının kalan süre için (3 yıl 3.000 m3) için mahrum kaldığı karının 347.869,86 TL olduğu, sözleşmede açıkça sözleşmenin sona ermesi gereken tarihe kadar geçen süre için kar mahrumiyetinin hesaplanacağı belirlendiğinden hesaplanan tutarın davacıya verilmesi gerektiği,
Davacının yeni bir istasyonla anlaşma sağlayana kadar geçecek olan makul süreyle sınırlı olarak kar mahrumiyeti isteyebileceği kanaatinin hasıl olması halinde, davacının yeni bir istasyon için anlaşma yapması için geçecek makul sürenin sektörel bilirkişi tarafından 6 ay olarak tespit edilmesi nedeniyle 6 aylık kar mahrumiyeti bedelinin 57.978,30 TL olarak belirlendiği,
Davacının Talep Edebileceği Cezai Şart Bedellerinin Davalıların Ekonomik Olarak Yok Olmasına Neden Olup Olmayacağına Dair Davalıların Kayıtları Üzerinde Yapılan İncelemeler
Davalıların ticari kayıtlarının incelenmesine dair talimat yoluyla alınan bilirkişi raporları ekindeki bilanço ve gelir tablolarının incelenmesi neticesinde;
Davalı … firmasına ilişkin; devirden önceki 2015 yılı öncesi, 2015 yılı ve 2016 yıllarına ilişkin bilanço ve gelir tablosuna göre, şirketin net işletme sermayesinin 2014 yılında 16.249,72 TL, 2015 yılında (-)7.317,96 TL ve 2016 yılında (-)112.893,64 TL olduğu, öz varlığının devir öncesi 22.359,93 TL olduğu, davalının her ne kadar satışlarında yıllar itibariyle yükselme kayıtlanmış ise de 2014 yılında 14.959,49 TL kar, 2015 yılında (-) 42.378,37 TL zarar ve 2016 yılında 44.632,52 TL kar kayıtlandığı, davalı Türev firmasının devir öncesi öz varlığının 22.359,93 TL olduğu, net işletme sermayesinin 2014 yılında 16.249,72 TL, 2015 yılında (-)7.317,96 TL ve 2016 yılında (-)112.893,64 TL olduğu dikkate alındığında kararlaştırılan cezai şartların fahiş olduğu,
Davalı … firmasına ilişkin; mali tabloların incelenmesinde; şirketin net işletme sermayesinin 2015 yılında 9.199,808,44 TL ve 2016 yılında 8.179.585,98 TL olduğu, satış ve özvarlık durumu itibariyle talep edilen cezai şart bedelinin bu davalının iktisaden mahvına sebep olmayacağı,
Davalı … firması ile davacı arasında herhangi bir sözleşme ilişkisi bulunmadığından davacının sözleşmeden kaynaklanan alacaklarını davalı … firmasından tahsil edememesi durumunda … firmasına karşı açacağı tasarrufun iptali veya muvazaa davasında organik bağın bulunduğu iddiasını ileri sürebileceği, somut olayda her iki şirket arasında organik bağ bulunduğuna ilişkin bir somut delilin bulunmadığı, davalı … firmasının dava konusu alacaklardan sorumlu tutulmasının bu aşamada mümkün gözükmediği yönünde görüş ve kanaat bildirilmiştir.
Dava dosyasında HMK 110. Maddesi anlamında taleplerin yığılması söz konusudur.
İstinaf ilamında mahkememizce bayilik sözleşmesinin süresinden önce sona erdirilmesi nedeniyle davacı şirketin uğradığı zarar ve yoksun kaldığı kar yönünden karar verilmediği ve gerekçesizlik gerekçesiyle mahkememiz önceki kararı kaldırıldığından davalının istinaf sebeplerinin incelenemediği gözetilerek davacının dava ve istinaf dilekçesinde diğer davalı hakkında organik bağ ve muvazaa iddiası bulunduğu gözetilerek usul ekonomisi gereğince taraf vekillerinin kök rapora karşı itiraz beyan dilekçeleri ile istinaf dilekçelerinde belirtmiş oldukları beyan ve itirazlar gözetilerek bilirkişi heyetinden hükme elverişli ve denetime açık rapor tanzimi için ek rapor alınmasına karar verilmiştir.
24/02/2023 tarihli bilirkişi heyeti ek raporu özetle aşağıdaki şekildedir;
Davalıların kök rapordaki hesaplamalara ilişkin itirazda bulunduğu, raporda bulunan tespitler, sözleşme, protokol, kayıtlar kapsamında hesap yapıldığından davalıların itirazlarının yerinde olmadığı,
Davacı tarafından istinaf başvuru dilekçesinde kök raporda yapılmış olan hesaplamalara itiraz edilmediği, davalılar arasındaki organik bağa ilişkin itirazda bulunulduğu,
Bu kapsamda dosyaya İstinaf Kararı sonrasında gelen Ticaret Sicil Müdürlüklerinin müzekkereye cevap yazılarına ekli CD içerikleri, f-disk içeriği, ticaret sicil gazetesi suretleri ve nüfus kayıtları uyarınca aşağıdaki tespitler yapılmıştır.
Davacı ve davalı … ile Davalılar .. ve … arasındaki sözleşme ve devir tarihlerine ilişkin tespitler
Davacı ile … arasında 11.07.2013 tarihinde sözleşme akdedildiği, son mal alımının 11.03.2015 tarihinde olduğu
10.04.2014 tarihinde … tarafından …’ye düzenleme şeklinde vekaletname verildiği,
27.02.2015 tarihinde Satıcı … ve Alıcı … şirketi olmak üzere 1.000 TL bedelle … adresindeki Akaryakıt İstasyonunun İşletme Devri Sözleşmesinin yapıldığı, sözleşme altında … ile … isim ve imzalarının bulunduğu,
02.03.2015 tarihinde … firması ile dava dışı … arasında sözleşme akdedildiği,
16.03.2015 tarihinde … adına kayıtlı … adresindeki taşınmaza ilişkin … ile … arasında imzalanan kira sözleşmesinin tapuya şerh edildiği,
Davacı ile bayilik sözleşmesi bulunan … Ürünleri San.ve Tic. Ltd. Şti.’nin Ticaret Sicil Kayıtları
Davalı … Ürünleri San.ve Tic. Ltd.Şti.’nin 19.06.2013 tarihinde kuruluşunun tescil edildiği, şirket ortağının ve Müdürünün … olduğu, kuruluş adresinin “…” olduğu, 01.07.2015 tarihinde adres değişikliğinin tescil edildiği, 23.05.2017 tarihinde şirket ortağının ayrılarak …’a hisse devri yapıldığı, ve devamındaki devirlerin rapor içeriğindeki tabloda gösterildiği, … Ürünleri Tic. ve San. Ltd. Şti. Ticaret Sicil Kayıtları Şirketin 27.11.1987 tarihinde kuruluşunun tescil edildiği, ortaklarının … ve … olduğu, şirket müdürlerinin … ve … olarak ayrıntıları verilen dönemlerde şirket müdürü olarak tescil edildiği, davacının … firması ile yapmış olduğu sözleşme döneminde …’nin şirketin müdürü olduğu,
Dava Dışı … Ltd. Şti. Ticaret Sicil kayıtları
Dava dışı şirketin kuruluşunun 21.01.2013 tarihinde tescil edildiği, ortak ve sorumlu müdürlerinin … ve …olduğu, adresinin Sakarya olduğu, 25.05.2017 tarihinde …’a hisse devri yapıldığı, diğer hisse devirlerinin rapor içeriğindeki tabloda gösterildiği şekilde olduğu, Nüfus Kayıtları Dosyaya gelen Nüfus kayıt örneklerinde …’nin …’nin oğlu olduğu,
Davacı ile davalı arasındaki ticari ilişki sırasında; davalı … şirketinin tek ortağının …, davalı … ortaklarının … ve …, dava dışı … şirketinin ortaklarının ise …ve … olduğu,
… Ürünleri San.ve Tic.ltd.Şti.’nin kuruluşunda tescil edilen … adresindeki taşınmazın …’ye ait olduğu, davalı … tarafından … firmasına 1.000 TL bedelle 27.02.2015 tarihinde Akaryakıt istasyonuna ilişkin işletme devri sözleşmesinin yapıldığı,
Dava Dışı … akaryakıt ortaklarından …‘in aynı zamanda .. Şirketinin tek ortağı olduğu, diğer ortağı …’nin ise … ortağı …’nin oğlu olduğu belirlenmiştir.
Organik Bağ ve Sorumluluk Ortaklıklardaki pay devirlerinde, payları devredenler ile payları devralanların aynı kişiler olması, akaryakıt istasyonunu devreden ile devralan şirketlerdeki hakim hissedarların (veya birinci derecede akrabalarının -hakim hissedarın oğlu-) bu devirden hemen sonra …Tic. Ltd. Şti. ‘ni kurmaları, hisse devirleri ile şirket kuruluşunun kısa bir süre içinde gerçekleşmesi gibi hususlar birlikte değerlendirildiğinde; davalılar …ile dava dışı … şirketleri arasında organik bir bağın bulunduğu, dolayısıyla davalıların hesaplanan alacaklardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olmaları gerektiği yönünde görüş bildirilmiştir.
Konuya ilişkin Y. 19. HD. 24.05.2016 T. 2015/17632 E. 2016/9261 K. Sayılı ilamı; “Akaryakıt bayilik sözleşmelerinde veya sözleşme eki taahhütnamelerde yer alan “yıllık asgari alım taahhüdü”ne uymama halinde öngörülen ceza koşulu (cezai şart) hükümleri TBK’nun 179/II. (BK. md. 158/II) maddesindeki ifaya ekli ceza koşulu (cezai şart) niteliğindedir.
TBK’nun 179/II hükmünden de açıkça anlaşılacağı gibi, ifaya eklenen ceza koşulunda, şart gerçekleştiği takdirde alacaklı, hem ifayı hem de cezayı talep edebilecektir. Buna öğretide “taleplerin birleşmesi” veya “toplanması” denmektedir. TBK, “borcun belirlenen zamanda veya yerde ifa edilmemesi” hali için kararlaştırılmış ceza koşulunun, ifaya eklenen ceza koşulu niteliğinde olacağına dair bir karine koymuştur. Bu iki olasılık dışında kalacak eksik ifa hallerinde TBK’nun 179/II. md. değil, 179/I. md. hükmü uygulanacaktır. Zira, Kanun, 179. maddenin ikinci fıkrasında bütün eksik ifa hallerini değil, bunlardan sadece zaman veya yer itibariyle aykırılık teşkil edenlerin ifaya eklenen ceza koşulu olduğunu kabul etmiştir. TBK’nun 179/II. md. hükmü emredici yapıda olmayıp düzenleyici nitelikte olduğundan taraflar, yukarıda belirtilen iki hal dışında kalan eksik ifalarla, bütün ifa etmeme hallerinde de ifa ile birlikte cezai şartın istenebileceğini kararlaştırabilirler. (Bkz. Tunçomağ Kenan; age sh. 875 vd.; Eren Fikret age sh. 1173 vd. ; Kılıçoğlu M. Ahmet age sh. 579 vd.; Günay Cevdet İlhan, Cezai Şart Ankara 2002 sh. 83 vd.; Uygur Turgut; Açıklamalı – İçtihatlı Borçlar Kanunu Genel Hükümler, İkinci Cilt 1990 sh. 740)
TBK.’nun 179/II. maddesine göre, iki halde alacaklı, ceza koşulunu isteyemez. Eğer alacaklı, ceza koşulunu isteme hakkından açıkça vazgeçmişse artık bu yönde bir talepte bulunamaz. Diğer yandan alacaklı, çekince koymadan ifayı kabul etmiş veya sözleşmeden doğan edimlerini ifa etmeye devam etmişse bu takdirde de ceza koşulunu isteyemez. Örneğin; beş yıl süreli bir “akaryakıt bayilik sözleşmesinde veya eki taahhütnamede bayinin yıllık asgari ürün alımı taahhüdü bulunmasına rağmen yıllar itibariyle bu taahhüde uyulmamış ise tedarikçi (sağlayıcı) firmanın, TBK’nun 179/II. md. uyarınca hem ifayı hem de ceza koşulunu talep edebilmesi için takip eden yılda henüz bayiye mal vermeden önce ceza koşulu ile ilgili “çekince” (ihtirazi kayıt) bildirmesi ya da bu konuda bayiye noterden bir ihtarname göndermesi gerekir. Çekince konmuş veya ihtar çekilmiş olan yıllarla ilgili ceza koşulunun istenebileceği ise kuşkusuzdur. TBK’nun 179/II. maddesinde öngörülen hüküm, emredici nitelikte olmadığından taraflar, sözleşme serbestisi ilkesi gereğince aralarında farklı bir düzenleme yapabilirler. Örneğin, sözleşmenin feshi halinde hem cezai şart hem de kar mahrumiyeti ödeneceğini kararlaştırabilirler.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 7-b/2 maddesine göre haksız fesih halinde sözleşme 2. maddesindeki asgari alım taahhütü de gözetilerek hem kâr mahrumiyeti zararı hem de cezai şart istenebileceğinin kabulünde isabetsizlik bulunmamakta ise de, kâr mahrumiyeti zararı hesaplanmasında davacının aynı bölgede aynı şartlarla yeni bir bayilik ilişkisi kurabilmesi için gerekli olan makul süre yönünden bilirkişi incelenmesi yaptırılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken bu yön üzerinde durulmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.” şeklindedir.
1-Cari Hesap Alacağı
Taraf ticari defter ve kayıtlarının teknik bilirkişiler tarafından incelenmesi neticesinde alınan raporlarda davacının davalı Türev şirketinden 7.473,50 TL cari hesap alacağının bulunduğu tespit edilmekle ve davalı şirketler arasında organik bağ bulunduğu mahkememizce tespit edilmekle dava tarihinden önce çekilen ihtarda 6.600,01 TL talep edildiği görülmekle 7.473,50 TL davacı cari hesap alacağının 6.600,01 TL sine 30/05/2015 tarihinden itibaren ve 873,49 TL sine dava tarihinden itibaren aylık %10 işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
2-Satış Taahhüdüne Aykırılık Nedeni İle Cezai Şart Bedeli
Taraflar arasında akdedilen protokolün 3.1.2 ve 5.3 maddeleri gereğince sözleşmenin süresinden önce haksız olarak davalı … tarafından feshedildiği anlaşılmakla sözleşmenin feshinden sonraki bakiye süredeki taahhüt edilen eksik miktar yönünden davalı … şirketinin taraflar arasında akdedilen protokolün 3.1.2 maddesi hükmü gereğince hesap yapılan hükme elverişli kök ve ek raporlardaki tespit edilen 90.000 USD cezai şart bedelinden taraflar arasında akdedilen protokolün 5.3 maddesi gereğince haksız fesih halinde eksik alıma ilişkin vermiş olduğu taahhüt nedeniyle sorumlu olacağı kanaatine varılmıştır.
3-Maktu Cezai Şart Bedeli
Taraflar arasındaki protokolün 4. maddesinde, asgari alım taahhüdüne uymama nedeniyle cezai şart bedeli ile birlikte sözleşmenin veya protokolün bir veya birden fazla maddesinin ihlal edilmesi halinde bayinin 50.000 USD cezai şart bedelini ödeyeceği kabul edildiğinden ve taraflar arasındaki sözleşmenin 19. maddesinde sözleşme veya protokol hükümlerine aykırı davranılması halinde davalı Türev şirketinin sözleşme ve protokolde belirlenen tüm cezai şartlardan da sorumlu olacağı kararlaştırıldığından taraflar arasındaki sözleşmenin davalı … firmasının akaryakıt istasyonunu devretmesiyle haksız olarak sona erdirildiği anlaşılmakla sözleşme ve protokol hükümlerinden biri ihlal edildiğinden davalı … firmasının 50.000 USD cezai şart bedelinden sorumlu olacağı kanaatine varılmıştır.
4-Kurumsal Ekipmanların Söküm Bedeli ve Satışından Kaynaklanan Zarar Bedeli
Ariyet Sözleşmesinin 4.4 maddesi hükmü gereğince, verilen sürede malzemelerin teslim edilmemesi halinde malzemelerin fatura bedellerinin amortisman payları düşülmeksizin sözleşmede belirlenen temerrüt faiziyle birlikte ödeneceği ve ariyet sözleşmesinin 4.3 hükmü gereğince söküm bedelinin ödeneceği kararlaştırıldığından alım satım arasındaki fark bedeli 35.213,75 TL ve söküm bedeli 3.422,00 TL olmak üzere toplam 38.635,75 TL bedelden davalı Türev firmasının sorumlu olacağı kanaatine varılmıştır.
5-Kar Mahrumiyeti Bedeli
Taraflar arasındaki sözleşmenin “feshin sonuçları” başlıklı 17/c hükmünde belirlenen cezai şart bedelleri ile fesih halinde davacının zararı ile mahrum kaldığı karı talep edebileceğine ilişkin düzenlemeye yer verildiği görülmekle yukarıdaki Yargıtay ilamı ışığı altında yapılan değerlendirmede davacının yeni bir istasyonla anlaşma sağlayana kadar geçecek olan makul süreyle sınırlı olarak kar mahrumiyeti isteyebileceği kanaatine varılmakla davacının yeni bir istasyon için anlaşma yapması için geçecek makul sürenin sektörel bilirkişi tarafından 6 ay olarak tespit edilmesi nedeniyle 6 aylık kar mahrumiyeti bedeli olan 57.978,30 TL bedelden davalı … firmasının sorumlu olacağı kanaatine varılmıştır.
6- Sözleşmenin Süresinden Önce Sona Erdirilmesi Nedeni ile Uğranılan Zarar Bedeli
1 TL harca esas bedel üzerinden açılan sözleşmenin süresinden önce sona erdirilmesi nedeni ile uğranılan zarar bedeli davasından davacı tarafça feragat edilmekle bu talep yönündeki davanın feragat nedeni ile reddine karar verilmiştir.
7-Organik Bağ ve Sorumluluk Ortaklıklardaki pay devirlerinde, payları devredenler ile payları devralanların aynı kişiler olması, akaryakıt istasyonunu devreden ile devralan şirketlerdeki hakim hissedarların (veya birinci derecede akrabalarının -hakim hissedarın oğlu-) bu devirden hemen sonra … Tic. Ltd. Şti. ‘ni kurmaları, hisse devirleri ile şirket kuruluşunun kısa bir süre içinde gerçekleşmesi gibi hususlar birlikte değerlendirildiğinde; davalılar … ve … ile dava dışı … şirketleri arasında organik bir bağın bulunduğu, dolayısıyla davalıların yukarıda hesaplanan alacaklardan davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu olmaları gerektiği kanaatine varılmakla davalı … şirketinin de yukarıda tespit edilen miktarlardan organik bağ nedeniyle müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları anlaşılmakla taleple bağlılık ilkesi gereğince talep edilen miktarlar esas alınarak aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
8-Davacının Talep Edebileceği Cezai Şart Bedellerinin Davalıların Ekonomik Olarak Yok Olmasına Neden Olup Olmayacağına Dair Davalıların Kayıtları Üzerinde Yapılan İncelemeler
Davalıların ticari kayıtlarının incelenmesine dair talimat yoluyla alınan bilirkişi raporları ekindeki bilanço ve gelir tablolarının mahkememizce alınan hükme elverişli kök ve ek raporu sunan mali bilirkişi tarafından incelenmesi neticesinde; davalı Türev firmasının devirden önceki 2015 yılı öncesi, 2015 yılı ve 2016 yıllarına ilişkin bilanço ve gelir tablosuna göre, şirketin net işletme sermayesinin 2014 yılında 16.249,72 TL, 2015 yılında (-)7.317,96 TL ve 2016 yılında (-)112.893,64 TL olduğu, öz varlığının devir öncesi 22.359,93 TL olduğu, davalının her ne kadar satışlarında yıllar itibariyle yükselme kayıtlanmış ise de 2014 yılında 14.959,49 TL kar, 2015 yılında (-) 42.378,37 TL zarar ve 2016 yılında 44.632,52 TL kar kayıtlandığı, davalı … firmasının devir öncesi öz varlığının 22.359,93 TL olduğu, net işletme sermayesinin 2014 yılında 16.249,72 TL, 2015 yılında (-)7.317,96 TL ve 2016 yılında (-)112.893,64 TL olduğu dikkate alındığında kararlaştırılan cezai şartların bu davalı açısından fahiş olduğu tespit edilmiş ise de taleple bağlı olarak aşağıdaki şekilde hüküm altına alınan miktarların davalı Türev firmasının ekonomik olarak yok olmasına sebep olmayacağı kanaatine varılarak aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
Davalı … firmasına ilişkin; mali tabloların incelenmesinde; şirketin net işletme sermayesinin 2015 yılında 9.199,808,44 TL ve 2016 yılında 8.179.585,98 TL olduğu, satış ve özvarlık durumu itibariyle talep edilen cezai şart bedelinin bu davalının iktisaden mahvına sebep olmayacağı anlaşılmakla aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
H Ü K Ü M : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın KISMEN KABULÜNE KISMEN REDDİNE,
-7.473,50 TL davacı cari hesap alacağının 6.600,01 TL sine 30/05/2015 tarihinden itibaren ve 873,49 TL sine dava tarihinden itibaren aylık %10 işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
-2.599,80 TL satış taahhüdüne aykırılık nedeni ile cezai şart bedelinin 30/05/2015 tarihinden itibaren aylık %10 işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
-2.599,80 TL maktu cezai şart bedelinin 30/05/2015 tarihinden itibaren aylık %10 işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
-1.000 TL kurumsal ekipmanların söküm bedeli ve satışından kaynaklanan zarar bedelinin dava tarihinden itibaren aylık %10 işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
-999 TL kar mahrumiyeti bedelinin dava tarihinden itibaren aylık %10 işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
-1 TL sözleşmenin süresinden önce sona erdirilmesi nedeni ile uğranılan zarar bedeli davasından davacı tarafça feragat edilmekle bu talep yönündeki davanın feragat nedeni ile REDDİNE,
2-Harçlar tarifesi uyarınca alınması gereken 1.002,25 TL karar ve ilam harcından peşin alınan 250,58 TL harcın mahsubu ile bakiye 751,67 TL harcın davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak Hazineye irat kaydına,
3-Davacı tarafından yatırılan 250,58 TL peşin harcın davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacı tarafa verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan posta, tebligat, müzekkere, bilirkişi ücreti ücreti olmak üzere toplam 9.947,60 TL yargılama giderinin davanın kabulü reddi oranında yapılan hesaplama neticesinde 9.946,92 TL sinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacı tarafa verilmesine,
Bakiye kısmın davacının üzerinde bırakılmasına,
5-Davacı taraf duruşmalarda vekil ile temsil edildiğinden kabul edilen dava değeri itibariyle AAÜT uyarınca 9.200,00 TL vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacı tarafa verilmesine,
6-Davalı … Şirketi duruşmalarda vekil ile temsil edildiğinden reddedilen dava değeri itibariyle AAÜT uyarınca 1,00 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsil edilerek davalı … Ürünleri Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi’ne verilmesine,
7-Davalı … Şirketi duruşmalarda vekil ile temsil edildiğinden reddedilen dava değeri itibariyle AAÜT uyarınca 1,00 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsil edilerek davalı … Ürünleri Ticaret Sanayi Limited Şirketi’ne verilmesine,
7-Davalı … Ürünleri Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi tarafından yapılan 2.040,33 TL yargılama giderinden reddedilen dava değeri itibariyle 0,14 TL yargılama giderinin davacıdan tahsil edilerek davalı … Ürünleri Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketine verilmesine, bakiye kısmın bu davalının üzerinde bırakılmasına,
8-Bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatıran tarafa iadesine,
Dair, davacı vekili ile davalı vekilinin yüzlerine karşı tebliğden itibaren 2 haftalık sürede HMK 341 maddesi uyarınca istinaf yolu açık olmak üzere karar verildi. 29/03/2023

Katip
¸e-imzalıdır

Hakim
¸e-imzalıdır